Phương pháp trình bày miệng trong dạy Lịch sử 6.doc

A: Lý do chọn đề tài
Năm học 2001 - 2002; 2002 - 2003 tôi đợc Phòng giáo dục huyện Nga
Sơn phân công về công tác tại trờng THCS Nga Tiến, đợc nhà trờng phân công
giảng dạy môn Lịch sử khối 6, 7, 8. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ
nghiên cứu giảng dạy, tôi nhận thấy môn lịch sử có vị trí, ý nghĩa quan trọng
đối với việc giáo dục thế hệ trẻ. Từ những hiểu biết về quá khứ học sinh hiểu
rõ truyền thống dân tộc, tự hào với những thành tựu dựng nớc và giữ nớc của
tổ tiên, xác định và làm tốt công việc, nhiệm vụ đợc giao. Với tầm quan trọng
đó thì việc nâng cao chất lợng bộ môn nói riêng - chất lợng giáo dục nói
chung, luôn là mối quan tâm lớn nhất của Đảng, của Chính phủ, ngành giáo
dục và nỗi trăn trở của chính những ngời trực tiếp tham gia nhiệm vụ giảng
dạy. Trong việc nâng cao chất lợng nói chung - môn lịch sử nói riêng thì việc
cải tiến phơng pháp dạy học là một nhân tốt quan trọng.
Trong việc đổi mới, cải tiến phơng pháp dạy học, theo tôi việc sử dụng
phơng pháp trình bày miện có ý nghĩa rất quan trọng, trong đó lời nói giữ vai
trò chủ đạo trong dạy học nói chung và môn lịch sử nói riềng. Phơng pháp
trình bày miệng trong dạy học lịch sử có ý nghĩa to lớn không những đối với
việc tái hiện lại thông tin lịch sử mà còn để nhận thức bản chất các sự kiện,
thể hiện kết quả học tập, nghiên cứu của học sinh. Đồng thời nóp cũng thể
hiện đợc khả năng diễn đạt của học sinh trớc một nội dung - một vấn đề cần đ-
ợc trình bày.
Năm học 2001 - 2002 qua thực tế giảng dạy ở trờng THCS Nga Tiến tôi
nhận thấy năng lực tiếp thu bài của học sinh cha đợc cao, học sinh cha có sự
yêu thích môn học, dẫn tới chất lợng bộ môn trong năm học cha cao. Cụ thể:
Kết quả môn học lịch sử năm học 2001 - 2002
Khối
lớp
SLH
S
Kết quả
Giỏi Khá Trung bình Yếu

SL % SL % SL % SL %
6 165 4 2,4 20 12,1 127 77 14 8,4
7 108 6 5,5 19 18 74 66 12 11
8 103 4 3,8 17 16,5 69 67 13 12,6
Bớc vào đầu năm học 2002 - 2003 sau 1 tháng giảng dạy tôi đã tiến
hành kiểm tra khảo sát chất lợng đầu năm môn lịch sử kết quả nh sau:
- 1 -
Khối
lớp
SLHS
Kết quả
Giỏi Khá Trung bình Yếu
SL % SL % SL % SL %
6 158 4 2,5 20 12,7 114 72 20 1,7
7 108 4 3,7 20 18,5 70 65 14 13
8 103 5 4,9 12 11,7 71 68,9 15 14,6
Căn cứ vào kết quả kiểm tra tôi nhận thấy rằng chất lợng bộ môn vẫn
cha đợc nâng cao, cha có tiến bộ nhiều so với năm học 2001 - 2002. Từ thực tế
giảng dạy cùng với quá trình nghiên cứu các phơng pháp giảng dạy bộ môn tôi
cho rằng sở dĩ chất lợng bộ môn khối 7 - 8 còn thấp có nhiều nguyên nhân,
mà một trong những nguyên nhân đó xuất phát từ nền tảng tiếp thu môn học
từ lớp 6 còn thấp, do vậy việc cải tiến phơng pháp giảng dạy để nâng cao chất
lợng bộ môn là rất quan trọng đặc biệt là lớp 6 trên cơ sở đó tôi nhận thấy ph-
ơng pháp trình bày miệng trong dạy học lịch sử là rất phù hợp với đặc trng của
bộ môn và phù hợp với đối tợng học sinh khối 6 (đối tợng học sinh mới bớc
đầu làm quan với các môn học mang tính chất nh một khoa học)
Chính vì vậy trong năm học 2002 - 2003 này tôi đã quyết định vận dụng
phơng pháp trình bày miệng kết hợp với các phơng pháp dạy học khác vào
giảng dạy môn lịch sử khối 6 tại trờng THCS Nga Tiến, nhằm nâng cao chất l-
ợng bộ môn, khối 6 nói riêng, khối 7 - 8 - 9 nói chung, thực hiện tốt mục tiêu

giáo dục đã đề ra.
Thực ra phơng pháp trình bày miệng trong dạy hoc lịch sử đã đ ợc
sử dụng nhiều trong quá trình dạy học. Cho nên những nội dung tôi
trình bày ở đây chỉ mang tính chất cải tiến phơng pháp nhằm vận dụng
có hiệu quả hơn phơng pháp trình bày miệng trong dạy học lịch sử khối
6 ở trờng THCS Nga Tiến.
- 2 -
II: Nội dung thực hiện
1) Một số nội dung cơ bản về phơng pháp trình bày miệng trong
dạy học lịch sử.
* Trớc khi đi vào tìm hiểu những nội dung cụ thể trong phơng pháp này,
tôi muốn đề cập tới một yếu tố đóng vai trò hết sức quan trọng mang tính chất
quyết định hiệu quả của phơng pháp trình bày miệng đó chính là ngôn ngữ.
Có thể nói trong dạy học nói chung - dạy học lịch sử nói riêng, lời nói
giữ vai trò chủ đạo. Với ngôn ngữ trong sáng, gợi cảm, giàu hình ảnh, giáo
viên sẽ dẫn dắt học sinh "trở về" với quá khứ của lịch sử, tạo đợc biểu tợng rõ
ràng cụ thể về một sự vật, biến cố lịch sử giúp học sinh biết suy nghĩ, tìm tòi
rút ra kết luận, hình thành khái niệm nhằm tìm hiểu bản chất của sự vật, quy
luật quá trình phát triển của lịch sử .
Lời nói có ý nghĩa giáo dục rất lớn, nó tác động đến tình cảm, hình
thành t tởng cho học sinh vì vật trong dạy học lịch sử lời nói bao giờ cũng
gắn liền với t cách, đạo đức, t tởng của giáo viên. Lời nói nhiệt tâm, chân
thành sẽ tăng thâm tác dụng giáo dục, lời nói lạnh nhạt, hững hờ sẽ làm giảm
nhẹ hoặc gây phản tác dụng giáo dục. Những chức năng của lời nói trong dạy
học lịch sử có quan hệ chặt chẽ với nhau, vì có hình ảnh chính xác về quá khứ
mới hiểu đúng và sâu sắc lịch sử, do đó có tác dụng đến t tởng, tình cảm. Vì
vậy rèn luyện các cách trình bày miệng là một yêu cầu cao đối với giáo viên
để truyền thụ kiến thức, hình thành t tởng, đạo đức, kỹ năng t duy và thực
hành cho học sinh.
* Một số hình thức trình bày miệng cơ bản trong phơng pháp trình bày

miệng đợc sử dụng trong dạy học lịch sử ở trờng THCS.
1.1/ Tờng thuật:
Là một cách trình bày miệng quan trọng nhằm tái hiện ở học sinh biến
cố lịch sử quan trọng đầy đủ tính cụ thể và gợi cảm của nó.
1.2/ Miêu tả:
Là trình bày những đặc trng của một sự vật, một sự kiện lịch sử để nêu
lên những nét bản chất chủ yếu, cấu tạo bên trong cũng nh hình dáng bên
ngoài của chúng.
1.3/ Nêu đặc điểm về sự kiện - nhân vật lịch sử.
- 3 -
Là mội dạng của miêu tả nhằm làm sáng tỏ những nét bản chất. những
đặc trng trong mối liên hệ bên trong của các hiện tợng lịch sử.
1.4/ Giải thích:
Đợc sử dụng trong việc tìm hiểu bản chất, ý nghĩa của những hiện tợng
phức tạp, những khái niệm, các quy luật nhằm làm cho học sinh có quan điểm
khoa học về sự phát triển của xã hội loài ngời.
Vì điều kiện và thời gian không cho phép hơn nữa căn cứ vào thực tế
giảng dạy môn lịch sử lớp 6 tại trờng THCS Nga Tiến (những mặt làm đợc và
làm cha đợc) cho nên trong bài viết này tôi xin đợc đi sâu vào trình bày một
phơng pháp cụ thể trong phơng pháp trình bày miệng mà tôi đã sử dụng có
hiệu quả vào dạy học môn lịch sử lớp 6, đó là phơng pháp miêu tả trong dạy
học lịch sử lớp 6 ở trờng THCS.
2) Phơng pháp thực hiện:
2.1/ Lý luận chung:
- Khái niệm về phơng pháp miêu tả (đã trình bày ở mục 1.2)
- Đối tợng miêu tả: Rất phong phú.
+ Miêu tả điều kiện địa lý - nơi diễn ra sự kiện lịch sử: Lu vực sông
Nin, núi rừng Yên Thế, địa thế Ba Đình, địa thế Điện Biên Phủ
+ Miêu tả về một cơ sở kinh tế đại điền trang, thái ấp, công tr -
ờng, thủ công

+ Miêu tả về một công trình kiến trúc: Kim tự tháp Ai Cập, thành nhà
Hồ
+ Miêu tả về các cơ quan Nhà nớc, tổ chức chính quyền ở Mỹ, triều
đình nhà Nguyễn
+ Miêu tả về công cụ sản xuất, vũ khí, công trình văn hoá, đồ dùng
trong đời sống nhân dân: Công cụ sản xuất của ngời nguyên thuỷ, trống đồng
Đông Sơn
- Miêu tả đợc chia thành 2 loại:
+ Miêu tả toàn bộ bức tranh quá khứ.
+ Miêu tả có phân tích.
- 4 -
- Yêu cầu: Cả hai hình thức miêu tả trên đều phải dựa vào những t liệu
khoa học chính xác nhằm tạo cho học sinh những hình ảnh lịch sử cụ thể,
chân thực mà có tác dụng giáo dục t tởng tình cảm đối với các em.
Vì vậy, khi miêu tả ngời giáo viên cần phải đảm bảo đợc tính khách
quan, khoa học, đồng thời phải trình bày rõ ràng, có thái độ đúng
đắn với đối tợng đợc miêu tả.
2.2/ Cơ sở thực hiện:
Căn cứ vào đặc điểm và yêu cầu của phơng pháp giảng dạy, căn cứ vào
nội dung giảng dạy bộ môn cho từng khối lớp, và năng lực tiếp thu của đối t-
ợng học sinh ở từng khối lóp nơi tôi trực tiếp giảng dạy, tôi nhận thấy rằng ph-
ơng pháp trình bày miệng dới hình thức miêu tả trong dạy học lịch sử rất phù
hợp với đặc điểm học sinh lớp 6, yêu cầu về nội dung của chơng trình lịch sử
lớp 6. Cho nên tôi đã vận dụng phơng pháp miêu tả kết hợp với các phơng
pháp dạy học khác vào giảng dạy bộ môn lịch sử lớp 6.
2.3/ Biện pháp thực hiện:
Phơng pháp trình bày miệng dới hình thức miêu tả đợc chia thành 2
loại, cho nên tôi sẽ lần lợt trình bày biện pháp thực hiện của hai phơng pháp
dạy học này:
a) Phơng pháp trình bày miệng dới hình thức miêu tả toàn cảnh.

Sử dụng phơng pháp này với mục đích nhằm phác hoạ bức tranh trọn
vẹn về đối tợng đợc trình bày.
Vì vậy, khi miêu tả đòi hỏi giáo viên phải lựa chọn những nét tiêu biểu
bản chất nhất, đủ để dựng lại quá khứ một cách đúng đắn, khách quan.
Căn cứ vào đặc điểm của phơng pháp dạy học, trình bày miệng dới hình
thức miêu tả toàn cảnh cùng với yêu cầu nội dung bài học, tôi đã vận dụng ph-
ơng pháp dạy học này kết hợp với các hình thức dạy học lịch sử khác vào dạy
bài 6.
Tiết 6: - Bài 6: Văn hoá cổ đại
- Mục đích yêu cầu của bài: Giúp học sinh nắm đợc:
+ Qua mấy ngìn năm tồn tại, thời cổ đại đã để lại cho loài nhiều một di
sản văn hoá đồ sộ, quý giá. Tuy ở mức độ khác nhau nhng ngời Phơng đông
và Phơng tây cổ đại đều sáng tạo nên những thành tựu văn hoá đa dạng -
phong phú.
- 5 -
+ Giáo dục học sinh lòng tự hào về những thành tựu văn minh của loài
nhiều thời cổ đại.
+ Bớc đầu rèn luyện cho học sinh kỹ năng tập mô tả một công trình
kiến trúc hay nghệ thuật lớn thời cổ đại qua tranh ảnh.
- Đồ dùng, tài liệu và thiết bị cần cho bài dạy: Tranh ảnh một số công
trình văn hoá tiêu biểu: Kim tự tháp Ai Cập, Chữ tợng hình, Tợng lực sỹ ném
đĩa, một số tác phẩm thơ văn thời cổ đại.
- Kết hợp các phơng pháp dạy học: Hỏi - đáp, nêu vấn đề, thảo luận
nhóm, giải thích và trình bày miệng dới hình thức miêu tả toàn cảnh.
Bài học có 2 mục nhỏ nhng không phải mục nào cũng sử dụng phơng
pháp miêu tả toàn cảnh vì khối lợng kiến thức nhiều và thời gian lên lớp chỉ
giới hạn trong 45', cho nên ở đây tôi đã vận dụng phơng pháp miêu tả toàn
cảnh kết hợp với các phơng pháp dạy học lịch sử khác vào giảng dạy mục 1:
Các dân tộc phơng Đông thời cổ đại đã có những thành tựu văn
hoá gì?

Căn cứ vào nôi dung mục 1, tôi đã xác đinh đối tợng đợc miêu tả là một
công trình kiến trúc tiêu biểu: Kim tự tháp Ai Cập.
Sau khi đã hớng dẫn học sinh tìm hiểu những thành tu về chữ viết và
chữ số, thiên văn và lịch, chuyển sang thành tựu về kiến trúc điêu khắc, toán
học, giáo viên đa ra câu hỏi.
Công trình kiến trúc tiêu biểu nhất của các dân tộc phơng Đông thời cổ
đại là gì? (Học sinh trả lời: Kim tự tháp)
Sau khi học sinh trả lời giáo viên treo bức tranh chụp về Kim tự tháp Ai
Cập (có trong cuốn "những công trình kiến trúc nổi tiếng thế giới") lên bảng,
cho học sinh quan sát, giáo viên giới thiệu về bức tranh kết hợp với việc trình
bày miệng miêu tả khái quát công trình kiến trúc này (trình bày đoạn miêu tả
trong khoảng thời gian từ 3 - 5')
"Kim tự tháp cao 146,5m gần bằng toà nhà 50 tầng hiện đại, mỗi cạnh
dài 230m, diện tích rộng hơn 52.900m
2
, xây bằng 2 triệu 300 nghìn tảng đá,
mỗi tảng nặng 2,5 tấn. Cửa vào Kim tự tháp nằn ở phía bắc, đi dọc theo hành
lang hẹp dẫn đến một phòng lớn có kích thớc 10 x 5 x 5m) trong đó để quan
tài có xác ớp Pharaông. Trên tờng phía trong có khắc chữ ghi nhiều tri thức
khoa học, cho đến nay các nhà khảo cổ vẫn cha tìm hiểu hết bí ẩn của nó"
- 6 -
Sau khi miêu tả xong giáo viên đa ra câu hỏi:
Em có nhận xét gì về công trình kiến trúc Kim tự tháp Ai Cập.
Học sinh sau khi nghe đợc quan sát và nghe giáo viên miểu tả đã dễ
dàng nêu lên đợc cảm nhận của mình về sự hùng vĩ của Kim tự tháp, tài nghệ
tuyệt vời của nhân dân xây dựng nên, uy quyền to lớn vô hạn của Pharaông và
những thành tu khoa học còn lại.
Sau khi học sinh trả lời xong giáo viên yêu cầu 1 học sinh mô tả lại Kim
tự tháp Ai Cập (hoặc có thể mô tả lại ở phần cũng cố bài và làm bài tập) để rèn
luyện kỹ năng trình bầy miệng của học sinh.

Kết thúc giờ dạy, để kiểm tra hiệu quả của việc sử dụng phơng pháp
trình bày miệng miêu tả toàn cảnh kết hợp với các phơng pháp dạy học khác,
tôi đã cho học sinh làm bài tập trắc nghiệm ở trong phiếu bài tập kết quả thu
đợc qua phiếu học tập nh sau:
Tổng số học sinh khối 6 158 Tỷ lệ %
Số học sinh đạt điểm 9 - 10 30 19
Số học sinh đạt điểm 7 - 8 63 39,9
Số học sinh đạt điểm 5 - 6 63 39,9
Số học sinh đạt điểm dới 5 2 1,4
Căn cứ vào kết quả trên tôi có thể khẳng định rằng việc sử dụng phơng
pháp trình bày miệng miêu tả toàn cảnh vào tiết học là hoàn toàn phù hợp,
chất lợng giờ dạy đã đợc nâng cao, thực hiện tốt mục tiêu mà tiết học đề ra.
b) Phơng pháp trình bày miệng dới hình thức: Miêu tả có phân tích:
Hình thức miêu tả này tập trung vào miêu tả 1 vài đặc điểm chủ yếu, để
qua đó đi sâu vào phân tích cơ cấu bên trong của sự vật.
Căn cứ vào đặc điểm của phơng pháp miêu tả có phân tích, vào yêu
cầu nội dung của bài học, tôi đã vận dụng phơng pháp dạy học này vào
dạy bài 5.
- 7 -
Tiết 5 - bài 5: Các quốc gia cổ đại phơng Tây:
Mục đích yêu cầu của bài: giúp học sinh nắm đợc:
+ Tên và vị trí của các quốc gia cổ đại phơng Tây. Điều kiện tự nhiên
của vùng Địa Trung Hải không thuận lợi cho sự phát triển sản xuất nông
nghiệp: Những đặc điểm riêng về nền tảng kinh tế, cơ cấu xã hội và thể chế
nhà nớc ở Hi Lạp - Rô Ma cổ đại. Những thành tựu tiêu biểu của các quốc gia
cổ đại phơng Tây.
+ Giúp học sinh có ý thức đầy đủ hơn về sự bất bình đẳng trong xã hội.
+ Bớc đầu tập liên hệ điều kiện tự nhiên với sự phát triển kinh tế.
- Tài liệu phục vụ cho bài dạy: Bản đồ thế giới cổ đại, bức tranh vẽ về
cảnh mua bán nô lệ.

- Căn cứ vào nội dung và mục đích yêu cầu của bài thì đây là một bài
học ở dạng tơng đối khó khi trình bày - truyền thụ kiến thức cho học sinh lớp
6. Cho nên đòi hỏi giáo viên phải biết lựa chọn những phơng pháp dạy học
phù hợp để vận dụng vào bài dạy. Vì vậy trong bài này tôi đã sử dụng phối
hợp các phơng pháp dạy học: Phơng pháp hỏi đáp, nêu vấn đề, phát vấn, trình
bày bản đồ, thảo luận nhóm và trình bày miệng: Miêu tả có phân tích một hiện
tợng lịch sử.
Toàn bộ nội dung của bài học đợc chia thành 3 mục nhỏ.
Vậy phơng pháp miêu tả có phân tích đợc sử dụng vào nội dung nào?
Thực hiện mục tiêu gì của bài học?
Căn cứ vào nội dung - yêu cầu của từng mục, tôi đã vận dụng phơng
pháp miêu tả có phân tích kết hợp với phơng pháp hỏi đáp nêu vấn đề, giải
thích, trong mục 2:
Xã hội cổ đại HiLạp , RôMa gồn những giai cấp nào?
Nội dung cơ bản trong mục mà học sinh phải nắm đợc là: Những
giai cấp chính trong xã hội, vị trí của từng giai cấp trong xã hội, mối
quan hệ giữa các giai cấp trong xã hội (chủ nô và nô lệ) và khái niệm
"Xã hội chiếm hữu nô lệ"
- 8 -
Căn cứ vào yêu cầu nội dung của mục 2, khi giảng cho học sinh hiểu về
vị trí của giai cấp chủ nô và nô lệ trong xã hội, mối quan hệ giữa hai giai cấp
này trong xã hội, giáo viên treo 1 bức tranh vẽ phác hoạ cảnh mua bán nô l ệ
cho học sinh quan sát, tiếp đó giáo viên sử dụng phơng pháp trình bày miệng:
Sử dụng dới hình thức 1 đoạn miêu tả có phân tích, có nội dung cảnh mua bán
nô lệ (trong khoảng thời gian từ 3 - 5') nh sau:
"Một chiều trên bến cảng, đám đông đứng quây xung quanh thềm đá.
Một ngời già và một thanh niên đang đứng đó. Cả hai chỉ mặc quần ngắn,
mình để trần, chân bị xích, bộ mặt trông thiểu não và nhẫn nhục. Cạnh họ,
một ngời đàn bà đứng lom khom, hai tay cố ghì chặt vào lòng mình một thằng
bé độ chừng 9 - 10 tuổi. Nét mặt của ngời đàn bà vừa đau khổ vừa lộ vẻ lo âu,

hốt hoảng. Một gã lực lỡng mặt áo chẽn, tay cầm roi da đứng trớc mặt họ và
mời quý khách mua nô lệ. Một lão ăn mặc sang trọng đến gần anh thanh nhiên, nắn
chân, rờ tay rồi mặt cả. Lát sau ngã giá, lão trả tiền và ra hiệu cho anh thanh niên theo
mình. Một lão khác mặt xơng xơng khoác một chiếc áo choàng len giơ tay chỉ chỏ
vào thằng bé. Thằng nhỏ sợ hãi nép vào mẹ. Gã cầm roi nói to và mời khách mua cả
mẹ lẫn con với giá rẻ. Ngời khách từ chối và chỉ muốn mua thằng bé. Một tiếng
roi quất vút vào không khí. Theo sau đó là tiếng quát rồi thằng bé bị lôi khỏi
tay mẹ nó đi theo gã mặc áo choàng len vừa mua xong. Ngời mẹ nh muốn
khuỵu xuống, đau khổ, tuyệt vọng. Cả hai mẹ con không dám khóc nhng nớc
mắt đầm đìa trên mặt"
Sau khi sử dụng đoạn miêu tả có phân tích giáo viên đa ra câu hỏi yêu
cầu học sinh trả lời:
Em hãy trình bày khái quát về đời sống của giai cấp chủ nô và nô lệ
trong xã hội?
Giai cấp chủ nô và nô lệ có vị trí nh thế nào trong xã hội?
Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa các tầng lớp giai cấp (chủ yếu là
nô lệ và chủ nô trong xã hội cổ đại HyLạp RôMa)?
Rõ ràng sau khi nghe xong đoạn miêu tả có phân tích nh vậy kết hợp
với nội dung kênh chữ đợc trình bày trong sách giáo khoa, học sinh đã nêu lên
đợc cảm nhận của mình về đời sống của các tầng lớp trong xã hội cổ đại Hi
Lạp, Rô Ma, đặc biệt là nỗi thống khổ đến cùng cực của những ngời nô lệ, bộ
mặt tàn bạo không tính ngời của tầng lớp chủ nô. Trên cơ sở đó học sinh đã
chỉ ra đợc mâu thuẫn gay gắt trong mối quan hệ xã hội lúc bấy giờ, từ đó giáo
viên có thể hớng cho học sinh đi tới một nhận thức cao hơn: Mâu thuẫn trong
mối quan hệ xã hội chính là nguyên nhân khiến cho nô lệ nổi dậy đấu tranh
chống lại chủ nô. Và cũng trên cơ sở của sự nhận thức đó, giáo viên giải thích
cho học sinh hiểu về khái niệm "Xã hội chiếm hữu nô lệ"
- 9 -
Nh vậy, với việc sử dụng phơng pháp trình bày miệng dới hình thức
miêu tả có phân tích giảng dạy trong mục 2, không những đã góp phần cung

cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản theo yêu cầu của đề mục. Mà còn
góp phần giáo dục học sinh có thái độ đúng đắn với hiện tợng lịch sử, ý thức
sâu sắc hơn về sự bất bình đẳng trong xã hội Hi Lạp - Rô Ma cổ đại.
Để kiểm tra hiệu quả việc sử dụng phơng pháp trình bày miệng dới hình
thức miêu tả phân tích kết hợp với các phơng pháp dạy học lịch sử khác vào
bài dạy, sau tiết học, tôi đã phát phiếu học tập cho học sinh với hình thức làm
bài tập trắc nghiệm: Kết quả nh sau:
Tổng số học sinh khối 6 158 Tỷ lệ %
Số học sinh đạt điểm 9 - 10 33 20,9
Số học sinh đạt điểm 7 - 8 65 41,1
Số học sinh đạt điểm 5 - 6 50 31,6
Số học sinh đạt điểm dới 5 4 2,5
Nh vậy kết quả thu đợc sau khi đánh giá sự tiếp thu bài của học sinh dới
hình thức làm bài tập trắc nghiệm đã khẳng định đợc: Việc vận dụng các ph-
ơng pháp dạy học nêu trên vào bài giảng là hoàn toàn phù hợp, hiệu quả của
việc vận dụng kết hợp các phơng pháp dạy học là đã thực hiện tốt mục tiêu bài
học đề ra và điều quan trọng hơn cả là đã tạo cơ sở niềm tin vững chắc để giáo
viên tiếp tục vận dụng phơng pháp trình bày miệng trong dạy học lịch sử vào
quá trình giảng dạy tiếp theo.
3) Kết quả thực hiện:
Sau một học kỳ nghiên cứu cải tiến và vận dụng phơng pháp trình bày
miệng trong dạy học lịch sử kết hợp với các phơng pháp dạy học khác vào
trong giảng dạy môn lịch sử lớp 6, tôi nhận thấy rằng: Chất lợng bộ môn đã đ-
ợc nâng lên cao hơn. Kết quả cụ thể nh sau:
Kết qủa học kỳ I môn lịch sử lớp 6 năm học 2002 - 2003
Lớp SLHS
Kết quả
Giỏi Khá Trung bình Yếu
SL % SL % SL % SL %
6A 38 5 13,1 13 34,2 19 50 1 2,6

6B 40 5 12,5 15 37,5 19 47,5 1 2,5
6C 38 7 18,4 19 50 12 32 0 0
6D 41 6 14,6 20 48,8 15 36,6 0 0
- 10 -
Nh vậy qua kết quả kiểm tra học kỳ I môn lịch sử lớp 6 đã cho phép tôi
có thể khẳng định rằng: Việc cải tiến sử dụng phơng pháp trình bày miệng
trong dạy học lịch sử lớp 6 kết hợp với các phơng pháp dạy học khác đã có
một hiệu quả rõ rệt; chất lợng môn học lịch sử của học sinh lớp 6 trờng THCS
Nga Tiến đã nâng cao hơn so với kết quả khảo sát chất lợng đầu năm. Đồng
thời kết quả trên cũng chứng minh đợc tính đúng đắn - phù hợp - hiệu quả
của việc sử dụng kết hợp 3 yếu tố: Đặc điểm phơng pháp, đặc trng môn học -
đối tợng học sinh .
4) Bài học kinh nghiệm
Trên thực tiễn dạy học lịch sử ở trờng phổ thông cơ sở đã cho
thấy rằng: Không có phơng pháp dạy học tối u mà bao giờ nó cũng
tồn tại ở dạng hai mặt phơng pháp dạy học đợc xây dựng và đợc đúc
rút qua quá trình giảng dạy và thực tiễn giảng dạy cũng chính là môi
trờng để chúng ta kiểm nghiệm, rút ra những bài học kinh nghiệm quý
báu cho những phơng pháp dạy học mà chúng ta đã vận dụng trong
quá trình giảng dạy.
Qua quá trình vận dụng phơng pháp trình bày miệng (cụ thể là phơng
pháp miêu tả) trong dạy học lịch sử (khối 6) tại trờng THCS Nga Tiến tôi đã
rút ra đợc một số bài học kinh nghiệm cho việc sử dụng phơng pháp trình bày
miệng trong giờ dạy học lịch sử tại trờng THCS Nga Tiến nh sau:
1) Khi trình bày tài liệu phải vừa sức tiếp thu của học sinh, đây là một
yêu cầu s phạm quan trọng - là nguyên tắc đảm bảo cho tất cả học sinh hiểu
bài, kích thích hoạt động trí tuệ của các em. giúp học sinh nắm đợc những
kiến thức cơ bản, những điểm trọng tâm của bài.
2) Biết sử dụng phơng pháp trình bày miệng đúng yêu cầu nội dung bài
học. Không phải bất kỳ bài học nào, nội dung nào cũng đều sử dụng phơng

pháp trình bày miệng, mà tuỳ thuộc vào yêu cầu của từng mục, từng tiết học,
từng bài học cụ thể để chúng ta sử dụng hình thức nào trong phơng pháp trình
bày miệng một cách hợp lý.
- 11 -
3) Ngôn ngữ của giáo viên trong trình bày miệng phải đúng, chính xác
về mặt ngữ pháp. Lời nói của thầy phải có hình ảnh, sinh động, hấp dẫn nhằm
tạo biểu tợng và tác động đến tình cảm, t tởng của học sinh. Lời giảng có hình
ảnh không phải là lời nói bóng bẩy, hoa mỹ, có những từ ngữ đẹp nhng rỗng
mà phải bao hàm về mặt nội dung phong phú súc tích và chính xác.
4) Phải biết sử dụng kết hợp giữa phơng pháp trình hày miệng với các
phơng pháp dạy học khác, sao cho có thể phát huy tác dụng tích cực của ph-
ơng pháp trình bày miệng, thực hiện tốt mục tiêu giáo dục.
5) Khi xây dựng 1 đoạn miêu tả hay nêu đặc điểm - cần phải dựa trên
nguồn tài liệu chính xác, có tính khoa học.
6) Phơng pháp trình bày miệng cũng rất quan trọng đối với học sinh. T
duy của học sinh diễn ra dới hình thức ngôn ngữ, đợc hiện hoàn thiện trong
quá trình trao đổi trong trình bày miệng. Vì vậy giáo viên cần phải quan tâm
nhiều hơn nữa đến việc trình bày miệng của học sinh. Giúp học sinh trình bày
đúng ngữ pháp, dùng từ chính xác, bằng ngôn ngữ của mình, tránh việc trình
bày có tính chất, công thức, rập khuôn, hiện đại hoá về từ ngữ, dàn trải không
trọng tâm vấn đề.
- 12 -
III: Kết luận
Trong việc nâng cao chất lợng giáo dục nói chung - môn lịch sử nói
riêng thì việc cải tiến phơng pháp dạy học là một nhân tố rất quan trọng. Thực
hiện Nghị quyết Hội nghị ban chấp hành TW Đảng lần thứ hai khoá VIII
(tháng 2 - 1997) về vấn đề đổi mới phơng pháp dạy học, căn cứ vào chất lợng
bộ môn lịch sử ở trờng THCS Nga Tiến, tôi đã mạnh dạn đa ra một số ý kiến
của mình về việc cải tiến và vận dụng phơng pháp trình bày miệng trong dạy
học lịch sử lớp 6. Kết quả thực hiện là chất lợng môn học ở học kỳ I năm học

2002 - 2003 đã đợc nâng cao hơn nhiều so với chất lợng đầu năm và các năm
học trớc. Kết quả đó đã phần nào khẳng định đợc sự phù hợp giữa phơng pháp
giảng dạy với đặc trng bộ môn và đối tợng học sinh.
Tuy nhiên nh tôi đã nói: Trong dạy học không bao giờ tồn tại một ph-
ơng pháp tối u mà bất kỳ phơng pháp dạy học nào cũng tồn tại ở dạng hai
mặt. Cho nên những vấn đề đợc trình bày ở trên cũng chỉ là 1 vài ý kiến của cá
nhân tôi nhằm góp phần vào việc cải tiến phơng pháp trình bày miệng trong
dạy học lịch sử lớp 6, chắc chắn sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong
nhận đợc sự góp ý của các bạn đồng nghiệp gần xa để chúng ta cùng nhau
từng bớc hoàn thiện việc cải tiến phơng pháp dạy học này và sử dụng một cách
có hiệu quả nhất trong dạy học môn lịch sử lớp 6 ở trờng THCS.
Từ thực tế đó cho phép tôi suy nghĩ rằng: Trong giai đoạn hiện nay
với việc thực hiện phơng châm giáo dục: Lấy học sinh làm trung tâm (thầy là
ngời dẫn dắt, gợi mở; trò là ngời chủ động lĩnh hội tri thức) và đặc biệt là sự
phổ biến của phơng pháp học tập: Tự học trong học sinh, thì phơng pháp
trình bày miệng không chỉ giới hạn trong dạy học lịch sử khối 6 mà còn có thể
sử dụng ở các khối lớp 7, 8, 9, hơn nữa phơng pháp này không chỉ sử dụng
trong dạy học môn lịch sử mà còn có thể vận dụng đợc trong qúa trình giảng
dạy nhiều môn học khác.
Với suy nghĩ nh vậy tôi hy vọng rằng việc sử dụng kết hợp phơng pháp
trình bày miệng trong dạy học lịch sử với các phơng pháp dạy học khác sẽ
góp phần từng bớc nâng cao chất lợng bộ môn ở trờng THCS, qua đó giáo dục
học sinh có thái độ đúng đắn với tầm quan trọng của môn học lịch sử, thực
hiện tốt mục tiêu giáo dục đã đề ra, xứng đáng với lời dạy của Bác Hồ kính
yêu:
"Dân ta phải biết sử ta
Cho từng gốc tích nớc nhà Việt Nam"
- 13 -
- 14 -
Sở giáo dục và đào tạo thanh hoá

Phòng giáo dục huyện Nga Sơn
trờng tHCS nga tiến



họ và tên: Phạm Thị Thảo
tổ bộ môn: Khoa học xã hội
Đơn vị công tác: trờng THCS nga tiến
`
sử dụng phơng pháp
trình bày miệng trong dạy hoc lịch sử
lớp 6 ở trờng thcs
Năm học: 2002 - 2003
*****************