bai 26 Hội thoại

GV thực hiện: VơngThịKimDung
Chàomừngcácthầy
côgiáovềthămlớp
dựgiờ.


B
µ
i

c
ò
:
B
µ
i

c
ò
:
1
.

H
µ
n
h

®

é
n
g

n
ã
i

l
µ

g
×

?

K
Ó

t
ª
n

m
é
t

s
è

k
i
Ó
u

h
µ
n
h

®
é
n
g

n
ã
i

t
h
ê
n
g

g
Æ
p

?

2:
2:
Xác định mục đích của hành
Xác định mục đích của hành
động nói trong các câu sau :
động nói trong các câu sau :




1.
1.
Con tr n y l c a vua
Con tr n y l c a vua
nuôi
nuôi


đã
đã
lâu.
lâu.


2.Trâu của lão cày một ngày đ ợc
2.Trâu của lão cày một ngày đ ợc
mấy đ ờng ?
mấy đ ờng ?

3.Đi tìm lại con cá và đòi một cái
3.Đi tìm lại con cá và đòi một cái
nhà thật rộng.
nhà thật rộng.
4.Tôi sẽ giúp bạn.
4.Tôi sẽ giúp bạn.
->Trỡnh by
->Hỏi
-iu khin
->Ha hn
Mục đích
Mục đích






I. Vai x· héi trong héi tho¹i
1. XÐt vÝ dô : ( SGK )




Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày
không ?
[…] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và
trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu
không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý

gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt
và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa
chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha
hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng
kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm
phạm đến.[…]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi :
- Không ! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ
cháu cũng về.




Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt :
-Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm,có như dạo
trước đâu !
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn
tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt
lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà
nói rằng :
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà
bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[…] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi :
- Sao cô biết mợ con có con ?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có
một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một
hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ
bóng đèn.[…]

Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra
tiếng.Giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như
hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay
lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm
nghị :
- Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia-
chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao
cũng phải về. Trước sau cũng phải một lần xấu, chả nhẽ
bán xới mãi được sao ?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng
nói tiếp :
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày
về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng còn phải
có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ? ( Nguyên Hồng,
Những ngày thơ ấu)





I. Vai x· héi trong héi tho¹i
1. XÐt vÝ dô :
Bµ c«:Lµ c« ruét cña Hång
Hång: Lµ ch¸u ruét cña c«
Vai trªn
Vai d íi
Quan hệ gia tộc
( Theo tuổi tác , thứ bậc trong
gia đình )

-Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?
-Mợ mày phát tài lắm, có nh dạo tr ớc đâu!
-Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà
bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
-Tr ớc sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi đ ợc sao?
Cách c xử của ng ời cô có hai điểm đáng chê trách:

Với quan hệ gia tộc, ng ời cô đã xử sự không đúng với
thái độ chân thành, thiện chí của tình cảm ruột thịt

Với t cách là ng ời lớn tuổi, vai bề trên, ng ời cô đã
không có thái độ đúng mực của ng ời lớn đối với trẻ
em.


Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt
lại, khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi c ời
mà nói rằng:
Tôi c ời dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:
-Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi ch a dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra
tiếng.
Thái độ của bé Hồng: cố gắng kìm
nén vì biết mình là bề d ới phải tôn
trọng bề trên

I. Vai x· héi trong héi tho¹i
1. XÐt vÝ dô :
2. Kh¸i niÖm :
Vai x· héi lµ vÞ trÝ cña ng êi tham gia
héi tho¹i ®èi víi ng êi kh¸c trong
cuéc tho¹i . Vai x· héi ® îc x¸c ®Þnh
b»ng c¸c quan hÖ x· héi.




I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Xét ví dụ : ( SGK )
2. Khái niệm :
1. Quan hệ giữa Hồng và bà cô
2. Quan hệ giữa Hồng và em
Quế
3. Quan hệ giữa Hồng và các
thầy cô giáo ở tr ờng
4. Quan hệ giữa Hồng với các
bạn cùng lớp
Quan hệ trên d ới trong gia đình
Quan hệ ngang hàng trong gia đình
Quan hệ trên d ới trong xã hội
Quan hệ ngang hàng trong xã hội
Xác định quan hệ và vai xã hội trong các tr ờng hợp sau:

I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Xét ví dụ : ( SGK )
2. Khái niệm :
Vai xã hội
Quan hệ trên- d ới
hay ngang hàng
(Tuỳ theo thứ bậc,
tuổi tác trong gia
đình và xã hội)




I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Xét ví dụ : ( SGK )
2. Khái niệm :
Xác định vai xã hội trong đoạn hội thoại sau:
Nam ( bạn của con trai bà Tuyết) cắp cặp đi vào cổng, nhanh nhảu chào bà
Tuyết:
- Con chào mẹ ạ!
Vừa thấy Nam đi vào bà Tuyết đon đả:
- Linh đâu con? Sao các con về muộn thế?
Nam lễ phép th a:
-
Th a mẹ! Linh có việc bận nên về sau con một chút.
Bà Tuyết xoa đầu Nam bảo:
- Con ra rửa chân tay rồi đợi Linh về cùng ăn cơm.

I. Vai x· héi trong héi tho¹i
1. XÐt vÝ dô ( SGK )
2. Kh¸i niÖm
Bµ TuyÕt: Vai mÑ
Nam: Vai con
Quan hÖ th©n -s¬




I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Xét ví dụ ( SGK )
2. Khái niệm
Vai xã hội
Quan hệ trên- d ới
hay ngang hàng
(Tuỳ theo thứ bậc,
tuổi tác trong gia
đình và xã hội)
Quan hệ thân-
sơ
(Tuỳ thuộc vào
mức độ quen
biết hay thân
tình)

I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Xét ví dụ : ( SGK )
2. Khái niệm :
Vai xã hội là vị trí của ng ời tham gia
hội thoại đối với ng ời khác trong
cuộc thoại
3. Vai xã hội đ ợc xác định bằng
các quan hệ xã hội:
- Quan hệ trên-d ới hay ngang
hàng (theo tuổi tác, thứ bậc trong
gia đình và xã hội).
- Quan hệ thân sơ (theo mức độ
quen biết, thân tình).


1. Cháu van ông , nhà cháu mới tỉnh được một lúc ,
ông tha cho !
2. Chồng tôi đau ốm , ông không được phép hành hạ !
3. Mày trói ngay chồng bà đi , bà cho mày xem !
Cháu - ông Dưới - trên
Tôi - ông
Ngang hàng
Bà - mày Trên - dưới
1. Cháu van ông , nhà cháu mới tỉnh được một lúc ,
ông tha cho !
2. Chồng tôi đau ốm , ông không được phép hành hạ !
3. Mày trói ngay chồng bà đi , bà cho mày xem !

I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Khái niệm
Một học sinh lớp 8
ở nhà (trong gia đình)
ở tr ờng (ngoài xã hội)
Ông
bà
Cha
mẹ
Anh
chị
Em
Thầy
cô
Anh chị
khối 9
Bạn cùng
khối
Các em
khối 6,7
Cháu
Con
Em
Anh-chị
Học trò
Em
Bạn bè Anh-chị
2. Các mối quan hệ của vai xã hội.

Vai d ới Vai trên
Vai d ới
Vai ngang hàng
Vai trên
Đa dạng


C
D
B
A
 Khi hội thoại với người có quan hệ ngang
hàng , thân thiết ,cần có thái độ ứng xử như thế
nào ?
Khách sáo
Thân mật
Suồng sả
Tôn trọng
B


C
D
B
A
 Khi hội thoại với người có quan hệ là bề trên
ta cần có thái độ ứng xử như thế nào ?
Thân mật
Ngưỡng mộ
Tôn trọng

A
Kính trọng




I. Vai xã hội trong hội thoại
1. Xét ví dụ ( SGK )
2. Khái niệm vai xã hội
Vai xã hội là vị trí của ng ời tham gia hội thoại
đối với ng ời khác trong cuộc thoại
3 Vai xã hội đ ợc xác định bằng các quan hệ xã
hội:
-Quan hệ trên-d ới hay ngang hàng
-Quan hệ thân sơ.
4. L u ý:
-
Vì quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã
hội của mỗi ng ời cũng đa dạng, nhiều chiều.
-
Khi tham gia hội thoại, mỗi ng ời cần xác định
đúng vai và thái độ của mình để chọn cách nói
cho phù hợp.


Ghi nhớ :
* Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với
người khác trong cuộc thoại. Vai xã hội được xác định bằng
các quan hệ xã hội :
-

Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng (theo tuổi tác, thứ bậc
trong gia đình và xã hội);
-
Quan hệ thân - sơ (theo mức độ quen biết, thân tình ).
* Vì quan hệ xã hội rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người
cũng đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người
cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù
hợp.




I. Vai xã hội trong hội thoại
II. Luyện tập
Bài 1
Tìm những chi tiết trong bài "Hịch t ớng sĩ " thể hiện thái độ
Tìm những chi tiết trong bài "Hịch t ớng sĩ " thể hiện thái độ
vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của Trần Quốc Tuấn đối
vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của Trần Quốc Tuấn đối
với binh sĩ d ới quyền.
với binh sĩ d ới quyền.
ỏp ỏn
Cỏc chi tit th hin thỏi va nghiờm khc va khoan
dung ca Trn Quc Tun i vi binh s di quyn :
- Thỏi nghiờm khc : Nay cỏc ngi nhỡn ch nhc m
khụng bit lo, thy nc nhc m khụng bit thn.
- Thỏi khoan dung : Nu cỏc ngi bit chuyờn tp sỏch
ny, theo li dy bo ca ta thỡ phi o thn ch.Ta vit
bi hch ny cỏc ngi hiu bng ta.