Phương pháp tọa độ trong mặt phẳng trong chương trình hình học lớp 10 ban nâng cao

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

VŨ THỊ DUYÊN

DẠY HỌC KHÁM PHÁ CÓ HƯỚNG DẪN ĐỐI VỚI CHỦ ĐỀ
PHƯƠNG PHÁP TỌA ĐỘ TRONG MẶT PHẲNG TRONG CHƯƠNG
TRÌNH HÌNH HỌC LỚP 10 BAN NÂNG CAO

ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM TOÁN
Chuyên ngành: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC (BỘ MƠN TỐN)

Mã số: 60 14 10

HÀ NỘI – 2012


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

DẠY HỌC KHÁM PHÁ CÓ HƯỚNG DẪN ĐỐI VỚI CHỦ ĐỀ
PHƯƠNG PHÁP TỌA ĐỘ TRONG MẶT PHẲNG TRONG CHƯƠNG
TRÌNH HÌNH HỌC LỚP 10 BAN NÂNG CAO

ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM TOÁN
Chuyên ngành: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC (BỘ MƠN TỐN)

Mã số: 60 14 10

Học viên:

Vũ Thị Duyên

Cao học LLPP K6
Cán bộ hướng dẫn: TS. Lê Phê Đô

HÀ NỘI – 2012


Ý kiến của cán bộ hướng dẫn khoa học:

Cán bộ hướng dẫn
(ký và ghi họ tên)


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Chúng ta đang sống trong thế kỉ 21-thế kỉ của sự bùng nổ về công nghệ thông
tin và khoa học kĩ thuật. Các thông tin khoa học ấy đã can thiệp vào mọi mặt của
đời sống xã hội. Để làm chủ được thiên nhiên, xã hội và bản thân con người phải
nắm bắt được những thông tin khoa học ấy. Trong khi đó chúng ta không thể kéo
dài thời gian học tập trong ngày, không thể kéo dài thời gian học tập của người
học. Do đó yêu cầu đặt ra là chúng ta phải thay đổi phương pháp dạy học để sao
cho trong một thời gian ngắn nhất người học có thể tiếp nhận được những thông tin
cơ bản nhất, thiết thực nhất đáp ứng được nhu cầu của xã hội và thời đại.
Định hướng đổi mới phương pháp dạy học đã được khẳng định trong Nghị
quyết Trung ương 4 khóa VII, Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII và được pháp
chế hóa trong Luật Giáo dục năm 2005.
Nghị quyết trung ương 4 khóa VII đã chỉ rõ nhiệm vụ quan trọng của ngành
giáo dục và đào tạo là: “ Phải khuyến khích tự học, phải áp dụng những phương
pháp dạy học hiện đại để bồi dưỡng cho sinh viên những năng lực tư duy sáng tạo,

năng lực giải quyết vấn đề…”.
Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII tiếp tục khẳng định : “ Đổi mới phương
pháp giáo dục, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo
của người học. Từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện
đại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu
cho học sinh, nhất là sinh viên Cao đẳng, Đại học.”
Định hướng trên được pháp chế hóa tại điều 5.2, Luật Giáo dục năm 2005:
“Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng
tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành,
lòng say mê học tập và ý chí vươn lên.”
Để đạt được mục tiêu giáo dục, yêu cầu về nội dung và phương pháp giáo dục
trong Luật Giáo dục và các Nghị quyết của Trung ương Đảng, Bộ giáo dục và đào
tạo đã phát động phong trào đổi mới giáo dục, nhấn mạnh vào đổi mới dạy học


trong toàn quốc. Trong những năm gần đây, phong trào đổi mới phương pháp dạy
học đã được đẩy mạnh ở tất cả các cấp học nói chung, ở bậc phổ thông nói riêng.
Có nhiều phương pháp dạy học theo xu hướng mới đã được vận dụng như: dạy học
phát hiện và giải quyết vấn đề, dạy học theo thuyết tình huống, dạy học hợp tác,
dạy học khám phá, dạy học phân hóa…nhằm phát huy tính tích cực, chủ động,
sáng tạo của người học.Trong các phương pháp dạy học tích cực kể trên thì
phương pháp dạy học khám phá tỏ ra có hiệu quả và dễ vận dụng vào trong nhà
trường phổ thông hiện nay. Với phương pháp này, dựa vào kiến thức đã có học
sinh làm việc với nội dung mới một cách tự nhiên như là một nhu cầu chứ không
phải ép buộc. Hơn nữa học sinh còn như được “ phát minh” ra kiến thức cho mình.
Trong chương trình toán phổ thông, phương pháp tọa độ trong mặt phẳng là
một chương của hình học 10. Khi học phần này các em sẽ thấy được mối quan hệ
giữa hình học phẳng với đại số và giải tích, thông qua áp dụng phương pháp tọa độ
trong mặt phẳng để giải các bài toán của hình học phẳng. Trước khi học phần này
học sinh đã được học các tính chất của hình học phẳng ở cấp 2, các kiến thức về

vectơ trong mặt phẳng và hệ tọa độ trong mặt phẳng ở chương 1 của lớp 10. Vì thế,
trong chương này nếu giáo viên chỉ áp đặt kiến thức cho học sinh thì không phát
huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh dựa trên những kiến thức
đã có của các em. Chính vì vậy, để học sinh có thể học phần Phương pháp tọa độ
trong mặt phẳng một cách tích cực, chủ động, sáng tạo thì giáo viên cần vận dụng
những phương pháp dạy học mới phù hợp với đặc điểm của chương để giảng dạy
cho các em.
Xuất phát từ những lí do trên mà tôi chọn đề tài nghiên cứu của luận văn là:
“ Dạy học khám phá có hướng dẫn đối với chủ đề phương pháp tọa độ
trong mặt phẳng trong chương trình hình học lớp 10 ban nâng cao”.
2. Lịch sử nghiên cứu
 Quan niệm dạy học khám phá của các tác giả nước ngoài.
 Quan niệm dạy học khám phá của các tác giả trong nước.
3. Mục đích nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu


+ Mục đích nghiên cứu là: thiết kế một số giáo án dạy học đối với chủ đề
phương pháp tọa độ trong mặt phẳng bằng dạy học khám phá có hướng dẫn nhằm
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, góp phần nâng cao chất
lượng dạy học nội dung này.
+ Các nhiệm vụ nghiên cứu :
- Nghiên cứu cơ sở lí luận về dạy học khám phá, đặc biệt là dạy học khám
phá có hướng dẫn.
- Thiết kế một số giáo án dạy học phần phương pháp tọa độ trong mặt phẳng
vận dụng dạy học khám phá có hướng dẫn.
- Thực nghiệm sư phạm để kiểm nghiệm tính khả thi và hiệu quả của đề tài.
4. Phạm vi nghiên cứu
Chương Phương pháp tọa độ trong mặt phẳng trong chương trình hình học
lớp 10 ban nâng cao.
5. Mẫu khảo sát

Khối 10 -Trường THPT Chuyên Trần Phú -Hải Phòng.
6. Giả thuyết nghiên cứu
Nếu vận dụng dạy học khám phá có hướng dẫn trong dạy học chương
phương pháp tọa độ trong mặt phẳng trong chương trình hình học 10 ban nâng cao
thì sẽ phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, qua đó nâng
cao chất lượng dạy và học ở trường phổ thông.
7. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí luận : Nghiên cứu các tài liệu lí luận về phương
pháp dạy và học, đặc biệt là các tài liệu viết về dạy học khám phá và dạy học khám
có hướng dẫn.
- Phương pháp điều tra quan sát: tiến hành dự giờ, trao đổi, tham khảo ý
kiến một số đồng nghiệp dạy giỏi toán, có kinh nghiệm, tìm hiểu thực tiễn
giảng dạy phần phương pháp tọa độ trong mặt phẳng.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: thực nghiệm giảng dạy một số giáo án
soạn theo hướng của đề tài nhằm đánh giá tính khả thi và hiệu quả của đề tài.


8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo luận văn dự kiến
được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn
Chương 2: Thiết kế một số giáo án dạy học phần phương pháp tọa độ trong mặt
phẳng bằng phương pháp dạy học khám phá có hướng dẫn
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Dạy học khám phá
1.1.1. Một số quan điểm về dạy học khám phá

1.1.3. Các hình thức của dạy học khám phá
1.1.4. Các mức độ của dạy học khám phá
1.2. Dạy học khám phá có hướng dẫn
1.2.1.Đặc trưng của dạy học khám có hướng dẫn
1.2.1.Ưu điểm và khó khăn của dạy học khám phá có hướng dẫn
1.3. Cơ sở thực tiễn
1.3.1. Yêu cầu, mục tiêu dạy học của chương
1.3.2. Nội dung chương trình của chương Phương pháp tọa độ trong mặt
phẳng-hình học 10-ban nâng cao
1.3.3. Tìm hiểu thực tiễn dạy học phần phương pháp tọa độ trong mặt phẳnghình học 10-ban nâng cao
CHƯƠNG 2
THIẾT KẾ MỘT SỐ GIÁO ÁN DẠY HỌC PHẦN PHƯƠNG PHÁP TỌA
ĐỘ TRONG MẶT PHẲNG BẰNG DẠY HỌC KHÁM PHÁ
CÓ HƯỚNG DẪN
2.1. Giáo án bài : Phương trình tổng quát của đường thẳng (tiết 1)
2.2. Giáo án bài : Phương trình tham số của đường thẳng (tiết 1)
2.3. Giáo án bài : Bài tập về phương trình của đường thẳng
2.4. Giáo án bài : Khoảng cách và góc (tiết 1)
2.5. Giáo án bài : Bài tập khoảng cách và góc
2.6. Giáo án bài : Đường tròn(tiết 2)
2.7. Giáo án bài : Đường hypecbol(tiết 1)
2.8. Giáo án bài : Ôn tập chương 3


CHƯƠNG 3
THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
3.1. Mục đích thực nghiệm
3.2. Nội dung thực nghiệm
3.3. Tổ chức thực nghiệm
3.4. Kết luận chung về thực nghiệm

KẾT LUẬN
Qua nghiên cứu đề tài : “ Dạy học khám phá có hướng dẫn đối với chủ đề
phương pháp tọa độ trong mặt phẳng trong chương trình hình học lớp 10 ban
nâng cao” chúng tôi đã thu được kết quả chính sau:
1. Hệ thớng được cơ sở lí ḷn về dạy học khám phá và dạy học khám phá có
hướng dẫn.
2. Xây dựng được 9 giáo án trong chương : “ Phương pháp tọa độ trong mặt
phẳng- Hình học 10-Ban nâng cao”.
3. Tổ chức thực nghiệm sư phạm với 3 giáo án đã thiết kế. Bước đầu khẳng
định được tính khả thi và hiệu quả của phương pháp đã đề xuất.
4. Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho giáo viên Toán ở các trường
THPT.
Từ những kết quả trên cho phép chúng tôi xác nhận rằng: Giả thuyết khoa học của
luận văn là chấp nhận được và có tính hiệu quả, mục đích nghiên cứu đã hoàn
thành.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
(Để xây dựng đề cương)
1. Đoàn Quỳnh (Tổng Chủ biên), Văn Như Cương (Chủ biên), Phạm Vũ
Khuê, Bùi Văn Nghị. Hình học 10 nâng cao. Nhà xuất bản Giáo dục, 2006.
2. Văn Như Cương (Chủ Biên), Phạm Vũ Khuê, Trần Hữu Nam. Bài tập
hình học 10 nâng cao. Nhà xuất bản Giáo dục, 2006.
3. Đoàn Quỳnh (Tổng Chủ biên), Văn Như Cương (Chủ biên), Phạm Vũ
Khuê, Bùi Văn Nghị. Sách giáo viên Hình học 10 nâng cao. Nhà xuất bản Giáo
dục, 2006
4. Trần Phương, Lê Hồng Đức. Hình giải tích. Nhà xuất bản Hà Nội, 2004.
5. Nguyễn Bá Kim (Chủ biên), Vũ Dương Thụy. Phương pháp dạy học môn

toán đại cương, Nhà xuất bản Giáo dục, 2001.
6. Trần Hồng Cẩm, Cao Văn Đản, Lê Hải Yến. Giải thích thuật ngữ tâm lý,
giáo dục học thuật ngữ, Dự án Việt - Bỉ. Hà Nội, 2000.
7. Bùi Văn Nghị. Giáo trình Phương pháp dạy học những nội dung cụ thể môn
Toán. Nhà xuất bản Đại học sư phạm Hà Nội, 2008.
8. Bùi Văn Nghị. Vận dụng lý luận vào thực tiễn dạy học môn toán ở trường
phổ thông. Nhà xuất bản Đại học sư phạm Hà Nội, 2009.
9. Các đề thi tuyển sinh môn Toán và một số luận văn thạc sĩ.
10.Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hợi Đại biểu tồn q́c lần thứ IX.
Nhà x́t bản Chính trị Quốc gia . Hà Nội 2001.
11. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Luật giáo dục. Nhà
xuất bản chính trị quốc gia. Hà Nội,2005.