sáng kiến kinh nghiệm xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch điện tử trong hoạt động dạy nghề
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (281.32 KB, 23 trang )
PHẦN MỞ ĐẦU
Trong những năm gần đây, nhận thức về việc học nghề của nhiều học
sinh, phụ huynh và xã hội đã có những chuyển biến rất tích cực. Điều này tạo
điều kiện để các trường dạy nghề tăng cường cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên,
các điều kiện cần thiết để ngày càng nâng cao chất lượng dạy và học nghề, tạo
uy tín trong xã hội, thu hút học sinh học nghề. Bên cạnh đó, việc khơng ngừng
đổi mới, cải tiến phương pháp dạy và học có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Củng
cố và hoàn thiện phương pháp “Xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch điện tử
trong hoạt động dạy nghề” khơng nằm ngồi mục đích đó. Nội dung của đề
tài xoay quanh một trong các nội dung của phương pháp giảng dạy thực hành, áp
dụng cho các hệ dạy nghề.
Lưu đồ sửa chữa mạch điện tử là ngơn ngữ viết kết hợp với các hình khối,
thể hiện các bước của một công việc để xử lý sự cố trong một thiết bị hay trong
một mạch điện nào đó.
Lưu đồ vừa thể hiện được tính tổng qt cần có lại vừa rất cụ thể, là con
đường thuận lợi nhất nhất để tìm ra chỗ hỏng của mạch điện. Tổng quát vì lưu
đồ thể hiện rất rõ mối quan hệ giữa các thành phần trong mạch điện với nhau.
Cụ thể, vì trên lưu đồ thể hiện rất chi tiết từng bước cơng việc phải tiến hành.
Trong q trình xây dựng lưu đồ, đơi lúc và ai đó có thể sẽ nảy sinh một ý
tưởng nào đó về cải tiến lại mạch điện, khắc phục một số hư hỏng chủ quan do
người thiết kế ban đầu để lại (nghĩa là mạch đã trục trặc ngay từ khi mới xuất
xưởng). Cũng có thể là ý tưởng về việc thay đổi một vài chi tiết nào đó giúp
mạch điện hồn thiện hơn, … bởi chỉ có thơng qua q trình thực hành, xử lý sự
cố hư hỏng thực tế mới có thể kiểm chứng đầy đủ các tính tốn trên lý thuyết.
Như ở trên đã nói, lưu đồ sửa chữa chỉ là một trong các phương pháp
giảng dạy trong thực hành không phải dùng để thay thế cho các phương pháp
dạy học khác, mục đích là giúp học sinh tiếp cận nhanh hơn trong xử lý sự cố
mạch điện.
1
Nội dung của đề tài không chỉ áp dụng trong riêng ngành Điện tử, mà có
thể áp dụng cho nhiều ngành kỹ thuật khác như ngành Điện hay Công nghệ
thông tin, … Hiện phương pháp này đang được người viết áp dụng thường
xuyên trên các giờ lên lớp hướng dẫn thực hành.
Mục đích của đề tài nhằm trao đổi kinh nghiệm với các bạn đồng nghiệp,
với mong muốn từng bước củng cố và hoàn thiện phương pháp xây dựng lưu đồ
sửa chữa, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học nghề.
2
PHẦN NỘI DUNG
Mục đích của dạy nghề là trang bị cho học sinh những điều kiện cần và đủ
(đầu vào) để học sinh giải quyết được những vấn đề kỹ thuật cụ thể thực tế của
nghề mình đã học (đầu ra). Ngồi ra, thơng qua q trình dạy học rèn luyện cho
các em khả năng tư duy, suy luận để trên cơ sở nền tảng kiến thức được trang bị
họ có khả năng học lên cao, tự đọc tài liệu chuyên ngành, áp dụng xử lý được
các vấn đề kỹ thuật trong thực tế.
Xây dựng lưu đồ sửa chữa đúng phản ánh quá trình nhận thức, tư duy
đúng về một thiết bị hay một mạch điện cụ thể. Quá trình sửa chữa mạch củng
cố, rèn luyện kỹ năng thực hành. Thông qua kết quả thực hành củng cố, nâng
cao kiến thức lý thuyết, phát triển tư duy nhận thức. Nếu quá trình này được làm
thường xuyên, liên tục sẽ từng bước nâng cao kiến thức tồn diện về chun
mơn, từng bước nâng dần hiệu quả việc dạy và học nghề. Tuy nhiên, để xây
dựng được các lưu đồ sửa chữa, người thực hiện phải có kiến thức chun mơn
giỏi, u nghề.
Trong khn khổ của đề tài, người viết khơng có tham vọng nâng vấn đề
lên thành lý luận mà chỉ thơng qua các ví dụ cụ thể nhằm trao đổi kinh nghiệm,
khơi dậy thói quen trong chun mơn, góp phần nâng cao hiệu quả việc dạy và
học tập bộ môn.
Xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch là vấn đề không mới nhưng chưa được
quan tâm đúng mức, thường xuyên của các giáo viên, học sinh trong các trường,
các cơ sở dạy nghề. Lưu đồ sửa chữa xuất hiện rải rác ở một số sách kỹ thuật,
tạp chí chun mơn nhưng khơng đầy đủ và cịn sơ sài. Thực tế nhiều giáo viên
dạy nghề còn chưa sử dụng đến phương pháp này.
Lưu đồ sửa chữa có thể mang tính hệ thống của cả một thiết bị, hoặc đơn
giản là một chương hay một bài nào đó. Trong thực tế nhiều năm áp dụng
phương pháp này cho thấy là rất hiệu quả đối với học sinh, học viên tham gia
học nghề. Tùy từng nội dung, lưu đồ sửa chữa có thể ngắn nhưng khơng được
thiếu hoặc có thể dài nhưng khơng được dư thừa.
3
Yêu cầu để xây dựng được lưu đồ đúng, trước hết người làm phải am hiểu
cấu trúc, nhiệm vụ và nguyên lý làm việc của thiết bị hay mạch điện. Điều này
là để tránh tình trạng đi lạc hướng trong thực tế thực hành, phần hư hỏng thì
khơng được kiểm tra nhưng phần mạch còn tốt lại bị xới tung lên, nhiều khi cịn
vơ tình gài pan mới cho mạch.
Sau đây là các bước xây dựng:
Bắt đầu => Bước 1 => Bước 2 => Bước 3 => … Bước thứ n => Kết
thúc.
Ở mỗi bước, phải chỉ rõ công việc phải làm: nếu tốt thì bước tiếp theo là
gì. Ngược lại, nếu hư thì phải kiểm tra cái gì … cho tới khi kết thúc. Để ý là lưu
đồ càng cụ thể, càng chi tiết càng tốt nhưng không được rườm rà, vụn vặt.
Hình vẽ sau minh họa quá trình xây dựng luu đồ sửa chữa:
Bắt đầu
Bước 1
tốt
hư
hư
Bước 2
tốt
Bước 3
Kiểm tra mạch, thay thế
linh kiện hỏng
Kiểm tra …
hư
Kiểm tra …
…………
Kết thúc
Phần minh họa cụ thể, xin được lấy một vài ví dụ trong chương trình dạy
nghề Điện tử dân dụng hệ Trung cấp nghề.
4
1. Xây dựng lưu đồ sửa chữa hư hỏng trong Amplifier:
Sau khi học xong phần lý thuyết về Amplifier, các em được trang bị các
kiến thức tống quát về sơ đồ khối, chức năng, nhiệm vụ của từng khối. Đặc biệt
việc phân tích và nắm rõ nguyên lý làm việc của từng mạch điện, cho phép các
em tiếp cận nhanh trong q trình xử lý các hư hỏng.
Bên cạnh đó là các kiến thức về xử lý các số liệu đo đạc, sử dụng dụng cụ
đo, vận hành máy, … Ví dụ, nếu mạch có khuếch đại cơng suất sử dụng nguồn
đơn thì áp ra loa bình thường là bao nhiêu, ngược lại nếu dùng nguồn đơi đối
xứng thì áp ra loa phải là bao nhiêu?, … Các kiến thức này thường phải được
trang bị tốt ở các phần phân tích mạch điện.
Ở phần thực hành ta có thể xây dựng lưu đồ tổng quát sửa chữa thiết bị
này như sau:
Bắt đầu
hư
Kiểm tra bộ nguồn
tốt
Sửa chữa nguồn
hư
Kiểm tra mạch KĐCS
Sửa chữa KĐCS
tốt
Kiểm tra, sửa chữa mạch
tiền KĐ, BASS - TREBLE
mất
Đo điện áp cung cấp
tốt
tốt
Kiểm tra điện
áp ra loa
Kiểm tra, sửa chữa mạch KĐ micro
tốt
Kiểm tra, sửa chữa mạch chỉ
thị âm lượng, hệ thống jack
cắm, công tắc chuyển đổi, …
tốt
mất
Thay thử IC
KĐCS
Kết thúc
5
Thay IC
hoặc khơng KĐCS
bình thường
Kiểm tra mạch in, mối hàn,
các linh kiện liên quan
tốt
Kiểm tra, sửa
chữa đường cấp
điện
hư
Thay linh
kiện mới
2. Xây dựng lưu đồ sửa chữa tổng quát tivi màu:
Lưu đồ sửa chữa tổng quát như hình vẽ:
Bắt đầu
tốt
hư
Kiểm tra bộ nguồn
Sửa chữa nguồn
tốt
hư
Kiểm tra mạch vi xử lý
Sửa chữa mạch
tốt
hư
Kiểm tra mạch quét ngang
Sửa chữa mạch
tốt
Kiểm tra mạch quét dọc
hư
Sửa chữa mạch
hư
Sửa chữa mạch
tốt
Kiểm tra các mạch bảo vệ
tốt
hư
Kiểm tra đèn hình, mạch
KĐCS sắc và KĐVideo
Sửa chữa mạch
tốt
hư
Kiểm tra mạch KĐ trung
tần hình và TUNER
Sửa chữa mạch
tốt
hư
Kiểm tra mạch giao tiếp
TV/AV
Sửa chữa mạch
tốt
hư
Kiểm tra mạch đồng bộ
Sửa chữa mạch
tốt
hư
Kiểm tra mạch âm thanh
Kết thúc
6
Sửa chữa mạch
3. Xây dựng lưu đồ sửa chữa bộ nguồn ổn áp tuyến tính:
Với các mạch điện cụ thể, ví dụ bộ nguồn ổn áp tuyến tính trong các TV
đen trắng hay các TV màu nội địa như hình vẽ sau:
T
D1...D4
AC
OUT
~
AC
IN
R
+
-
B2
Unregu
C1
~
Q3
B1
Regu
R1
+
Input
Filter
Q2
R5
C2
Output
R4
Q1
R4
+
Filter
R2
R3
- Các linh kiện và các chức năng chính:
T: Biến áp nguồn ( ở TV đen trắng AC in = 220V, AC out = 12V; ở
TV màu AC in = 220V, AC out = 110V ).
D1…D4: Các diode nắn.
C1: Tụ lọc vào.
C2: Tụ lọc ra.
R - Q3: Chức năng ổn áp.
R1 – R2 – R3: Chức năng lấy mẫu.
R5 – Q1: Chức năng dò sai.
R4 – Dz: Chức năng tham chiếu.
Q2: Chức năng KĐ DC.
B1: nguồn áp chưa ổn, B2: nguồn áp đã ổn.
- Lưu đồ sửa chữa được xây dựng như sau:
7
Bắt đầu
Kiểm tra nguồn AC
hư
Kiểm tra biến áp nguồn: đứt, chạm
tốt
Kiểm tra nguồn DC
hư
Đo áp B1
mất
thiếu
Kiểm tra các diode
nắn, tụ lọc
tốt
Kiểm tra mạch ổn áp:
Đo B2
hư
Kiểm tra transistor
ổn áp Q3
tốt
hư
Thay mới
tốt
Kết thúc
Kiểm tra mạch lấy
mẫu R1 - R2 - R3
hư
Thay mới
tốt
Kiểm tra mạch dò sai
Q1 – R5
hư
Thay mới
tốt
Kiểm tra mạch tham
chiếu R4 - Dz
hư
Thay mới
tốt
Kiểm tra mạch KĐ
DC Q2
hư
Thay mới
4. Xây dựng lưu đồ sửa chữa bộ nguồn ngắt mở sử dụng trong các tivi màu:
Với các bộ nguồn ổn áp kiểu ngắt mở trong các TV màu, sơ đồ sau là
dạng mạch thông dụng trong thực tế (mạch điện chỉ vẽ những chi tiết chính
minh họa). Lưu ý là mát (GND) của nguồn và mát của máy cách ly, đây cũng là
điều mà giáo viên cần lưu ý cho học sinh trong quá trình đo kiểm, tránh kết quả
đo được bị sai lệch (hình vẽ trang bên).
8
D1...D4
F
AC
o
IN o
C01
T
L1
~
B1
+
-
C02
~
L2
+
+
R1
C2
D2
Input
Filter
B+
+110Vdc
Unregu
C1
220V
D1
R2
+
C3
SW
D3
OSC
+
Protector
4
1
5
R3
2
opto
.......
C4
.......
- Các linh kiện và các chức năng chính trong mạch:
Nguồn AC: Cầu chì F, các cuộn dây và tụ lọc nhiễu L01-L02-C01-C02
Nguồn DC: Cầu diode nắn D1…D4, tụ lọc nguồn C1.
Mạch tạo xung: R1-R2, mạch dao động (OSC), SW, BA xung T.
Mạch ổn áp: đường hồi tiếp từ nguồn ra +110Vdc => Opto => OSC
Mạch bảo vệ: Protector.
Nguồn áp thứ cấp: D1, D2, D3, C2, C3, C4,…
- Lưu đồ sửa chữa:
4.1. Lưu đồ sửa chữa pan nổ cầu chì AC:
Trước hết, ta xây dựng lưu đồ sửa chữa pan nổ cầu chì: Nổ cầu chì là pan
thường gặp ớ các bộ nguồn ngắt mở của TV màu hay các Monitor máy tính. Đây
là pan nguy hiểm, nếu khơng cẩn thận sẽ làm máy hư nặng thêm. Có thể xây
dựng lưu đồ như sau:
9
Bắt đầu
Kiểm tra cách điện
nguồn AC
chạm
Kiểm tra các tụ lọc nhiễu nguồn AC
tốt
Kiểm tra cách điện
nguồn DC
chạm
Kiểm tra các
diode nắn, tụ lọc
tốt
Kiểm tra transistor
ngắt mở SW
hư
Kết thúc
chạm
Thay linh kiện mới
Thay transistor
4.2. Lưu đồ sửa chữa bộ nguồn:
Trường hợp cầu chì không nổ nhưng bộ nguồn không hoạt động hoặc hoạt
động không ổn định, ta xây dựng lưu đồ sửa chữa như dưới đây:
Bắt đầu
Kiểm tra nguồn AC
hư
Kiểm tra cầu chì, các cuộn dây, tụ lọc
nhiễu. Kiểm tra mạch in, mối hàn
tốt
Kiểm tra nguồn DC
hư
Đo áp B1
mất
thiếu
Kiểm tra các diode
nắn, tụ lọc, mạch in
tốt
Kiểm tra mạch tạo xung
OSC + sò SW + BA xung
hư
Kiểm tra transistor
ngắt mở SW Q
tốt
hư
tốt
Kiểm tra mạch ổn áp:
hồi tiếp từ +110Vdc qua
Opto về OSC
Đo áp cực C Q
khoảng +300Vdc
mất
Kiểm tra mạch
in, cuộn tạo xung
mất
Kiểm tra linh
kiện xung
quanh
hư
Kiểm tra, thay
linh kiện hư
tốt
tốt
Kiểm tra mạch bảo vệ
(Protector)
Đo áp phân cực cho
transistor SW Q
Thay mới
tốt
Kiểm tra mạch dao
động OSC
Kết thúc
10
5. Xây dựng lưu đồ sửa chữa bộ nguồn Monitor vi tính:
Tìm hiểu sơ đồ mạch điện các bộ nguồn Monitor vi tính như hình vẽ dưới
đây.
- Các linh kiện và các chức năng chính trong mạch:
Nguồn AC: F, L1, L2, C01, C02.
Nguồn DC: Bộ nắn (Rect), tụ lọc C1.
Mạch tạo xung: KA 3842 + SW + T ( cuộn 1-2)
Mạch ổn áp: Cuộn hồi tiếp 3-4 , xung Flyback về.
Mạch bảo vệ: R5, R6, L3, C7.
RECT
F
AC
o
IN o
T
L1
C01
~
C1
220V
~
L2
+
+
D2
Input
+6V
R2
6
3
+110V
R4
R5
8
R8
KA 3842
L3
R6
D4
C7
+20V
+
C10
+
R7
1
C4
4
2
C9
C3
D3
+
4
3
+
SW 2
R3
7
IC
OSC
C2
1
R1
Filter
5
B+
+95V
B1
+
-
C02
D1
C6
C8
Xung Flyback
- Lưu đồ sửa chữa được trình bày như hình vẽ trang 12.
11
C5
Bắt đầu
Kiểm tra nguồn AC
hư
Kiểm tra cầu chì, các cuộn dây, tụ lọc
nhiễu. Kiểm tra mạch in, mối hàn
tốt
Kiểm tra nguồn DC
hư
Đo áp B1
= +300V
mất
thiếu
Kiểm tra các diode
nắn, tụ lọc, mạch in
tốt
Kiểm tra mạch tạo xung
KA 3842 + sò SW + BA
xung
hư
Kiểm tra MOSFET
ngắt mở SW Q
tốt
hư
Thay mới
tốt
Kiểm tra mạch ổn áp
Đo áp cực D sò SW
khoảng +300Vdc
tốt
mất
Kiểm tra mạch
in, cuộn tạo xung
mất
Kiểm tra linh
kiện xung
quanh
hư
Kiểm tra, thay
linh kiện hư
tốt
Kiểm tra mạch bảo vệ
(Protector)
Đo áp phân cực cho
transistor SW
tốt
Kiểm tra mạch dao
động OSC KA3842
Kết thúc
Khi cần thiết, ta có thể xây dựng lưu đồ con cho từng phần trong lưu đồ
lớn trên. Ví dụ lưu đồ kiểm tra phần dao động (OSC) dùng IC KA3842:
Bắt đầu
Đo áp cung cấp cho IC
(chân 7) khoảng +12V
mất
thiếu
Kiểm tra R1, R2
hư
Thay mới
tốt
tốt
Kiểm tra tín hiệu ngõ ra
(chân 6)
Kiểm tra, thay thử IC KA3842
Kiểm tra mạch
bảo vệ
mất
hư
Thay linh
kiện mới
tốt
tốt
Kiểm tra linh kiện xung quanh IC
Kết thúc
tốt
Thay IC
6. Xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch quét ngang trong tivi màu:
12
Khi hướng dẫn phương pháp sửa chữa mạch quét ngang trong TV màu
hay Monitor vi tính, giáo viên giảng dạy cũng nên xây dựng các lưu đồ sửa
chữa: các pan mất ánh sáng (thường gặp nhiều trong thực tế), các pan quét
ngang đã chạy nhưng chưa an toàn, … hiệu quả của việc học sẽ thuận lợi và chất
lượng hơn. Bởi lẽ giữa lý thuyết và thực hành ln có một khoảng cách nhất
định, việc xây dựng lưu đồ giúp các em tiếp cận nhanh hơn với thực tế xử lý các
hư hỏng. Để dễ theo dõi ta quan sát cấu trúc của mạch quét ngang:
- Các thành phần chính trong mạch:
H.Syn: Xung đồng bộ ngang.
H.OSC: Dao động ngang.
H.DRIVER: Hướng dẫn ngang.
H.OUT: Công suất ngang.
H.YOKE: Dốc ngang.
FLYBACK: Biến áp ngang.
PROTECTOR: Mạch bảo vệ.
H.Yoke
o
B+ = 110V
+
+Vcc
+Vcc
T
H.Vcc
H.Syn
H.OUT
Q2
H.DRIVER
Q1
IC
H.OSC
FLYBACK
Protect
- Lưu đồ sửa chữa pan TV bị mất ánh sáng do mạch quét ngang:
13
Bắt đầu
Kiểm tra nguồn
cung cấp +110V
mất
Kiểm tra mạch nguồn
tốt
Kiểm tra sò H.OUT
chạm C-E
Thay sò H.OUT
tốt
Kiểm tra mạch
H.DRIVER
hư
Đo áp cung cấp cho mất
cực C H.DRIVER
Kiểm tra trở lấy điện, sơ
cấp biến áp H.Driver
tốt
tốt
Kiểm tra mạch
H.OSC
Đo áp phân cực, kiểm tra
transistor H.DRIVER
hư
Đo áp cung cấp mất
cho IC H.OSC
tốt
tốt
Kiểm tra mạch
bảo vệ
Kiểm tra thạch anh
chia tần, thay thử
IC H.OSC
tốt
Kiểm tra, thay thử
FLYBACK
Kiểm tra đường cấp
điện cho IC H.OSC
tốt
Thay thử IC H.OSC
Kết thúc
Có thể xây dựng lưu đồ sửa chữa cho toàn mạch, cũng có thể xây dựng
cho từng phần ví dụ cho riêng mạch dao động ngang (H.OSC), …
7. Xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch quét dọc trong tivi màu:
Khi học mạch quét dọc trong TV màu, học sinh được học cấu trúc,
nguyên lý hoạt động và được phân tích kỹ về sơ đồ mạch điện. Phần thực hành
sửa chữa học sinh được trang bị thêm các kiến thức về đặc điểm sửa chữa dọc,
các kiến thức về thị trường linh kiện, các hư hỏng thường gặp của mạch quét
dọc và phương pháp sửa chữa.
Hình vẽ sau mơ tả cấu trúc cơ bản của mạch quét dọc:
14
+Vcc
V.OSC
V.Syn
+Vcc
V.OUT
V.YOKE
-Vcc
- Các thành phần chính trong mạch:
V.Syn: Xung đồng bộ dọc
V.OSC: Dao động dọc
V.OUT: Khuếch đại công suất dọc
V.YOKE: Dốc dọc (cuộn lái dọc).
- Lưu đồ sửa chữa:
Bắt đầu
Kiểm tra mạch
KĐCS dọc
(V.OUT)
hư
Đo áp cung cấp
+Vcc và -Vcc
tốt
tốt
Kiểm tra tín
hiệu xung
đồng bộ dọc
V.Syn
Kiểm tra đường
cấp nguồn
Kiểm tra, thay
thế IC (chạm)
tốt
Kiểm tra, sửa
chữa mạch dao hư
động dọc
(V.OSC)
mất
Đo áp ngõ ra
(chân ra V.Yoke)
mất hoặc
khơng bình thường
Thay IC
V.OUT
tốt
Kiểm tra mạch
in, mối hàn
Kiểm tra, thay thử
từng linh kiện theo
thứ tự ưu tiên
Thay thử IC
V.OUT
Thay thử
IC V.OSC
Kết thúc
15
8. Xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch vi xử lý trong TV màu:
Để dễ theo dõi, ta quan sát sơ đồ khối của mạch vi xử lý ở hình vẽ sau:
+Vcc
Key In
Data
IC
Memory
Memo
Clock
Remote
Control
AFT DET
Volume
Audio Mute
Bright
Contrast
Color
Tint
BH
R/C In
BL
BU
MICRO PROCESSOR
AFT
Y Processor
C Processor
TUNER
VT
NT/PAL/SECAM
6,5/5.0/5.5/4.5
TV/AV
Power ON/OFF
Reset
H.Syn
V.Syn
Dao động tạo chức
năng điều khiển hiển
thị màn hình
Audio Processor
OSC
Clock
OSC
OSC
R
G
B
Dao động tạo xung chủ
8.1. Lưu đồ kiểm tra, sửa chữa các điều kiện vào cho vi xử lý:
(Hình vẽ trang sau)
16
Bắt đầu
Kiểm tra nguồn cung
cấp cho IC VXL
mất
Kiểm tra đường
cấp điện
tốt
Kiểm tra dao động tạo
xung nhịp (clock)
mất
Kiểm tra thạch
anh dao động
tốt
Thay IC vi xử lý
tốt
Kiểm tra mạch Reset
hư
Thay thế linh kiện hỏng
tốt
Kiểm tra hệ thống phím lệnh
hư
Làm vệ sinh các
phím, thay thế
tốt
Kiểm tra tín hiệu
điều khiển từ xa
mất
Kiểm tra nguồn mất
cấp cho mắt nhận
tốt
tốt
Kiểm tra các
đường giao tiếp
IC nhớ
Kiểm tra mạch,
thay thử mắt nhận
hư
Kiểm tra, sửa
chữa mạch
tốt
Kiểm tra các xung
vào VXL : H.Syn,
V.Syn, AFT,…
mất Kiểm tra,
sửa chữa
tốt
Kiểm tra tín hiệu
bảo vệ (Protector)
hư
Sửa chữa,
thay thế
tốt
Thay thử IC VXL
Kết thúc
17
Sửa chữa nguồn
8.2. Lưu đồ kiểm tra, sửa chữa các lệnh điều khiển ngõ ra vi xử lý:
Bắt đầu
Kiểm tra lệnh điều
khiển mở nguồn
mất
Kiểm tra đường lệnh điều khiển
mở nguồn ON/OFF, IC VXL
tốt
Kiểm tra các đường điều khiển
Bright, Contrast, Color, Volume, ….
Làm vệ sinh hệ thống
phím bấm, mạch điện. mất
Kiểm tra điện áp các
ngõ ra tương ứng.
mất
tốt
mất
Kiểm tra các lệnh điều khiển dò đài VT,
BU, BH, BL, …
Thay
IC vi
xử lý
Sửa chữa, khắc phục hư hỏng
liên quan
tốt
Kiểm tra lệnh điều khiển hiển thị
mất
Kiểm tra sửa
chữa
tốt
Kiểm tra mạch
điều khiển TV/AV
mất
Kiểm tra nguồn cấp
cho các IC SW
mất
Sửa chữa nguồn cấp
tốt
tốt
Kiểm tra mạch
điều khiển thay
đổi hệ tiếng, hệ
màu
Kiểm tra mạch, thay
thử các IC SW
hư
Kiểm tra, sửa chữa mạch,
thay thử các thạch anh
Kết thúc
Trên đây là một số ví dụ cụ thể về cách xây dựng lưu đồ sửa chữa một số
mạch điện tử thông dụng.
18
PHẦN KẾT LUẬN
Sau một thời gian dài áp dụng phương pháp xây dựng lưu đồ sửa chữa
trong giảng dạy thực hành, bản thân tự nhận thấy phương pháp này thực sự rất
hiệu quả. Giáo viên hướng dẫn thực hành trên lớp dễ dàng hơn trong việc truyền
thụ nội dung kiến thức, có thêm thời gian liên hệ các hư hỏng thường gặp trong
thực tế, trang bị thêm các kiến thức về thị trường: linh kiện thay thế tương
đương, giá cả linh kiện, nơi cung cấp, tài liệu tham khảo,… Học sinh dễ nhớ, dễ
tiếp thu bài, hiểu được các bước công việc phải tiến hành khi kiểm tra, sửa chữa
một cách tồn diện chứ khơng phải nhờ sự may mắn. Quan trọng hơn nữa là tạo
sự hứng thú, chủ động, khả năng làm việc theo nhóm và đặc biệt rèn luyện kỹ
năng làm việc độc lập trong học tập.
Trong quá trình xây dựng lưu đồ, giáo viên nên khuyến khích các em
học sinh cùng tham gia, tính hiệu quả sẽ được nâng cao hơn nhiều. Giao các bài
tập liên quan về nhà, yêu cầu các em tự xây dựng các lưu đồ sửa chữa . Trên lớp,
đại diện của từng nhóm sẽ đứng lên trình bày lưu đồ của nhóm mình tự xây
dựng có sự tham gia góp ý của giáo viên hướng dẫn và của các nhóm khác.
Thơng qua quá trình này, các em vừa nắm vững kiến thức bài học vừa tích cực
và chủ động hơn trong học tập. Cũng qua đó giúp các em tự tin hơn khi trình
bày một vấn đề trước nhiều người, một trong những cái mà hiện nay người ta
gọi là xây dựng “kỹ năng mềm”.
Xây dựng các lưu đồ sửa chữa cho từng bài học khơng q khó mà lại
hiệu quả, tuy nhiên cần thường xuyên hoàn thiện từng lưu đồ để đạt được độ
chính xác cao, các từ ngữ sử dụng phải chuẩn mực (không dùng từ địa phương,
không sử dụng tiếng lóng,…). Khi cần thiết, dưới các lưu đồ cần có các ghi chú
làm rõ thêm một nội dung nào đó. Các thuật ngữ tiếng nước ngồi khơng nên
viết tắt, trừ những từ đã quá quen thuộc.
Xây dựng lưu đồ sửa chữa là phương pháp giảng dạy thực hành mà giáo
viên dạy nghề nên áp dụng, ai cũng có thể làm được và bởi tính thiết thực của
nó. Tuy nhiên trong thực tế, qua quan sát thấy một số giáo viên hoặc là còn chưa
19
áp dụng hoặc còn chưa thực sự quan tâm đúng mức tới phương pháp này. Qua
phần trình bày này, người viết mong rằng phương pháp này sẽ được áp dụng
thường xuyên và rộng rãi trong các trường, các cơ sở dạy nghề.
Mặc dù có nhiều ưu điểm song lưu đồ cũng có những hạn chế. Trong
khn khổ giới hạn của trang giấy, một số nội dung không thể thể hiện hết
được. Mặt khác các hình khối trên lưu đồ nếu khơng được bố trí hợp lý có thể
gây sự phân tán cho người đọc.
Trên đây là một vài ý kiến trao đổi với các bạn đồng nghiệp gần, xa về
phương pháp xây dựng lưu đồ sửa chữa mạch. Mặc dù đã rất cố gắng song
không thể tránh được các thiếu sót về câu chữ, các thuật ngữ tiếng Anh, …
Người viết mong nhận được những ý kiến đóng góp chân thành của các bạn
đồng nghiệp, các em học sinh.
Kiên Giang, ngày 01 tháng 04 năm 2012
Người viết
Nguyễn Tiến Thái
20
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
21
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ, XẾP LOẠI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………….
22
23
