ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 9 MÔN VĂN

PHÒNG GIÁO DỤC-ĐÀO TẠO KỲ THI HỌC SINH GIỎI THCS CẤP THÀNH PHỐ
THÀNH PHỐ QUY NHƠN NĂM HỌC 2009-2010
Ngày thi: 07-01-2010
MÔN THI NGỮ VĂN
Thời gian gian làm bài: 150 phút (không kể thời gian phát đề)
ĐỀ THI:
Nói đến những thành công trong nghệ thuật truyện Kiều, sách giáo khoa đã viết :”có thể nói trong văn học
cổ, không có một nhà thơ thứ hai nào thành công trong việc miêu tả nội tâm nhân vật như Nguyễn Du, nhất
là nội tâm của nhân vật Thúy Kiều.”
Bằng những kiến thức đã học về truyện Kiều, em hãy phân tích và chứng minh nhận định trên qua
một số đoạn trích tiêu biểu.

ĐÁP ÁN:
I. Yêu cầu về hình thức:
-Biết cách làm một bài nghị luận văn học
-Bố cục rõ ràng, kết cấu chặt chẽ
-Văn viết trôi chảy, mạch lạc, truyền cảm, có sáng tạo.
-Không sai các lỗi: dùng từ, câu và chính tả.
II. Yêu cầu về nội dung:
-Đảm bảo các ý sau:
1.Giới thiệu tác giả Nguyễn Du và tác phẩm Truyện Kiều
2.Nắm được những thành công nghệ thuật đặc sắc trong Truyện Kiều của Nguyễn Du, đặc biệt là nghệ
thuật miêu tả nội tâm nhân vật, nhất là nội tâm nhân vật Thúy Kiều.
3.Phải phân tích và chứng minh làm nổi rõ nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật Thúy Kiều thông qua một
số đoạn trích tiêu biểu như “Trao duyên”, “kiều ở lầu Ngưng Bích “, “Những nỗi lòng tê tái”…
III. Dàn bài:
1.Đặt vấn đề: Nguyễn Du là nghệ sĩ tài hoa bậc thầy của văn học trung đại nửa cuối TK XVIII.Với kiệt tác
nổi tiếng Truyện Kiều, Nguyễn Du xứng đáng là đại thi hào dân tộc, danh nhân văn hóa.Truyện Kiều
không những có nội dung sâu sắc, có sức chấn động lòng người mà Nthuật của nó còn đạt đến một trình độ
tầm cỡ, một thành tựu rực rỡ của văn học dân tộc.
-Nói đến những thành công trong Truyện Kiều trước hết người ta nói đến những thành công của nhà

thơ trong việc vận dụng Tiếng Việt và thể thơ lục bát của dân tộc.Trong TKiều có sự kết hợp hết sức nhuần
nhuyễn giữa ngôn ngữ bác học và ngôn ngữ bình dân.TK là đỉnh cao của thơ ca dân tộc.Thể thơ lục bát
trong TK cũng được nhà thơ khai thác triệt để khả năng biểu hiện của nó, tinh tế, giản dị mà có âm vang ,
có thể diễn đạt được nhiều sắc thái của cuộc sống và những nét tinh vi, tế nhị trong tình cảm của con người
-Một thành công nữa cũng hết sức quan trọng trong truyên Kiều của NDu là NT dẫn truyện và NT
m/tả, bao gồm m/tả con người lẫn m/tả th/nhiên, cảnh vật.nhưng NT tuyệt diệu nhất của NT m/tả trong Tk
là m/tả nội tâm nh/vật:” có thể nói trong văn học cổ, không có một nhà thơ thứ hai nào thành công trong
việc miêu tả nội tâm nhân vật như nguyễn Du, nhất là nội tâm của nhân vật Thúy Kiều.”
2.Giải quyết vấn đề:
a-Trong văn học trung đại Vnam từ TK X đến TK XIX có nhiều tác phẩm nổi tiếng , nhưng những tp VH
từ TK X đến XV là những áng văn bất hủ viết bằng chữ Hán chứa chan cảm hứng yêu nước như “Thơ thần
“ của Lý Thường Kiệt , hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn Bình Ngô đại cáo của nguyễn Trãi.Đến TK
XVIII , xuất hiện nhiều tp viết bằng chữ Nôm , trong đó , kiệt tác TK đạt đến trình độ là đỉnh cao của ngôn
ngữ thơ ca dân tộc .Tp có tựa đề “Đoạn trường tân thanh” –Tiếng kêu đứt ruột mới .Cảm hứng chủ yếu của
TK là cảm hứng nhân đạo.ND viết TK bằng tất cả tấm chân tình cảm thương đ/v những người phụ nữ “
hồng nhan mà bạc phận, tài hoa mà lận đận”.Có thể nói TK là một câu chuyện thê thảm về vận mệnh của
một người con gái tài sắc , bản thân nó đã có sự xúc động lón.Nhưng với ngòi bút của ND câu chuyện thê
thảm ấy lại không thuần túy là vận mệnh của một người con gái mà là vận mệnh của con người nói chung
trong một XH bất công, tàn bạo đúng như lời thơ của Chế Lan Viên:
“Chạnh thương cô kiều như đời dân tộc
Lê Văn Bình, Trường THCS Lương Thế Vinh, Quy Nhơn (Sưu tầm)
Sắc tài sao mà lại lắm truân chuyên .”
Để lột tả nỗi đau khổ , sư bất hạnh của T/Kiều suốt 15 năm lưu lạc , ND đã đặt biệt chú ý đến NT
m/tả nội tâm nhân vật.
b.Trong TK của ND có rất nhiều đoạn thơ m/tả nội tâm nhân vật , ở mỗi đoạn, tác giả ND đều có những
thành công nhất định trong việc khám phá p/tích , diễn tả thế giới nội tâm của nhân vật TK.
-Đoạn trích trao duyên được coi là đoạn thơ tiêu biểu nhất , thần tình nhất là đoạn thơ trữ tình dài nhất
trong TK lột tả thành công tâm trạng vật vã, đau đớn , tan nát cả cõi lòng của TK khi phải trao cái duyên
đầu đời của mình cho em gái là Thúy Vân.Nhà thơ Tản Đà đã từng nhận xét :”trong cả TK văn tả tình
không mấy đoạn dài hơn như đây.Đoạn này thật lâm ly, mà như thế mới hết tình sự”(HS p/tích và c/m)

-Đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích là đoạn thơ m/tả nỗi cô đơn, nhớ nhà của TK khi nàng bị đẩy vào lầu
xanh .TK rơi vào trạng thái bi đát , bế tắc, đơn côi .Kiều đã tụ tử nhưng không chết .Biết Kiều tính tình
khẳng khái , cứng rắn, Tú bà đã cho kiều ở riêng trong lầu Ngưng Bích để thực hiện một âm mưu khác
.Trong th/gian này , sức khỏe của K mới hối phục trở lại nhưng t/c hết sức cô đơn, chết thì nàng không chết
nữa vì sợ bị lụy cho cha mẹ , nhưng sống thì sẽ sống như thế nào , một thân một mình ở nơi hoàn toàn xa lạ
, tứ cố vô thân?Đây là đoạn thơ hay nổi tiếng của Truyện Kiều , cực tả nỗi lòng cô đơn, buồn thảm bi đát
đó của nàng Kiều.ND đã dùng NT tả cảnh ngụ tình bằng cách vẽ ra khung cảnh xung quanh theo con mắt
của Kiều .Kiều buồn về cảnh một phần, một phần khác lại buồn hơn vì tình .Đó là hai nỗi buồn chia sẻ tâm
hồn nàng (sáu câu đầu )
Ở lầu Ngưng Bích , nỗi nhớ nhung Kim Trọng và thương nhớ cha mẹ là tâm trạng cồn cào , lo lắng (8 câu
tiếp)
Cuối cùng Kiều nhìn thấy cảnh trống trải, xa vắng mà nghĩ đến thân phận.Đây là những câu thơ réo rắt bậc
nhất về nỗi buồn lưu lạc, bơ vơ.Mỗi câu như gợi lên một nỗi buồn thảm hãi hùng lắng sâu trong vô thức (8
câu cuối )
-Đoạn trích những nỗi lòng tê tái , đây là đoạn thơ m/tả tâm trạng đau đớn ê chề của TK sau khi buộc phải
làm đĩ , tiếp khách ở lầu xanh.Cả một đoạn thơ tác giả không m/tả cảm xúc của TK trong một thời điểm
nào một buổi nào mà m/tả một tâm trạng triền miên trong chuỗi ngày tiếp khách .Ngày tháng chỉ là một sự
chồng chất và kéo dài .Nỗi lòng Kiều hiện lên những lúc vắng vẻ, khi xong việc tự đối diện với chính mình
.Đó là nỗi đau thầm kín đằng sau các hoạt động tiếp khách .Tác giả m/tả kết hợp với thuật lại theo bút pháp
tự tình (phân tích và ch/minh)
3.Kết luận:
Kiệt tác Truyện Kiều của Nguyễn Du vẫn mãi có sức sống lâu bền với th/gian là nhờ ở chiều sâu
nhân bản của nội dung tư tưởng và một trình độ NT tuyệt vời của ngòi bút Nguyễn Du: trong đó, phải kể
đến NT m/tả nội tâm nhân vật, với tài năng đặc biệt này , ND xứng đáng là đại thi hào dân tộc, danh nhân
văn hóa.
IV. Biểu điểm:
-Từ 18 – 20 điểm : Đảm bảo đầy đủ những yêu cầu trên
-Từ 14 – 17 điểm : Bài viết thể hiện được 2/3 các ý đã nêu ở dàn bài.Văn viết trôi chảy, truyền cảm
-Từ 10 – 13 điểm : Đáp ứng ½ các ý đã nêu ở dàn bài, văn phong trôi chảy, mạch lạc
-Từ 1 – 9 điểm : Bài viết sơ sài, diễn đạt dài dòng, lủng củng, còn sai nhiều lỗi dùng từ, câu, chính tả.

Lê Văn Bình, Trường THCS Lương Thế Vinh, Quy Nhơn (Sưu tầm)