skkn Phương pháp giảng dạy các mạch điện tử cơ bản

S¸ng kiÕn kinh nghiÖm gi¶ng d¹y n¨m häc 2011 - 2012 GV: Nguyễn Đại Dương
PP gi¶ng d¹y - Một số mạch ®iÖn tö thuộc chương trình môn C«ng nghÖ líp 12
1
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LÀO CAI
TRƯỜNG THPT SỐ 2 BẢO THẮNG
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY CÁC MẠCH ĐIỆN TỬ CƠ BẢN
Bảo Thắng, tháng 01 năm 2012
- Họ và tên tác giả: Nguyễn Đại Dương
- Chức vụ: Tổ trưởng chuyên môn
- Tổ chuyên môn: Tổ Vật lí - Công nghệ
- Đơn vị công tác: Trường THPT số 2 Bảo Thắng
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm gi¶ng d¹y n¨m häc 2011 - 2012 GV: Nguyễn Đại Dương
Môc lôc
PP gi¶ng d¹y - Một số mạch ®iÖn tö thuộc chương trình môn C«ng nghÖ líp 12
2
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng

Phần I. Khái quát về đề tài 2
I.1. Lý do chọn đề tài 2
I.2. Mục đích của đề tài 2
I.3. Đối tợng nghiên cứu của đề tài 3
I.4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 3
I.5. Phơng pháp nghiên cứu đề tài 3
I.6. Thi gian nghiờn cu 3
Phần II. Nội dung của đề tài 4
II.1. Vấn đề cơ bản để có thể dạy tốt mt s mạch điện tử cơ bản trong ch-
ơng trình Công nghệ lớp 12 4
II.2. Cấu trúc nội dung chơng II: Một số mạch điện tử cơ bản 5
II.3. Giáo án giảng dạy 5
Tiết 7: Khái niệm về mạch điện tử - Chỉnh lu - Nguồn một chiều 6

Tiết 8: Mạch khuếch đại - Mạch tạo xung 8
Phần III. Kết luận và kiến nghị 12
III.1. Kết luận 12
III.2. Kiến nghị 12
Tài liệu tham khảo 13
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
3
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng

Phần I. Khái quát về đề tài
I.1. Lý do chọn đề tài:
Tiếp theo đề tài Phơng pháp giảng dạy nội dung linh kiện bán thuộc chơng
trình môn Công nghệ 12 m tụi ó nghiờn cu nm hc 2009 - 2010, năm học này tôi
tiếp tục lựa chọn lĩnh vực kỹ thuật điện tử để nghiên cứu, viết đề tài SKKN về phơng
pháp giảng dạy mt s mạch điện tử cơ bản vi hy vng tng kt, khỏi quỏt c
phng phỏp ging dy ni dung KTT lp 12 t hiu qu cao, cú th ỏp dng
c trong trng THPT s 1 Bo Thng
Nớc ta đã và đang hội nhập sâu, rộng với quốc tế. Hơn bao giờ hết, chúng ta cần
một đội ngũ trí thức và công nhân lành nghề đáp ứng công cuộc đổi mới đất nớc.
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
4
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
Theo chủ trơng của Đảng và Nhà nớc ta, đến năm 2020 cơ bản nớc ta là một nớc
công nghiệp. Vì vậy trang bị cho các em HS lớp 12 trớc khi rời ghế nhà trờng những
kiến thức cơ bản về kỹ thuật để các em có định hớng chọn ngành nghề và tiếp tục học
trong các trờng kỹ thuật là điều hết sức cần thiết
Nội dung Kỹ thuật điện tử thuộc chơng trình Công nghệ lớp 12 giúp các em hiểu
biết thông thờng về lĩnh vực điện tử, làm cơ sở để các em áp dụng vào cuộc sống của
bản thân và cộng đồng hoặc học tiếp các chuyên ngành kỹ thuật sau này. Kỹ thuật
điện tử là ngành kỹ thuật ứng dụng những quy luật tơng tác giữa các hạt điện tử

( êlêctron) với các trờng điện từ và các chất, quy luật của dòng điện tử trong mạch
điện để chế tạo các thiết bị điện tử và hệ thống điện tử dùng trong sản xuất và đời
sống.
Xuyên suốt nội dung kỹ thuật điện tử là kiến thức về linh kiện bán dẫn. Nội dung
dòng điện trong chất bán dẫn các em đã đợc học trong chơng trình Vật lí lớp 11. Tiếp
theo đề tài Phơng pháp giảng dạy nội dung linh kiện bán dẫn trong chơng trình
Công nghệ 12 mà tôi đã thực hiện năm học trớc, tôi đã không ngừng nghiên cứu,
đúc rút kinh nghiệm để đổi mới phơng pháp giảng dạy phân môn Kỹ thuật điện tử
trong chơng trình môn học Công nghệ lớp 12.
Với kiến thức về các linh kiện điện tử mà các em đã nắm vững sau khi học ch-
ơng I, các em đã hiểu về đặc điểm cấu tạo và nguyên lí làm việc của các linh kiện đó.
Từ đó các em sẽ rất dễ tiếp thu kiến thức về các mạch điện tử đơn giản thờng gặp
trong thực tế. Trong chơng II các em sẽ đợc vận dụng một cách lôgic kiến thức chơng
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
5
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
I để tìm hiểu các mạch điện tử đơn giản đó là các mạch chỉnh lu, mạch nguồn một
chiều, mạch khuếch đại đảo dùng vi mạch thuật toán và mạch tạo xung đa hài tự dao
động
Qua quá trình giảng dạy tôi thấy khi các em đã hiểu về mạch điện sẽ có những
em rất thích khám phá, tìm hiểu thực tế nh muốn đợc hành nghề luôn. Về nhà có
những em đã tự tháo các thiết bị ra để tìm hiểu về các mạch. Với tham vọng tôi sẽ có
một bộ SKKN về PP giảng dạy phân môn Kỹ thuật điện tử trong chơng trình Công
nghệ phổ thông, năm học 2011 - 2012 tôi tip tc thc hin ý tng ú. Trong năm
học này tôi lựa chọn đề tài sáng kiến, kinh nghiệm Phơng pháp giảng dạy nội dung
các mạch điện tử cơ bản thuộc chơng trình Công nghệ lớp 12
I.2. Mục đích của đề tài:
Tìm ra phơng pháp giảng dạy hiệu quả nhất để đạt đợc mục tiêu về kiến thức, về
thái độ học tập và hình thành kỹ năng cho HS qua việc học phần Các mạch điện tử
cơ bản trong chơng trình Công nghệ lớp 12

I.3. Đối tợng nghiên cứu của đề tài
Với giới hạn nội dung của đề tài, tôi chỉ nghiên cứu các quá trình t duy nhận
thức của học sinh và đa ra phơng pháp, những hớng dẫn cụ thể trong giảng dạy nội
dung Các mạch điện tử cơ bản thuộc chơng trình Công nghệ 12
I.4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài:
Nghiên cứu mối liên hệ giữa Vật lí và Kỹ thuật, đặc biệt là khơi dậy sự ham mê
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
6
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
tìm hiểu của tuổi học trò để hớng các em vào bài giảng, tiếp thu kiến thức tốt nhất và
có thể áp dụng vào trong thực tế qua các tiết học bài 7 và bài 8: Các mạch điện tử cơ
bản
I.5. Phơng pháp nghiên cứu của đề tài:
- Khảo sát khả năng, tâm lí của học sinh khi học tập môn học nói chung và nội
dung kỹ thuật điện tử nói riêng
- Tìm hiểu điều kiện cơ sở vật chất và phơng tiện kỹ thuật đáp ứng nhu cầu giảng
dạy bộ môn của nhà trờng
- Thu thập tài liệu tham khảo và nghiên cứu tài liệu có liên quan đến đề tài
- Trao đổi ý kiến với các đồng nghiệp để viết đề tài
I.6. Thi gian nghiờn cu:
- T u 9 nm 2011 n ht thỏng 11 nm 2011
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
7
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
Phần II. Nội dung của đề tài
II.1. Vấn đề cơ bản để có thể dạy tốt về các mạch điện tử cơ bản trong ch-
ơng trình Công nghệ lớp 12
* Thc trng ca vic truyn t c thy v tip thu ca trũ v kin thc
mt s mch in t c bn thuc chng trỡnh mụn Cụng ngh lp 12
Kin thc k thut in t núi chung v cỏc mch in t núi riờng l phn kin

thc khú khụng ch i vi mụn Cụng ngh m khú c i vi mụn Vt lớ. Bi mun
nm vng nguyờn lớ ca tng linh kin bỏn dn, c thy v trũ phi nm vng bn
cht dũng in trong cht bỏn dn. Ni dung kin thc v dũng in trong cht bỏn
dn c hc trong chng trỡnh Vt lớ 11. õy l phn kin thc ớt c hc sinh
quan tõm vỡ kin thc phn ny ớt cú bi tp tớnh toỏn v cng ớt gp trong cỏc thi.
Lờn lp 12 hc sinh li quờn i nhiu, vỡ vy nu khụng cú k thut truyn t liờn
mụn mt cỏch tinh gin, gn nh thỡ hoc l hc sinh khụng hiu gỡ sau tit ging
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
8
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
ngoi s k li bi cdo thy c din hoc l hc sinh s thy ngy ngỏn vỡ quỏ ti do
thy lo s hc sinh khụng cú c s kin thc tip thu bi
Vy vn c bn l gỡ ?
* V kin thc:
Để giảng cho học sinh dễ hiểu và có kiến thức cơ sở vững chắc giáo viên cần
nghiên cứu, nắm vững bản chất dòng điện trong chất bán dẫn; sự tạo thành điện trờng
riêng lớp tiếp giáp P - N; đờng đặc tính vôn - ampe của các linh kiện bán dẫn; nguyên
lí làm việc của điôt, các loại tranzito.
Do điều kiện thời lợng của môn học dành cho nội dung lí thuyết của chơng này
rất ngắn nên giáo viên cần có cách nào đó giúp học sinh nắm đợc một cách dễ dàng
về nguyên lí của điốt và các loại tranzito. Ngoài ra giáo viên cần củng cố và khắc sâu
kiến thức vật lí các em đã học đó là: Dòng điện chỉ đi từ miền P sang miền N. Vì
vậy tiếp giáp P - N chỉ phân cực thuận khi miền P phải đợc kích điện thế dơng so
với miền N( Dĩ nhiên UPN phải đủ để mở cửa lớp tiếp giáp).
- Đối với điôt tiếp mặt chỉ thông khi UAK > 0 và khoá khi UAK < 0
- Đối với tranzito điều kiện để tranzito làm việc là tiếp giáp emitơ- bazơ ( Tiếp
giáp emitơ- J1) phải phân cực thuận và tiếp giáp colectơ- bazơ ( Tiếp giáp côlêctơ-
bazơ- J2) phải phân cực ngợc. Nói một cách khác, hai nguồn nuôi U1 và U2 phải mắc
sao cho dòng Ib phải đi vào cực bazơ đối với tranzito NPN và từ cực bazơ đi ra đối với
tranzito PNP. Dòng Ib đợc hiểu nh có tác dụng mồi để có dòng Ic từ emitơ sang

colectơ. ( Phần nguyên lí tranzito đợc học ở vật lí 11, trong chơng trình Công nghệ đ-
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
9
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
ợc đề cập ở phần thông tin bổ sung nhng GV phải dành thời lợng nhất định để giải
thích hoạt động của tranzito, không kiểm tra học sinh học phần này )
* V phng tin ging dy:
ging dy t hiu qu cao v m bo gim ti cho hc sinh khi tip thu bi
v cỏc mch in t, phng tin dy hc tt nht ú l phng tin trỡnh chiu, mụ
phng. Nu thiu phng tin trỡnh chiu, mụ phng thỡ hc sinh s khú khn khi tỡm
hiu hot ng ca ca mch in, GV phi khai thỏc nhiu n kin thc vt lớ thỡ
HS mi cú th hiu bi, dn n quỏ ti cho hc sinh
II.2. Cấu trúc nội dung chơng II: Các mạch điện tử cơ bản ( SGK Công
nghệ lớp 12)
- Lí thuyết: ( 3 tiết)
Học sinh đợc tìm hiểu về các cách chỉnh lu dòng xoay chiều thành dòng một
chiều; Tìm hiểu về cấu tạo và nguyên lí mạch nguồn một chiều thực tế; Tìm hiểu về
mạch khuếch đại đảo dùng vi mạch thuật toán ( Vi mạch khuếch đại thuật toán là vi
mạch điển hình ứng dụng các linh kiện bán dẫn đợc tổ hợp trên một đơn vị diện tích
nhỏ. IC này đã đợc học sinh học trong chơng trình vật lí lớp 11); Tìm hiểu về mạch
dao động đa hài tự dao động. Mạch này có ứng dụng rất phổ biến để lắp ráp mạch
đèn nháy trang trí.
Nh vậy, chơng II các em đợc học 3 loại mạch rất cơ bản trong KTĐT đó là
loại mạch chỉnh lu, loại mạch khuếch đại và loại mạch tạo xung. So với chơng trình
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
10
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
cũ: Các mạch chỉnh lu không có tụ lọc mà ở đây chỉ cần cho HS hiểu đợc nguyên lí
nắn dòng xoay chiều thành dòng một chiều. Yêu cầu san phẳng dòng một chiều sau
chỉnh lu đã chuyển sang mạch nguồn một chiều thực tế. Học sinh đợc hiểu rõ vai trò

của tụ hoá cùng với cuộn cảm tạo nên mạch lọc, đó là sự phối hợp giữa thành phần
dung kháng và cảm kháng để lọc nguồn; IC ổn áp 7812 có vai trò là phẳng dòng một
chiều còn nhấp nhô. Mạch khuếch đại theo SGK cũ là mạch khuếch đại dùng các linh
kiện rời rạc ghép R- C hoặc dùng MBA. Mạch khuếch đại theo SGK mới là mạch
khuếch đại dùng vi mạch. Điều đó thể hiện tính giảm tải khi học sinh phải tìm hiểu
về mạch khuếch đại và thể hiện tính liên thông giữa môn công nghệ với môn vật lí.
Mạch dao động đa hài tự dao động cũng là một loại mạch khuếch đại dùng các linh
kiện rời rạc nhng đây là loại mạch tạo xung, có ứng dụng nhiều trong thực tiễn các
em biết, một loại xung vuông đối xứng thờng gặp là hiện tợng của đèn nháy trang trí.
Sau khi các em đã nắm đợc nguyên lí, đọc đợc sơ đồ của các mạch cơ bản, các em sẽ
đợc học bài 9 với mục tiêu nắm đợc nguyên lí thiết kế các mạch điện tử cơ bản
- Thực hành: ( 2 tiết)
Một tiết giúp các em tìm hiểu và làm quen với mạch nguồn một chiều thực tế;
một tiết giúp các em tìm hiểu và làm quen với mạch tạo xung đa hài tự dao động, các
em biết cách thay đổi xung đối xứng thành xung bất đối xứng
II.3. Giáo án giảng dạy
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
11
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
Chơng 2. Một số mạch điện tử cơ bản
Tiết 7. Khái niệm về mạch điện tử - Chỉnh lu - nguồn một chiều
Ngày soạn:
Ngày giảng:
I- Mục tiêu:
1. Kiến thức: GV cần làm cho HS:
- Biết đợc khái niệm, phân loại mạch điện tử
- Bit đợc vai trũ cỏc linh kin trong cỏc mch chnh lu
- Bit c nhim v ca tng khi trong mch ngun mt chiu thc t
2. Kỹ năng:
HS nhận biết đợc cỏc loại mạch điện tử v cỏc b ngun mt chiu trong thc t

3. Thái độ:
Nhận thức rõ mục tiêu bài học có ý nghĩa thực tiễn để có thái độ học tập hứng thú
II- Chuẩn bị:
1. Nội dung:
Nghiên cứu bài 7 trong SGK và kiến thức vật lí có liên quan ( Lớp 11)
2. Đồ dùng dạy học:
- Tranh vẽ các hình 7.1, 7.2, 7.3, 7.4, 7.7 SGK
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
12
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
- Phơng tiện trình chiếu
III- Các hoạt động dạy học:
1. ổn định lớp, kiểm tra sĩ số ( 2 phút)
2. Kiểm tra đầu giờ: Không
3. Bài mới:
Khởi động vào bài mới : Các em đã biết, trong các thiết bị điện tử có nhiều khối
nh khối khuếch đai, khối nắn dòngNguyên lí cơ bản của các mạch điện tử nh thế
nào chúng ta sẽ tìm hiểu trong tiết học ngày hôm nay
Hoạt động của thày và trò Nội dung cơ bản
Hoạt động 1: Tìm hiểu về khái niệm và phân loại mạch điện tử (10 phút)
Mụ t hot ng: GV giới thiệu cho HS biết đợc khái niệm và cách phân loại mạch
điện tử
GV dùng tranh H7.1 kết hợp các dẫn
chứng và giải thích cụ thể để phân loại
mạch điện tử.
HS nêu lại khái niệm, phân loại mạch điện
tử
I- Khái niệm, phân loại mạch điện tử
1. Khái niệm: ( SGK)
2. Phân loại:

- Theo chức năng và nhiệm vụ có mạch
khuếch đai, mạch tạo sóng hình sin,
mạch tạo xung, mạch nguồn chỉnh lu,
mạch lọc và mạch ổn áp
- Theo phơng thức gia công, xử lí tín
hiệu có mạch điện tử tơng tự, mạch điện
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
13
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
tử số
Hoạt động 2: Tìm hiểu về mạch chỉnh lu ( 15 phút)
Mụ t hot ng: GV da vo s mch in cỏc cỏch chnh lu ging cho HS
hiểu đợc nguyên lí của các mạch chỉnh lu
ĐVĐ: Thiết bị điện tử dùng điện một chiều nhng điện ta thờng dùng là điện XC vì
thế yêu cầu đặ ra là phải đổi điện XC thành điện một chiều( chúng ta thờng biết có
bộ nắn điện).
GV ging v mch chnh lu ch yờu cu
hc sinh nm c vai trũ cỏc linh kin
trờn mch in, khụng yờu cu hc sinh
nm c nguyờn lớ cỏc mch in
GV giảng nguyên lí trên sơ đồ H7-2.
Minh hoạ bằng phần mềm mô phỏng
GV giảng giải sơ đồ nguyên lí và đồ thị
dòng chỉnh lu ( H 7-3).
? Vì sao cần chia số vòng dây cuộn tứ cấp
2 phần bằng nhau?
1. Mạch chỉnh lu.
Mạch điện có nhiệm vụ đổi điện XC
thành điện một chiều gọi là mạch chỉnh
lu

a) Mạch chỉnh lu một nửa chu kì
- Mạch điện: H7-2
- HĐ: Dòng XC lấy qua cuộn thứ cấp
của MBA chỉ qua điôt trong những nửa
chu kì mà nó phân cực thuận. Trong
những nửa chu kì điốt phân cực ngợc nó
khoá không cho dòng điện qua tải.
Kết quả: Dòng điện đi qua tải là dòng
điện một chiều, gián đoạn từng nửa chu
kì
b) Mạch chỉnh lu 2 nửa chu kì dùng 2
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
14
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
( Để trong 2 nửa chu kì dòng điện chỉnh l-
u nh nhau, tải làm việc ổn định)
GV giảng theo sơ đồ NL và đồ thị dòng
chỉnh lu. Minh hoạ bằng phần mềm mô
phỏng
? Em có NX gì về cực tính của điện áp
một chiều lấy ra trên tải ?
( Nghĩa là dòng điện qua tải chỉ đi theo
một chiều)
GV giới thiệu kí hiệu mạch chỉnh lu cầu
H7-5
GV hớng dẫn HS NX u nhợc điểm 3 mạch
điốt ( Chỉnh lu hình tia)
-Mạch điện: H7-3. Cuộn thứ cấp đợc
chia 2 phần với số vòng dây bằng nhau.
Đầu cuối của tải đợc nối với điểm giữa

của cuộn thứ cấp ( Điểm TT)
- HĐ: Hai điốt thay nhau chỉnh lu trong
mỗi nửa chu kì mà nó phân cực thuận
Kết quả: Dòng điện đi qua tải là dòng
điện một chiều, có trong cả 2 nửa chu kì.
Điện áp một chiều luôn luôn ở phía K
của Đ
c) Mạch chỉnh lu 2 nửa chu kì dùng 4
điôt ( Mạch cầu)
- Mạch điện: H7-4. Dùng 4 điôt mắc
thành mạch cầu nh hình vẽ
- HĐ: Từng cặp 2 điốt thay nhau chỉnh lu
trong mỗi nửa chu kì mà chúng phân cực
thuận
Kết qủa: Trong cả 2 nửa chu kì điện áp
một chiều lấy ra trên tải có cực dơng
luôn ở phía catot của các điôt
Hoạt động 3: Tìm hiểu về nguồn một chiều (15phút)
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
15
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
Mục tiêu : HS hiểu và nắm đợc các khối và chức năng của mỗi khối trong mạch
nguồn một chiều
Mụ t hot ng: Mch ngun mt chiu thc t l mch in gộp li t cỏc khi
hc sinh ó tỡm hiu trờn. Vỡ th khi tỡm kiu mch nay, giỏo viờn nờn dựng
phng tin mỏy chiu mụ phng cho hc sinh nhn thy rừ tng khi. Vai trũ
tng khi c th hin trờn th dng súng ca in ỏp. Sau cựng, thy a ra mt
s cõu hi kho sỏt s tip thu bi ca hc sinh
GV giảng giải nguyên lí mạch điện và vai
trò từng khối trong mạch theo sơ đồ.

Chiếu cho học sinh quan sát từng khối
1. Sơ đồ khối chức năng của mạch
nguồn một chiều: SGK
2. Mạch nguồn một chiều thực tế
Hoạt động 4: Củng cố, hớng dẫn học bài ở nhà ( 5 phút)
- Trong H7-3, nếu mắc ngợc chiều cả 2 điốt sẽ ra sao?
- H7-4, nếu có một điốt mắc ngợc hoặc bị đánh thủng sẽ xảy ra hiện tợng gì?
- Nguồn một chiều có vai trò gì trong các TBĐT ?
- Mạch nguồn một chiều có bắt buộc phải đủ 5 khối nh H7-6 không ? Phân
tích mạch nguồn một chiều nếu thiếu lần lợt từng khối
Về nhà chuẩn bị trớc bài 8, trả lời câu hỏi SGK
Tiết 8. Mạch khuếch đại - Mạch tạo xung
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
16
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
Ngày soạn: .
Ngày giảng:
I- Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Biết đợc chức năng, sơ đồ và nguyên lí làm việc của mạch khuếch đại thuật toán
và mạch tạo xung đơn giản
2. Kỹ năng:
Đọc đợc sơ đồ mạch KĐ đảo dùng OA và mạch tạo xung đa hài tự kích
3. Thái độ:
Hứng thú học để liên hệ thực tế về các mạch khuếch đại
II- Chuẩn bị:
1. Nội dung:
Nghiên cứu bài 8 trong SGK
2. Đồ dùng dạy học:
- Tranh vẽ các hình 8.1, 8.2, 8.3, 8.4 SGK

- Phơng tiện trình chiếu
III- Các hoạt động dạy học:
1. ổn định lớp, kiểm tra sĩ số ( 2 phút) :
2. Kiểm tra đầu giờ: ( 5 phút)
- Trình bày cách phân loại mạch điện tử ?
3. Bài mới:
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
17
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
V: Các em đã biết, tín hiệu điện trong mạch điện tử có thể rất yếu. Vì thế mạch
khuếch đại có vai trò khuếch đại tín hiệu lên nhiều lần. Bài học hôm nay chúng ta sẽ
tìm hiểu một loại vi mạch KĐ và một VD về ứng dụng mạch KĐ đó là mạch tạo xung
đa hài tự kích
Hoạt động của thày và trò Nội dung cơ bản
Hoạt động 1: Tìm hiểu về mạch KĐ dùng IC thuật toán ( 15 phút)
Mục tiêu : HS đợc biết về IC khuch đại thuật toán và nguyờn lí lm vic của mạch
khuch i in ỏp dùng OA
GV giới thiệu về IC khuếch đại thuật toán
OA:
? Vật lí 11 đã học, em nào nhắc lại đặc
điểm của IC khuếch đại
thuật toán ?
1. Chức năng của mạch KĐ
2. Sơ đồ và nguyên lí của mạch KĐ
a) Giới thiệu về IC khuếch đại thuật
toán và mạch KĐ dùng IC (Sgk)
b) Nguyên lí làm việc của mạch KĐ
điện áp dùng OA
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
18

Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
GV nhấn mạnh thêm :
Khi tín hiệu đa đến đầu vào không đảo thì
tín hiệu ra cùng dấu tín hiệu vào và ngợc lại
Đầu vào đảo thờng dùng để thực hiện hồi
tiếp âm bên ngoài cho OA
GV giảng về mạch điện, sau đó có thể
chứng minh công thức hệ số KĐ điện áp và
giải thích vì sao đây là mạch KĐ đảo ( Giả
thiết OA lí tởng)
Sau đó minh hoạ hoạt động và hiện tợng
bằng phần mềm mô phỏng
?Hãy giải thích lại sơ đồ nglí và HĐ của
mạch KĐ đảo dùng OA? ?
Nếu hồi tiếp âm R
ht
bị đứt thì mạch điện có
hiện tợng gì ?
? Để mạch điện làm việc ổn định ta phải
làm gì ?
- Mạch điện có hồi tiếp âm thông qua R
ht
- Đầu vào không đảo đợc nối với điểm
chung của mạch điện( Nối trung tính về
mặt XC)
- Tín hiệu đến qua R
1
đa đến đầu vào
đảo của OA
Kết quả điện áp đầu ra ngợc dấu điện

áp đầu vào và có biên độ lớn gấp nhiều
lần điện áp đầu vào
Hệ số KĐ điện áp:
K
d
=
vào
ra
U
U
=
1
R
R
ht
Hoạt động 2: Tìm hiểu về mạch tạo xung đa hài ( 20 phút)
Mục tiêu : HS nắm đợc chức năng mạch tạo xung và hiểu đợc nguyên lí mạch tạo
xung đa hài tự dao động
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
19
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
HS học theo SGK. Một em đọc chức năng của
mạch tạo xung
- Nhắc lại SGK về k/n mạch tạo xung đa hài tự
dao động
GV giảng về sơ đồ mạch theo tranh vẽ H8.3
Trớc khi giảng nguyên lí mạch tạo xung, GV
giảng lại về nguyên lí hoạt động tranzito để HS
hiểu rõ về điện trở gánh, điện trở định thiên, dòng
Ib mở cửa cho tranzito làm việc

GV dùng tranh vẽ giảng nguyên lí giải thích hiện
tợng khi có xung ra và đồ thị dạng xung.
1. Chức năng của mạch tạo
xung: SGK
2. Sơ đồ và nguyên lí làm việc
của mạch tạo xung đa hài tự
dao động
- Khái niệm: SGK
- Sơ đồ mạch tạo xung đa hài tự
d.đ dùng tranzito ghép colectơ-
bazơ :
Mạch gồm 2 tầng KĐ ghép
colectơ tầng này sang bazơ tầng
kia thông qua tụ C1 và C2. R1 và
R2 là các điện trở tải mắc ở
colectơ. R3, R4 là các điện trở
định thiên tạo dòng Ib mở cửa
tranzito làm việc
- Nguyên lí làm việc : SGK
+ Ic1 tăng, sụt áp trên R1 tăng,
điện áp tại C của T1 giảm, tụ C1
phóng, T1 thông bão hoà. Đó là
trạng thái CB thứ nhất, có xung
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
20
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
? Xung ra khi điện thế tại colectơ có giá trị ntn ?
( nhỏ nhất- tức sụt áp trên điện trở gánh lớn
nhất)
Gọi vài em trình bày lại hoạt động của mạch

ra tại C của T1
+ Khi C1 phóng thì C2 tích, T1
thông thì T2 khoá. Sau đó C2 sẽ
phóng và C1 lại tích, T1 lại khoá
và T2 sẽ thông. TTCB thứ 2 khi
có xung ra tại C của T2
+ Chọn R1 = R2, R3 = R4 = R, C1
= C2 = C, T1 giống T2 thì xung ra
đối xứng với độ rộng xung


0,7RC và chu kì xung Tx =
1,4RC
Củng cố, hớng dẫn học bài ở nhà ( 5 phút)
- Mạch tạo xung đa hài đ.xứng và mạch không đ.xứng giống và khác nhau nh thế
nào ?
- Thay đổi chu kì của xung đa hài làm thế nào ?
- Về nhà học nắm vững nguyên lí mach KĐ dùng OA và mạch tạo xung đa hài tự
kích.
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
21
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm gi¶ng d¹y n¨m häc 2011 - 2012 GV: Nguyễn Đại Dương
PP gi¶ng d¹y - Một số mạch ®iÖn tö thuộc chương trình môn C«ng nghÖ líp 12
22
S¸ng kiÕn kinh nghiÖm gi¶ng d¹y n¨m häc 2011 - 2012 GV: Nguyễn Đại Dương
III- Kết luận và kiến nghị
III.1. Kết luận:
Trong khuôn khổ và phạm vi của đề tài, tôi đã cố gắng nghiên cứu đưa ra
phương pháp giảng dạy theo tinh thần đổi mới dựa trên sự đúc rút kinh nghiệm giảng
dạy qua nhiều năm. Các tiết dạy phần các mạch điện tử cơ bản tôi đã áp dụng giảng

dạy tại lớp 12A1 và 12A6 năm học trước đây. Kết qquả cho thấy học sinh rất hứng
thú học bài và các em hiểu bài, vận dụng ngay tại lớp với tỉ lệ khá cao. Các bài giảng
được tổ bộ môn và Ban Giám khảo dự giờ đánh giá rất thành công
III.2. Kiến nghị
PP gi¶ng d¹y - Một số mạch ®iÖn tö thuộc chương trình môn C«ng nghÖ líp 12
23
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
Kớnh mong nh trng to iu kin ging dy bng phng tin k thut tt
hn. C th nu nh trng cú phũng hc a chc nng, cú cỏc thit b trỡnh chiu thỡ
nhng bi dy cho cỏc mụn KHTN v KT cng nh nhng mụn khỏc s t hiu qu
rt cao, hc sinh hng thỳ hc v cú tỏc dng giỏo dc tt cho hc sinh hỡnh thnh k
nng hnh dng, t duy k thut c sm phỏt trin t khi cũn ngi trờn gh nh
trng ph thụng.
Bo Thng, ngày 10 tháng 01 năm 2012
NGI VIT

Nguyn i Dng
PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
24
Sáng kiến kinh nghiệm giảng dạy năm học 2011 - 2012 GV: Nguyn i Dng
Tài liệu tham khảo

1. Sách giáo khoa Công nghệ lớp 12 - Nhà xuất bản Giáo dục, 2008
2. Sách giáo viên Công nghệ lớp 12 - Nhà xuất bản Giáo dục, 2008
3. Sách giáo khoa Vật lí lớp 11 - Nhà xuất bản Giáo dục, 2008
4. Sách giáo viên Vật lí 11 - Nhà xuất bản Giáo dục, 2008
5. Tài liệu bồi dỡng thờng xuyên chu kì 1997 - 2000 dùng cho GV THPT - Nhà
xuất bản Giáo dục, 1997
6. Giáo trình Linh kiện bán dẫn dùng cho các trờng Đại học và Trung học chuyên
nghiệp - Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật

PP giảng dạy - Mt s mch điện tử thuc chng trỡnh mụn Công nghệ lớp 12
25