Báo cáo: Các nghiên cứu điển hình của trường phái Hiện đại hóa phục hưng (trường phái Hiện đại hóa mới) potx

LÝ THUYẾT PHÁT TRIỂN
Nhóm 4
Đề tài: Các nghiên cứu điển hình của
trường phái Hiện đại hóa phục hưng
(trường phái Hiện đại hóa mới)

NỘI DUNG
I- Phản ứng lại với các phê bình.
II- Các nghiên cứu điển hình:
1. Wong: Kinh doanh gia đình
2. Davis: Xem xét lại tôn giáo của Nhật Bản
3. Banuazizi: Cách mạng Hồi giáo ở Iran
4. Huntington: Nhiều nước sẽ trở nên dân chủ?
III- Sức mạnh của các lý thuyết mới của trường
phái HĐH

I- Phản ứng lại với các phê bình
•
Giống như trường phái HĐH cổ điển, HĐH mới tập trung
nghiên cứu về sự phát triển của các nước thế giới thứ 3.
•
Điểm khác nhau giữa trường phái cổ điển và trường phái
mới:

Thứ nhất, sự hiện đại và truyền thống không chỉ cùng
song song tồn tại mà còn có thể xâm nhập và hoà lẫn vào
nhau.

Thứ hai, thay đổi về phương pháp luận: Thay vì nghiên
cứu ở cấp độ trừu tượng hóa cao, trường phái HĐH mới

tập trung vào từng trường hợp cụ thể, quan tâm phân tích
yếu tố lịch sử.

Thứ ba, các nghiên cứu mới của Trường phái HĐH mặc
nhận rằng các nước Thế giới thứ 3 có thể theo đuổi các
con đường phát triển riêng của họ.

Thứ tư, các nhân tố bên ngoài được quan tâm hơn trong
các nghiên cứu mới.

Bảng 4.1. So sánh các nghiên cứu
HĐH cổ điển với nghiên cứu của
trường phái HĐH mới

Hiện đại hoá cổ điển Hiện đại hoá mới
Sự giống nhau:
Trọng tâm nghiên cứu Sự phát triển của các nước thế
giới thứ 3
Tương tự
Quy mô phân tích Cấp quốc gia Tương tự
Chính biến Các nhân tố bên trong: giá trị
văn hoá – xã hội và các tổ chức
xã hội
Tương tự
Thuật ngữ chính Truyền thống và hiện đại Tương tự
Hàm ý chính sách HĐH nói chung là có lợi Tương tự
Sự khác nhau:
Về truyền thống Truyền thống là 1 trở ngại cho
sự phát triển
Truyền thống là 1 yếu tố hỗ

trợ sự phát triển
Về phương pháp Xây dựng ở mức độ cao cấp
trừu tượng
Phân tích cụ thể từng trường
hợp nghiên cứu riêng biệt
Về hướng phát triển Theo con đường 1 chiều về
phía mô hình của Mỹ
Theo nhiều chiều hướng
phát triển khác nhau
Về các yếu tố bên ngoài
và sự xung đột
Không được chú ý Chú ý nhiều hơn

II- Các nghiên cứu điển hình
1. Wong: Kinh doanh gia đình
2. Davis: Xem xét lại tôn giáo của Nhật Bản
3. Banuazizi: Cách mạng Hồi giáo ở Iran
4. Huntington: Nhiều nước sẽ trở nên dân
chủ?

1. Wong: Kinh doanh gia đình
•
Nghiên cứu ảnh hưởng của gia đình đến
nội bộ tổ chức của các doanh nghiệp ở
Hồng Kông.
•
Wong kết luận gia đình có ảnh hưởng tích
cực đến phát triển kinh tế.

•

Thứ 1, có hình thức quản lý kiểu gia trưởng tại
các doanh nghiệp của Hồng Kông. Nền tảng
kinh tế của gia đình là nó sẽ giúp các doanh
nghiệp thu hút và giữ chân người lao động, đồng
thời tránh được việc thương lượng tập thể và
đình công.
•
Thứ 2, chủ nghĩa gia đình trị cũng góp phần vào
sự thành công của các công ty Hồng Kông.
•
Thứ 3, hình thức doanh nghiệp sở hữu gia đình
là phổ biến ở Hồng Kông (60% các nhà máy)
=> khẳng định rằng những thế mạnh cạnh tranh.

2. Davis: Xem xét lại tôn giáo của Nhật Bản
•
Lý thuyết chạy vượt rào (Weber 1958)
•
Lý thuyết rào cản (Davis 1987)
•
Viết lại lịch sử tôn giáo của Nhật Bản
•
Nhật Bản: xã hội công nghiệp hậu Khổng
giáo

Lý thuyết chạy vượt rào (Weber 1958)
•
Lý thuyết về rào cản là quá trình phát triển
như là một cuộc thi chạy vượt rào mở rộng
trải dài từ vạch xuất phát (xã hội truyền

thống) và đích (xã hội hiện đại).
•
Để tới được đích, cần phải vượt qua các
rào cản:

Thứ nhất, rào cản kinh tế.

Thứ hai, rào cản chính trị - xã hội.

Thứ ba, rào cản tâm lý.

Lý thuyết rào cản (Davis 1987)
•
Lý thuyết rào cản này
nhìn vào tôn giáo chủ
yếu từ điểm nhìn của
sự hiện đại hoá và
phát triển.
•
Giải thích các xã hội
truyền thống đã làm
thế nào để bảo vệ
chúng trước sự tấn
công từ các giá trị của
chủ nghĩa tư bản.

Theo David, xã hội truyền thống có thể thể
hiện bằng 3 đường tròn đồng tâm.
A – Xã hội
B – Các rào cản: tôn

giáo, phép thuật, đạo
đức, truyền thống dân
gian.
C – Nền kinh tế (bị bao
vây)
Hình 4.1. Mô hình xã
hội truyền thống của
Davis

Mô hình phát triển hiện đại của Davis
A – Xã hội
B – Các rào cản cũ
C – Nền kinh tế
(đang phát triển)

Viết lại lịch sử tôn giáo của Nhật Bản
•
Sử dụng mô hình rào chắn để diễn đạt mối quan
hệ giữa tôn giáo và sự phát triển của Nhật.
•
Davis tập trung vào 2 khía cạnh:

Các yếu tố tiêu cực của tôn giáo đối với sự
phát triển kinh tế: Ở Nhật, tôn giáo ít có ảnh
hưởng tiêu cực đến sự phát triển.

Các yếu tố tích cực của tôn giáo đối với sự
phát triển kinh tế: Ở Nhật, tôn giáo tăng
cường sự phát triển kinh tế thông qua việc
phát triển đạo đức nghề nghiệp, cân bằng tâm

linh, hình thành tính cách người Nhật (đã là
người Nhật thì phải làm việc chăm chỉ trung
thành và ngay thẳng).

Nhật Bản: xã hội công nghiệp hậu Khổng giáo
•
Áp dụng lý thuyết "hàng rào phòng thủ" vào xã
hội hiện đại Nhật để giải thích nền kinh tế được
bảo vệ như thế nào trước sự tấn công của xã
hội.
A- Xã hội (bị bao vây)
B - Các hàng rào phòng
thủ mới: thuyết Nhật
Bản, sự hợp lý của tôn
giáo và đạo đức
C - Nền kinh tế

3. Banuazizi: Cách mạng Hồi giáo ở Iran
Nghiên cứu Cách mạng Hồi giáo ở Iran của Banuazizi
cho thấy:

Banuazizi chỉ ra rằng, hiện đại hóa không nhất thiết phải
mang về sự mất đi của tôn giáo (yếu tố truyền thống):
Phong trào tôn giáo như Hồi giáo có thể được sửa đổi dễ
dàng và được phục hồi khi các thể chế và điều kiện lịch
sử tán thành .

Tư tưởng truyền thống là một mắt xích hiệu quả trong
việc ghép nối các nhu cầu của phong trào thay đổi xã hội
như bất kì một thành phần hiện đại phi tôn giáo khác.


Các phong trào tôn giáo cũng có thể hấp dẫn với những
ai có sự cởi mở với các thể chế hiện đại, cũng như các
thành phần ngoại vi của xã hội.

Theo Banuazizi, cuộc đối thoại liên quan đến truyền
thống và hiện đại nên được mở lại, với sự quan tâm
vào thời điểm này là truyền thống.

4. Huntington: Nhiều nước sẽ trở nền dân chủ?
Huntington (1984) đặt câu hỏi: Liệu các nước khác
có trở thành dân chủ? Trong nghiên cứu câu hỏi
này, Huntington phân biệt hai nhóm yếu tố ảnh
hưởng đến sự phát triển dân chủ ở các nước Thế
giới thứ ba:
(1) Những điều kiện tiên quyết là ưu tiên phát triển
dân chủ
(2) Các quá trình chính trị mà dân chủ phát triển
đã xảy ra.

Các điều kiện tiên quyết để phát triển
của dân chủ
Huntington kết luận rằng các điều kiện tiên
quyết để phát triển của dân chủ là:
•
Sự giàu có về kinh tế.
•
Cơ cấu xã hội đa nguyên (một giai cấp tư sản tự
trị và thị trườngmột nền kinh tế định hướng)
•

Ảnh hưởng của môi trường bên ngoài với xã
hội của quốc gia dân chủ hiện tại
•
Bối cảnh văn hóa: ảnh hưởng của văn hóa đến
văn hóa chính trị.

Quá trình dân chủ hóa
Ba mô hình dân chủ hoá:
•
"Mô hình tuyến tính"
VD: Ở Vương quốc Anh và ở Thuỵ Điển
•
"Mô hình chu kỳ": Xen kẽ giữa chế độ
chuyên quyền và chế độ dân chủ.
•
"Mô hình biện chứng“
VD: Đức,Ý, Hy lạp và Tây Ban Nha

•
Hungtington còn nói về quy luật của quá
trình hợp lý nhất cho sự phát triển của
chế độ dân chủ. Ông đưa ra toàn bộ quá
trình như sau:
1. Xác định điểm yếu của quốc gia.
2. Phát triển các cơ sở giáo dục chính trị có
hiệu quả.
3. Mở rộng tham gia chính trị.
•
Quá trình dân chủ là kết quả của quá
trình hoàn thiện dần dần ít bạo lực hơn

là sự lật đổ

III - Quyền hạn của học thuyết
hiện đại hóa mới
•
Lý thuyết của trường phái hiện đại hóa
mới đã khắc phục được những hạn chế
của nghiên cứu cổ điển. Đó là các hạn
chế:
1. Đưa được hướng nghiên cứu mới
2. Có hướng phân tích sâu và đa chiều

1. Đưa được hướng nghiên cứu mới:
–
Đưa các yếu tố truyền thống vào nghiên cứu
về quá trình hiện đại hóa (Wong 1988, Davis
1987, Banuazizi 1987).
–
Đưa các yếu tố lịch sử trong các nghiên cứu
về quá trình hiện đại hóa (Wong 1988,
Banuazizi 1987, Huntington 1984).
2. Có hướng phân tích sâu và đa chiều:
–
Phân tích ở nhiều giai đoạn.
–
Phân tích đa chiều: kinh tế, văn hóa, chính trị,
xã hội.

Cám ơn sự theo dõi của các bạn
KTA-54

KTA-54