SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TOÁN 6

CHUYÊN ĐỀ
:
HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BÀI TOÁN TÌM x Ở SỐ HỌC 6

PHÒNG GD _ ĐT CẦU KÈ
TRƯỜNG THCS PHONG PHÚ B
CHUYÊN ĐỀ :
HƯỚNG DẪN HỌC SINH
GIẢI BÀI TOÁN TÌM X Ở SỐ HỌC 6
GIÁO VIÊN :TRẦN MINH TRÍ
NĂM HỌC : 200… _ 20…
GIÁO VIÊN : TRẦN MINH TRÍ Trang 1
CHUYÊN ĐỀ
:
HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BÀI TOÁN TÌM x Ở SỐ HỌC 6
CHUYÊN ĐỀ :
HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BÀI TOÁN TÌM x
Ở SỐ HỌC 6
I/ LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong quá trình giảng dạy môn toán số học 6 .Tôi nhận thấy các em còn yếu về việc
giải bài toán dạng tìm x ,mặc dù bài toán dạng tìm x ở số học 6 là đơn giản và toàn
bộ vận dụng vào các kiến thức cơ bản của cấp một để giải, thế mà các em chưa áp
dụng tốt kiến thức cơ bản đó vào để giải bài tập dạng tìm x .Để củng cố lại các kiến
thức cơ bản đả học ở cấp một và cho các em giải được bài toán dạng tìm x được
nhanh chóng và chính xác .Đó cũng là lí do cho tôi chọn đề tài này .
II/ NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ
1/ Tình trạng ban đầu .
-Đa số học sinh nắm vững các kiến thức cơ bản về các phép tính (như cộng,
trừ ,nhân ,chia ) và cách tính được rèn luyện các kó năng qua hệ thống bài tập .
_ Các kó năng cơ bản : Biết vận dụng kiến thức về các phép tính như: cộng ,
trừ ,nhân ,chia vào việc giải bài toán tìm x

-Tuy nhiên vẫn còn vài học sinh chưa thực sự hứng thú trong việc giải các
bài toán tìm x .
2/ Các giải pháp .
Để giúp học sinh học tốt về dạng các bài toán tìm x , ta có thể áp dụng các
giải pháp sau :
a/ Đối với Học sinh :
*Các em cần nắm lại tính chất của một số phép tính sau:
-Phép tính cộng:
+Cách tìm một số hạng chưa biết
-Phép tính trừ:
+Cách tìm số bò trừ.
+Cách tìm số trừ .
-Phép tính nhân:
+Cách tìm một thừa số chưa biết.
-Phép tính chia:
+Cách tìm số bò chia .
+Cách tìm số chia .
b/ Đối với Giáo viên .
* Phương pháp dạy học :
GIÁO VIÊN : TRẦN MINH TRÍ Trang 2
CHUYÊN ĐỀ
:
HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BÀI TOÁN TÌM x Ở SỐ HỌC 6
Luyện tập :
*Phương án 1 : Vì ở đầu năm của lớp 6 các em chưa được học quy tắc
chuyển vế nên để giải được bài toán dạng tìm x , các em cần nắm lại một số kiến
thức như sau:
-Bước 1 : Nhắc lại một cách có hệ thống các nội dung về các phép tính như :
Phép tính cộng ,trừ ,nhân ,chia trên tập hợp số tự nhiên .
- Bước 2 : Cho học sinh trình bày lại cách tính của các phép tính lên bảng

-Phép tính cộng : a + b = c
+Tìm a ( số hạng chưa biết ) = c ( tổng ) – b ( số hạng đã biết )
+Tìm b ( số hạng chưa biết ) = c ( tổng ) – a ( số hạng đã biết)
-Phép tính trừ : a - b = c .
+Tìm a ( số bò trừ ) = c ( hiệu )+ b ( Số trừ )
+Tìm b (Số trừ ) = a( Số bò trừ ) – c ( Hiệu )
-Phép tính nhân : a . b = c
+Tìm a( Thừa số chưa biết )= c ( Tích ) : b ( Thừa số đã biết )
+Tìm b( Thừa số chưa biết ) = c (Tích ) : a ( Thừa số đã biết )
-Phép tính chia : a : b = c
+Tìm a( số bò chia )= c ( Thương) . b ( Số chia)
+Tìm b( Số chia ) = a (Số bò chia ): c (Thương )
-Bước 3 : Cho học sinh làm một vài bài tập mới theo chủ đònh của Giáo viên
nhằm kiểm tra ngay sự hiểu biết của học sinh , khắc phục các sai sót của học sinh
thường mắc phải , rèn luyện một kó năng hoặc một thuật toán nào đó rất cơ bản cho
học sinh mà Giáo viên cho là rất cần thiết trong thời điểm này .
* Phương án 2 : Khi học sinh học song quy tắc chuyển vế các em cần
nắm lại quy tắc chuyển vế.
-Bước 1 :Giáo viên Nhắc lại quy tắc chuyển vế .
-Bước 2: Học sinh nhắc lại quy tắc chuyển vế .
*Quy tắc : Khi chuyển một số hạng tử từ vế này sang vế kia của một
đẳng thức ,ta phải đổi dấu hạng tử đó :Dấu “ + ” Đổi thành dấu “-” và dấu “- ” đổi
thành dấu “ +”
-Bước 3 : Cho học sinh làm một vài bài tập mới theo chủ đònh của Giáo
viên nhằm kiểm tra ngay sự hiểu biết của học sinh , khắc phục các sai sót của học
sinh thường mắc phải , rèn luyện một kó năng hoặc một thuật toán nào đó rất cơ bản
cho học sinh mà Giáo viên cho là rất cần thiết trong thời điểm này .
GIÁO VIÊN : TRẦN MINH TRÍ Trang 3
CHUYÊN ĐỀ
:

HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BÀI TOÁN TÌM x Ở SỐ HỌC 6
C/ Bài tập.
Để giải bài toán dạng tìm x .Tôi có thể hướng dẫn học sinh giải như sau:
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
* Các em chưa được học quy tắc chuyển vế.
Dạng 1 :Tìm số tự nhiên x , biết : x + 10 = 15
* Giáo viên có thể gợi ý như sau:
*Số tự nhiên x liên hệ với số 10 bởi phép
tính gì ?
*Vậy số tự nhiên x gọi là số gì trong
phép tính cộng ?
*Vậy để tìm số hạng chưa biết ta thực hiện
như thế nào?
* Số x liên hệ với số 10 bởi phép
tính cộng.
*Số x gọi là số hạng chưa biết.
*Ta lấy tổng trừ đi số hạng đã biết
(x= 15 –10; x = 5 )
Dạng 2: Tìm số tự nhiên x ,biết 7x – 8 = 713
*7x liên hệ với số 8 bởi phép tính gì ?
*Ta có thể xem 7x là số nào trong phép
tính trừ ?
*Để tìm số bò trừ ta làm như thế nào ?
*7 liên hệ với số x bởi phép tính gì ?
*Ta xem x như là số gì trong phép tính
nhân
*Muốn tìm thừa số chưa biết ta tìm như thế
nào ?
*Vậy số tự nhiên x cần tìm là bao nhiêu
*Bởi phép tính trừ

*7x xem như là số bò trừ trong phép
tính trừ
*Ta lấy hiệu cộng với số trừ
( 7x = 713+8 ; 7x = 721 )
*7x = 7.x
*Thừa số chưa biết
*Ta lấy tích chia cho thừa số đã biết
( x= 721 : 7 ; x= 103 )
*Vậy x = 103
Dạng 3 :Tìm số tự nhiên x ,biết 1428 :x = 14
*1428 liên hệ với số x bằng phép tính nào?
*Vậy 1428 là số gì trong phép tính chia,
còn số x là số gì trong phép tính chia.
*Để tìm số chia ta tìm như thế nào?
*Bằng phép tính chia.
*1428 là số bò chia , x là số chia của
phép tính chia .
*Ta lấy số bò chia , chia cho thương
( x = 1428 : 14 ; x = 102 )
Dạng 4 : Tìm số tự nhiên x ,biết ( x- 35 )- 120 =0
*Ở bài tập này ta giữ x-35 lại và xem
(x-35 )là một số bò trừ
*Vậy để tìm số bò trừ ta thực hiện như thế
nào ?
*Ta lấy hiệu cộng với số trừ
x-35 = 0+120
GIÁO VIÊN : TRẦN MINH TRÍ Trang 4
CHUYÊN ĐỀ
:
HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BÀI TOÁN TÌM x Ở SỐ HỌC 6

*Để tìm x ta thực hiện như thế nào ? *Ta lấy hiệu cộng với số trừ
(x = 120+35)
Dạng 5:Tìm số tự nhiên x lớn nhất ,biết rằng 420
M
x và 700
M
x
*Đối với dạng bài toán này ta thực hiện
như sau:
*Để tìm được số x là số lớn nhất mà sao
cho 420 và 700 đều chia hết cho x ,ta cần
tìm ƯCLN ( 420 ,700 )
*Để tìm ƯCLN của hai hay nhiều số lớn
hơn 1 ta thực hiện ntn?
* ƯCLN ( 420 ,700 ) là số x cần tìm
*Nhắc lại ba bước tìm ƯCLN.
Dạng 6:Tìm số tự nhiên x ,biết rằng : x
M
12 ,x
M
28 . và 170 < x < 300
*Đối với dạng bài toán này ta thực hiện
như sau:
*Để tìm được số tự nhiên x sao cho x chia
hết cho 12 và 28 và số x phải lớn hơn 150
và nhỏ hơn 300, ta cần tìm BC( 12, 28) mà
để tìm được BC ( 12 , 28 ) ta cần tìm gì?
*Gọi HS nhắc lại ba bước tìm BCNN của
hai hay nhiều số .
*BCNN( 12, 28 ) = ?

*Khi có BCNN (12,28 ) tìm BC (12,28 )ntn?
*Khi nhân ta cần chú ý đến điều kiện đề
bài cho ( Nếu khi nhân mà kết quả lớn hơn
điều kiện đề bài cho thì dừng lại )
Chẳn hạng : BCNN ( 12,28 ) = 84
BC ( 12,28) ={0,84,168,252,336 }Ta thấy
336 > 300 thì không nhân nữa .
*Vậy số x cần tìm là mấy .
*Qua hai dạng bài tập dạng 5 và dạng 6
GV có thể nhấn mạnh như sau:
Bài toán tìm x mà có dấu chia hết (
M
) thì
ta có thể tìm ƯCLN hoặc BCNN
-Nếu đề bài có cho chữ “lớn nhất ” thì ta
*Ta cần tìm BCNN
*Nhắc lại ba bước tìm BCNN
BCNN( 12, 28 ) = 84
*Ta lấy BCNN là 84 nhân lần lượt
cho 0,1,2,3,4,5,6…
*x = 252
GIÁO VIÊN : TRẦN MINH TRÍ Trang 5
CHUYÊN ĐỀ
:
HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BÀI TOÁN TÌM x Ở SỐ HỌC 6
tìm ƯCLN ( hay nếu số tự nhiên x đề bài
cho đứng sau dấu “
M
” thì ta cần tìm ƯCLN
của các số mà đề bài cho )

-Nếu số tự nhiên x đề bài cho đứng trước
dấu “
M
”thì ta cần tìm BCNN của các số đó,
khi có BCNN rồi ta tìm BC ( cần chú ý điều
kiện đề bài )
* Giải bài toán tìm x khi các em đã được học quy tắc chuyển vế.
Dạng 1: Tìm số tự nhiên x ,biết x - 7 = 15
*Ở bài tập này các em áp dụng vào quy tắc
chuyển vế để giải
*Yêu cầu HS nhắc lại quy tắc chuyển vế
*Ở bài tập này ta chuyển hạng tử nào? Từ
vế này sang vế kia.
*Khi chuyển hạng tử –7 sang vế phải thì
ntn?,vậy x có giá trò là bao nhiêu?
* Khi chuyển một số hạng tử từ vế
này sang vế kia của một đẳng thức ,
ta phải đổi dấu hạng tử đó :Dấu “ +
” Đổi thành dấu “-” và dấu “- ” đổi
thành dấu “ +”
*Chuyển –7 sang vế phải
*Đổi dấu (–7 ) thành (+7)
( x = 15 +7 =22 )
Dạng 2: Tìm số nguyên x ,biết : 3x + 17 = 2 .
*Để giải bài tập này ta vận dụng vào kiến
thức nào để giải
*Ta giữ hạng tử nào lại và chuyển hạng tử
nào?( Ở đấy ta xem 3x là một hạng tử )
*Vậy 3x = ?
* 3 x = -15 ,để tìm được giá trò của x ta cần

một thừa số chưa biết ,vậy để tìm một thừa
số chưa biết ta tìm ntn?.
*Quy tắc chuyển vế ( nhắc lại quy
tắc chuyển vế )
*Giữ 3x lại và chuyển (+17 ) sang
vế kia đổi dấu thành (-17 )
*3x = 2-17 = -15
*Ta lấy tích (-15 ) chia cho thừa số
đã biết ( 3 ) ,(vậy x = -15 : 3 = -5)
Dạng 3: Tìm số nguyên x , biết :
1 0x − =
*Để tìm được số nguyên x ta cần phải bỏ
dấu giá trò tuyệt đố rồi mới tìm số nguyên x
*Gọi HS nhắc lại giá trò tuyệt đối của một
số nguyên
*+Giá trò tuyệt đối của một số
nguyên dương là chính nó
+Giá trò tuyệt đối của một số
nguyên âm là số đối của nó .
GIÁO VIÊN : TRẦN MINH TRÍ Trang 6
CHUYÊN ĐỀ
:
HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BÀI TOÁN TÌM x Ở SỐ HỌC 6
*Vậy
1 ?x − =
*x-1 =0 ,ta vận dụng vào quy tắc nào để
giải
*Vậy x = ?
*
1 1x x− = −

*Quy tắc chuyển vế
*Chuyển –1 sang vế phải đổi dấu
thành 1 ,vậy x= 1
Dạng 4 : Tìm x , biết
4 4
.
5 7
x =
*Để tìm được x ,ta lấy tích chia cho thừa số
đã biết ,vậy tích là bao nhiêu?,thừa số đã
biết là bao nhiêu?ta được biểu thức thế
nào?
*Chia hai phân số ta thực hiện như thế
nào?

*Rút gọn ta tìm được giá trò của x .
*Tích là
4
7
,còn thừa số đã biết là
4
5
( x=
4 4
:
7 5
)
*Ta giữ phân số thứ nhất nhân
nghòch đảo phân số thứ hai (x=
4 5

.
7 4
)
III.BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Sau khi dạy các tiết luyện tập mà có bài tập dạng tìm x , bản thân tôi rút
ra một số bài học sau:
*Cần phải cho học sinh nắm vững các kiến thức về :
-Phép tính cộng : a + b = c
+Tìm a ( số hạng chưa biết ) = c ( tổng ) – b ( số hạng đã biết )
+Tìm b ( số hạng chưa biết ) = c ( tổng ) – a ( số hạng đã biết)
-Phép tính trừ : a - b = c .
+Tìm a ( số bò trừ ) = c ( hiệu )+ b ( Số trừ )
+Tìm b (Số trừ ) = a( Số bò trừ ) – c ( Hiệu )
-Phép tính nhân : a . b = c
+Tìm a( Thừa số chưa biết )= c ( Tích ) : b ( Thừa số đã biết )
+Tìm b( Thừa số chưa biết ) = c (Tích ) : a ( Thừa số đã biết )
-Phép tính chia : a : b = c
+Tìm a( số bò chia )= c ( Thương) . b ( Số chia)
+Tìm b( Số chia ) = a (Số bò chia ): c (Thương )
-Quy tắc dấu ngoặc
GIÁO VIÊN : TRẦN MINH TRÍ Trang 7
CHUYÊN ĐỀ
:
HƯỚNG DẪN HỌC SINH GIẢI BÀI TOÁN TÌM x Ở SỐ HỌC 6
*Theo Tôi khi giải bài toán tìm x ,trong bài toán tìm x có các phép
tính:Như phép tính cộng ,trừ ,nhân ,chia ta thực hiện phép tính cộng hoặc trừ
trước rồi mới thực hiện phép tính nhân hoặc phép tính chia sau.
*Các em mà nắm vững các kiến thức trên và vận dụng thành thạo thì việc
giải bài tập dạng tìm x trở nên dễ dàng hơn.
*Tập trung được sự chú ý của học sinh vào nội dung cần truyền đạt giúp

giúp học sinh nắm tốt kiến thức khi giải bài toán tìm x .
IV. KẾT LUẬN:
Trên đây là những kinh nghiệm của tôi về việc hướng dẫn học sinh
giải bài toán tìm x trong tiết dạy . Tuy nhiên chỉ giảng dạy toán của một lớp
6 nên vẫn còn nhiều hạn chế trong áp dụng ở các bài tập và của các khối
khác nên tôi rất mong được sự đóng góp chân tình của q thầy cô đồng
nghiệp để chuyên đề đạt hiệu quả hơn, giúp cho công tác giảng dạy – học
tập ngày càng đạt chất lượng cao hơn.
Tập ngãi , ngày 2 tháng 12 năm 2007.
Người viết
Nguyễn Chí Dũng
GIÁO VIÊN : TRẦN MINH TRÍ Trang 8