Cơ sở thực tiễn [Mâu thuẫn giữa LLSX và QHSXtừ 1975 đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta thực trạng và giải pháp].doc.DOC

Phần A: Giới thiệu đề tài
Lịch sử phát triển của sản xuất loài ngời là lịch sử phát triẻn của các PTSX kế
tiếp nhau. PTSX là sự thống nhất biện chứng giữa LLSX và QHSX đó là cách
thức sản xuất ra của cảI vật chất mà trong đó LLSX đạt đến một trình độ nhất
định , thống nhất với QHSX tơng ứng với nó . Theo định nghĩa của phép biện
chứng duy vật :Là khoa học về mối liên hệ phổ biến và sự phát triển, khoa học về
những quy luật phổ biến nhất của sự vận động và sự phát triến cuả tự nhiên, xã
hội và t duy trên cơ sở duy vật . Theo định nghĩa trên xã hội ngày càng phát triển
thì mối quân hẹ giữa QHSX va LLSX là không thể tách rời , đây là quy luật
chung của sự phát triển và là một trong những quy luật quan trọng quy định sự
tồn tại, phát triển và tiến bộ xã hội.
Mặc dù vậy trong thực tế, hai nhân tố QHSX và LLSX đã làm nảy sinh những
mâu thuẫn giữa chúng . Và sự mâu thuẫn này ngày càng trở nên gay gắt làm cho
nền kinh tế nớc ta ở trong tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng trong một thời
gian dài .Mâu thuẫn này giảI quyết ra sao?, nguyên nhân của vấn đề sẽ đợc đề
cập đến trong bài viết dới đây. Đây là lần đầu tiên viết tiểu luận nên trong quá
trình viết không thể không có những sai sót, Xin nhận đợc những ý kiến đóng
góp của thầy cô và các bạn để các bài viết khác sẽ tốt hơn.
1
Phần B: cơ sở của đề tài
I. Cơ sở lý luận chung
C.Mác va Ph.Ăng-ghen đã sáng lập ra chủ nghĩa duy vật biện chứng vào giữa thế
kỷ XIX và dợc Lênin phát triển lên vào giữa thế kỷ XX đã đem lại cho phép biên
chứng duy vật sự thống nhất hữu cơ giữa thế giới quan duy vật và phơng pháp
luận biện chứng . Phép biện chứng đã thực sự trở thành khoa học trong đó mối liên
hệ giữa QHSX phải phù hợp với tính chất trình độ của LLSX là mối liên hệ giàng
buộc và chi phối lẫn nhau .Mối liên hệ tạo ra sự chuyển hoá đa dạng , phong phú
của mỗi sự vật hiện tợng .Chính vì sự đa dạng này khiến chúng ta khi nghiên cứu
vấn đề cần nhìn nhận một cách toàn diện .Có nh thế mới nắm bắt đợc bản chất ,
cái cốt lõi của sự vật mà không bị rơi vaò nguỵ biện trong nhận thức và hành
động.

Một trong những quy luật quan trọng nhất của chủ nghĩa duy vật biện chứng là
quy luật mâu thuẫn .Theo quy luật này thì trong kết cấu của mọi sự vật hiện tợng
không phải bao giờ cũng bao gồm các nhân tố đồng nhất,thống nhất với nhau mà
mọi sự vật hiện tợng đều đợc cấu tạo nên bởi một thể thống nhất bao gồm nhiều
mặt khác nhau, trong đó có những mặt đối lập.Các mặt đối lập tác đọng với nhau
sẽ xuất hiện những mâu thuẫn.Mâu thuẫn xuất hiện khi các mặt đối lập đó tác
động ,liên hệ và chi phối lẫn nhau.Đấu tranh nhằm giải quyết những mâu thuẫn
giữa chúng làm cho sự vật mới ra đời,thay thế sự vật cũ đã cho thấy s vận động
không ngừng của s vật,PTSX cũng tuân theo quy luật này.
Trong quá trình lịch sử tự nhiên các mối quan hệ giữa con ngời với tự nhiên,gia
con ngời voi con ngời cũng luôn luôn biến đổi thống nhất với nhau.LLSX biểu thị
mối quan hệ giữa con ngời với tự nhiên trong quá trình sản xuất,là mặt tự nhiên
của sản xuất xã hội.QHSX là mối quan hệ giữa con ngời với con ngời trong quá
trình sản xuất,nó là mặt xã hội của sản xuất.LLSX gồm những công cụ laođộng
mà con ngời dùng để tạo ra của cải vật chất nhờ kinh nghiệm và thói quen lao
động đã đợc tích luỹ lại trong quá trình sản xuất. QHSX đợc hiẻu là những quan
hệ vật chất,quan hệ kinh tế của đời sống xã hội trong từng giai đoạn phát triển.
Mối quan hệ giữa LLSX và QHSXđã đợc C.Mác viết:
2
" Những thời đại kinh tế khác nhau không phải ở chỗ chúng sản xuất ra cái gì ,mà
là ở chỗ chúng sản xuất bằng cách nào, với những t liệu lao động nào". Khi QHSX
phù hợp với tính chất trình độ LLSX nó sẽ trở thành động lực thúc đẩy, tạo điều
kiện cho LLSX phát triển và ngợc lại khi QHSX lạc hậu hơn hay ở mức độ cao
hơn so với tính chất trình độ LLSX thì nó sẽ trở thành xiềng xích kìm hãm sự
phát triển của LLSX, mâu thuẫn nảy sinh và việc giải quyết mâu thuẫn tạo ra động
lực phát triển của PTSX, theo đúng với nội dung của quy luật mâu thuẫn. Và cứ
nh vậy lịch sử của sản xuất đã vận động và phát triển trong quá trình lệch pha đến
cân bằng rồi lại lệch pha mới... Chỉ có khái niệm mâu thuẫn mới có đủ khả năng
để vạch ra động lực của sự phát triển, mới có thể cho ta nhận thức đợc quy luật của
s vân động kinh tế.

II . Cơ sở thực tiễn
Mâu thuẫn gia LLSX và QHSX trong giai đoạn đi lên CNXH ở nớc ta thực trạng
và giải pháp.
1. Thực trạng .
a. Việt Nam trong thời kỳ đầu đi lên chủ nghĩa xã hội .
Sau 30/4/1975 nớc ta hoàn toàn giải phóng, chúng ta đã đạt đợc những thành tựu
trong việc hàn gắn vết thơng chiến tranh .Tuy nhien nền kinh tế nớc ta vẫn là nền
kinh tế nông nghiệp kém phát triển mang nặng tính tự cấp, tự túc .Trang bị kỹ
thuật và kết cấu xã hội yếu kém, cơ cấu kinh tế mất cân đối, cơ cấu kinh tế tập
chung quan liêu bao cấp để lại nhiều hậu quả nặng nề . Nền kinh té kém hiệu quả,
năng suất lao động thấp, khủng hoảng kinh tế kéo dài, các tệ nạn tham nhũng... lan
rộng, Đảng cộng sản còn non, đội ngũ cán bộ còn yếu về năng lực...các thế lực đế
quốc và phản động ráo riết thực hiện chiến lợc diễn biến hoà bình, phá hoại và bao
vây kinh tế...Nếp sống văn hoá , đạo đức bị xói mòn, lòng tin vào Đảng và Nhà n-
ớc bị giảm sút.
Thực trạng trên có nguồn gốc sâu xa do lịch sử để lại và hậu quả của nhiều năm
chiến tranh, song chủ yếu là chúng ta đã vi phạm sai lầm chủ quan duy ý chí, vi
phạm các quy luật khách quan trong cải tạo xã hội chủ nghĩa, trong tiến hành công
nghiệp hoá và trong cơ chế quản lý kinh tế đặc biệt là sự phù hợp giữa LLSX và
3
QHSX. Chúng ta đã sai lầm khi tiến hành xây dựng QHSX tiên tiến rồi mới thúc
đẩy lựa chọn LLSX phát triển, biến đổi. Sự biến đổi đó bao giờ cũng bắt đầu bằng
sự biến đổi và phát triển của LLSX. LLSX biến đổi dẫn đến mâu thuẫn gay gắt
với QHSX hiện có và xuất hiện một đòi hỏi khách quan là xoá bỏ QHSX cũ, thay
bằng kiểu QHSX mới thích ứng với một trình độ phát triển mới của LLSX. C.Mác
viết :"Tới một giai đoạn phát triển nào đó các LLSX vật chất xã hội sẽ mâu thuẫn
với QHSX hiện có ... mà trong đó từ trớc đến nay các LLSX vẫn phát triển. Từ chỗ
là hình thức phát triển của các LLSX, những QHSX ấy trở thành xiềng xích của
các LLSX . Khi đó bắt đầu thời đại của một cuộc cách mạng xã hội
1

". Kết quả là
dã tạo ra cho chúng ta một nhận thức bản chất của phép biện chứng giữa LLSX và
QHSX trong phạm vi hình thái kinh tế xã hội mới sẽ không chứa đựng sự tác động
qua lại lẫn nhau, không còn tồn tại mâu thuẫn biện chứng giữa chúng mà sự lựa
chọn dần dần LLSX cho phù hợp với khoảng không gian rộng lớn của QHSX.
b.Việt Nam chuyển đổi sang cơ chế kinh tế mới
Trớc tình hình trên đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã đề ra việc tiến hành công
cuộc đổi mới kinh tế là đúng đắn:"phải kết hợp chặt chẽ ngay từ đầu đổi mới kinh
tế với đổi mới chính trị, lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm, đồng thời từng bớc đổi
mới chính trị"
2
Chính nhờ đờng lối đổi mới và lựa chọn các bớc đi thích hợp mà nớc ta đã từng b-
ớc thoát khỏi khủng hoảng kinh tế và đứng vững trớc sự sụp đổ của hệ thống xã
hội chủ nghĩa thế giới. Công cuộc đổi mới đề ra cho chúng ta nhiệm vụ phải xem
xét lại phơng thức và con đờng đa đất nớc ta tiến lên. Sai lầm của ta là đã đẩy
nhiều mặt của QHSX lên quá cao, tách rời trạng thái còn thấp kém của LLSX làm
cho hai nhân tố này mâu thuẫn với nhau dẫn đến kìm hãm sự phát triển của sản
xuất xã hội. Đại hội Đảng lần thứ VI đã nhận ra sai lầm và cũng đã thấy rằng việc
cải tạo QHSX xã hội là cần thiết nhng không thể tiến hành một cách chủ quan
nóng vội nh trớc đây, nghĩa là cải tạo và củng cố QHSX nhng gắn liền với sự phát
triển của LLSX. Đại hội VII của Đảng cũng chỉ rõ:"...phù hợp với sự phát triển của
LLSX, thiết lập từng bớc QHSX xã hội chủ nghĩa từ thấp đến cao với sự đa dạng
1
C.Mác -Ph.Ang-ghen:Tuyển tập..t.1,NXB Sự thật,HN,1970,tr438
2
V.I.Lenin Toàn tập ,tập 2
4
về hình thức sở hữu. Phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định h-
ớng xã hội chủ nghĩa, vận hành theo cơ chế thị trờng có sự quản lý của Nhà nớc"
3

Cải tạo và củng cố QHSX nhng bao giờ cũng phải gắn liền với sự phát triển của
LLSX, và đợc đảm bảo bằng sự phát triển của LLSX. Đó là điều kiện cơ bản cho
cuộc cách mạng QHSX phát triển vững chắc. Với trình độ của mình LLSX yêu cầu
phải có những QHSXphù hợp với nó mới có thể bộc lộ hết khả năng của mình và
mới có khả năng phát triển nhanh chóng. Tơng ứng với mỗi trình độ LLSX đòi hỏi
một QHSX, một thành phần kinh tế nhất định nh Ph.Ăng-ghen viết :"...giai cấp T
sản không thể biến những t liệu sản xuất có tính chất hạn chế ấy thành những
LLSX mạnh mẽ đợc nếu không biến những t liệu sản xuất của cá nhân thành
những t liệu sản xuất có tính chất xã hội, mà chỉ một số đông ngời cùng làm mới
có thể s dụng đợc"
4
. Kết hợp từng u thế riêng của từng thành phần kinh tế thông
qua phân cônglao động xã hội là con đờng hiệu quả nhất để phát triển LLSX, qua
đây ta cũng thấy rõ vấn đề cơ bản là lầm thế nào để QHSX phù hợp với tính chất,
trình độ phát triển của LLSX.
Việc phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần ở nớc ta luôn luôn đợc tiến hành
đồng thời với việc không ngừng đổi mới và hoàn thiện cơ chế quản lý kinh tế
nhằm bảo đảm cho s phát triển đó không xa rời định hớng xã hội chủ nghĩa. Hiện
nay các thành phần kinh tế của ta đang vận động theo cơ chế thị trờng với sự điều
tiết quản lý của Nhà nớc theo định hớng xã hội chủ nghĩa. Nhà nớc quản lý thị tr-
ờng bằng pháp luật, bằng cơ chế chính sách ,và các đòn bẩy kinh tế để phát triển
để sản xuất phục vụ mọi nhu cầu của xã hội.
c.Những u điểm và hạn chế trong cơ chế kinh tếmới
*Ưu điểm:
Trong cơ ché kinh tế mới, sự cạnh tranh diễn ra mạnh mẽ. Do đó tính năng động
sáng tạo đơc phát huy, ngời lao động đã không còn tính ỷ lại vào nhà nớc nh trong
cơ ché tập trung quan liêu bao cấp mà không biết chủ động tìm việc và tăng thu
3
Cơng lĩnh xây dựng đất nớc trong thời kỳ quá độ lên CNXH,NXB Sự thật,HN,1991,tr9-10
4

Ph.Ăng-ghen Chống đuy rinh,NXB Sự thật,HN,1971,tr 455
5