skkn giáo dục một số kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp thpt an lương đông

Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
Đề tài:
“Giáo dục một số kĩ năng sống cho học sinh
trong công tác chủ nhiệm lớp”
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Xã hội hiện đại dễ nảy sinh những thách thức, nguy cơ rủi ro, muốn
thành công và hạnh phúc con người cần trang bị kĩ năng sống. Nhưng
những năm qua, trong công tác giảng dạy và giáo dục, chúng ta chủ yếu
chú trọng về việc giảng dạy kiến thức mà chưa quan tâm nhiều đến việc
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh. Do đó, các em học sinh còn thiếu
nhiều kĩ năng sống cần thiết. Như vậy để các em có khả năng hoà nhập với
cuộc sống ngày càng hiện đại, ngoài việc giảng dạy kiến thức khoa học,
chúng ta cần phải chú trọng đến việc giáo dục kĩ năng sống cho các em.
Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh không chỉ là nhiệm vụ của người giáo
viên trong quá trình lựa chọn hình thức và phương pháp giảng dạy bộ môn
mà còn là nhiệm vụ hết sức quan trọng và cần thiết của giáo viên chủ
nhiệm lớp. Từ những suy nghĩ đó, tôi đã thực hiện đề tài “Giáo dục một số
kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”.
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 1 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. THỰC TRẠNG
Vào đầu các năm học, tôi đã phát phiếu điều tra cho học sinh của 3 lớp
mà tôi trực tiếp chủ nhiệm, kết quả như sau:
Năm
học
Lớp
Số
lượng

học
sinh
Khả năng về kĩ năng sống
Tốt Khá Trung
bình
Yếu
SL TL S
L
TL S
L
TL S
L
TL
2009-
2010
11A
2
48 5 10.41
%
10 20.83
%
20 41.66
%
13 27.1%
2010-
2011
11T
N2
47 8 17.02
%

15 31.91
%
17 36.17
%
7 14.9%
2011-
2012
10A
2
45 4 8.88% 11 24.44
%
16 35.55
%
14 31.13
%
Bảng thống kê điều tra khả năng về kĩ năng sống
Nhìn tổng thể qua bảng thống kê, học sinh của chúng ta đã có khả năng
về kĩ năng sống. Nhưng tỷ lệ tốt, khá còn thấp, số học sinh có khả năng về
kĩ năng sống ở mức độ trung bình, yếu còn nhiều. Qua tìm hiểu thực tiễn,
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 2 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
học sinh có được các kĩ năng sống khá, tốt là do các em đã được trải
nghiệm trong cuộc sống, như tích cực tham gia các hoạt động của lớp, của
trường, đảm nhận trách nhiệm cán sự lớp, cán sự bộ môn, mạnh dạng trong
giao tiếp, nhiều khi có va vấp trong ứng xử, Bên cạnh đó, nhiều em học
sinh còn thiếu những kĩ năng sống cần thiết. Theo tôi, việc thiếu các kĩ
năng sống do nhiều nguyên nhân, trong đó, có hai nguyên nhân chính,
nguyên nhân thứ nhất là các em chưa được giáo dục kĩ năng sống một cách

bài bản dẫn tới thiếu hiểu biết về kĩ năng sống và nguyên nhân thứ hai là
các em chưa được hướng dẫn thực hành và chưa được trải nghiệm trong
thực tiễn cuộc sống. Từ đó, chúng ta thấy rằng, việc giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh không thể không có vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp.
Vậy kĩ năng sống là gì?
Kĩ năng sống là năng lực/ khả năng tâm lí-xã hôi của con người có thể
ứng phó với những thách thức trong cuộc sống, giải quyết các tình huống
và giao tiếp có hiệu quả. Dựa trên cơ sở phân tích kinh nghiệm quốc tế và
thực trạng giáo dục kĩ năng sống ở Việt Nam, có thể đề xuất nội dung giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh trong các trường phổ thông bao gồm 21 kĩ
năng. Trong đó, các kĩ năng giao tiếp, kĩ năng hợp tác, kĩ năng tư duy phê
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 3 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
phán, kĩ năng tư duy sáng tạo, kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng kiên định,
kĩ năng ra quyết định, kĩ năng đảm nhận trách nhiệm, thương lượng, là
những kĩ năng sống mà các em thường thực hiện trong cuộc sống hàng
ngày.


Giáo dục kĩ năng sống là giáo dục cách sống tích cực trong xã hội hiện
đại, là xây dựng những hành vi lành mạnh và thay đổi những hành vi, thói
quen tiêu cực trên cơ sở giúp người học có kiến thức, giá trị, thái độ và kĩ
năng thích hợp.
Con đường giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm
lớp thực hiện trong những công việc hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng,…
qua sinh hoạt 15 phút đầu giờ, sinh hoạt lớp, các hoạt động văn nghệ, lao
động, ngoài giờ lên lớp,…của lớp chủ nhiệm. Có rất nhiều phương pháp và
hình thức tổ chức để giáo dục kĩ năng sống cho các em. Song, chúng ta lựa

chọn những kĩ năng sống cần thiết và phương pháp sao cho phù hợp với
đối tượng học sinh. Tôi đã giáo dục kĩ năng sống học sinh lớp mình chủ
nhiệm bằng các giải pháp sau:
2. CÁC GIẢI PHÁP:
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 4 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
2.1/ Giải pháp tổ chức các chuyên đề giáo dục kĩ năng sống chuyên biệt
qua hoạt động ngoài giờ lên lớp.
Hàng năm, nhà trường giao nhiệm vụ cho giáo viên chủ nhiệm dạy giáo
dục ngoài giờ lên lớp. Trong một năm học có 9 tháng gắn với 9 chủ đề,
mỗi chủ đề có nhiều phần, nhưng tôi thường chia làm hai phần. Phần thứ
nhất tìm hiểu kiến thức khoa học và phần thứ hai là thực hành kiến thức
khoa học đó qua các sân chơi. Trong hai phần, phần thứ hai tôi đầu tư
nhiều thời gian để rèn luyện kĩ năng sống cho các em. Chín chủ đề tôi chia
về cho chín nhóm trong lớp (mỗi nhóm từ 5 đến 6 học sinh), mỗi nhóm có
nhiệm vụ phân công công việc cho nhau và bàn bạc cách thức tổ chức cho
phù hợp với chủ đề, đặc điểm của nhóm mình để có hiệu quả nhất.
Cứ luân phiên nhau như vậy, hết nhóm này đến nhóm khác tiến hành
trong suốt cả năm học. Sau mỗi lần thực hiện, giáo viên chủ nhiệm đã
đánh giá, rút kinh nghiệm, gợi ý phương pháp để lần sau nhóm khác tổ
chức không bị trùng lập và tránh nhàm chán. Các em đã tổ chức được
nhiều sân chơi bổ ích như thi xử lí tình huống, toạ đàm ngày 8/3, thi văn
nghệ nhớ ơn thầy giáo cô giáo, tìm hiểu về tình bạn, tình yêu, sức khỏe vị
thành niên, thi tài năng học trò, kể chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 5 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”

Minh …Qua đó, các em đã chủ động thực hiện nhiệm vụ của mình, phân
công công việc cụ thể, người dẫn chương trình, người thư kí, ban cố vấn,…
cả lớp là thành viên ban giám khảo, trong nhóm giúp đỡ nhau, cùng nhau
làm việc trao đổi kinh nghiệm, có cơ hội gần gũi nhau hơn, người nào cũng
cố gắng hoàn thành công việc được giao, còn các nhóm trưởng đã thể hiện
rất rõ trách nhiệm của mình.
Qua các hoạt động này, chúng ta đã giúp các em học sinh nhận thức
được rằng được trao đổi, trình bày, gần gũi, cùng nhau làm việc, lắng nghe,
đảm nhận trách và thực hiện nhiệm vụ,… là những kĩ năng sống và những
kĩ năng này rất cần thiết đối với học sinh. Hơn nữa, các em đã tự mình thực
hiện những kĩ năng đó cũng có nghĩa là các em đã được trải nghiệm, có trải
nghiệm tất yếu sẽ tích luỹ rút kinh. Như vậy, tổ chức các chuyên đề giáo
dục kĩ năng sống chuyên biệt qua hoạt động ngoài giờ lên lớp sẽ giáo dục
cho học sinh có những hiểu biết cơ bản về các kĩ năng và thực hành các kĩ
năng giao tiếp, hợp tác, đảm nhận trách nhiệm, kĩ năng giải quyết vấn đề,
…Ngoài ra, khi các hoạt động này đã thu hút các em, nó sẽ góp phần rất
lớn trong việc giúp các em xa lánh tệ nạn xã hội, bạo lực học đường, lạm
dụng game,…
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 6 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
2.2/ Giải pháp lồng ghép, tích hợp qua các chuyên đề và các hình thức
hoạt
động khác.
Trong một năm học, giáo viên chủ nhiệm tổ chức cho học sinh tham gia
nhiều chuyên đề và nhiều hoạt động khác nhau. Đầu năm học, lớp tổ chức
đại hội lớp, đại hội chi đoàn giáo viên chủ nhiệm phân công nhiệm vụ cho
các em, như người viết báo cáo, tổ thư ký, người dẫn chương trình, trang
hoàng, viết tham luận,…giáo viên nêu vấn đề, gợi ý để các em thực hiện

quyền dân chủ của mình trong bầu cử, ứng cử, để các em tự đưa ra quyết
định chọn ai để bầu, quyết định ứng cử khi nhận thấy rằng bản thân mình
đủ khả năng làm cán sự lớp. Trong quá trình các em thực hiện, chúng ta
cần theo dõi, hướng dẫn, dìu dắt các em, năm nào chủ nhiệm tôi cũng rất
hài lòng bởi các em đã thực sự nghiêm túc trong đại hội, thực hiện tốt vai
trò của mình, có nhiều học sinh đã tự quyết định ra ứng cử vào ban cán sự
lớp, ban chấp hành chi đoàn và các em đã lựa chọn khách quan trong bầu
cử. Qua đó, học sinh đã thực hiện được quyền dân chủ của mình và đã rèn
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 7 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
luyện được nhiều kĩ năng như kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng kiên định
lập trường, kĩ năng thể hiện sự tự tin và kĩ năng ra quyết định.
Ngoài ra, hàng ngày, hàng tuần, chúng ta đều tổ chức sinh hoạt 15 phút
đầu giờ, sinh hoạt lớp. Qua các buổi sinh hoạt 15 phút đầu giờ, giáo viên
tạo nhiều cơ hội để cán sự bộ môn giải và giải trình các bài tập trong ngày,
để các em tự trao đổi nội dung bài học và phương pháp học tập. Khi đó,
các em sẽ được nói, được trình bày, được trao đổi chắc chắn rằng các em sẽ
mạnh dạng, tự tin hơn trong giao tiếp. Thông thường, giờ sinh hoạt lớp
được các em chờ đợi cả tuần. Cho nên, tôi đã xây dựng kế hoạch cho giờ
sinh hoạt lớp khá bài bản, thường có hai nội dung, nội dung thứ nhất là
nhận xét đánh giá tuần qua và kế hoạch tuần đến còn nội dung thứ hai là
phần vui chơi. Ở phần đầu, ngay từ đầu năm, tôi đã hướng dẫn cho ban cán
sự lớp, các tổ trưởng, tự điều hành sinh hoạt theo yêu cầu của giáo viên chủ
nhiệm và đặc điểm tình hình của lớp, giáo viên nêu vấn đề, gợi mở để các
em học sinh trong lớp tích cực tham gia đóng góp ý kiến. Ban cán sự lớp
và các tổ trưởng được thay thế, có khi luân phiên nhau để trong lớp nhiều
người được làm ban cán sự lớp, tổ trưởng. Có như vậy, các em mới được
trải nghiệm về kĩ năng sống. Còn phần thứ hai là tổ chức vui chơi, giáo

Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 8 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
viên nên ưu tiên, động viên, hướng dẫn cho những học sinh nhút nhát, có
hoàn cảnh đặc biệt, nói năng, xử sự hay va vấp hoặc có em có kĩ năng sống
nhưng cố tình không thực hiện, không tham gia với lớp để giáo viên kịp
thời giúp đỡ, uốn nắn, rèn luyện, giúp các em được trải nghiệm nhằm tạo
cơ hội cho học sinh lớp chủ nhiệm đều được hiểu biết và thực hành kĩ năng
sống.
Kết thúc học kì I, giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn cho các em tự viết bản
đánh giá cá nhân. Nội dung đánh giá những việc mình đã làm được, mặt
chưa làm được trong thời gian qua, phương hướng đến và những đề xuất.
Qua việc làm này, chúng ta giáo dục cho học sinh kĩ năng tự đánh giá bản
thân và có trách nhiệm với bản thân mình.
2.3/ Giải pháp qua xử lý các tình huống trong thực tiễn cuộc sống:
Trong thực tiễn cuộc sống, có rất nhiều tình huống xảy ra khi tham gia
các hoạt động với lớp như tập văn nghệ, lao động, giao tiếp với bạn bè,
người lớn, thầy cô,…lúc này tâm lí các em thoả mái hơn nên nhiều khi
không kìm chế bản thân sẽ bộc lộ thiếu sót của mình như nói năng tuỳ tiện,
xử sự thiếu suy nghĩ, bốc đồng xung đột,… những biểu hiện này thể hiện
các em thiếu kĩ năng sống. Lúc này, giáo viên chủ nhiệm và học sinh thật
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 9 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
sự gần gũi với nhau nhất, đó là điều kiện hết sức thuận lợi để chúng ta
hướng dẫn cho các em. Chúng ta khéo léo nhắt nhỡ, nhẹ nhàng chỉ ra
khuyết điểm hoặc kể một câu chuyên đạo đức, nêu một tấm gương tốt phù
hợp để các em nhìn nhận và sửa chữa. Có những lúc gặp tình huống khó

giải quyết của người khác, chúng ta cũng nên cho học sinh đặt vị trí của
các em vào nhân vật đó để xử sự. Như vậy sẽ giúp cho các em làm quen
với nhiều kĩ năng cụ thể trong cuộc sống.
2.4/ Giải pháp qua tham vấn, tư vấn đối với cá nhân hoặc nhóm học
sinh
Ngoài các giải pháp trên, giáo viên chủ nhiệm cần tham vấn, tư vấn cụ
thể cho từng em học sinh hoặc từng nhóm học sinh. Khi được tham vấn, tư
vấn sẽ giúp các em có vốn hiểu biết cơ bản về kĩ năng sống và sự cần thiết
của kĩ năng sống sẽ giúp các em tự tin hơn trong quá trình rèn luyện kĩ
năng sống cho bản thân mình. Khi gặp một hành động thiếu kĩ năng sống,
tuỳ theo hoàn cảnh và đối tượng học sinh mà giáo viên có thể tư vấn trực
tiếp ngay lúc đó, cũng có lúc chúng ta nên chọn thời gian không gian hợp lí
để tư vấn cho các em. Khi đó, các em lĩnh hội vấn đề dễ dàng hơn, hiệu
quả hơn. Ví dụ, trong quá trình giáo viên đang triển khai kế hoạch tuần
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 10 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
đến, có một học sinh nói cộc lốc, không xin phép, không thưa bẩm. Vậy là
em đó thiếu kĩ năng giao tiếp, nếu chúng ta điều chỉnh ngay sẽ tạo sự căng
thẳng khó chịu, sẽ thiếu hiệu quả giáo dục. Trong trường hợp này, chúng ta
nên chọn một không gian và thời gian hợp lí gặp riêng em học sinh đó để
chỉ ra cách xử sự hay hơn, lễ phép hơn, đúng mực hơn, em đó sẽ lĩnh hội
vấn đề dễ dàng hơn và hiệu quả hơn.
III. KẾT QUẢ
Năm học Lớp Số
lượng
học
sinh
Khả năng về kĩ năng sống

Tốt Khá Trung
bình
Yếu
SL TL S
L
TL S
L
TL S
L
TL
2009-
2010
11A2 48 15 31.25
%
20 41.66
%
10 20.83
%
03 6.26
%
2010-
2011
11TN
2
47 25 53.19
%
14 29.79
%
08 17.02
%

0 0%
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 11 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
2011-
2012
10A2 45 15 33.33
%
20 44.44
%
08 17.77
%
02 4.46
%

So sánh thống kê khả năng về kĩ năng sống đầu năm với kết quả cuối
năm của các lớp, tôi rất vui mừng khi thấy được sự tiến bộ của các em, số
học sinh thiếu hiểu biết và thiếu ý thức về kĩ năng sống ngày một giảm, tỷ
lệ học sinh có nhiều kĩ năng sống ngày càng nhiều, các em có thể ứng phó
với những thách thức trong cuộc sống, giải quyết các tình huống và giao
tiếp có hiệu quả.
IV. KHẲNG ĐỊNH VẤN ĐỀ
Sau ba năm thực hiện đề tài “Giáo dục một số kĩ năng sống cho học sinh
trong công tác chủ nhiệm lớp” tôi khẳng định, các giải pháp giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh trong đề tài này rất phù hợp, thuận lợi và hiệu quả
để giáo viên giáo dục kĩ năng sống cho các em trong quá trình chủ nhiệm
lớp. Đề tài này có thể thực hiện cho tất cả các lớp ở các trường phổ thông.
V. KẾT LUẬN
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục một số kĩ năng sống cho học

sinh trong công tác chủ nhiệm lớp” đã giúp các em hiểu, trải nghiệm và trở
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 12 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
thành những học sinh có nhiều kĩ năng cần thiết như kĩ năng giao tiếp, kĩ
năng nhận thức, kĩ năng hợp tác, kĩ năng tư duy phê phán, kĩ năng tư duy
sáng tạo, kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng kiên định, kĩ năng ra quyết
định, kĩ năng đảm nhận trách nhiệm, kĩ năng thể hiện sự tự tin,…. Qua đó,
giúp các em có thể ứng phó với những thách thức trong cuộc sống, biết tự
bảo vệ mình, phòng tránh tệ nạn xã hội, bạo lực học đường, lạm dụng
game, giải quyết các tình huống xảy ra, giao tiếp có văn hoá và hiệu quả.
Chúng ta áp dụng đề tài này thường xuyên sẽ góp phần không nhỏ vào
công tác giáo dục toàn diện học sinh, xây dựng trường học thân thiện, học
sinh tích cực, cơ quan văn hoá và giúp các em trong việc chủ động lĩnh hội
tri thức.
Bản thân tôi rất mong được lắng nghe các cấp lãnh đạo ngành giáo dục,
các thầy cô, đồng nghiệp trao đổi, góp ý để đề tài sáng kiến kinh nghiệm
“Giáo dục một số kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm
lớp”được hoàn chỉnh và nhân rộng.

Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 13 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
Phú Lộc, ngày 20 tháng 3 năm 2012
Người viết
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 14 -

Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
Hà Thị Thanh Trà
* Đánh giá, xếp loại của HĐKH Trường THPT An Lương Đông







HIỆU TRƯỞNG
Chủ tịch
(Ký tên và đóng dấu)
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 15 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
* Đánh giá, xếp loại của Hội đồng thẩm định SKKN Sở







GIÁM ĐỐC
Chủ tịch
(Ký tên và đóng dấu)
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông

- 16 -
Sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong công tác chủ nhiệm lớp”
Hà Thị Thanh Trà Trường THPT An Lương
Đông
- 17 -