Tiết13 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI(tt)

Ngaøy soaïn: 26/08/09
Tiết13 : CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI(tt)
I.Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh:
-Nắm được mối quann hệ chặt chẽ giữa phương châm hội thoại và tình huống giao tiếp.
-Hiểu được phương châm hội thoại khônhg phải là những quy định bắt buộc trong mọi tình huống giao tiếp;
vì nhiều lý do khác nhau, các phương châm hội thoại có khi không được tuân thủ.
-Rèn luyện kỹ năng vận dụng có hiệu quả các phương châm hội thoại vào thực tế giao tiếp xã hội.
II.Tiến trình lên lớp:
1.Ổn định:
2.KTBC: ?Thế nào là phương châm quan hệ, cách thức, lịch sự?
3.Bài mới:
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1
-Gọi h/s đọc truyện cười.
?Nhân vật chàng rể có tuân thủ
đúng phương châm lịch sự không?
Vì sao?
Yêu cầu h/s tìm những tình huống
mà lời thăm hỏi như trên được dùng
một cách thích hợp, đảm bảo tuân
thủ phương châm lịch sự
?Qua câu chuyện trên,em rút ra
được bài học gì khi giao tiếp?
Gv hệ thống hóa kiến thức, gọi h/s
đọc ghi nhớ.
Hoạt động 2
?Trong các bài học về phương
châm hội thoại, cho biết trong
những tình huống nào, phương

châm hội thoại không được tuân
thủ?
Gv gọi h/s đọc đoạn đối thoại
?Câu trả lời của Ba có đáp ứng nhu
cầu thông tin như An mong muốn
hay không?Phương châm hội thoại
nào đã không được tuân thủ?Vì sao
người nói không tuân thủ phương
châm hội thoại ấy?
?Khi bác sĩ nói với một người mắc
bệnh nan y về tình trạng sức khỏe
của bệnh nhân thì phương châm hội
thoại nào có thể không được tuân
thủ?Vì sao bác sĩ phải làm như vậy?
?Hãy tìm những tình huống giao
tiếp khác mà phương châm đó cũng
-H/s đọc truyện cười
-Câu hỏi “Bác làm việc có mệt lắm
không”trong tình huống giao tiếp khác có thể
được coi là lịch sự, thể hiện sự quan tâm đến
người khác.Nhưng trong tình huống này,
chàng rể đã làm một việc quấy rối, gây phiền
hà cho người khác.
-Phân tích sự khác nhau của tình huống truyện
và tình huống đưa ra:
+Đối tượng:nói với ai
+Ngữ cảnh:nói khi nào, ở đâu,, khi nào
+Mục đích:nói để làm gì.
-H/s trả lời
-H/s đọc ghi nhớ

-Chỉ có một tình huống trong phần học về
phương châm lịch sự là được tuân thủ, còn lại
là không.
-Không đáp ứng nhu cầu thông tin mà An
mong muốn.Phương châm về lượng đã không
được tuân thủ.Vì người nói không biết chính
xác chiếc máy bay đầu tiên được chế tạo vào
năm nào.Ba trả lời chung chung như vậy
nhằm đảm bảo phương châm về chất.
-Không tuân thủ phương châm về chất(nói
điều mà mình không tin là đúng.Nhưng đólà
việc làm nhân đạo, cần thiết.
I.Quan hệ giữa
phương châm hội
thoại và tình huống
giao tiếp.
Ghi nhớ:Sgk/36
II.Những trường hợp
không tuân thủ
phương châm hội
thoại
Ghi nhớ : SGK/37

không được tuân thủ?
?Khi nói :Tiền bạc chỉ là tiền
bạc”thì có phải người nói không
tuân thủ phương châm về lượng
không?Phải hiểu ý nghĩa câu này
như thế nào?
?Như vậy, trong giao tiếp có những

nguyên nhân nào khiến cho việc
giao tiếp không tuân thủ các
phương châm hội thoại?
Hoạt động 3
Gọi h/s đọc bài tập 1
Gọi 1 h/s làm bài tập.
Cho lớp nhận xét, gv sửa chữa
Gọi h/s đọc bài tập 2
1h/s làm bài tập
-Khi nhận xét về hình thức hoặc tuổi tác của
người đối thoại.
-Người chiến sĩ không may sa vào tay giặc,
không thể khai báo hết sự thật về đơn vị
mình…
-Xét về mặt câu chữ (hiển ngôn) thì cách nói
này không tuân thủ phương châm về
lượng.Nhưng xét nghĩa hàm ẩn(nghĩa được
hiểu bằng vốn sống, quan hệ, tri
thức…)=>tuân thủ phương châm về lượng.
-ý nghĩa:Tiền bạc chỉ là phương tiện để sống,
chứ không phải là mục đích cuối cùng của
con người.Câu này nhắc nhở con người rằng
ngoài tiền bạc để duy trì sự sống, con người
còn có những mối quan hệ thiêng liệng khác
trong đời sống tinh thần, không nên vì tiền
bạc mà quên đi tất cả.
-H/s đọc ghi nhớ
Bài tập 1:
Câu trả lời của ông bố không tuân thủ phương
châm về cách thức vì với 1 đứa bé 5 tuổi thì

“Tập truyện ngắn của Nam Cao” là chuyện
viển vông, mơ hồ.
Tuy nhiên cách nói này đối với người khác thì
có thể đó là một thông tin rõ ràng.
Bài tập 2:
-Thái độ của các nhân vật là không tuân thủ
phương châm lịch sự.Đây là việc không chính
đáng vì khách khi tới nhà ai thì phải chào hỏi
chủ nhà rối mới nói chuyện,thái độ và lời nói
của các vị khách thật hồ đồ, vô lễ.
III.Luyện tập
Bài tập 1:
Bài tập 2
4.Củng cố:Khi giao tiếp cần vận dụng các phương châm hội thoại như thế nào ? Những nguyên nhân
khiến cho các phương châm hội thoại không được tuân thủ ?
5.Dặn dò:Học bài, hoàn thành lại bài tập
Chuẩn bị viết bài làm văn số 1.