Quá trình hình thành sự phân hóa giàu nghèo trong nền kinh tế pps

kinh tế thị trờng và sự
phân hoá giàu nghèo

1. Đặt vấn đề :
Gần hai mơi năm qua, nớc ta thực hiện công cuộc đổi mới, bắt
đầu từ lĩnh vực kinh tế, định hớng phát triển một nền kinh tế hàng
hoá nhiều thành phần, theo cơ chế thị trờng đã đem lại những thành
quả rất đáng khích lệ : tăng trởng kinh tế luôn đợc giữ ở mức ổn
định khá, đời sống ngời dân theo đó cũng ngày càng đợc nâng
cao Tuy nhiên đi kèm với những thành quả này là những hệ quả xã
hội tích cực có, tiêu cực có, trên bình diện những hậu quả tiêu cực,
đây là những thách thức cho Đảng và nhà nớc ta trong việc giải quyết
mối quan hệ giữa cái kinh tế và cái xã hội để đạt tới mục tiêu vì một
sự phát triển bền vững, trong đó vừa đảm bảo kinh tế phát triển, vừa
đảm bảo giải quyết tốt các vấn đề xã hội, thực hiện công bằng và bình
đẳng. Theo chủ trơng đó trong những năm vừa qua, đứng trớc
những vấn đề xã hội nảy sinh từ những tác động của quá trình phát
triển, của cơ chế kinh tế thị trờng nh là tình trạng phân tầng xã hội,
sự phân hóa giầu nghèo ngày càng rõ rệt Đảng và nhà nớc ta đã
thực hiện tơng đối tốt mối quan hệ giữa một bên là tăng trởng kinh
tế và một bên là bảo đảm sự công bằng xã hội. Tuy nhiên cũng còn
tồn tại không ít những hạn chế nhất định. Phân tầng xã hội, phân hoá
giầu nghèo là một tất yếu nảy sinh trong nền kinh tế thị trờng, nó có
những tác động tích cực ở một góc độ nào đó đối với sự phát triển nền
kinh tế nhng cũng đặt ra không ít những vấn đề tiêu cực, nh là thể
hiện của một tình trạng bất bình đẳng trong xã hội. Thực tế vấn đề
diễn ra nh thế nào ? Trả lời câu hỏi này mang lại những ý nghĩa nhất
định mà trớc hết giúp ta thấy đợc thực tế của mối quan hệ kinh tế -
xã hội và việc giải quyết nó trên một khía cạnh cụ thể đó là tăng
trởng kinh tế và phân hoá giầu nghèo
2. Khái niệm công cụ :

2.1. Tăng trởng kinh tế :
Tăng trởng kinh tế hàm ý muốn nói đến sự thay đổi thuần tuý về
lợng của nền kinh tế, nó đợc cụ thể bằng những chỉ số nh là GDP.
2.2. Phân tầng xã hội, phân hoá giầu nghèo :
- Phân tầng xã hội là chỉ trạng thái phân chia xã hội thành những
tầng lớp khác nhau, cơ bản dựa trên ba tiêu chí : Tài sản, quyền lực và
uy tín. Phân tầng nh là hình thức thể hiện sự bất bình đẳng trong xã
hội ở một điều kiện thời gian và không gian nhất định.
- Phân hoá giầu nghèo chỉ một sự phân tầng trong xã hội và chủ yếu
dựa trên tiêu chí về thu nhập, mức sống (Tài sản).
Phân tầng xã hội đợc bàn tới, về cơ bản có hai loại lý luận. Thứ
nhất lý luận về xung đột, tại đây ngời ta nghiêng về giải thích phân
tầng xã hội nh là trạng thái bất bình đẳng trong xã hội, gây nên
những xung đột có tính chất cách mạng. Loại lý luận thứ hai thuộc về
trờng phái chức năng khi họ cho rằng phân tầng xã hội thực hiện
những chức năng tất yếu của nó cho sự phát triển của xã hội. Phân
tầng xã hội phải đợc giải thích theo cả hai lý luận trên vì nó có tính
hai mặt, tuy nhiên do tính chất của tiểu luận này cho nên nghiêng về
cách giải thích thứ nhất.
3. Mối quan hệ giữa kinh tế thị trờng và phân hoá giầu nghèo :
Trong những năm trớc đây, khi chúng ta còn ở trong cơ chế nền
kinh tế tập trung - quan liêu, những đặc trng của nền kinh tế này
không là điều kiện cho hiện tợng phân tầng trong xã hội, đặc biệt là
phân tầng dựa trên yếu tố tài sản đó là đặc thù của chủ nghĩa bình
quân, cào bằng với tâm lý sợ nổi trội, tởng chừng nh chúng ta đã đạt
đợc trạng thái công bằng khi mà trong xã hội ít tồn tại hiện tợng
ngời này giàu hơn ngời kia tuy nhiên đây chỉ là trạng thái công
bằng mang tính chất hình thức, cào bằng.
Công cuộc đổi mới, trớc hết là nền kinh tế định hớng theo sự phát
triển của nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận hành theo cơ chế

thị trờng , đã thực sự mang lại những nhân tố mới, phá vỡ những trở
lực từ những hạn chế của nền kinh tế cũ mang lại, phát huy đợc
những nguồn lực của đất nớc cho sự phát triển kinh tế xã hội, theo đó
nền kinh tế dần đi vào ổn định, duy trì tốc độ tăng trởng kinh tế, đẩy
lùi lạm phát phi mã vào những năm cuối của thập kỷ 80, đời sống của
ngời dân không ngừng đợc cải thiện thế nhng trong điều kiện quá
độ từ kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang kinh tế thị trờng, hiện
tợng phân tầng thờng có những biểu hiện bột phát, đôi khi "thái
quá" do vô số các kẽ hở, khuyết tật trong lĩnh vực quản lý kinh tế và
quản lý xã hội do còn những vùng "tranh tối, tranh sáng" cho những
sự thao túng pháp luật, đồng thời cũng là do bản chất năng động và
quy luật cạnh tranh, đào thải khắc nghiệt của nền kinh tế thị trờng.
Trớc hết, tại sao kinh tế thị trờng với khả năng mạnh mẽ của nó
trong thực hiện mục tiêu tăng trởng lại ngày càng gây nên tình trạng
phân hoá, phân hoá giầu nghèo điều này có những nhân tố tất yếu,
đồng thời cũng có những nhân tố thể hiện sự bất bình đảng trong xã
hội, nếu nh làm rõ đợc những nguyên nhân của sự phân hoá giầu
nghèo cuối cùng sẽ là cơ sở cho việc hoạch định chính sách, giải quyết
tốt mối quan hệ giữa kinh tế và xã hội.
Trong tính chất của nó, nền kinh tế thị trờng đề cao khả năng của
chủ thể kinh tế và thực tế không phải ai cũng có khả năng nh nhau
trong tiếp cận với những cơ hội mà thị trờng đem lại, trong khía cạnh
này năng lực cá nhân của mỗi chủ thể và những điều kiện bất bình
đẳng trong xã hội là hai nguyên nhân quyết định đến sự thành công về
kinh tế và vơn lên so với những ngời khác để trở thành thành viên
của nhóm giàu có trong xã hội. ở đây chúng ta không bàn tới những
yếu tố thuộc về năng lực cá nhân nh là sự năng động trong quá trình
chuyển đổi cách làm ăn mà quan trọng là tìm ra những nhân tố thuộc
về sự bất bình đẳng trong tiếp cận với những cơ hội của thị trờng
chẳng hạn những bất bình đăng trong tiếp cận với giáo dục, đào tạo có

thể dẫn tới sự bất bình đẳng trong cơ hội tìm kiếm việc làm dẫn đến
tình trạng thất nghiệp cuả một nhóm xã hội nào đó và đẩy họ xuống
tình trạng đói nghèo và cơ hội dành cho họ ngày càng ít đi, sự phân
hoá theo đó ngày càng trở nên sâu sắc hơn.
Ngoài ra, bớc đầu làm quen với nền kinh tế thị trờng, đã khiến
cho sự quản lý kinh tế, quản lý xã hội của nhà nớc ta còn nhiều
những hạn chế, đó cũng là những kẽ hở cho một số bộ phận vơn lên
một cách bất chính và tạo ra khoảng cách với những nhóm xã hội
khác.
Phân hoá giầu nghèo là một thực trạng tất yếu của mọi xã hội, nó
một mặt xuất phát từ bản chất của nền kinh tế, nhng mặt khác, quan
trọng hơn nó mức độ phân hoá mạnh hay yếu và qua đó thể hiện mức
độ bất bình đẳng xã hội cao hay thấp còn tuỳ thuộc vào tính chất của
mỗi nhà nớc trong việc đề cao hay không đề cao những yếu tố xã hội
vào trong các chơng trình phát triển kinh tế. Nớc ta cũng không
nằm ngoài tính tất yếu của sự phân hoá giàu nghèo, thế nhng với
quan điểm đúng đắn và những chính sách hợp lý nhằm voà những yếu
tố xã hội trong quá trình phát triển, chúng ta trong so sánh với các
nớc khác trong khu vực cũng nh trên thế giới đã đạt những thành
qủa vợt trội trên lĩnh vực xã hội, : sự ổn định chính trị, tơng đối
bình đẳng trong tiếp cận với các dịch vụ xã hội nh là y tế, giáo dục,
khoảng cách phân tầng xã hội giữa các tầng lớp là không quá trênh
lệch Trong tình trạng còn là một nớc có nền kinh tế chậm phát triển,
một nớc nghèo thì những thành tựu trên là đáng kể.
Sự phân hoá giầu nghèo nếu nh không đợc quan tâm giải quyết có
thể đem lại những tác động không tốt đến những khía cạnh chính trị,
quản lý và trật tự cùng với sự ổn định của một quốc gia, nó có thể trở
thành những động lực thúc đẩy mâu thuẫn xã hội lên điểm đỉnh giữa
nhóm ngời giàu và ngời nghèo trong xã hội, chính vì thế với bản
chất nhà nớc và những chức năng xã hội của nó thì ở bất cứ một xã

hội nào cũng cần tính đến giải quyết vấn đề này dù rằng mức độ có
khác nhau, nếu nh nhà nớc ấy muốn tồn tại. Mỗi một nhà nớc cụ
thể và tuỳ vào hoàn cảnh của mình để có những giải pháp, những
chính sách nhất định cho vấn đề này. Việt Nam , một mặt không
ngừng phát huy nội lực, ngoại lực cho tăng trởng và phát triển kinh tế
nhằm cố gắng giải quyết tình trạng đói nghèo, ngày càng nâng cao
mức sống chung cho toàn dân, nâng cao thu nhập quốc dân, vợt khỏi
tình trạng là một nớc có nền kinh tế chậm phát triển. Mặt khác tập
trung vào rút ngắn khoảng cách của sự phân hoá giầu nghèo trong xã
hội, chính sách xoá đói giảm nghèo, hỗ trợ cho những nhóm có u thế
thấp hơn nh là các cộng đồng nông thôn, miền núi tất cả đều là
những nỗ lực nhằm giải quyết công bằng xã hội đi đôi với những
chiến lợc tăng trởng kinh tế vì mục tiêu chung cho sự phát triển
vững bền.
4. Kết luận :
Kinh tế thị trờng và phân hoá giầu nghèo là một tơng quan tất yếu,
nó thể hiện sự năng động của nền kinh tế ấy đồng thời có những tác
động tích cực nhất định thúc đẩy hệ thống kinh tế phát triển, mặt
khác cũng là một vấn đề xã hội cần thiết phải giải quyết có vậy mới
đảm bảo cho sự phát triển bền vững.