tìm hiểu về các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

Tiết116:

KIỂM TRA BÀI CŨ
Trong bài văn nghị luận yếu tố biểu cảm có vai trò gì ? Làm thế nào để bài văn
có sức biểu cảm cao ?
- Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm.Yếu tố biểu cảm giúp cho
văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn,vì nó tác động mạnh
mẽ tới tình cảm của người đọc (người nghe).
- Để bài văn nghị luận có sức thuyết phục cao,người làm văn phải
thực sự có cảm xúc trước những điều mình viết (nói) và phải biết
diễn tả cảm xúc đó bằng những từ ngữ,những câu văn có sức truyền
cảm.Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ
mạch lạc nghị luận của bài.

Tiết116:
A.Lí thuyết: YÕu tè tù sù vµ miªu t¶
trong bµi v¨n NL.
1.Phân tích ngữ liệu : SGK.

*VD1:
a. Sau nữa, việc săn bắt thứ “vật liệu biết nói” đó ,mà lúc bấy giờ người ta
gọi là “chế độ lính tình nguyện”(danh từ mỉa mai một cách ghê tởm) đã gây ra
những vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn.
Đây ! Chế độ lính tình nguyện ấy được tiến hành như thế này: Vị “chúa tỉnh”-
mỗi viên công sứ ở Đông Dương quả là một vị “chúa tỉnh” - ra lệnh cho bọn
quan lại dưới quyền,trong một thời hạn nhất định phải nộp cho đủ một số
người nhất định.Bằng cách nào, điều đó không quan trọng.Các quan cứ liệu
mà xoay xở. Mà cái ngón xoay xở ( ) thì các ông tướng ấy thạo hết chỗ nói,
nhất là xoay xở làm tiền.
Thoạt tiên, chúng tóm những người khoẻ mạnh nghèo khổ,những người này

chỉ chịu chết thôi không còn kêu cứu vào đâu được.Sau đó,chúng mới đòi đến
con cái nhà giàu . Những ai cứng cổ thì chúng tìm ngay ra dịp để sinh chuyện
với họ hoặc gia đình họ,và nếu cần,thì giam cổ họ lại cho đến khi họ phải dứt
khoát chọn lấy một trong hai con đường: “đi lính tình nguyện , hoặc xì tiền ra”.
§o¹n a: tr×nh bµy luËn cø vÒ thñ ®o¹n b¾t lÝnh cña chÝnh quyÒn thùc d©n
->sdông yÕu tè tù sù kÓ vÒ thñ ®o¹n b¾t lÝnh cña chÝnh quyÒn thùc d©n:

b. y th m trong mt bn b cỏo vi nhng ngi b bt lớnh, ph ton
quyn ụng Dng, sau khi ha hn ban phm hm cho nhng lớnh s cũn
sng sút v truy tng nhng ngi s hi sinh cho T quc,ó trnh trng
tuyờn b rng:
Cỏc bn ó tp np u quõn,cỏc bn ó khụng ngn ngi ri b quờ
hng xit bao trỡu mn ngi thỡ hin xng mỏu ca mỡnh nh lớnh kh
,k thỡ hin dõng cỏnh tay lao ng ca mỡnh nh lớnh th.
Nu qu tht ngi An Nam phn khi i lớnh n th,ti sao li cú cnh,tp thỡ
b xớch tay iu v tnh l,tp thỡ trc khi xung tu .b nht trong mt trng
trung hc Si Gũn,cú lớnh Phỏp canh gỏc ,li lờ tut trn ,n lờn lũng
sn ? Nhng cuc biu tỡnh mỏu Cao Miờn,nhng v bo ng Si
Gũn, Biờn Ho v nhiu ni khỏc na,phi chng l nhng biu hin ca
lũng st sng u quõn tp np v khụng ngn ngi ?
Đoạn b: luận điệu của chính quyền thực dân khi bắt lính và cảnh ng ời dân bị bắt lính
qua cái nhìn của tg.
->sdụng yếu tố miêu tả, tả lại cảnh khổ sở của ng ời dân bị bắt lính

? Vì sao đoạn trích a,b sử dụng yếu tố tự sự và miêu tả nh ng không
phải là văn bản tự sự hay miêu tả?
- MĐ chính của tg là: vạch trần, tố cáo tội ác, sự giả dối , bịp
bợm của thd Pháp trong cái gọi là chế độ lính tình nguyện.
- Các đoạn tự sự, MT đ ợc sdụng ko phải nhằm kể ng ời, kể việc
hay MT đơn thuần mà nó chỉ nhằm làm sáng tỏ VĐ tố cáo tội

ác và sự lừa bịp, giả dối trong lời nói và việc làm của thd Pháp
trong cái gọi là chế độ lính tình nguyện.
=> Vì vậy nó không thể là VB TS hay MT.

Tit116:
A.Lớ thuyt: Yếu tố tự sự và miêu tả
trong bài văn NL.
1.Phõn tớch ng liu : SGK.
*VD1:
- ĐV a, b là đv NLCó sử dụng yếu tố MT, TS
->Nhằm làm sáng tỏ VĐ tội ác, sự lừa phỉnh, giả
dối của chính quyền thd P.

?Hãy so sánh 2 đoạn văn xem cách diễn đạt nào thuy t phc hơn ?Vì sao?
a2. Sau nữa
việc săn bắt thứ
vật liệu biết
nói đó mà bấy
giờ ng ời ta gọi là
chế độ lính tình
nguyện đã gây ra
những vụ nhũng
lạm hết sức
trắng trợn. Sự
thật đó đ ợc thể
hịên trong suốt
quá trình bắt
lính ở các tỉnh,
huyện, xã, thôn
trong cả n ớc VN.

a1. Sau na, vic sn bt th vt liu bit núi ú ,m
lỳc by gi ngi ta gi l ch lớnh tỡnh nguyn(danh
t ma mai mt cỏch ghờ tm) ó gõy ra nhng v nhng
lm ht sc trng trn.
õy ! Ch lớnh tỡnh nguyn y c tin hnh nh
th ny: V chỳa tnh-mi viờn cụng s ụng Dng
qu l mt v chỳa tnh - ra lnh cho bn quan li di
quyn , trong mt thi hn nht nh phi np cho mt
s ngi nht nh.Bng cỏch no, iu ú khụng quan
trng.Cỏc quan c liu m xoay x. M cỏi ngún xoay x
( ) thỡ cỏc ụng tng y tho ht ch núi, nht l xoay x
lm tin.
Thot tiờn, chỳng túm nhng ngi kho mnh nghốo
kh,nhng ngi ny ch chu cht thụi khụng cũn kờu
cu vo õu c.Sau ú,chỳng mi ũi n con cỏi nh
giu . Nhng ai cng c thỡ chỳng tỡm ngay ra dp sinh
chuyn vi h hoc gia ỡnh h,v nu cn,thỡ giam c h
li cho n khi h phi dt khoỏt chn ly mt trong hai
con ng: i lớnh tỡnh nguyn , hoc xỡ tin ra.

b2.Thế mà trong bản bố
cáo với những ng ời bị
bắt lính , phủ toàn quyền
Đông d ơng sau khi hứa
hẹn khen th ởng và truy
tặng những ng ời đã hi
sinh cho TQ còn tuyên
bố về sự phấn khởi, tình
nguyện đi lính của họ.
Những lời nói trên hoàn

toàn trái ng ợc với sự thật
về những hđ ng ợc đãi
của nhà cầm quyền Pháp
và SG sau chiến tranh.
b1. y th m trong mt bn b cỏo vi nhng ngi b
bt lớnh, ph ton quyn ụng Dng, sau khi ha hn
ban phm hm cho nhng lớnh s cũn sng sút v truy
tng nhng ngi s hi sinh cho T quc,ó trnh trng
tuyờn b rng:
Cỏc bn ó tp np u quõn,cỏc bn ó khụng ngn
ngi ri b quờ hng xit bao trỡu mn ngi thỡ hin
xng mỏu ca mỡnh nh lớnh kh ,k thỡ hin dõng
cỏnh tay lao ng ca mỡnh nh lớnh th.
Nu qu tht ngi An Nam phn khi i lớnh n th,
ti sao li cú cnh,tp thỡ b xớch tay iu v tnh l,tp thỡ
trc khi xung tu .b nht trong mt trng trung hc
Si Gũn,cú lớnh Phỏp canh gỏc , li lờ tut trn ,n lờn
lũng sn ? Nhng cuc biu tỡnh mỏu Cao Miờn ,
nhng v bo ng Si Gũn, Biờn Ho v nhiu ni
khỏc na,phi chng l nhng biu hin ca lũng st sng
u quõn tp np v khụng ngn ngi ?
a1,b1 Cách diễn đạt trong thuyt phc hơn vì có yếu tố TS, MT. 2 yếu tố
này giúp cho ng ời đọc hình dung 1 cách rõ ràng, cụ thể, sinh động những
nhũng lạm trắng trợn, bỉ ổi, đê tiện của thd Pháp trong việc mộ lính tình
nguyện. Đồng thời lật tẩy sự rêu rao bịp bợm, dối trá của chq thd.

Tit116:
A.Lớ thuyt: Yếu tố tự sự và miêu tả
trong bài văn NL.
1.Phõn tớch ng liu : SGK.

*VD1:
- ĐV a, b là đv NLCó sử dụng yếu tố MT, TS
->Nhằm làm sáng tỏ VĐ tội ác, sự lừa phỉnh, giả
dối của chính quyền thd P.
-> Giúp ng ời đọc hình dung những nhũng lạm
trắng trợn, bỉ ổi và bộ mặt thật của thd Pháp.
? Từ việc tìm
hiểu trên, em có
NX gì về vai trò
của các yếu tố
TS và MT trong
văn NL?
Giúp cho việc trình bày luận cứ trong bài văn
đ ợc rõ ràng, cụ thể, sinh động ;giúp bài văn NL
có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn
- LĐ: 2 truyện cổ của DT miền núi có nhiều nét
giống với truyện Thánh Gióng.
- Yếu tố TS, MT: Chỉ tả và kể 1 số chi tiết, h/ả .
-> Tdụng: các yếu tố TS, MT đ ợc dùng làm luận
cứ để phục vụ và làm sáng tỏ lđiểm làm
chomạchNL ko bị phá vỡ.
* VD 2:

? Vì sao trong VB trên tg
đã ko kể đầy đủ, cặn kẽ
toàn bộ 2 truyện Chàng
Trăng, Nàng Han mà chỉ
tả cụ thể 1 số h/ả và kể kĩ
1 số chi tiết trong những
câu chuyện ấy?

- Nếu kể hết cả 2 truyện : mạch NL sẽ
bị phá vỡ, ND VB r ờm rà, dài dòng,
tràn lan, ko làm sáng tỏ đ ợc luận điểm.
- Chỉ tả 1số h/ả, kể kĩ 1 số chi tiết có
lợi cho việc làm sáng tỏ luận điểm và
tránh đ ợc những lỗi trên
? Từ việc tìm hiểu trên, hãy cho biết: Khi đ a các yếu tố TS và MT vào
bài văn NL cần chú ý những gì?
Cỏc y/t t s v miờu t c dựng lm lun c phi phc v
cho vic lm rừ lun im v khụng phỏ v mch lc ngh lun
ca bi vn

Tit116:
A.Lớ thuyt: Yếu tố tự sự và miêu tả
trong bài văn NL.
1.Phõn tớch ng liu : SGK.
*VD1:
- ĐV a, b là đv NLCó sử dụng yếu tố MT, TS
->Nhằm làm sáng tỏ VĐ tội ác, sự lừa phỉnh, giả
dối của chính quyền thd P.
-> Giúp ng ời đọc hình dung những nhũng lạm
trắng trợn, bỉ ổi và bộ mặt thật của thd Pháp.
Giúp cho việc trình bày luận cứ trong bài văn
đ ợc rõ ràng, cụ thể, sinh động ;giúp bài văn NL
có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn
- LĐ: 2 truyện cổ của DT miền núi có nhiều nét
giống với truyện Thánh Gióng.
- Yếu tố TS, MT: Chỉ tả và kể 1 số chi tiết, h/ả .
-> Tdụng: các yếu tố TS, MT đ ợc dùng làm luận
cứ để phục vụ và làm sáng tỏ lđiểm làm

chomạchNL ko bị phá vỡ.
* VD 2:
2.Ghi nh:Sgk/116
B.Luyn tp:
Bi vn ngh lun thng vn
cn phi cú cỏc y/t t s v
miờu t . Hai y/t ny giỳp cho
vic trỡnh by lun c trong bi
vn c rừ rng,c th, sinh
ng hn v do ú,cú sc thuyt
phc mnh m hn.
Cỏc y/t t s v miờu t c
dựng lm lun c phi phc v
cho vic lm rừ lun im v
khụng phỏ v mch lc ngh lun
ca bi vn
Cỏc y/t t s v miờu t c dựng lm
lun c phi phc v cho vic lm rừ lun im
v khụng phỏ v mch lc ngh lun ca bi vn

Tit116:
A.Lớ thuyt: Yếu tố tự sự và miêu tả
trong bài văn NL.
1.Phõn tớch ng liu : SGK.
2.Ghi nh:Sgk/116
B.Luyn tp:
Bài 1:
Chỉ ra yếu tố TS và MT và cho biết td của chúng:
* Tự sự: câu 1, câu 3, câu 4,
* MT: Câu 2, c5, c6, c8, .

- Sdụng ytố tự sự giúp ng ời đọc hình dung h/c
sáng tác của bthơ và tâm trạng của nhà thơ
- Sdụng ytố tả->gợi k/cảnh đêm trăng và cảm
xúc của ng ời tù-thi sĩ: tâm trạng băn khoăn, bối
rối, xao xuyến của ng ời tù tr ớc cảnh đẹp đêm
trăng đ ợc bộc lộ trong câu thơcảnh đẹp đêm
nay khó
=> nhận rõ chiều sâu của 1 tâm t , ở đó bên trong
sự im lặng có chứa đựng biết bao t/c dạt dào
trc trăng, tr ớc đêm, tr ớc cái đẹp.
Bài 2:
- Sdụng ytố miêu tả->gợi vẻ đẹp của hoa sen
- Sdụng ytố tự sự ->kể lại KN về bài ca dao đó.
Bài 3:
Tập viết 1 đoạn văn NL theo ND của đề bài
trong BT 2/ 116(trình bày suy nghĩ, cảm nhận của
mình về vẻ đẹp của bài ca dao. L u ý sử dụng yếu tố
MT, TS đã nêu trong BT )

H ớng dẫn học bài:
- Học bài, ho n th nh btập 3
- C/bị : Ông Giuốc- đanh mc l phc