skkn hoạt động nhóm

CÁCH DẠY HỌC THEO PHƯƠNG PHÁP HOẠT ĐỘNG NHÓM NHẰM NÂNG
CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC TOÀN DIỆN Ở BẬC THCS
I.L Ý DO :
Trong hơn bốn mươi năm qua, trước sự phát triển như vũ bảo của khoa học, giáo dục
nước nhà đã có nhiều cố gắng trong việc tự hoàn thiện mình bằng những giải pháp như
tiến hành cải cách giáo dục (GD), đổi mới chương trình GD phổ thông nhằm dủ sức
đáp ứng nhiệm vụ nhân dân giao phó: trồng người đáp ứng giai đoạn cách mạng mới.
Tuy vậy, chất lượng GD hiện nay nói chung là thấp, chưa đáp ứng được mục tiêu mà
Đảng ta đã chỉ ra. Nguyên nhân dẫn đến chất lượng không được như mong muốn như thế
có nhiều. Song vấn đề mấu chốt hiện nay vẫn là Phương pháp dạy học.
Chính vì lẽ đó, cho nên NQ TW 4 (khoá VII) đã xác định “Khuyến khích tự học”,
phải tăng cường phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, năng lực tự học, tự nghiên
cứu, cùng nhau trao đổi thảo luận để làm sáng tỏ vấn đề đặt ra. Rèn luyện kỹ năng
vận dụng kiến thức vào thực tiễn, đem lại nguồn vui, hứng thú học tập cho học sinh
và đồng thời phải khắc phục kiểu dạy áp đặt, lấy giáo viên làm trung tâm; Hạn chế
tối đa lối dạy học: thầy đọc trò ghi, truyền đạt một chiều; chống lại thói quen học
tập thụ động
Từ khi thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo NQ 40/QH-10, thì
PPDH hoạt động nhóm không những khuyến khích, vận động áp dụng, mà còn coi đây là
một tiêu chí đánh giá mực độ hoàn thành nhiệm vụ của người giáo viên khi lên lớp.
Chính vì lẽ đó, cho nên bản thân tôi thời gian qua (khi thực hiện thay sách) đã có nhiều
băn khoăn, trăn trở làm thế nào để có cách chỉ đạo thực hiện có nề nếp việc dạy học
theo phương pháp hoạt động nhóm, nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn
diện theo NQ 40 của Quốc hội. Và trong suốt quá trình ấy bản thân đã có một số việc
làm tại đơn vị xin được bày tỏ dưới đây.
II.CÁCH THỰC HIỆN:
-Như chúng ta đã biết, cốt lõi của việc đổi mới PPDH ở trường THCS là giúp HS
hướng tới việc học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động. Khi nghiên cứu về
nhóm PPDH tích cực thì tổ chức hoạt động nhóm không những nó hoàn toàn có khả năng
đó mà còn vượt trội hơn các phương pháp khác và bản thân nó còn tiềm ẩn một sức mạnh
cực kỳ to lớn – có nhiều khả năng phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng

tạo của người học. Cho nên việc vận dụng phương pháp tổ chức hoạt động nhóm trong
tiết học không còn là vấn đề nên hay không nên, mà chúng ta phải làm sao để mọi
giáo viên thực hiện một cách tự giác và học sinh chủ động hưởng ứng, đồng thời bàn
cách vận dụng nó như thế nào cho có hiệu quả
-Nó đòi hỏi sự cố gắng trí tuệ và nghị lực cao của mỗi HS trong quá trình tự giành lấy
kiến thức mới.
-Trong học tập, không phải mọi tri thức, kỹ năng thái độ đều được hình thành bằng
những hoạt động thuần tuý cá nhân. Lớp học là môi trường giao tiếp thầy – trò, trò- thầy,
tạo nên mối quan hệ hợp tác giữa các cá nhân trong con đường đi tới những tri thức mới.
-Trong phương pháp dạy học hoạt động nhóm vẫn có giao tiếp thầy-trò, nhưng nổi lên
mối quan hệ giao tiếp trò-trò. Thông qua hoạt động nhóm tìm tòi nghiên cứu, thảo luận,
tranh luận trong tập thể, ý kiến của mỗi cá nhân được bộc lộ, được điều chỉnh, khẳng định
hay bác bỏ, qua đó người học được nâng mình lên một trình độ mới, bài học vận dụng
được vốn hiểu biết và kinh nghiệm của mỗi cá nhân và cả lớp.
-Hoạt động trong tập thể nhóm sẽ làm cho từng thành viên được bộc lộ những suy
nghĩ hiểu biết của mình, qua đó được tập thể uốn nắn, điều chỉnh phát triển tình bạn, ý
thức tổ chức kỷ luật, tinh thần tương trợ, ý thức cộng đồng.
-Từ xưa bên cạnh câu “Không thầy đố mày làm nên”, cha ông ta đã có câu “Học thầy
không tầy học bạn”
-Thoạt nhìn, tưởng như học tập theo cách hoạt động nhóm mâu thuẫn với học tập cá
thể, hạn chế mức độ tích cực của mỗi cá nhân; nhưng thực ra trong hoạt động nhóm, mục
tiêu hoạt động là chung của toàn nhóm, nhưng mỗi cá nhân đều phải nổ lực không thể
ỷ lại vào người khác, toàn nhóm phải phối hợp với nhau để cùng đạt mục tiêu chung. Kết
quả làm việc của từng nhóm được trình bày thảo luận trước lớp sẽ tạo được không khí thi
đua giữa các nhóm, đóng góp tích cực vào kết quả chung của bài học. Mô hình hợp tác
trong XH đưa vào đời sống học đường có tác dụng chuẩn bị cho học sinh thích ứng với
đời sống XH, trong đó mỗi người sống và làm việc theo sự phân công hợp tác với tập thể
cộng đồng. Trong xu hướng toàn cầu hoá, xuất hiện nhu cầu hợp tác xuyên quốc gia, liên
quốc gia thì năng lực hợp tác thực sự trở thành mục tiêu đào tạo của giáo dục nhà trường.
-Việc tổ chức hoạt động nhóm phải chú ý đến trang thiết bị, ĐDDH nhất là bàn ghế

học sinh. Cụ thể ở đơn vị Trường THCS Tân An: bàn ghế HS là loại 2 chỗ và 4 chỗ ngồi
đóng liền (không xoay được) nên việc phân công nhóm có thể là: 2-4-8 (hợp lý nhất là
nhóm 4).

Phương pháp dạy một tiết theo hoạt động nhóm:
Thống nhất theo quy trình gợi ý sau:
Bước 1: Làm việc chung cả lớp:
- Nêu vấn đề, xác định nhiệm vụ cho các nhóm.
- Hướng dẫn cách làm việc theo nhóm.
Bước 2: Làm việc theo nhóm
- Phân công trong nhóm, từng cá nhân làm việc độc lập (chú ý: yêu cầu các em suy
nghĩ độc lập)
- Trao đổi ý kiến, thảo luận trong nhóm.
- Cử đại diện (hoặc phân công trước) chịu trách nhiệm trình bày kết quả làm việc của
nhóm.
Bước 3: Thảo luận tổng kết trước toàn lớp (chú ý: kiểm tra hoạt động của nhóm)
- Các nhóm lần trước báo cáo kết quả.
- Thảo luận chung.
- Giáo viên tổng kết, đặt vấn đề tiếp theo.


Những vấn đề GV cần lưu ý:
+ Từ nhóm 4 em trở lên, phải cử 1 nhóm trưởng (HS học khá-giỏi, có uy tín) và 1 thư
ký (HS viết rõ ràng nhanh nhẹn).
+ Trong thời gian đầu, GV hướng dẫn cụ thể cho các nhóm hoạt động (tập huấn cho
nhóm trưởng và thư ký). Có nhận xét, điều chỉnh bổ sung cách làm của từng nhóm và rút
kinh nghiệm chung. Chú ý động viên khích lệ.
+ Khi tiến hành hoạt động nhóm, GV phải điều chỉnh tư thế ngồi cho các em để đảm
bảo sự phát triển về thể chất khắc phục cách ngồi quay quẹo người về sau mà chân vẫn
giữ như cũ.

+ Phải thường xuyên chú ý HS yếu kém và biện pháp giúp đỡ để các em cùng tham
gia giải quyết nhiệm vụ của nhóm.
+ Chọn những vấn đề, bài tập thích hợp (không quá khó, cũng không quá dễ).
+ Đánh giá, cho điểm, động viên và tuyên dương kịp thời cá nhân, tập thể (chú ý HS
yếu).
III.Kết quả:
1. Trên 70% các tiết lên lớp, ở tất cả các môn học việc tổ chức hoạt động nhóm được
chủ động diễn ra theo KH của người dạy. Đặc biệt, cách dạy học này (tổ chức hoạt động
nhóm) của GV đều đảm bảo quy trình chỉ đạo của Hiệu trưởng. Khi trình bày ở bài soạn
về vấn đề này có những lúc GV chẻ nhỏ thêm, nhưng nhìn chung qua thực tế dự giờ và
hồ sơ kiểm tra của BGH, tổ chuyên môn ở năm học đều có chung đánh giá- kết luận về tổ
chức hoạt động nhóm của GV như sau:
+ Khi tiến hành đảm bảo đúng 3 bước: làm việc chung cả lớp, làm việc theo nhóm và
thảo luận tổng kết trước tập thể lớp.
+ Các thao tác của thầy, trò thành thạo, đặc biệt đa số ham thích thể hiện ở việc thảo
luận sôi nổi, mạnh dạn trình bày ý kiến của mình; biết tranh luận - chủ động chiếm lĩnh
kiến thức mới, dưới sự tổ chức của GV. Hiện tượng lười biếng, không tham gia cùng
nhóm để hoàn thành nhiệm vụ học tạp, hay quậy phá đã được giảm thiểu nhiều. Cả thầy
lẫn trò đều có sự chuẩn bị tốt cho tiết học, nhất là phần hoạt động nhóm.
2. Đa số tiết học, ít- nhiều GV đều có tổ chức hoạt động nhóm và đạt hiệu quả cao,
góp phần nâng cao chất lượng GD toàn diện. Để minh chứng cho điều này tôi xin nêu lên
kết quả dự giờ- khảo sát chất lượng qua thanh tra toàn diện năm học .Kết quả như sau:
TS tiết dự
Xếp loại
Tốt
Xếp loại Khá Xếp loại TB, Yếu
IV.Bài học kinh nghiệm:
- Nhận thức là một vấn đề mang tính quyết định đối với sự thành công của mỗi công
việc. Bởi vì không có nhận thức đúng, thì không thể có quyết tâm cao, không có hành
động đúng thì tất nhiên sẽ không mang lại kết quả, chứ đừng nói gì đến hiệu quả. Do vậy,

bất cứ một việc gì nếu người thực hiện chưa nắm bắt được một cách đầy đủ về mục đích,
ý nghĩa, tác dụng… và cơ sở khoa học của nó thì trách nhiệm của người lãnh đạo
(CBQL) phải tìm mọi cách làm cho họ có một nhận thức đúng đắn, đầy đủ. Nói một cách
khác người HT phải trang bị cho họ về mặt lý luận, nhận thức… Trên cở sở đó, họ mới
thấy được đâu là việc phải làm và đâu là việc nên tránh; làm cho họ có được niềm tin.
Đồng thời trên tinh thần phát huy dân chủ của CBGV, người thủ trưởng phải xây dựng
cho được một “cơ chế” để buộc mọi thành viên phải tuân theo. Và chính việc làm nầy
dần dần tạo cho hộ một nền nếp,thói quen tốt.
- Phải thường xuyên kiểm tra, nhất là kiểm tra đột xuất và có sự đối chiếu giữa hồ sơ
với thực tế để đánh giá, xếp loại. Qua kiểm tra phải có sơ-tổng kết và nhất thiết phải có
kiến nghị bằng văn bản; mặt khác không được xem nhẹ việc phúc tra.
- Đối với bất kỳ một công việc gì muốn thành công, người đứng đầu đơn vị phải
nghiên cứu, khảo sát, tìm ra nguyên nhân cơ bản và tác động bằng nhiều biện pháp tích
cực, khả thi đồng thời phải có quyết tâm cao. Kinh nghiệm thực tế cho thấy ở chúng ta
phải tác động cùng một lúc bằng nhiều biện pháp. Tuy nhiêm, không phải dàn trãi mà
phải xác định cho được đâu là biện pháp đột phá, để có sự đầu tư tập trung hợp lý.
(Muốn nâng cao chất lượng GD toàn diện, nhất thiết GV phải đổi mới PPDH).
Trên đây là một số việc ở cơ sở trong thời gian qua và thực tế đã mang lại một số
hiệu quả nhất định. Qua bài viết này rất mong quý lãnh đạo và đồng nghiệp góp ý để bản
thân có thêm những kinh nghiệm quý báu về công tác quản lý chỉ đạo của Hiệu trưởng ở
trường THCS vùng ven đô, nhằm góp phần thắng lợi trong việc thực hiện đổi mới
chương trình giáo dục phổ thông theo QN 40 của Quốc hội khoá X ./.