Nghị luận về một đoạn thơ bài thơ

nghÞ luËn vÒ mét bµi th¬, ®o¹n
nghÞ luËn vÒ mét bµi th¬, ®o¹n
th¬
th¬


* Tìm hiểu khái niệm
* Tìm hiểu khái niệm
.
.
- Nghị luận về thơ (tác phẩm và đoạn thơ) là
- Nghị luận về thơ (tác phẩm và đoạn thơ) là
quá trình sử dụng tất cả những thao tác làm văn
quá trình sử dụng tất cả những thao tác làm văn
để làm rõ nội dung t t ởng, phong cách nghệ
để làm rõ nội dung t t ởng, phong cách nghệ
thuật của thơ đã tác động tới cảm xúc thẩm
thuật của thơ đã tác động tới cảm xúc thẩm
mỹ, t duy nghệ thuật và những liên t ởng sâu
mỹ, t duy nghệ thuật và những liên t ởng sâu
sắc của ng ời viết.
sắc của ng ời viết.


I. Nghị luận về một bài thơ.
1. Đề bài : Phân tích bài thơ "Cảnh khuya" của Hồ Chí Minh.
"Tiếng suối trong nh tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya nh vẽ, ng ời ch a ngủ,

Ch a ngủ vì lo nỗi n ớc nhà."
1947
a). Tìm hiểu đề.
- Bài yêu cầu phân tích những giá
trị về t t ởng và nghệ thuật của bài
thơ.
- L u ý hoàn cảnh ra đời của bài
thơ.


b). Lập dàn ý.
GV: E hãy căn cứ vào những
câu hỏi gợi ý trong SGK lập
dàn ý cho đề bài trên ( Các
em có thể trao đổi với nhau
theo bàn của mình). (7')
* Mở bài.
Giới thiệu khái quát hoàn cảnh ra đời của bài thơ. Bài thơ đ ợc
Bác Hồ sáng tác tại Việt Bắc vào năm 1947.
* Thân bài.
- Vẻ đẹp của đêm trăng khuya nơi núi rừng Việt Bắc đ ợc miêu
tả hết sức thơ mộng. (Chú ý phân tích những hình ảnh mang
tính nghệ thuật: trăng hoa, cây cổ thụ ; tiếng suối). Nhà thơ sử
dụng thủ pháp so sánh: tiếng suối nh tiếng hát thật mới mẻ
tiếng suối gần gũi với con ng ời, đầy sức sống.


- Chú ý điệp từ " lồng" tạo lên một hình ảnh vừa lung linh
vừa huyền ảo nh những bông hoa tuyệt đẹp
- Tâm trạng của nhân vật trữ tình: Hoà tâm hồn mình với ánh

trăng, vơí tiếng suối song không đắm chìm trong cái đẹp mà
một lòng thao thức không ngủ vì lo cho vận mệnh của dân
tộc. Khác các ẩn sĩ thời x a.
- Bài thơ vừa có tính chất cổ điển vừa hiện đại.
(Giải thích)
- Nhận định về những giá trị t t ởng và nghệ thuật của bài thơ:
Bài thơ là một bức tranh thiên nhiên thật đẹp song đẹp hơn cả
chính là chân dung của Bác, vị lãnh tụ vô vàn kính yêu của
chúng ta.
* Kết luận: Sự hài hoà giữa tâm hồn nghệ sĩ và ý chí chiến sĩ
trong bài thơ.


Căn cứ vào cách khai thác đề
bài trên hãy nêu các b ớc nghị
luận về một tác phẩm thơ?
2. Các b ớc làm bài nghị luận một bài thơ.
+ Đọc chậm nhiều lần bài thơ để có cảm nhận chung về tác
phẩm: bài thơ nói về vấn đề gì, tình cảm của tác giả nh thế
nào?.
+ Tìm hiểu sâu về bài thơ về cả hai ph ơng diện nội dung và
nghệ thuật. Chú ý phân tích những từ ngữ, hình ảnh, chi tiết
nghệ thuật tiêu biểu.
+ Lập dàn ý cho bài phân tích của mình theo các luận điểm đã
tìm đ ợc.
+ Viết bài theo dàn ý đã lập bằng phong cách nghị luận văn
học với cảm hứng của mình.


II. Nghị luận về một đoạn thơ

- Các b ớc nghị luận cũng giống nh nghị luận về một bài
thơ
- Căn cứ vào văn bản của đoạn thơ cần nghị luận. Hiểu rõ
vị trí và ý nghĩa của đoạn thơ.
Đề bài: Phân tích đoạn thơ sau trong bài "Việt Bắc" của
Tố Hữu:
"Những đ ờng Việt Bắc của ta

Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng".


1- Tìm hiểu đề
- Đoạn thơ miêu tả khí thế ra trận của nhân dân ta trong cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp. Đây là một đoạn thơ hay,
đạt đ ợc những giá trị nghệ thuật đặc sắc.
: HS đọc kỹ đoạn thơ, căn cứ vào
gợi ý SGK nêu yêu cầu của
đề bài và lập dàn ý cho đề
bài trên?

Nhớ về
những niềm
vui chiến
thắng trên
khắp mọi
miền của
đất n ớc (4
dòng cuối)
Về nghệ thuật: sử
dụng nhuần nhuyễn

thể thơ lục bát; giọng
thơ sôi nổi, hào hùng;
hình ảnh, từ ngữ giàu
sức gợi cảm; sử dụng
linh hoạt các biện
pháp tu từ.
Thân bài
- Khí thế của cuộc
k/chiến chống thực dân
Pháp ở VB. Cảnh t ợng đó
đ ợc đặc tả sinh động qua
hình ảnh các con đ ờng
VB trong những đêm
kháng chiến, nổi bật là
sức mạnh và niềm lạc
quan của những lực l ợng
k/chiến.
Mở bài: Giới
thiệu đoạn
thơ, vị trí,
dẫn nguyên
văn đoạn
thơ.
Dàn ý
Kết luận:Đoạn
thơ thể hiện cảm
hứng ngợi ca Việt
Bắc, ngợi ca cuộc
kháng chiến
chống Pháp oanh

liệt của nhân dân
ta.
2- Lập dàn ý


III. Ghi nh (SGK)
III. Ghi nh (SGK)
Từ việc khai thác các
đề bài trên, em hãy cho
biết đối t ợng, nội dung
của bài nghị luận về
một bài thơ, đoạn thơ
(phần ghi nhớ).


IV. Luyện tập
IV. Luyện tập
Đề bài
Đề bài
: Hãy phân tích đoạn thơ sau trong bài
: Hãy phân tích đoạn thơ sau trong bài
"
"
Tràng giang
Tràng giang
" của Huy Cận:
" của Huy Cận:
"Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
"Lớp lớp mây cao đùn núi bạc,
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa

Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con n ớc
Lòng quê dợn dợn vời con n ớc
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà"
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà"
Thảo luận nhóm
Chia lớp làm 4 nhóm. Các nhóm thảo luận làm bài
tập trên trong 5 phút.


Đáp án
Đáp án
:
:
HS có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, song cần
HS có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, song cần
đảm bảo các ý sau:
đảm bảo các ý sau:
- Cảnh chiều xuống trên sông: đẹp nh ng buồn.
- Cảnh chiều xuống trên sông: đẹp nh ng buồn.
- Tâm trạng của nhà thơ: Nỗi buồn nhớ nhà, nhớ quê h
- Tâm trạng của nhà thơ: Nỗi buồn nhớ nhà, nhớ quê h
ơng.
ơng.
- Nghệ thuật:
- Nghệ thuật:
+ Hình ảnh đối lập, gợi cảm: núi mây hùng vĩ/cánh chim
+ Hình ảnh đối lập, gợi cảm: núi mây hùng vĩ/cánh chim
bé nhỏ.
bé nhỏ.

+ âm điệu phù hợp: dập dềnh, mênh mang nh sóng n ớc
+ âm điệu phù hợp: dập dềnh, mênh mang nh sóng n ớc
trên Tràng giang.
trên Tràng giang.
+ Tứ thơ mới mẻ có sự kết hợp giữa bút pháp cổ điển
+ Tứ thơ mới mẻ có sự kết hợp giữa bút pháp cổ điển
của thơ Đ ờng với bút pháp lãng mạn của thơ mới.
của thơ Đ ờng với bút pháp lãng mạn của thơ mới.


4- Củng cố:
4- Củng cố:
Nắm chắc kỹ năng và các b ớc
Nắm chắc kỹ năng và các b ớc
nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ.
nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ.
5- Dặn dò
5- Dặn dò
:
:
Về nhà hoàn thành các bài viết
Về nhà hoàn thành các bài viết
đã lập dàn ý ở trên, học thụôc phần ghi nhớ.
đã lập dàn ý ở trên, học thụôc phần ghi nhớ.
Soạn bài tiếp theo "Tây Tiến" của Quang Dũng
Soạn bài tiếp theo "Tây Tiến" của Quang Dũng


C¶m ¬n
C¶m ¬n

c¸c thÇy
c¸c thÇy
c« gi¸o
c« gi¸o