giao an 8 ca nam

Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
`Soạn: 16 /8/2009 Bài 1[[
Kết quả cần đạt:
- Hiểu đợc tâm trạng của n/v Tôi qua ngòi bút trữ tình của Thanh Tịnh
- Phân biệt đợc cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.
- Biết viết một văn bản bảo đảm tính thống nhất về chủ đề.
ử\
Tiết 1+ 2 van ban Toi Di Hoc
Thanh tinh
A/ Mục đích yêu cầu:
Giúp học sinh:
- Cảm nhận đợc tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của n/v Tôi ở buổi
tựu trờng đầu tiên trong đời
- Thấy đợc ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ, gợi d vị trữ tình man mác của
Thanh Tịnh.
B/ Chuẩn bị:
- Tranh minh hoạ
- SGV + SGK.
A. Lên lớp:
Tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh.
3. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Giáo viên gọi HS đọc chú thích và sơ lợc về tác giả.
? Với nhà văn Thanh Tịnh em cần nhớ những nét chính nào?
? Nét nổi bật trong phong cách của nhà văn Thanh Tịnh là gì?
? TP đợc viết từ năm 1941 đến bây giờ là bao nhiêu năm?
GV: Vậy mà sức sống của ta tởng nh vừa mới xảy ra.
? Em cho biết thể loại của VB và VB thuộc loại phơng thức
biểu đạt nào?

? Trong VB ngời ta kể theo 2 ngôi (183) vậy kể theo ngôi thứ
nhất có u thế gì? (mang tính chủ quan, dễ bộc lộ cảm xúc hơn).
Đọc văn bản.
GV đọc mẫu từ đầu -> Tôi đi học
Gọi hs đọc tiếp -> Trớc lớp ba
Gọi hs đọc tiếp -> Chút nào hết
Gọi hs đọc tiếp -> đến hết.
GV nhật xét HS đọc
Gọi HS đọc chú thích trong SGK/8
? Truyện kể về nhân vật tôi và kể về việc gì?
- về việc tựu trờng
Cho HS đọc thầm lại đoạn văn từ đầu -> tôi đi học
? Vào thời điểm nào, hình ảnh nào trong đoạn văn khơi nguồn
kỷ niệm cho tác giả?
- Cuối thu, lá ngoài đờng rụng nhiều, những đám mây bàng
bạc, mấy em nhỏ rụt rè.
Ghi bảng
I-Tìm hiểu chung
về tác giả, tác
phẩm
1.Tác giả :
Thanh Tịnh (1911-
198 ).
Tên thật: Trần Văn
Ninh quê ở Huế.
Sáng tác thơ, truyện
tình cảm trong sáng,
êm đềm.
2. Tác phẩm:
Sáng tác 1941

Quê Mẹ
Thể loại truyện
ngắn
Phơng thức biểu đạt
tự sự.
Nhân vật: Tôi, ngôi
kể thứ nhất
II. Phân tích
1, Tâm trạng và cảm
xúc của nhân vật
tôi.
* Niềm vui, hạnh
phúc khi nhớ về kỷ
1
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
? Tại sao cứ vào thời điểm ấy, nhìn hình ảnh ấy thì nhân vật tôi
lại liên tởng, nhớ lại kỷ niệm thời thơ ấu của mình?
- Vì nó giống với khung cảnh ngày tựu trờng của tác giả=>Đó
là sự liên tởng tơng đồng tự nhiên giữa hiện tại và quá khứ của
bản thân.
? Khi gặp những h/ảnh này cảm xúc của t/g ra sao? (Và đợc thể
hiện qua những từ ngữ nào)
- Náo nức, tng bừng, rộn rã
? Những từ ngữ đó thể hiện cảm xúc gì?
? Trong đoạn văn đâu là câu văn hay nhất diễn đạt niềm HP
nhớ về kỷ niệm?
Tôi quên thế nào đợc trời quang đãng
? Câu văn đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì
- NT so sánh và nhân hoá

? So sánh, nhân hoá nh thế nào?
- nh mấy cánh hoa tơi mỉm cời
? Em hãy p/tích cái hay trong h/ảnh so sánh này?
- Là h/ảnh tơi sáng, đẹp đẽ, trong trẻo)
? Sử dụng NT so sánh, nhân hoá và những câu văn dài có tác
dụng gì?
- Để bộc lộ cảm xúc cho ngời đọc cảm nhận đợc rõ ràng hơn
GV: Ta học tập đợc cách viết của nhà văn: để bộc lộ cảm
xúc ta có thể dùng những câu văn dài, phép so sánh, nhân
hoá.
GV: Theo dõi đoạn tiếp cho đến chỗ: thôi để mẹ cầm cũng
đợc
? N/v nhớ những gì trên con đờng đến trờng hôm đó?
Ghi bảng phụ
+ Buổi mai, sơng thu
+ Mẹ dắt tay
+ Con đờng dài hẹp
+ Cảnh vật.
+ Quần áo đen
+ Cầm bút thớc.
? Lúc đó nhân vật tôi có cảm nhân ntn?
GV ghi bảng phụ tiếp ở trên
Sơng lạnh
Âu yếm
Thấy lạ
Thay đổi.
Quần áo trang trọng, đứng đắn.
non nớt, ngây thơ.
? Tất cả những chi tiết đó cho thấy tâm trạng của nhân vật tôi
ntn? Vì sao ?

-vì hôm nay tôi đi học
GV chốt: Đi học là một sự kiện đánh dấu 1 sự thay đổi lớn
của đời ngời đợc mở rộng
* Tích hợp với Tập làm văn:
? Câu văn nào thể hiện tình cảm trữ tình và chất thơ bàng bạc
trong văn thơ của Thanh Tịnh?
- Cảnh vật vì chính lòng tôi có sự thay đổi lớn
niệm.
* Trên đờng tới tr-
ờng.
- Trong lòng có sự
thay đổi lạ: vui, hồi
hộp, nhiều cảm giác
mới lạ
2
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
? Câu văn nào thể hiện ẩn ý t/c trữ tình chất thơ trong đoạn
văn?
Tôi có ngay cái ý nghĩ vừa non nớt lớt ngang trên ngọn
núi.
4. Củng cố:
? Trong cảm nhận mới mẻ trên con đờng làng đến trờng n/v tôi đã tự bộc lộ đức tính gì
của mình?
(Những đức tính đáng quý đó là: Yêu học,yêu bạn bè và mái trờng quê hơng
5. Hớng dẫn học sinh học bài
- Đọc kỹ lại văn bản
- PT ý nghĩa của biện pháp nghệ thuật đợc dùng trong VB vừa phân tích.
*********************************************************
Soạn: 16 /8/2009

Văn bản: Tôi đi học (tiếp)
I- Mục đích cần đạt: ( Đã soạn ở tiết 1)
II- Lên lớp:
1.Tổ chức:
2.Kiểm tra bài cũ:
? Vì sao không gian và thời gian trong VB trở thành kỷ niệm trong tâm trí của
tác giả?
- Đó là thời điểm và nơi chốn quen thuộc, gần gũi gắn liền với tuổi thơ của tác
giả ở quê hơng.
- Đó là lần đầu tiên đợc cắp sách tới trờng
- Tác giả là ngời yêu quê hơng tha thiết.
3.Hoạt động dạy học.
Gọi 2 h/s đọc tiếp trớc sân trờng Mĩ Lý trong các lớp
? Cảnh sân trờng Mĩ Lí đợc nhân vật tôi miêu tả ntn?
- Sân trờng dày đặc cả ngời
? Tại sao?
- Vì hôm nay có nhiều ngời đa con em là học sinh đến trờng
? Đứng giữa sân trờng t/giả giới thiệu ngôi trờng Mĩ Lý của
mình nh thế nào?
- Trong thế đối lập, giữa hôm qua >< hôm nay, không gian và
con ngời
* Lúc tới trờng
3
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
+ Trớc: trờng cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng
+ Hôm nay: trờng vừa xinh xắn vừa oai nghiêm nh cái đình
làng; sân cao, mình rộng
? T/giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào để miêu tả
về ngôi trờng mới của mình?

- So sánh, nhân hóa: lớp học với đình làng, mình nó cao
? Vì sao tác giả lại so sánh ngôi trờng oai nghiêm nh cái đình
làng? tác dụng?
- Đình làng là nơi thờ cúng, tế lễ, nơi thiêng liêng cất giấu
những điều bí ẩn.
Phép so sáng đã diễn tả cảm xúc trang nghiêm, đề cao trí
thức của con ngời.
? Lúc đó nhân vật tôi có tâm trạng ntn?
- Lo sợ vẩn vơ
GV: đang từ tâm trạng háo hức chuyển sang tâm trạng lo sợ
vẩn vơ
? Em có nhận xét gì về sự chuyển biến tâm trạng của nhân vật
tôi?
- Rất hợp với tâm lí của trẻ em(cả thèm chóng chán)
? Em hãy tìm câu văn hay nhất mà tác giả sử dụng để bộc lộ
tâm trạng lo sợ của n/v trong buổi đầu đến trờng?
- Nh con chim non trên bờ tổ ngập ngừng e sợ
? Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật nào trong câu văn này?
- So sánh: những chú bé với con chim non
? Em hãy PT cái hay trong h/ảnh so sánh những chú bé h/s với
chú chim non(tác dụngcủa biện pháp nghệ thuật).
- cùng non nớt, thơ ngây trớc những mới lạ của cuộc sống
* Liên hệ: Khi đọc đoạn văn này, em có gặp lại đợc h/ảnh nào
của chính mình thủa đầu tới trờng?
? Em thấy mình giống n/v tôi ở chỗ nào?
? Hãy ghi lại vài câu văn bộc lộ cảm xúc của mình khi ngày
đầu đến trờng?
GV: Các em đọc thầm đoạn văn còn lại
Một mùi hơng lạ -> hết
? Nội dung chính của đoạn văn là gì?

? Bớc vào lớp nhân vật tôi có cảm giác ntn?
- Thấy trong lớp có mùi hơng lạ, hình treo thấy lạ và hay, lạm
nhận chỗ ngồi là của riêng mình, nhìn ngời bạn cha quen mà
thấy khuyến luyến.
? Mùi hơng lạ, hình treo thấy lạ và hay là cảm giác ntn?
- lạ lùng
? Lạm nhận nghĩa là gì?
GV: Trong cảm giác lạ lùng mà nhân vật tôi đã lạm nhận
chỗ ngồi là của riêng mình và thấy khuyến luyến ngới bạn cha
quen.
? Theo em , vì sao nhân vật tôi lại có tâm trạng nh vậy?
- Vì đấy là chỗ ngồi và ngời bạn gắn bó cả năm học với mình
GV: Chính vì vậy mà nhân vật tôi yên tâm hơn để rồi chăm
chú nhìn, viết và lẩm nhẩm đọc.
? Qua những chi tiết vừa phân tích, em cảm nhận thấy tâm
trạng của nhân vật tôi trong giờ học đầu tiên là ntn?
- Tâm trạng bơ vơ,
lo sợ
c. Giờ học đầu tiên
4
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
? Em có thể khái quát lại toàn bộ tâm trạng của n/v trong văn
bản, sự thay đổi tâm trạng ấy?
(H/s nhắc lại ND cả 3 ý a., b, c)
? Theo em, nguyên nhân nào dẫn đến sự thay đổi kỳ lạ ấy?
(Môi trờng nhà trờng, đợc đi học)
GV:Câu chuyện đợc kết thúc bằng cụm từ tôi đi học là
cách kết thúc bất ngờ, tự nhiên nh niềm tự hào hồn nhiên trong
sáng của nhân vật tôi và nỗi lòng của chúng ta khi nhớ về buổi

thiếu thời.
? Ngoài n/v Tôi truyện còn nói tới ai nữa không ? (kể ra)
? Ngời mẹ trong truyện là ntn? Chi tiết nào nói lên điều đó?
- Mẹ: h/ảnh gần gũi, thân thơng
? Ta còn gặp ngời mẹ trong t/phẩm nào đã học?
- Mẹ tôi Cổng trờng mở ra
? Em thấy ông Đốc, thầy giáo trẻ là ngời ntn?
? Tất cả những ngời này có nét chung đáng quý là gì?
- Tất cả đều yêu thơng, quan tâm đến h/s.
? Em hãy khái quát lại những nét chính của bài học hôm nay?
? Em hãy nhắc lại những BP NT đợc sử dụng trong văn bản và
tác dụng của những BPNT đó?
? Trọng sự đan xen của phơng thức : Tự sự, miêu tả, biểu cảm.
Theo em phơng thức nào trội lên để làm thành sức truyền cảm
nhẹ nhàng mà thấm thía của truyện ngắn đã học hôm nay? (H/s
thảo luận nhóm)
? Đọc ghi nhớ?
GV: Cho h/sinh đọc yêu cầu của bài tập.
? Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về n/v Tôi.
? N/v trong truyện là cậu bé ntn?
? Theo em chất thơ của truyện ngắn Tôi đi học đợc tạo nên
từ đâu?
BT1: T/giả là ngời giàu cảm xúc, yêu trờng lớp, bạn bè, thầy
học gắn liền với tình yêu mẹ và quê hơng.
- Là ngời trân trọng những KN thời thơ ấu.
BT2: Trắc nghiệm: Khoanh tròn vào chữ cái ở đầu câu em cho
là đúng nhất.
A. Từ những câu văn giầu nhạc điệu.
B. Từ những câu văn trữ tình, giàu cảm xúc.
C. Từ những câu văn có h/ảnh gợi tả, nhiều BP tu từ, so sánh

D. Tất cả đều đúng.
- Thân thiết, quyến
luyến, chăm chỉ
2. Nhân vật khác
a) Mẹ: là ngời dịu
dàng, ân cần
b) Ông Đốc: Thầy
hiệu trởng
c) Thầy giáo trẻ:
Vui mừng, đón các
em h/sinh.
Hiền từ, yêu thơng
học sinh
III. Tổng kết:
1. Nội dung: Những
t/c trong sáng đẹp
đẽ trong ngày đầu đi
học của tác giả.
2. Nghệ thuật: Tự
sự, miêu tả, biểu
cảm, so sánh, đối
lập, biểu cảm là chủ
đạo
*Ghi nhớ: SGK/9
IV- Luyện tập
5
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
4.Củng cố:
? Câu văn nào miêu tả những cậu bé h/sinh lần đầu tới trờng?

Họ nh con chim non
? Trong những kỷ niệm của cậu bé lần đầu tới trờng, em thích nhất h/ảnh cậu bé trong
đoạn truyện nào? vì sao/
5.H ớng dẫn học sinh học bài về nhà:
- Đọc kĩ và tóm tắt văn bản.
- Học nội dung bài học.
- Làm bài tập 1, 2 trong SGK.
- Soạn bài Trong lòng mẹ
* Hớng dẫn làm bài tập:
1. Cảm nghĩ về dòng cảm xúc của nhân vật tôi trong truyện ngắn Tôi đi học :
+ Đó là dòng cảm xúc bồi hồi, xúc động trớc sự biến thái của thiên nhiên và cảnh
vật: thời tiết vào mùa thu, lá ngoài đờng rụng nhiều và trên không có những đám mây
bàng bạc.
+ Thời gian và không gian ấy gợi mở những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trờng
đầu tiên trong đời: từ con đờng, cảnh vật vốn quen thuộc nhng lần này tự nhiên thấy lạ,
nhân vật tôi cảm thấy trang trọng và đứng đắn; ngạc nhiên thấy sân trờng hôm nay ai
cũng ăn mặc sạch sẽ, gơng mặt tơi vui và sáng sủa; ngôi trờng vừa xinh xắn vừa oai
nghiêm khác thờng. Nhân vật tôi từ cảm giác thấy mình bé nhỏ, lo sợ vẩn vơ đến gật
mình và lúng túng khi nghe gọi đến tên mình; cảm giác trống trải khi sắp phải rời bàn
tay dịu dàng của mẹ.
+ Bớc vào thế giới khác, vừa gần gũi vừa xa lạ.
+ Vừa ngỡ ngàng, vừa tự tin khi bớc vào giờ học đầu tiên.
Dòng cảm xúc của nhân vật tôi hoà quyện giữa trữ tình (biểu cảm) với tả và kể
vừa mợt mà, vừa tạo nên sự xao xuyến khôn nguôi.
2. Để viết bài văn ngắn nghi lại ấn tợng của em trong buổi đến trờng khai giảng lần
đầu tiên, cần chú ý:
+ Kể lại tâm trạng khi đến trờng.
+ Khung cảnh thiên nhiên, cảnh vật xung quanh hôm đó.
+ Cảm nhận về hình ảnh trờng ( sân trờng, lớp học, các bạn, thầy cô).
+ ấn tợng về sự đón tiếp của thầy cô.

+ ý nghĩa về buổi học đầu tiên.
Soạn: 18 /8/2009
Tiết 3. Tiếng việt: Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.
I- Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh: - Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ về cấp
độ khái quát của nghĩa từ ngữ.
- Thông qua bài học rèn luyện t duy trong việc nhận thức mối quan hệ giữa cái
chung và cái riêng.
II- Các b ớc lên lớp.
1. Tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ.
6
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
Kiểm tra kiến thức lớp 7
? Em hiểu ntn là nghĩa của từ?
? Tìm từ ngữ nghĩa rộng so với nghĩa của các từ ngữ bút mực, thớc kẻ, com pa.
A. Đồ dùng dạy học
B. Dụng cụ lao động
C. Dụng cụ học tập
D. Tất cả đều đúng.
Nghĩa của các từ bút, mực, thớc kẻ và nghĩa của ý C có cấp độ khác nhau ntn? đó
chính là nội dung ta cần tìm hiểu hôm nay.
3. Tiến trình hoạt động dạy học.
Cho h/sinh đọc 3 câu hỏi SGK/10 (a, b, c)
Quan sát sơ đồ bảng phụ và trả lời.
? Nghĩa của từ động vật rộng hay hẹp hơn so
với nghĩa của từ thú , chim , cá?
- Nghĩa của từ động vật rộng hơn so với nghĩa
của các từ thú, cá, chim

? Vì sao em biết nh vậy?
- Vì nghĩa của từ động vật bao hàm cả nghĩa
thú, cá, chim
? So sánh nghĩa của từ thú với nghĩa của từ
hơu, voi em thấy ntn?
- Nghĩa của từ thú rộng hơn so với nghĩa của
Voi, hơu,sáo
GV: Những từ có phạm vi nghĩa bao hàm nh vậy
đợc gọi là từ ngữ nghĩa rộng
? Em hiểu thế nào là từ ngữ nghĩa rộng?
? So với từ động vật, các từ thú, chim, cá có
nghĩa nh thế nào?- Hẹp hơn
<=> Nghĩa của từ Voi, hơu, sáo hẹp hơn so
với nghĩa của từ thú vì nó đợc bao hàm trong
từ thú
? Thế nào là từ ngữ có nghĩa hẹp?
Có thể cho h/sinh đọc ND thứ nhất của ghi nhớ
SGK/10.
? Nghĩa của từ Thú, chim, cá rộng so với
nghĩa của từ nào? và có nghĩa hẹp so với từ nào?
- Nghĩa của từ Thú, chim, cá có nghĩa rộng với
nghĩa của từ Hơu, voi, tu hú, cá rô nhng lại
có nghĩa hẹp so với từ động vật
? Qua chi tiết vừa phân tích , em rút ra kết luận
gì?
GV chốt: Trong Tiếng Việt có từ vừa mang
nghĩa rộng lại vừa mang nghĩa hẹp.
? Lấy VD?
Goi h/sinh đọc ghi nhớ
GV chốt lại nội dung:

GV: cho học sinh làm bài tập 1
? Từ ngữ nào có nghĩa rộng, nghĩa hẹp? Và từ
ngữ nào mang cả 2 nghĩa.
* Tích hợp:
? Khi hiểu đợc nghĩa của từ ngữ sẽ giúp ích gì
I- Từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ
nghĩa hẹp.
1. Ví dụ:
2. Ghi nhớ:
a, Từ ngữ nghĩa rộng
b, Từ ngữ nghĩa hẹp
* Chú ý: Một từ có nghĩa rộng
hơn so với từ này, đồng thời lại
có nghĩa hẹp hơn so với từ khác
Bài tập 1:
Y phục
Quần áo
7
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
trong việc xây dựng văn bản?
- Văn bản đợc xây dựng bằng ngôn từ, vì vậy
hiểu nghĩa của từ sẽ giúp cho việc viết văn
không bị mắc lỗi sai nghĩa của từ
? Em hãy nêu yêu cầu của bài tập?
GV:Cho h/sinh hoạt động nhóm -> mỗi nhóm trả
lời phần của mình
GV cho h/sinh nhận xét -> GV chữa bài tập cho
học sinh.
? Đọc yêu cầu của BT? So sánh với yêu cầu của

BT
2
?
Cho h.sinh hoạt động nhóm.
(4 nhóm, mỗi nhóm làm 1 ý)
Học sinh đọc đoạn văn
? Từ BT này em hiểu rõ hơn ntn về từ có nghĩa
rộng, từ có nghĩa hẹp?
* Tích hợp:
Ta nói từ khóc, nức nở, sụt sùi là từ cùng phạm
vi nghĩa hay còn gọi là trờng từ vựng. Vậy thế
nào là trờng từ vựng thì sang bài sau các em sẽ
học
quần đùi,quần dài áo dài, áo
sơ mi
Vũ khí

Súng bom
Súng trờng,đại bác bom ba
càng, bom bi
II-Luyện tập.
Bài tập 2/11 SGK
- Tìm từ ngữ có nghĩa rộng của
các từ ngữ ở mỗi nhóm.
a. Chất đốt
b. Nghệ thuật
c. Thức ăn.
d. Nhìn
e. Đánh
Bài tập 3/11 SGK

- Tìm từ ngữ có nghĩa hẹp
a. Xe máy, xe đạp, xe ô tô
b. Sắt, thép, nhôm, đồng
c, ổi, na, mít, dứa.
d. Dì, cậu, chú, bác
e. Vác, sách.
Bài 4:
a, Thuốc lào
b, Thủ quỹ
c, Bút điện
d, Hoa tai
Bài tập 5/11/SGK
- Tìm 3 động từ cùng thuộc một
phạm vi nghĩa 1 từ nghĩa rộng,
2 từ có nghĩa hẹp hơn.
+ Khóc, nức nở, sụt sùi
Bài tập trắc nghiệm
? Từ nào không phù hợp với phạm vi nghĩa của từ Trờng học sau:
A. Thầy giáo B. Học sinh
C. Công nhân D. Hiệu trởng.
Cho h/sinh nhắc lại nghĩa của từng từ.
4. Củng cố
Cho học sinh đọc lại ghi nhớ
5. H ớng dẫn học sinh học bài
- Học thuộc ghi nhớ, làm bài tập 4/11
- Chuẩn bị bài Trờng từ vựng
Soạn: 20/8/2009
Tiết 4. Tập làm văn: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản.
8
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010

Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
I- Mục tiêu cần đạt
Giúp học sinh:
- Nắm đợc chủ đề, tính thống nhất về chủ đề của văn bản
- Biết viết một văn bản đảm bảo tính trên, biết xác định và duy trì đối trợng
trình bày, chọn lựa, sắp xếp các phần cho văn bản tập trung nêu bật ý kiến,
cảm xúc của mình.
II. Chuẩn bị: SGK, SGV, Phiếu học tập.
III- Tiến trình dạy và học
1. Tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới.
? Em hãy nhắc lại những nét chính trong VB Tôi đi học (em
tóm tắt ngắn gọn 5->7 câu)
- Nêu tâm trạng của n/v tôi khi nhớ về kỷ niệm buổi đầu đến tr-
ờng, lúc trên đờng đến trờng, khi tới trờng và buổi học đầu tiên).
? Đối tợng chính đợc nhắc đến trong văn bản là ai?
GV ghi bảng phụ:
- Đối tợng: N/v Tôi
? N/v tôi nhớ lại những kỉ niệm gì của mình?
- ND: + Ngày đầu tiên đi học
+ ấn tợng trong sáng, đẹp đẽ, sâu sắc.
=> Văn bản có nhan đề: Tôi đi học-> Đây cũng chính là chủ
đề của văn bản mà chúng ta mới học trong tiết 1,2
? Vậy em hiểu ntn là chủ đề của VB?
GV: Dựa vào đối tợng và ND của văn bản để xác định chủ đề
của văn bản
- chủ đề của VB là vấn đề chủ chốt, những ý kiến, những cảm
xúc của t/giả đợc thể hiện nhất quán trong VB.
? Theo em đề tài và chủ đề trong VB có giống nhau không?

- Đề tài: Tài liệu cung cấp cho tác giả
- Chủ đề: Vấn đề nhà văn thể hiện qua đề tài
? Dựa vào những phơng diện nào của VB Tôi đi học mà ta có
thể cho rằng văn bản này kể lại những KN sâu sắc của n/v
Tôi?
Dựa vào: + Nhan đề
+ Từ ngữ
+ Câu văn.
? Có những từ ngữ nào đợc nhắc lại nhiều lần trong văn bản để
thể hiện nhan đề của VB Tôi đi học?
- Từ Tôi đi học
? Câu văn nào thể hiện đợc chủ đề của văn bản? - Tôi đi học
? Phân tích sự thay đổi tâm trạng của n/v Tôi.
+ Trên đờng đi học:
- Cảm nhận về con đờng quen đi lại -> thấy lạ cảnh vật xung
quanh đều thay đổi.
- Thay đổi về hành vi: lội qua sông thả diều.
-> Đi học, làm nh 1 học trò thực sự.
+ Trên sân trờng:
- Cảm nhận về ngôi trờng: Cao ráo, sạch sẽ hơn
-> Xinh xắn, oai nghiêm nh đình làng, sân rộng và cao hơn
lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ
- Cảm giác bỡ ngỡ, lúng túng khi xếp hàng vào lớp: Đứng nép
I. Chủ đề của văn
bản.
- Chủ đề: Là đối t-
ợng và vấn đề
chính (ND) của VB
II- Tính thống
nhất về chủ đề

của văn bản
9
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
chỉ dám nhìn chỉ đi từng bớc
+ Trong lớp học: Cảm thấy xa mẹ, điều mà trớc đó cha từng có.
? Từ những chi tiết vừa phân tích ,em cảm nhận đợc t/c gì của
n/v Tôi qua văn bản này?
- Đó là những cảm giác, t/c trong sáng. dần nảy nở trong lòng
n/v Tôi ở buổi tựu trờng đầu tiên.
? Đó là cách biểu lộ tình cảm trực tiếp hay gián tiếp?
- Có đoạn là trực tiếp, có đoạn là gián tiếprực tiếp
? Vì sao em nhận ra sự thay đổi ấy?
- Nhận ra đợc là nhờ các chi tiết, các phơng tiện ngôn từ đợc sử
dụng trong văn bản
* GV - Tích hợp: Trong văn biểu cảm có 2 cách biểu lộ cảm
xúc là trực tiếp và gián tiếp, những câu văn miêu tả cảnh là bộc
lộ tâm trạng của n/v một cách gián tiếp.
? Từ những phân tích trên, em hãy cho biết thế nào là tính thống
nhất về chủ đề của văn bản?
- Sự liên kết chặt chẽ, sự hoà hợp gắn bó của các bộ phận tác
phẩm tạo thành chính thể
GV chốt:Tính thống nhất về chủ đề của VB đợc thể hiện cả 2
bình diện:
+ Nội dung
+ Hình thức.
? Khi viết 1 VB phải chú ý đến vấn đề gì?
- Nhan đề, từ ngữ, câu văn, trình bày phải theo 1 trình tự hợp lý.
? Em hiểu ntn là tính thống nhất về chủ đề trong VB? Làm thế
nào để đảm bảo tính thống nhất đó?

GV gọi 2 h/sinh đọc ghi nhớ
? Chủ đề của truyện Cuộc chia tay của những con búp bê là
gì?
+ Sự đau khổ của tuổi thơ trớc bi kịch g/đình.
+ Tình yêu thơng của anh em, của bè bạn trong bi kịch gia đình.
? Vì sao em xác định đợc đó là chủ đề?
- Vì VB đó từ nhan đề đến cốt truyện các tình tiết đều mang tính
liên kết khá chặt chẽ

HS: Đọc bài văn
* Yêu cầu: Tìm hiểu về
+ Đối tợng
+ Vấn đề
? Văn bản đợc trình bày theo thứ tự nào?
GV: Bố cục của văn bản đợc sắp xếp theo trình tự nào?
Đó là ND các em sẽ học ở bài 2.
? Em cho biết chủ đề của VB Rừng cọ quê tôi.
Chú ý dựa vào luận điểm để xác định.
- Chỉ biểu đạt chủ
đề đó, không xa
rời, lệch lạch sang
chủ đề khác
* Ghi nhớ SGK/12
III- Luyện tập
Bài 1 SGK/13
- Đối tợng: Rừng
cọ quê tôi
- Vấn đề chính: Vẻ
đẹp, tác dụng, tình
cảm của con ngời

đối với rừng cọ-
Chủ đề:Tình yêu,
niềm tự hào về vẻ
đẹp về rừng cọ quê
hơng
- Trình bày theo 1
trật tự thời gian, từ
cụ thể đến khái
10
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
- ý nào trong bài thơ làm cho bài lạc đề (ý b và ý d)
- GV yêu cầu học sinh đọc thầm, thảo luận nhóm, gọi đại diện
các nhóm trình bày. - Có những ý lạc chủ đề: (c), (g)
- Có nhiều ý hợp chủ đề nhng cách diễn đạt cha tốt nên thiếu sự tập
trung vào chủ đề.
- Chỉnh lại:
a- Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các em nhỏ núp dới nón mẹ lần
đầu tiên đến trờng, lòng lại nao nức, rộn rã, xốn xang.
b- Cảm thấy con đờng đi lại lắm lần tự nhiên cũng thấy lạ, nhiều
cảnh vật thay đổi.
c- Muốn thử cố gắng tự mang sách vở nh một cậu học trò thực
sự.
d- Cảm thấy ngôi trờng vốn qua lại nhiều lần cũng có nhiều
biến đổi.
e- Cảm thấy gần gũi thân thơng đối với lớp học, với những ngời
bạn mới.
quát
- bố cục 3phần
+ MB: Giới thiệu

rừng cọ
+ TB: Miêu tả vẻ
đẹp của rừng cọ
- Tác dụng
+ KL: Cảm xúc
Bài 2/14 SGK
BT 3/14/SGK:
4. Củng cố:
- Thế nào là chủ đề, tính thống nhất về chủ đề trong văn bản là gì?
5. Hớng dẫn học sinh học bài.
Học thuộc ghi nhớ, làm bài tập 4/14 SGK, bài 3,4/7 SBT
Soạn: 24 /8/2009
Bài 2
Mục tiêu cần đạt.
- Hiểu đợc nỗi đau của chú bé mồ côi cha phải sống xa mẹ và tình yêu thơng
vô bờ của chú đối với ngời mẹ bất hạnh.
- Nắm đợc thế nào là trờng từ vựng, bớc đầu biết vận dụng.
- Biết cách sắp xếp các nội dung trong phần thân bài của văn bản
Tiết 5 + 6 Văn bản: Trong lòng Mẹ
(Trích Những ngày thơ ấu Nguyên Hồng)
A- Mục đích yêu cầu:
Giúp HS: - Hiểu đợc tình cảnh đáng thơng và nỗi đau tinh thần của n/v chú bé
Hồng, cảm nhận đợc tình yêu thơng mãnh liệt của chú đối với mẹ.
- Bớc đầu hiểu đợc văn hồi ký và đặc sắc của thể văn này thấm đợm chất trữ tình,
lời văn tự truyện chân thành, giàu sức truyền cảm.
- Tích hợp với bài : Trờng từ vựng, Bố cục văn bản
- Rèn kỹ năng phân tích nhân vật, khái quát đặc điểm, tính cách qua lời nói, nét
mặt, tâm trạng, phân tích cách kể chuyện kết hợp nhuần nhuyễn với miêu tả tâm trạng,
cảm xúc bằng lời văn thống thiết.
B- Chuẩn bị:

- Chân dung nhà văn Nguyên Hồng
- Bức tranh SGK/7 phóng to cảnh bé Hồng nằm trong lòng mẹ
C- Các bớc lên lớp:
1. Tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ:
11
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
? Văn bản Tôi đi học đợc viết theo thể loại nào? vì sao em biết?
- Thể loại truyện ngắn hồi tởng, sự kết hợp giữa các kiểu văn bản: Tự sự, miêu
tả, biểu cảm.
Vì: Nội dung, bố cục, mạch văn và các h/ảnh, chi tiết trong bài đã chứng minh
điều đó.
? Nêu những cảm nhận của em về nhân vật Tôi trong VB Tôi đi học.
3. Bài mới:
Gọi 1 h/sinh đọc chú thích
? Nêu những hiểu biết của em về nhà văn Nguyên Hồng?
GV giới thiệu chân dung của nhà văn
Về t/g Nguyên Hồng các em cần ghi nhớ những ý sau:
- GV nói thêm: Nguyên Hồng là một trong những nhà văn
lớn của VHVN hiện đại, những sáng tác của ông luôn hớng
về ngời nghèo, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. Ông là t/giả
của tiểu thuyết nổi tiếngBỉ vỏ
? Nêu hiểu biết của em về đoạn trích?
? Em hiểu hồi kí là gì?
- hồi: nhớ lại, nghĩ lại
- kí: ghi chép
=>Ghi lại những việc đã xảy ra
GV giới thiệu về thể loại: Hồi ký là
(Đoạn trích trong hồi ký (tự truyện) là thể văn đợc dùng để

ghi lại những chuyện có thật đã xảy ra trong cuộc đời một
con ngời cụ thể thờng đó là t/giả.
Trong truyện Tôi là n/v chính là ngời kể chuyện và
trực tiếp bộc lộ cảm nghĩ.
GV: Thời thơ ấu trải qua nhiều đắng cay đã trở thành
nguồn cảm hứng cho tác phẩm.
GV: Đọc chậm, tình cảm. Giọng bà cô đon đả, đay nghiến
- Gọi H/sinh đọc bài: 2 h/s đọc.
- Gọi 1 h/sinh đọc chú thích 5, 8, 12, 13, 14, 17/SGK.
? Theo em phần trích có thể chia làm mấy đoạn? ý nghĩa
mỗi đoạn?
? So với bố cục, mạch truyện và cách kể chuyện bài Trong lòng mẹ
em thấy có gì giống và khác với văn bản Tôi đi học?
Giống nhau:
- Kể, tả theo trình tự thời gian, trong hồi tởng nhớ lại ký ức tuổi thơ
- Kể, tả biểu hiện cảm xúc kết hợp
+ Khác:
- ở Tôi đi học chuyện liền mạch trong 1 khoảng thời gian ngắn:
buổi sáng đến trờng.
- ở Trong lòng mẹ chuyện không thật liền mạch có 1 gạch nối
nhỏ, ngắn về thời gian vài ngày khi cha gặp và khi gặp mẹ.
? Từ bố cục này, em thấy vấn đề cơ bản cần phân tích ở
đoạn trích là gì?
1. Tâm địa độc ác của n/v ngời cô
2. T/yêu mãnh liệt của chú bé Hồng đối với mẹ
GV:Để biết đợc n/v bà cô là ngời ntn ta đi p/tích ý 1.
? Em hãy tóm tắt lại ND đoạn 1.
? N/v Cô tôi có quan hệ ntn với bé Hồng?
- là em ruột của bố Hồng, cô ruột > quan hệ gần gũi,
ruột thịt.

I- Tìm hiểu chung về
t/giả, t/phẩm.
1. Tác giả:
- Nguyên Hồng (1918-
1982)
- Sáng tác nhiều thể loại
tiểu thuyết, ký, thơ. Đợc
nhà nớc truy tặng giải
thởng HCM về VHNT.
2. Tác phẩm:
- Thể loại: Hồi ký sáng
tác năm 1938. đoạn
trích thuộc chơng IV
của tác phẩm.
- Phơng thức biểu đạt:
kể miêu tả, biểu cảm
- Ngôi kể: Tôi, ngôi kể
thứ nhất
- Bố cục.
+ Đoạn 1: Từ đầu -> hỏi
đến chứ : Cuộc trò
chuyện với bà cô.
+ Đoạn 2: Còn lại: Cuộc
gặp gỡ bất ngờ giữa 2
mẹ con bé Hồng.
II- Phân tích
1. Nhân vật Ng ời cô
- cô ruột > quan hệ
gần gũi, ruột thịt.
12

Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
? N/v bà cô đợc thể hiện qua những chi tiết nào?
- Vẻ mặt tơi cời hỏi mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với
mẹ mày không?
- Tơi cời kể về cuộc sống của mẹ bé Hồng- chi dâu của bà
- Đổi giọng, nghiêm nghị
? Về câu hỏi của bà đối với đứa cháu, nếu đúng với nghĩa
thực thì bà là ngời cô ntn?
- Quan tâm, thơng cháu-> hiểu tâm lí của trẻ là thích mới,
đi xa
? Thế nhng thực tế có đúng nh vậy không?- không
? Dựa vào đâu mà em biết?
- Bằng sự nhạy cảm của bé Hồng
GV: Ban đầu ngời đọc vội vàng tởng đây là bà cô tốt bụng, thơng
anh chị bất hạnh và đứa cháu côi cút, nhng với sự nhạy cảm của bé
Hồng đã giúp ta nhận ra ngay cái ý nghĩ cay độc trong giọng nói và
trên nét mặt của bà cô.
? Từ ngữ nào biểu hiện thực chất thái độ của n/v này?
- rất kịch
? Em hiểu Rất kịch nghĩa là gì?
- rất giả dối, giống ngời đóng kịch trên sân khấu nhập vai
biểu diễn
? Sau lời từ chối của bé Hồng, bà cô lại hỏi gì?
- Sao lại không vào? mợ màyđâu!
? Khi hỏi câu này, thái độ và cử chỉ của bà thay đổi ra sao?
- Hỏi luôn, giọng vẫn ngọt ngào, mắt long lanh, chằm chặp
nhìn cháu
? Chi tiết đó muốn nói lên điều gì về ngời cô?
- Chứng tỏ sự giả dối và độc ác của bà cô.

GV: Bà vẫn tiếp tục đóng kịch, tiếp tục trêu cợt cháu, tiếp tục lôi
đứa cháu đáng thơng vào một trò chơi độc ác mà bà ta đã dàn xếp
sẵn.
=> Bà ta cời hỏi , giọng vẫn ngọt ngào, dịu dàng nhng không hề có ý
định tốt đẹp gì cả.
? Khi nhận thấy đứa cháu im lặng cúi đầu, rng rng muốn
khóc thì bà cô có thái độ và lời nói nh thế nào?
- Bà cô lại khuyên, lại an ủi, lại khích lệ, lại tỏ ra rộng lợng
muốn giúp đỡ:
+ Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm
+ Mày dại quá , cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàuvào thăm
em bé chứ.
+ Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày
? Theo các em thì bà ta muốn gì khi nói rằng: mẹ chú bé
đang phát tài và cố ý ngân dài thật ngọt hai tiếng em
bé?
- Bà cô đã biểu hiện rõ hơn sự độc địa của mình bằng sự
săm soi, hành hạ, nhục mạ một đứa bé đáng thơng, xoáy
vào nỗi đau nỗi khổ tâm của nó.
? Sau đó cuộc đối thoại diễn ra ntn?
- Bà kể về sự đói rách của ngời chị dâu với vẻ thích thú ra
mặt
- Bà vỗ vai đứa cháu, đổi giọng khi kể
- Bé Hồng thì cời dài trong tiếng khóc
? Hành động vỗ vai, đổi giọng có phải là bà đã có sự thông
13
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
cảm với đứa cháu không?
- Không, thực tế chỉ là thay đổi đấu pháp tấn công

GV: Ngay cả với một đứa trẻ, cho dù là đứa cháu tội nghiệp của
mình mà bà cũng không buông tha mà tìm mọi cách săm soi, xoáy
sâu vào nỗi đau của nó , hơn nữa bà ta không chỉ dừng lại ở mức độ
săm soi ,mà còn liên tục thay đổi đấu pháp tấn công để dồn đứa
cháu của mình vào tận cùng của nỗi đâu, không còn lối thoát, bà tìm
mọi cách để chia rẽ tình cảm của đứa cháu và ngời chị dâu khốn khổ
của mình.
? Qua những chi tiết vừa phân tích, em thấy nhân vật bà cô
là ngời ntn?
? Theo em trong những lời lẽ của ngời cô, lời nào cay độc
nhất? Vì sao? (H/sinh tự bộc lộ)
? Xây dựng h/ảnh bà cô trong t/phẩm có ý nghĩa ntn?
Trong đoạn văn T/giả đã sử dụng những phơng thức biểu đạt
nào? tác dụng của phơng thức biểu đạt đó?
- Tự sự và biểu cảm bộc lộ trực tiếp Hỏi? Tìm và đọc
những chi tiết bộc lộ cảm xúc và suy nghĩ của bé Hồng về
ngời cô?
Tiết 2
? Đọc phần chữ nhỏ?
? Bé Hồng sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh ntn?
- Sinh ra trong cuộc hôn nhân miễn c ỡng->ép buộc , bắt
buộc
- Lớn lên trong một gia đình không hạnh phúc, bố mất
sớm, mẹ bỏ đi tha hơng cầu thực, sống trong sự ghẻ lạnh
của họ hàng.
? Từ đó em có nhận xét gì về hoàn cảnh cả bé Hồng
? Khi thấy bà cô tơi cời hỏi thì bé Hồng có hành động, cử
chỉ ntn?
- Tôi toan trả lời nhng lại cúi đầu không đáp
? Vì sao vậy?

- Toan trả lời: đứa bé nào cũng muốn đi chơi xã, đặc biệt
nơi đó lại có mẹ
- Không đáp: vì sớm nhận ra sự giả dối trong giọng nói của
bà cô
GV: vì vậy em đã cúi đầu để tìm câu trả lời đối phó
? Bé Hồng đã tìm đợc câu trả lời ntn?
- Tôi cũng cời đáp lại:không!Cháu không muốn vàovề
? Em có nhận xét gì về câu trả lời này của bé Hồng?
- Rất thông minh, vừa từ chối dứt khoát, vừa nêu rõ lí do
không đi->không bị cho là vô lễ trớc lời đề nghị tốt đẹp của
ngời cô.
? Trớc những câu hỏi và lời khuyên nh sát muối vào lòng
và chứa đựng đầy sự mỉa mai, cây độc của bà cô, thì bé
Hồng có cảm giác ntn?
- Lòng thắt lại, khóe mắt cay cay
- Nớc mắt ròng ròng rớt xuống
? Vì sao cậu lại có cảm giác nh vậy?
? Vậy chi tiết tôi cời dài trong tiếng khóc có ý nghĩa gì?
- Là cách thể hiện cảm xúc mạnh mẽ của bé Hồng: trớc bà
- Là ngời đàn bà lạnh
lùng, độc ác, thâm hiểm
=>Tố cáo XHPK có
những hạng ngời sống
tàn nhẫn đến héo khô cả
tình máu mủ ruột rà -
tính cách tàn nhẫn đó là
sản phẩm của những
định kiến đối với phụ nữ
trong xã hội cũ.
2, Nhân vật bé Hồng

a, Hoàn cảnh sống hiện
tại:
- Bố mất sơm.
- Mẹ bỏ đi tha hơng cầu
thực
- Sự ghẻ lạnh của họ
hàng.
Rất đáng thơng tâm
b, Bé Hồng trong cuộc
đối thoại với bà cô
- Nhận ngay ra sự giả
dối trong giọng nói của
bà cô
- Đau đớn, uất hận khi
14
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
cô Hồng là một đứa trẻ yếu ớt nhng cũng rất kiên cờng, cậu
đâu xót nhng vẫn dạt dào niềm tin yêu đối với ngời mẹ
khốn khổ
? Niềm tin yêu và sự đau xót đó đợc tác giả thể hiện qua
những chi tiết nào?
- Giá nhmới thôi
? Trong đoạn văn trên tác giả sử dụng biện pháp nghệ
thuật, và từ loại nào? Tác dụng?
- So sánh liên tiếp giữa cái cụ thể(đầu mẩu gỗ, cục thủy
tinh) với cái trừu tợng(tình cảm) kết hợp với động từ
mạnh(vồ, cắn, nhai)
=>diễn tả sự oán hờn tột độ đã ngng tụ trong suốt cuộc đối
thoại, lúc này mới có dịp bùng phát ,tâm trạng đau đớn, uất

ức ngày một tăng và lên tới cực điểm khi nghe ngời cô kể
về tình cảnh tội nghiệp của mẹ mình với vẻ tơi cời thích thú
? Trong suốt cuộc đối thoại với bà cô ,bé Hồng có tâm
trạng ntn?
? Kể về cuộc đối thoại của ngời cô với bé Hồng, T/giả đã
sử dụng NT gì?
- Tơng phản
? Em hãy chỉ ra phép tơng phản này và ý nghĩa của nó?
- Hai tính cách trái ngợc nhau
Tính cách hẹp hòi tàn nhẫn(bà cô) >< trong sáng giàu lòng
yêu thơng mẹ(bé Hồng).
=> Phép tơng phản đã làm nổi bật 2 tính cách của n/v và
cũng để giúp t/giả thể hiện hình ảnh ngời mẹ và t/c của bé
Hồng với mẹ mạnh mẽ hơn, mãnh liệt hơn.
GV: Vậy tình cảm của bé Hồng đối với mẹ ntn thì ta đi
tìm hiểu đoạn cuối
nghe bà cô kể chuyện
về mẹ mình
=>Cay đắng , tủi nhục,
căm ghét ngời cô độc
ác.
Gọi 1 H/sinh kể lại đoạn cuối.
? Khi nhìn thấy bóng ngời ngồi trên xe giống mẹ thì Hồng có
hành động gì?
- gọi bối dối: mợ ơi
? ý nghĩa của hành động này?
- Là tiếng gọi mừng tủi, hi vọng->khao khát muốn gặp mẹ
? Nhng tại sao ngay lúc đó tác giả lại đa ra một giả định?
- Sợ vì quá mong gặp mẹ mà nhầm lẫn( nhìn ngời khác tởng mẹ
mình)

? Trong giả thiết ấy tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật
nào? Tác dụng?
- So sánh: Nếu ngời quay lại ấy là ngời khác chứ không phải là
mẹ chẳng khác gì cái ảo ảnh của một dòng nớc trong suốt chảy
dới bóng râm đã hiện ra trớc con mắt gần rặn nứt của ngời bộ
hành ngã gục giữa sa mạc.
=>nếu ngời ấy không phải là mẹ thì không chỉ thất vọng mà còn
tuyệt vọng (nh ngời sắp chết khô héo giữa sa mạc)
GV: Rất may đó là mẹ
GV: Đọc lại đoạn văn tả cảnh bé Hồng gặp mẹ trèo lên xe, nằm
trong lòng mẹ.
c, Tâm trạng của
bé Hồng khi gặp
mẹ
- Tiếng gọi mẹ của
bé Hồng thể hiện
tâm trạng mừng
tủi, xót xa đau đớn
và hy vọng.
15
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
? Khi bất ngờ gặp đúng mẹ mình bé Hồng đã có những cử chỉ,
hành động ntn?
Chạy theo xe- Thở hồng hộc- Trán đẫm mồ hôi- Ríu cả chân
òa khóc
? Cử chỉ đó chứng tỏ tâm trạng của bé Hồng ntn?
- Cảm giác ấm áp
- Không còn nhớ gì, trả lời mẹ những gì quên hết tủi phận u
phiền.

GV: Giọt nớc mắt lần này khác hẳn với lần đối thoại với bà cô.Em khóc
vì hờn rỗi mà hạnh phúc, tức tởi mà mãn nguyện.Trong làn nớc mắt nhạt
nhòa , Hồng vẫn không quên ngắm nhìn ngời mẹ
? Qua con mắt của Hồng,h/ảnh ngời mẹ đợc hiện lên nh thế
nào?
Mẹ không còm cõi xơ xác
Gơng mặt mẹ vẫn tơi sáng, mắt trong, da mịn,má hồng ,hơi
quần áo, miệng
? Phải là ngời có tình cảm với mẹ ntn thì mới có đợc cái nhìn và
cảm giác nh thế khi gần mẹ?
- Bộc lộ tình cảm của ngời con yêu thơng quý trọng mẹ.
GV: Sau gần một năm mới đợc gặp lại mẹ, Hồng quan sát mẹ rất kỹ và
thấy mẹ không hề giống với lời kể cay độc của ngời cô cho dù cuộc đời mẹ
có nhiều bất hạnh, cay đắng.
=>Gơng mặt , mắt, da, má, miệng->cùng trờng từ vựng chỉ về các bộ phận
của con ngời. Thế nào là trợng từ vựng thì chúng ta sẽ học trong tiết sau.
GV: Trong giây phút ấy Hồng bỗng nhớ lại câu nói của bà cô Mày
dại quá!Vào Thanh Hóa đi, tao chạy cho tiền tàu, vào bắt mợ mày may vá,
sắm sửa cho và thăm em bé chứ nh ng lại không mảy may nghĩ ngợi gì, bởi
cậu đang rất vui sớng, trong lòng cậu dạt dào, miên man hạnh phúc khi
nằm trong lòng mẹ
? Trong đoạn trích này, biểu hiện nào thấm thía nhất tình mẫu tử
của bé Hồng?
? Đoạn văn trên đã sử dụng phơng thức biểu đạt nào? T/dụng
của phơng thức biểu đạt đó?
- Biểu cảm trực tiếp
T/dụng: Thể hiện đợc tâm trạng, cảm xúc của nhân vật, khơi gợi
xúc cảm ở ngời đọc
? Em có cảm nhận gì về n/v bé Hồng từ những biểu hiện tình
cảm đó?

- Bé Hồng có nội tâm sâu sắc,có tình yêu mẹ mãnh liệt, khao
khát yêu thơng).
* Gọi H/sinh đọc ghi nhớ.
Cho h/sinh thảo luận: Qua đoạn trích em có cảm nhận ntn về bé
Hồng?
- Đó là 1em bé có thân phận đau khổ nhng có tình yêu thơng và
lòng tin bền bỉ, mãnh liệt dành cho mẹ.
? Đoạn trích này đợc đánh giá là giàu chất chữ tình.Em hãy
chứng minh?
- Tràn ngập từ ngữ cảm xúc: đau đớn , uất hận nhng cũng miên
man hạnh phúc
- Cách thể hiện tâm trạng đa dạng phong phú, nhiều hình ảnh so
sánh, lời văn say sa(đoạn cuối)
- Rất vui sớng,
hạnh phúc khi đợc
gặp mẹ, nằm trong
lòng mẹ, luôn khao
khát tình yêu thơng
của mẹ
=>Rất yêu thơng
mẹ
IV- Tổng kết:
1. Nghệ thuật: Tự
sự, đan xen biểu
cảm, mô tả, những
phép so sánh mới
mẻ, hấp dẫn
2. Nội dung:
Cảnh ngộ và tâm
sự của chú bé

Hồng T/yêu th-
ơng mẹ vô bờ.
* Ghi nhớ: SGK/21
V. Luyện tập
16
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
? Nguyên Hồng đợc đánh giá là nhà văn của phụ nữ và nhi
đồng, em hiểu thế nào về nhận định này?
- Các nhân vật này xuất hiện nhiều trong văn bản của ông
- Ông thấu hiêủ nỗi cơ cực của ngời phụ nữ và nhi đồng trong
xã hội cũ phải gánh chịu
- Ông trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của 2 tuyến nhân vật này
=>Dẫn chứng: đoạn trích vừa học
4.Củng cố
- Tóm tắt nội dung của 2 tiết.
5. H ớng dẫn học sinh học bài.
- Đọc lại văn bản Học thuộc, hiểu ghi nhớ
- Làm bài tập 5/20 SGK.
* Tự rút kinh nghiệm
***************************************
Soạn: 26/8/2009
Tiếng Việt: Tiết 7. Trờng từ vựng
I- Mục đích cần đạt
Giúp học sinh:
- Hiểu đợc ntn là trờng từ vựng, biết xác lập các trờng từ vựng đơn giản.
- Bớc đầu hiểu đợc mối liên quan giữa trờng từ vựng với các hiện tợng ngôn ngữ đã học
nh đồng nghĩa, trái nghĩa, hoán dụ, nhân hoá giúp ích cho việc học văn, làm văn.
- Tích hợp với văn bản : Trong lòng mẹ , bố cục văn bản
- Rèn kỹ năng lập trờng từ vựng và sử dụng trờng từ vựng trong nói, viết.

II- Chuẩn bị: Bảng phụ , VD.
III. Các bớc lên lớp:
1. Tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ:
? Thế nào là từ có nghĩa rộng, từ có nghĩa hẹp? cho VD. Bài tập cho từ lúa tìm từ
có nghĩa rộng và nghĩa hẹp của từ lúa
(lúa nếp, lúa tẻ, tám thơm, C71 )
Cho 1 từ có nghĩa rộng màu sắc tìm nghĩa hẹp?
(Màu sắc trắng, đỏ, vàng )
? Tìm các từ ngữ theo 2 phạm vi nghĩa chỉ không gian và thời gian trong câu
Của ta, trời đất, đêm ngày
Núi kia, đồi nọ, sông này của ta.
Tiến hành chữa bài tập.
1. Bài mới.
Gọi h/sinh đọc kỹ đoạn văn SGK/21.
? Các từ in đậm thuộc từ loại nào? dùng chỉ ngời hay
vật? Vì sao em biết đợc điều đó?
- Các từ in đậm chỉ ngời.
=>Vì các từ ấy đều nằm trong câu văn cụ thể có ý
nghĩa xác định.
? Nét chung về nghĩa của nhóm từ trên là gì?
- Nét chung về nghĩa: chỉ các bộ phận của cơ thể con
ngời.
GV: Nếu tập hợp các từ này lại , ta gọi đó là tr-
ờng từ vựng
? Từ VD em hiểu ntn là trờng từ vựng?
Gọi 2 h/sinh đọc ghi nhớ.
GV nhấn mạnh: cơ sở để hình thành trờng từ vựng là
I- Thế nào là Trờng từ
vựng

1, Ví dụ: SGK/21
2. Ghi nhớ: SGK/21
- Tập hợp của những từ có ít
nhất 1 nét chung về nghĩa gọi
là trờng từ vựng
17
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
đặc điểm chung về nghĩa. Không có đặc điểm chung
về nghĩa thì không có trờng.
GV đa ra bài tập.
1. Cho nhóm từ: Cao, thấp, lùn, lòng khòng
Nếu dùng nhóm tứ trên để miêu tả ngời thì trờng từ
vựng của nhóm từ là gì?
=>Chỉ hình dáng của con ngời
2. Hãy tìm các từ của trờng dụng cụ nấu nớng
Hãy tìm các của trờng chỉ số lợng.
* Đọc lu ý SGK/21
? Trờng từ vựng mắt có thể bao gồm những trờng từ
vựng nhỏ nào?
Trờng bộ phận của mắt
Trờng đặc điểm của mắt
Trờng cảm giác của mắt
Trờng bệnh của mắt
Trờng hoạt động của mắt
? Từ đó chúng ta rút ra nhận xét gì?
? Hãy nêu từ loại của trờng từ vựng mắt?
Trờng bộ phận của mắt ->DT
Trờng đặc điểm của mắt ->TT
Trờng cảm giác của mắt ->ĐT chỉ trạng thái

Trờng bệnh của mắt ->TT
Trờng hoạt động của mắt ->ĐT
? Em có nhận xét gì về từ loại của 1 trờng từ vựng?
? Đọc VD c?
? Từ ngọtchia làm mấy trờng từ vựng nhỏ?
- Ba( từ nhiều nghĩa)
? Các trờng từ vựng có nghĩa giống nhau không?
- không
? Ta cần lu ý thêm điều gì về trờng từ vựng?
? Xét VD: d/22 SGK
? Xét theo nghĩa thực , những từ in đậm dùng để chỉ
đối tợng nào?- ngời
? Trong đoạn văn thì từ in đậm lại dùng để chỉ đối t-
ợng nào? Biện pháp nghệ thuật nào đợc sử dụng? Tác
dụng?
- Con chó ->nhân hóa=>tăng tính nghệ thuật của
ngôn từ
? Qua VD ta có thể rút ra kết luận gì?
GV chốt:
+ Thờng có 2 bậc trờng từ vựng lớn và nhỏ.
+ Các từ trong 1 trờng từ vựng có thể khác nhau về từ
loại.
+ Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều trờng từ
vựng khác nhau.
+ Cách chuyển trờng từ vựng có t/dụng tăng sức gợi
cảm.
? Trờng từ vựng và cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ
* Lu ý:
a) Một trờng từ vựng có thể
bao gồm nhiều trờng từ vựng

nhỏ hơn
b) Một trờng từ vựng có thể
bao gồm những từ loại khác
biệt nhau.
c) Một từ có thể thuộc nhiều
trờng từ vựng khác nhau
d, Dùng một số biện pháp
nghệ thuật tu từ trong cách
chuyển trờng từ vựng để tăng
thêm tính nghệ thuật của
ngôn từ.
18
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
khác nhau ở điểm nào?
- Trờng từ vựng: Tập hợp từ có ít nhất 1 nét chung về
nghĩa trong đó các từ có thể khác nhau.
( VD: Trờng từ vựng về cây có:
+ Bộ phận của cây: rễ, thân
+ Hình dáng của cây: thấp, bé.)
=>Từ loại của 2 trờng từ này khác nhau về từ loại.
- Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ là 1 tập hợp từ có
quan hệ so sánh về phạm vi nghĩa rộng hay hẹp trong
đó các từ phải có cùng từ loại.
VD: + Bàn bàn gỗ (cùng là DT)
+ Đánh cắn ( cùng là ĐT)
Gọi H/sinh đọc yêu cầu của bài tập.
Gv: yêu cầu học sinh nhớ lại, kể nhanh
Bài 2: Cho h/sinh hoạt động nhóm chia nhóm theo tổ
- Cho đại diện nhóm lên phát biểu

Bài 5:
- Lới: đánh bắt thủy sản, săn bắt
- Lạnh: thời tiết, nhiệt độ, tính chất của thực phẩm,
tâm lí và tình cảm của con ngời
- Tấn công: các chiến lợc, chiến thuật trong quân đội
Bài 6:
Chuyển từ trờng quân sự sang nông nghiệp
II- Luyện tập.
Bài tập 1/23 SGK
Cậu, mợ, con, cô, cháu
Bài tập 2/23 SGK
Đặt tên trờng từ vựng cho mỗi
dãy từ:
a. Dụng cụ đánh bắt thuỷ hải
sản.
b. Đồ dùng để đựng.
c. Hoạt động bằng chân.
d. Tâm trạng
e. Tính cách
g. Đồ dùng để viết
Bài tập 3:
- Các từ đó thuộc trờng từ
vựng thái độ.
Bài 4:
- Khứu giác: mũi, thính, điếc,
thơm
- Thíng giác: tai, nghe,
rõ(thính, điếc)
2. Củng cố:
- Thế nào là trờng từ vựng? Sự khác nhau giữa trờng từ vựng và cấp độ nghĩa khái

quát của từ.
5. Hớng dẫn học sinh học bài
- Học thuộc ghi nhớ
- Làm các bài tập còn lại
* Tự rút kinh nghiệm
- Thực hiện đúng tiến trình bài giảng
- Học sinh hiểu vấn đề. Làm bài tập ứng dụng nhanh./.
Soạn: 14/9/2006
Dạy: 16-19/9/2006 Tiết 8
Tập làm văn: Bố cục của văn bản.
I- Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh:
- Nắm đợc bố cục văn bản, đặc biệt là cách sắp xếp các nội dung của phần thân
bài
19
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
- Biết xây dựng bố cục văn bản mạch lạc, phù hợp với đối tợng và nhận thức
của ngời đọc.
II- Chuẩn bị.
III- Các bớc lên lớp
1. Tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ:
? Chủ đề là gì? (đối tợng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt)
? Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản: VB có tính thống nhất về chủ
đề, khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định không xa rời hay lạc sang chủ đề khác.
? Chủ đề của đoạn trích Trong lòng mẹ là gì?
3. Bài mới.
Gọi H/sinh đọc văn bản SGK/24
? VB trên có thể chia làm mấy phần? chỉ ra các

phần đó? PT mối quan hệ giữa các phần?
- VB đó gồm 3 phần: MB, TB, kết bài. Mỗi phần
đều có chức năng, nhiệm vụ riêng nhng phải phù
hợp với nhau.
? Nhiệm vụ của từng phần là gì?
- MB: giới thiệu về CVA(đ1)
- TB: Phân tích cho ngời đọc thấy đợc công lao, uy
tín và tính cách của CVA(gồm nhiều đoạn)(đ2,3)
- KB: tình cảm của mọi ngời với CVA(đ4)
? Em hãy rút ra những kết luận chung về bố cục
VB?
Gọi H/sinh đọc mục II
? Phần thân bài của VB Tôi đi học kể về những sự
kiện nào? sự kiện ấy đợc sắp xếp theo thứ tự nào?
*2 sự kiện: nhìn khung cảnh nhớ lại buổi tựu trờng
năm xa; tâm trạng của nhân vật tôi
* Sắp xếp phần TB của VB Tôi đi học theo sự hồi
tởng(hiện taị nhớ về quá khứ) những kỷ niệm
->thời gian
-> không gian:
- Trên đờng tới trờng
- Đến sân trờng trờng
- trong lớp giờ học đầu tiên
+ Các cảm xúc đợc sắp xếp theo thứ tự thời gian ở
trên
+ Sắp xếp theo sự liên tởng, đối lập những cảm xúc
về cùng 1 đối tợng trớc đây và buổi tựu trờng đầu
tiên
? VB Trong lòng Mẹ của Nguyên Hồng chủ yếu
trình bày diễn biến tâm trạng của bé Hồng. Hãy chỉ

ra những diễn biến tâm trạng của cậu bé trong phần
thân bài?
* VB Trong Lòng Mẹ
Diễn biến tâm trạng của bé Hồng
- Tình thơng mẹ sâu sắc và thái độ căm ghét những
hủ tục đã đoạ đày mẹ.
I- Bố cục của văn bản
- Gồm 3 phần: MB, TB, KB.
- MB: Nêu chủ đề.
- TB : PT chủ để
- KB: Tổng kết chủ đề của
VB.
=>Các phần có quan hệ chặt
chẽ.
II- Cách bố trí sắp xếp ND
phần thân bài của VB.
20
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
- Niềm vui sớng cực độ của bé Hồng khi đợc ở
trong lòng mẹ.
? Hai văn bản thuộc thể loại gì?
- tự sự xen miêu tả và biểu cảm
? Nêu trình tự miêu tả ngời,vật, con vật, phong
cảnh?
* Tả ngời, vật, con vật: có thể tả theo trình tự từ
chỉnh thể bộ phận hoặc tình cảm, cảm xúc.
+ Tả ngời còn có thể tả:
- Theo thời gian: quá khứ, hiện tại, đồng hiện
- Từ ngoại hình: Quan hệ, cảm xúc hoặc ngợc lại.

* Tả phong cảnh: theo thứ tự không gian rộng, hẹp,
gần xa, cao thấp.
? Nêu cách sắp xếp sự việc trong phần thân bài của
VB Ngời thầy đạo cao, đức trọng ?
(- Các sự việc nói về Chu Văn An là ngời tài cao.
- Các sự việc nói về Chu Văn An là ngời đạo đức, đ-
ợc học trò kính trọng.
GV cho h/sinh thảo luận câu hỏi?
? Qua phân tích các VD, em có nhận xét gì về cách
sắp xếp nội dung của phần thân bài?
? Khi trình bày nội dung phần thân bài của văn bản
cần chú ý những gì?
? Đọc ghi nhớ?
Gọi H/sinh đọc đoạn trích và trả lời.
? Tìm câu văn có mang chủ đề (1)
? Cách khai triển chủ đề nh thế nào?
? Nếu phải trình bày về lòng thơng mẹ của chú bé
Hồng ở VB Trong lòng Mẹ em sẽ trình bày những
ý gì và sắp xếp chúng nh thế nào?
Bài 3: Cách sắp xếp cha hợp lí
Chữa lại:
- Việc sắp xếp ND phần TB
trong VB phụ thuộc vào kiểu
VB, chủ đề, ý đồ của ngời
viết.
- Các ý trong ND đó đợc sắp
xếp theo trình tự thời gian,
không gian, theo sự phát
triển của sự việc hay theo
mạch suy luận.

* Ghi nhớ: SGK/25
III- Luyện tập
1.Phân tích cách trình bày ý
trong các đoạn trích sau.
a) Trình bày ý theo thứ tự
không gian nhìn từ xa - đến
gần - đến tận nơi - đi xa dần.
b) Trình bày ý theo thứ tự
thời gian: về chiều, lúc
hoàng hôn
c) Trình bày theo ý:
+ Bàn về mối Q.hệ giữa sự
thật lịch sử và các truyền
thuyết.
+ Luận chứng về lời bàn
trên.
+ Phát biểu lời bàn và luận
chứng.
Bài tập 2/27 SGK
- Bé Hồng rất thơng mẹ:
+ Khi nghe bà cô nói xấu
mẹ thì em vừa xót xa, uất
hận nhng lại càng tin yêu
mẹ hơn.
21
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
- Giới thiệu nghĩa đenh của từng vế sau đó giới
thiệu nghĩa bóng của cả câu.
- Chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ:

+ những ngời thờng xuyên
+ các vị lãnh tụ
+ trong thời kì đổi mới
+ Đợc thể ghiện rõ suy nghĩ
của em về những cổ tục ràng
buộc làm khổ ngời phụ nữ,
trong đó có mẹ em.
+ Vô cùng sung sớng hạnh
phúc khi gặp mẹ. Lúc này
mọi lời cay độc của bà cô và
nỗi uất hạn đều tan biến
4.Củng cố:
? Bố cục của VB gồm mấy phần? Nhiệm vụ của từng phần là gì?
? Nội dung phần thân bài thờng đợc trình bày nh thế nào?
5.Hớng dẫn học sinh học bài.
- Học thuộc ghi nhớ.
- Xem lại các bài tập, làm bài tập 2, 3 /27 SGK
Làm bài tập 4/14 SBT.
Tự rút kinh nghiệm.
- Thực hiện đúng tiến trình bài giảng.
- Nên chú ý về thời gian dành cho mục II nhiều hơn, kỹ hơn
- Thời gian làm bài tập còn ít
**************************************************************
Bài 3
Kết quả cần đạt:
- Thấy đợc sự tàn ác, bất nhân của XHTDPK, nỗi cơ cực của ngời nông dân bị
áp bức và những phẩm chất cao đẹp của họ. Thấy đợc tài năng nghệ thuật của
Ngô Tuất Tố qua đoạn trích.
- Nắm và biết cách triển khai ý trong một đoạn văn. Vận dụng kiến thức và kỹ
năng xây dựng đoạn văn để làm bài TLV số 1.

Soạn: 14 /9/2006
Dạy: 16-19 /9/2008
Tiết 9
Văn bản: Tức nớc vỡ bờ
(Trích Tắt đèn Ngô Tất Tố)
I- Mục đích yêu cầu:
Giúp học sinh:
- Qua đoạn trích thấy đợc bộ mặt tàn ác bất nhân của chế độ XH đơng thời và
tình cảnh đau thơng của ngời nông dân cùng khổ.
- Cảm nhận đợc cái quy luật của hiện thực: Có áp bức, có đấu tranh thấy đợc vẻ
đẹp tâm hồn và sức sống tiềm tàng của ngời phụ nữ nông dân.
II- Chuẩn bị.
ảnh chân dung Ngô Tất Tố, tác phẩm Tắt đèn
III- Các bớc lên lớp
1. Tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ:
- Phân tích tâm trạng của bé Hồng khi nằm trong lòng mẹ.
- Chất thơ - chất trữ tình của 2 văn bản Trong lòng Mẹ và Tôi đi học đợc
thể hiện nh thế nào?
3. Tiến trình hoạt động dạy và học
GV giới thiệu vài nét về t/giả và tóm tắt ngắn gọn ND
tác phẩm và vị trí đoạn trích.
Gọi H/sinh đọc phần chú thích SGK
I- Giới thiệu tác giả,
t/phẩm
22
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
? Em hiểu những gì về nhà văn Ngô Tất Tố.
GV giới thiệu thêm cho HS về nhà văn.

- Ông nổi tiếng trên nhiều lĩnh vực khảo cứu triết học
cổ đại Trung Hoa và VH cổ Việt Nam, viết báo,
phóng sự, tiểu thuyết, dịch thuật văn học.
? Ngoài T/phẩm Tắt đèn em còn biết những tác
phẩm nào của tác giả?
? Đoạn trích nằm trong phần nào của tác phẩm? Thể
loại?
GV nêu yêu cầu đọc, đọc chính xác có sắc thái biểu
cảm nhất là đoạn đối thoại của nhân vật:
- cai lệ hách dịch, chị Dậu khẩn khoản, tha thiết van
xin
- GV đọc mẫu 1 đoạn.
+ Gọi 2 học sinh đọc tiếp
+ Nhận xét học sinh đọc
- Gọi 1 h/sinh đọc chú thích
Chú ý chú thích: 3, 4, 6, 9, 11
GV: giải thích thêm(su :thuế thân chỉ dành cho đàn
ông từ 18 tuổi trở lên )
? Em hãy tóm tắt đoạn trích theo bố cục 2 đoạn nhỏ.
- Cảnh buổi sáng ở nhà chị Dậu.
- Cuộc đối mặt với bọn cai lệ ngời nhà Lý trởng.
? Đoạn trích có 2 tuyến nhân vật nào?
- Vợ chồng chị Dởu và đám tay sai
? Nổi bật trong đám tay sai ấy là ai? Và hắn đợc miêu
tả ntn?
? Em hiểu từ cai lệ nghĩa là gì?
- Viên chỉ huy cấp thấp nhất trong quân đội chế độ
TDPK.
Lệ: Lính phục vụ hầu hạ nơi quan nhà.
? Hắn có vai trò gì trong vụ thu thuế ở làng Đông

Xá?
- Là tên tau sai đắc lực của bon quan phủ, giúp bọn lí
dịch tróc nã những ngời nghèo cha nộp đủ tiền su
thuế
? Bọn chúng đến nhà chị Dậu làm gì?
- thúc su thuế, nếu không nộp sẽ đánh, trói anh Dậu
đa ra đình làng
? Vì sao chỉ là tên tay sai mà hắn lại có quyền đánh ,
trói ngời vô tội vạ nh vậy?
- vì hắn núp dới bóng quan phủ nên tha hồ tác oai tác
quái, hắn đại diện cho nhà nớc nhân danh phép n-
ớc.
->đánh , bắt ngời là nghề của hắn
? Hãy chỉ ra những cử chỉ, hành động, lời nói của hắn
với vợ chồng chị Dậu?
- cử chỉ, hành động:
+ sầm sập tiến vào
1. Tác giả:
- Ngô Tất Tố (1893
1954)
Nhà văn xuất sắc nhất của
VH hiện thực trớc CM
- Là cây bút phóng sự và là
nhà tiểu thuyết nổi tiếng.
2. Tác phẩm
- Trích chơng XVIII của
tác phẩm.
- Tiểu thuyết
II- Tìm hiểu đoạn trích
1, Nhân vật cai lệ.

- Là tên tay sai chuyên
nghiệp mạt hạng
23
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
+ trơn ngợc 2 mắt
+ giật phắt cái dây thừng
+ chạy sầm sập tới
+ bịch mấy cáisấn đến trói
+ tát đến bốprồi cứ nhảy vào
- lời nói:
+ quát , thét: thằng kia, ông tởngmau!; mày định
nói cho .xin khất
+ hầm hè: nếu không nộp suthôi à
? Tác giả đã sử dụng từ loại nào để miêu tả hành
động , cử chỉ của cai lệ? Tác dụng?
- động từ mạnh->khắc họa rõ nét sự độc ác vũ phu
phi nhân tính của tên cai lệ
GV: dờng nh hắn không nghe đợc tiếng ngời nên
không động lòng trớc tình cảnh đáng thơng của gia
đình chị Dậu, chính vì vậy hắn cũng không biết nói
tiếng ngời mà chỉ biết quát, thét, hầm hè nh một súc
vật.
? Qua những chi tiết vừa phân tích, em có nhận xét gì
về tên cai lệ?
GV: Đáng lẽ những tên nh hắn thờng đạt đợc điều
mình mong muốn là ức hiếp ngời khác.
? Thế nhng điều bất ngờ nào đã xảy ra với hắn? tháI
độ của em nh thế nào?
- hắn nhanh chóng thất bại trong cuộc ẩu đả với chị

Dậu =>làm chúng ta hả hê khoan khoái
? Qua n/vật này em hiểu ntn về XH đơng thời?
- Một xu hớng đầy rẫy những bất công
- Một xã hội có thể gieo hoạ xuống ngời dân lơng
thiện bất cứ lúc nào.
- Một xã hội tồn tại trên cơ sở của các lý lẽ và hành
động bạo ngợc.
-> Chính quyền thực dân chỉ là một lũ mạt hạng,
mang tính cách của bọn dã thú, chúng chỉ quen bắt
nạt, đe dọa, áp bức những ngờ nhút nhát, cam chịu,
còn thực lực thì thật yếu ớt, hèn kém và đáng cời.
? Qua PT em có nhận xét gì về nghệ thuật khắc hoạ
nhân vật của tác giả?
- Kết hợp các chi tiết điển hình về bộ dạng, lời nói,
hành động để khắc hoạ nhân vật).
GV: chỉ xuất hiện trong một đoạn văn ngắn mà cai
lệ hiện lên rất sinh động, sắc nét, đậm chất hài hớc d-
ới ngòi bút hiện thực cuả NTT.
GV: theo dõi nhanh phần chữ nhỏ
? Nêu và nhận xét về tình cảnh gia đình chị Dậu ?
- nhà nghèo, phải bán con mà vẫn không đủ tiền để
nộp su cho em chồng
- chồng bị đánh đập tàn nhẫn đến mức hồn sắp lìa
khỏi xác, con thì đói khát
GV: Gia đình chị Dậu chỉ là một trong số nhiều gia
- Hống hách, thô bạo, độc
ác táng tận lơng tâm đến
không còn nhân tính.
-> Là hiện thân sinh động
của trật tự xã hội thực dân

PK đơng thời.
2. Nhân vật chị Dậu
- Sống trong cảnh thê
thảm, đáng thơng và nguy
cấp
24
Ngữ văn 8 Năm học: 2009-2010
Gv truong THCS Dai Xuan Tran thi vinh
đình ở làng Đông Xá sống trong hoàn cảnh nh vậy.
? Em hãy tìm những chi tiết miêu tả về quang cảnh,
không khí trong buổi sáng hôm thúc su của làng
Đông Xá?
- tiếng trống, tiếng tù và đã thổi inh ỏi ở đầu làng
- tiếng chó sủa vang khắp xóm
? Em cảm nhận thấy không khí ở làng Đông Xá trong
buổi sáng hôm đó nh thế nào?
- Căng thẳng trong âm vang hối thúc đầy đe dọa của
tiếng trống , tiếng tù và.
? Trong tình thế căng thẳng có phần nguy cấp đến
vậy , nhng đối với chồng, con chị Dậu vẫn có những
cử chỉ, hành động nh thế nào?
- Múc cháo ra , quạt cho chóng nguội để chồng và
con ăn
- Ngồi cạnh xem chồng ăn có ngon miệng không
? Nhận xét những hành động này của chị Dậu?
- Chăm xóc chồng con chu đáo trong mọi hoàn cảnh
GV: Vì thế chị đã tìm mọi cách bảo vệ họ khi bọn
tay sai ập đến nhà
? Trớc sự hống hách của bọn tay sai , chị có thái độ
ntn?

- Run run, tha thiết van xin
? Vì sao chị phải làm nh vậy?
- Sợ chồng lại bị trói, đánh tiếp
? Khi đó chị có cách xng hô với bọn chúng ra sao?
- Gọi ông xng cháu
? Qua thái độ và cách xng hô nh vậy , em thấy chị
Dậu là ngời nh thế nào?
GV: Nhng bọn tay sai không hề đếm xỉa đến điều
đó mà cứ sầm sập tiến vào trói anh Dậu.
? Lúc này chị có thái độ và hành động gì và lời nói
ntn? Vì sao?
- Chị xám mặt lại,vội đặt con xuống chạy đến đỡ tay
hắn
- cháu van ông, nhà cháu vừa tỉnh đợc một lúc, ông
tha cho >chị quá lo cho chồng.
? Em có nhận xét ntn về hành động và lời nói đó của
chị?
- Hành động rất nhanh nhẹn, nhng lời nói vẫn rất từ
tốn
GV: một lần nữa chị đã xuống nớc , hết lời van xin
nhng sự việc đã xảy ra ntn, em hãy kể lại.
HS kể tóm tắt đoạn còn lại
? ở đọan văn em vừa kể, có điểm gì đáng chú ý trong
cách xng hô của chị Dậu?
- Chuyển đổi cách xng hô, đồng thời cũng là chuyển
đổi vai xã hội:
+ ông- tôi->ngang vai
+ bà- mày->chị Dậu ở vai trên
=>chị Dậu đã vợt lên một bậc
- Là ngời rất yêu thơng

chồng, con
- Là ngời nông dân hiền
lành, nói năng lễ độ , có
tình có lí.
- Chị đã liều mạng cự lại
25