Cơ chế vận hành của nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần và những giải pháp cơ bản để phát triển nền kinh tế ở nước ta.DOC

Tiểu luận kinh tế chính trị

Phần mở đầU :
Xã hội loài ngời đã tồn tại và phát triển qua nhiều giai đoạn lịch sử lâu dài
cùng với những hình thái kinh tế xã hội ngày một tiến bộ và phát triển cao hơn .
Con ngời ngày càng thấy rõ hơn vai trò của lao động sản xuất hàng hoá ra của
cải vật chất đối với sự tồn tại và hoạt động của mình . Nhng ứng với mỗi giai
đoạn lịch sử khác nhau cũng cần có một phơng thức sản xuất khác nhau sao cho
phù hợp và đem lại hiệu quả kinh tế cao nhất . Điều đó rất quan trọng vì hiệu
quả kinh tế chính là thớc đo là kết quả đúng đắn nhất của hoạt động sản xuất
của một quốc gia . Và kinh tế còn là còn là mạch máu và là điều kiện tiền đề
phát triển tất cả mọi lĩnh vực khác của đất nớc .
Sau năm 1975 đất nớc ta hoàn toàn giải phóng và bớc vào công cuộc xây
dựng nền kinh tế sau chiến tranh .Nhng do cha nắm bắt đợc đúng đắn quy luật
khách quan của nền kinh tế và cha tìm đựơc hớng đi đúng đắn nên nền kinh tế
Việt Nam vẫn trong tình trạng lạc hậu và kém phát triển.
Đến đại hội Đảng 6 (tháng 12-1986 ) Đảng và nhà nớc ta chủ chơng chuyển
đổi nền kinh tế nớc ta sang nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận động
theo cơ chế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc. Lúc này nền kinh tế Việt Nam
có bớc chuyển mình rõ rệt.Đời sống của nhân dân ngày một cải thiện và nâng
cao.
Nhìn lại quá trình hơn 10 năm đổi mới , mới giúp chúng ta hình dung rõ hơn
thế nào là kinh tế thị trờng xã hội chủ nghĩa và thấy rõ hớng đi đúng đắn của
dân tộc ta và càng thấy rõ hơn vai trò của kinh tế thị trờng, và những giải pháp
cơ bản phát triển nền kinh tế ở nớc ta.
Đó cũng chính là lý do khiến em chọn đề tài: Cơ chế vận hành của nền
kinh tế hàng hoá nhiều thành phần và những giải pháp cơ bản để phát
triển nền kinh tế ở nớc ta. Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo đã giúp đỡ
và hớng dẫn em hoàn thành bản đề án này./.
Cơ chế vận hành của nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần và ...
1

Tiểu luận kinh tế chính trị
Chơng 1: những vấn đề cơ bản về cơ chế vận hành nền
kinh tế hàng hoá nhiều thành phần.
1. Kinh tế hàng hoá - quá trình hình thành và phát triển của nó :
1.1.Kinh tế tự nhiên và kinh tế hàng hoá:
Kinh tế tự nhiên là hình thức kinh tế đầu tiên của xã hội loài ngời. Kinh tế tự
nhiên là nền kinh tế trong đó sản phẩm đợc sản xuất ra nhằm thoả mãn nhu cầu
cá nhân của ngời sản xuất trong nội bộ một đơn vị kinh tế nhất định. Ngời sản
xuất tự quyết định về số lợng , chủng loại sản phẩm theo nhu cầu của mình, gắn
với điều kiện tự nhiên và phong tục tập quán cổ truyền. Trình độ phân công lao
động xã hội còn rất thấp và giản đơn, sản xuất có tính khép kín theo từng vùng,
địa phơng lãnh thổ. Trong các xã hội công xã nguyên thuỷ, chiếm hữu nô lệ,
phong kiến chủ yếu là nền kinh tế tự nhiên,
Kinh tế hàng hoá ra đời từ kinh tế tự nhiên, kế tiếp kinh tế tự nhiên trên cơ sở
phân công lao động lao động xã hội phát triển và sự tách biệt về kinh tế của
những ngời sản xuất ra sản phẩm không phải để thoả mãn thoả mãn nhu cầu
trực tiếp của mình, mà nhằm để trao để trao đổi, để bán trên thị trờng . Vì vậy
số lợng và chủng loại và sản phẩm suy cho tới cùng là do ngời mua quyết định,
việc phân phối sản phẩm đựơc thực hiện thông qua quan hệ trao đổi mua bán
trên thị trờng. Kinh tế hàng hoá ra đời từ rất sớm và đã từng tồn tại trong nhiều
phơng thức sản xuất. Hình thức đầu tiên của nó là kinh tế hàng hoá giản đơn.
Đó là kiểu sản xuất do những ngời nông dân, thợ thủ công tiến hành dựa trên cơ
sở t hữu nhỏ về t liệu sản xuất và sức lao động của chính những ngời sản xuất ,
họ trực tiếp trao đổi với nhau trên thị trờng .1.2.Những đặc trng của kinh tế
hàng hoá:
Một là : Tính tự chủ của các chủ thể kinh tế rất cao . Các chủ thể kinh tế tự
bù những chi phí và tự chị trách nhiêm đối với kết quả sản xuất và kinh doanh
của mình. Các chủ thể đợc tự do liên kết, liên doanh , tự tổ chức quá trình sản
xuất theo luật định . Đây là những đặc trng rất quan trọng của kinh tế thị trờng .
Đặc trng xuất hiện từ những điều kiện khách quan của việc tồn tại của kinh tế

Cơ chế vận hành của nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần và ...
2
Tiểu luận kinh tế chính trị
hàng hoá . Kinh tế hàng hoá không bao dung hành vi bao cấp . Nó đối lập với
bao cấp và động nghĩa với tự do năng động .
Hai là :Trên thị trờng hàng hoá rất phong phú . Ngời ta tự do mua , bán hàng
hoá . Trong đó ngời mua chọn ngời bán . Ngời bán tìm ngời mua . Họ gặp nhau
ở giá thị trờng . Đặc trng này phản ánh tính u việt hơn hẳn của nền kinh tế thị tr-
ờng so với kinh tế tự nhiên.
Ba là: giá cả đợc hình thành ngay trên thị trờng
Bốn là : cạnh tranh là một tất yếu của kinh tế thị trờng .Nó tồn tại trên cơ sở
những đơn vị sản xuất hàng hoá độc lập và khác nhau về lợi ích kinh tế . Theo
yêu cầu của quy luật giá trị , tất cả các đơn vị sản xuất hàng hoá đều phải sản
xuất và kinh doanh trên hao phí lao động xã hôị cần thiết . Trong điều kiện đó ,
muốn có nhiều lợi nhuận các đơn vị sản xuất và kinh doanh phải đua nhau cải
tiến kỹ thuật , áp dụng kỹ thuật mới vào sản xuất để nâng cao năng xuất lao
động cá biệt , giảm hao phí lao động cá biệt nhằm thu lợi siêu ngạch .
Trong nền kinh tế thị trờng , canh tranh diễn ra một cách phổ biến trong cả
lĩnh vực sản xuất và trong cả lĩnh vực sản xuất bao gồm : cạnh tranh giữa những
ngời tham gia trao đổi hàng hoá và dịch vụ trên thị trờng (ngời bán với những
ngời bán , ngời mua với những ngời mua ). Hình thức và tranh có thể những
biện pháp cuối cùng của cạnh tranh chính là lợi nhuận .
Năm là : Kinh tế thị trờng là hệ thống kinh tế mở .Nó rất đa dạng,phức tạp và
đợc điều hành bởi hệ thống tiền tệ và hệ thống pháp luật của nhà nớc .
2. Thị trờng và cơ chế thị trờng:
2.1.Thị trờng và cạnh tranh:
a.Khái niệm về thị trờng:
Thị trờng là một quá trình trong đó ngời mua và ngời bán một thứ hàng hoá
tác động qua lại nhau để xác định giá cả và số lợng hàng
b.Chức năng của thị trờng :

- Chức năng điều tiết , kích thích và hạn chế sản xuất , tiêu dùng:
- Chức năng thông tin:
- Chức năng thúc đẩy tiến bộ kỹ thuật:
Cơ chế vận hành của nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần và ...
3
Tiểu luận kinh tế chính trị
c. Cạnh tranh trong cơ chế thị trờng :
Cạnh tranh là một quy luật kinh tế của sản xuất hàng hoá . Cạnh tranh là sự
ganh đua đấu tranh về kinh tế giữa các chủ thể kinh tế trên thị trờng để dành
phần sản xuất , tiêu dùng hàng hoá có lợi ích lớn nhất cho mình . Cạnh tranh có
vai trò tích cự trong nền sản xuất hàng hoá , nó đòi hỏi ngời sản xuất phải tích
cực , năng động , thờng xuyên cải tiến kỹ thuật và tổ chức quản lý ... Nhằm
phục vụ tốt nhất nhu cầu của thị trờng . Cạnh tranh có tác dụng bình tuyển cái
tiến bộ ;đào thải cái lạc hậu trì trệ , kém phát triển .
Vậy vai trò và thực chất của cạnh tranh trong nền kinh tế thi trờng là gì?
Các nhà kinh tế đều khẳng định rằng , cạnh tranh là động lực phát triển kinh
tế . Do sức ép của cạnh tranh là động lực phát triển nền kinh tế . Do sức ép của
cạnh tranh , các nhà sản xuất buộc phải sử dụng hợp lý các nguồn tài nguyên để
thực hiện mục tiêu chiến lợc đã đề ra .
2.2. Cơ chế hàng hoá và sự vận dụng của nó :
a. Cơ chế hàng hoá:
Cơ chế hàng hoá là thiết chế kinh tế chi phối ý trí và hành động của ngời sản
xuất và ngời tiêu dùng , ngời bán và ngời mua thông qua thị trờng và giá cả .
b. Cung cầu và giá cả thị trờng:
Trong nền kinh tế hàng hoá giá cả là sự biểu hiện bằng tiền của giá trị hàng
hoá . Nh vậy , giá trị là cơ sở, là bản chất kinh tế của giá cả , còn giá cả là hình
thức biểu hiện của giá trị . Mối quan hệ hữu cơ giữa giá trị và giá cả của hàng
hoá xét về tổng thể thì tổng số giá cả của tất cả các hàng hoá lu thông trên thị
trờng bằng tổng số giá trị của các hàng hoá đó . Bởi vì trong điều kiện giá trị
tiền tệ không đổi , sự lên xuống của giá cả giữa các hàng hoá có sự bù trừ : Khi

giá của một loại hàng hoá này cao hơn giá trị thì sẽ có giá có giá cả của một số
loại hàng hoá khác thấp hơn giá trị của nó . Giá cả thị trờng của hàng hoá do giá
trị của hàng hoá quyết định , song biểu hiện của nó lại thông qua quy luật cung
cầu , do đó có thể nói giá cả của thị trờng đợc hình thành ở điểm cân bằng cung
cầu và chính ở đó bằng giá trị thị trờng của hàng hoá . Giá trị thị trờng là giá trị
trung bình và mặt khác là giá trị cá biệt của những hàng hoá chiếm phần lớn
trên thị trờng .
Cơ chế vận hành của nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần và ...
4
Tiểu luận kinh tế chính trị
Quan hệ cung cầu có ảnh hởng trực tiếp đến giá cả thị trờng , đồng thời giá cả
thị trờng cũng chi phối , tác động trở lại đối với cung cầu . Nừu cung lớn hơn
cầu , giá cả thị trờng sẽ giảm xuống và ngợc lai . Khi giá cả của một hàng hoá
nào đó tăng thì cầu sẽ giảm và cung tăng , khi giá cả giảm thì cung giảm và cầu
tăng . Giới hạn thấp nhất của giá cả thị trờng là chi phí sản xuất , giá cả phải bù
đắp đợc chi phí sản xuất . Giới hạn cao của giá cả chình là nhu cầu có khả năng
thanh toán của ngời mua .
c. Sự vận dụng của cơ chế hàng hoá:
Quy luật giá trị là quy luật kinh tế căn bản của sản xuất và lu thông hàng
hoá . theo quy luật này , sản xuất và trao đổi hàmg hoá phải dựa trên hao phí lao
động xã hội cần thiết . Trong trao đổi phải tuân theo quy tắc ngang giá . Quy
luật gia trị hoạt động thông qua giá cả trên thị trờng , sự biến động của giá cả
trên thị trờng biểu thị sự hoạt động của quy luật giá trị Quy luật giá trị có tác
động điều tiết sản xuất và lu thông hàng hoá , kích thích lực lợng sản xuất phát
triển , phân hoá ngời sản xuất thành kẻ giàu ngời nghèo .
Tóm lại sự tác động tổng hợp của các quy luật kinh tế của sản xuất và lu
thông hàng hoá là cơ chế vận hành của thi trờng và đợc gọi là cơ chế thị trờng .
Sự vận động của cơ chế thị trờng là tuân theo nội dung , yêu cầu của các quy
luật kinh tế khách quan nên cơ chế thị trờng cũng là tất yếu khách quan ,không
phụ thuộc vào ý trí , nguyện vọng chủ quan của con ngời . Tuy vậy , việc nhận

thức đầy đủ yêu câud của các quy luật khách quan cho phép con ngời có thể tác
động đến thị trờng , kết hợp cơ chế thị trờng với sự điều tiết quản lý của nhà nớc
tạo ra cơ chế vận hành của toàn bộ nền kinh tế quốc dân.
2.3.Vai trò của nhà nớc trong cơ chế hàng hoá:
Vai trò của nhà nớc trong cơ chế hàng hoá nhiều thành phần đợc biểu hiện
trong các chức năng sau :
a, Thiết lập khuôn khổ pháp luật :
Chức năng này có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế , vì nhà nớc
đã đề ra quy tắc các trò chơi kinh tế buộc các doanh nghiệp , ngời tiêu dùng và
Cơ chế vận hành của nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần và ...
5
Tiểu luận kinh tế chính trị
ngay cả bản thân chính phủ đều phải tuân theo . Nó bao gồm các quy định về
tài sản , quy tắc về hợp đồng và hoạt động kinh doanh , các trách nhiệm tơng hỗ
của các liên đoàn lao động và ban quản lý , cùng nhiều luật lệ để xác định môi
trờng kinh tế .
b, Đảm bảo tính hiệu quả của nền kinh tế:
Với chức năng này nhà nớc sửa chữa những khuyết tật , thất bại của thị trờng
để thị trờng hoạt động có hiệu quả .
Trớc hết những thất bại mà thị trờng gặp phải làm cho hoạt động của nó
không hiệu quả là ảnh hởng của độc quyền . Các tổ chức độc quyền thờng lợic
dụng u thế của mình đặt ra các giá cả độc quyền ; độc quyền cao khi bán độc
quyền thấp khi mua nhằm thu lợi nhuận cao , do vậy đã phá vỡ sự cạnh tranh
của hoàn hảo , làm giảm hiệu quả của nền kinh tế . Khi độc quyền xuất hiện sẽ
làm biến dạng quan hệ cung cầu , giá cả dùng siêu lợi nhuận vào các hoạt động
tiêu cực nh quảng cáo lừa dối , mua chuộc ảnh hởng pháp luật ... Vì vậy nhà nớc
phải đa ra luật chống độc quyền và luật kinh tế để làm tăng hiệu quả của thị tr-
ờng cạnh tranh hoàn hảo .
Thứ hai nhà nớc phải sử dụng luật lệ để ngặn chặn những tác động từ bên
ngoài ( tác động ngoại ứng ) dẫn đến tính không hiệu quả của thị trờng . Tác

động ngoại ứng xuất hiện khi một quyết định sản xuất hoặc tiêu dùng của cá
nhân ảnh hởng trực tiếp đến việc sản xuất và tiêu dùng của những ngời khác
thông qua giá cả thị trờng ( không phải trả chi phí cho những hoạt động đó ông
cộng . Hàng hoá công cộng là loại hàng hoá ngay cả khi một ngời đã dùng thị
ngời khác cũng có thể dùng đợc , nó không loại trừ bất cứ ai . Ví dụ : việc đảm
bảo không khí trong sạch , quốc phòng, an ninh , và không gây ảnh hởng lẫn
nhau . Những hàng hoá công cộng lợi ích giới hạn thờng thấp nên t nhân không
hăng hái đầu t , mặt khác có nhiều hàng hoá công cộng có ý nghĩa quan trọng
cho quốc gia nh : quốc phòng pháp luật trật tự trong nớc ... không thể giao cho
t nhân đợc.
Thứ t là thuế . Chi tiêu của chính phủ chủ yếu phụ thuộc vào thuê . Tất cả mọi
ngời đều phải theo luật thuế , đặt gánh nặng thuê lên mình , nhng đồng thời
công nhân cũng đợc hởng những hàng hoá công công do chính phủ mang lại .
Cơ chế vận hành của nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần và ...
6