song với công tác đào tạo tại các cơ sở đào tạo riêng, các doanh nghiệp liên kết với các
trường đào tạo nghề để tạo nguồn lao động.
+ Nhà nước hỗ trợ đầu tư từ nguồn kinh phí chương trình mục tiêu, và các chương trình,
dự án khác để mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng đào tạo nguồn lao động. Các
trường đào tạo nghề được danh một phần chỉ tiêu đào tạo cho xuất khẩu lao động.
2.1.7. Tăng cường công tác quản lý và bảo vệ người lao động ở nước ngoài
- Kiện toàn các Ban quản lý lao động Việt Nam ở Malaysia, Đài Loan, Nhật Bản…
- Vận động để một số nước như Malaysia, Đài Loan tháo gỡ các thủ tục để các doanh
nghiệp cử cán bộ sang quản lý lao động.
- Triển khai thoả thuận đã ký về hợp tác lao động để bảo vệ quyền lợi cho người lao động;
thúc đẩy đàm phán và ký kết các thỏa thuận với các nước khác.
- Kiểm tra, giám sát các doanh nghiệp trong việc ký kết hợp đồng với đối tác nước ngoài
bảo đảm các điều kiện theo quy định để làm cơ sở cho việc bảo vệ quyền lợi cho người
lao động.
- Tăng cường phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý trong và ngoài nước, giữa cơ quan
đại diện ngoại giao với đại diện các doanh nghiệp tại nước ngoài.
2.1.8. Công tác thông tin – tuyên truyền
- Đổi mới công tác thông tin về xuất khẩu lao động đến tận người dân với nhiều hình thức
phù hợp.
- Cùng với các doanh nghiệp xuất khẩu lao động quan tâm cải thiện đời sống văn hoá,
tinh thần cho người lao động ở nước ngoài thông qua việc cung cấp sách, báo và tổ chức
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
các đoàn nghệ thuật đi biểu diễn ở các điểm có nhiều người lao động Việt Nam sinh sống
và làm việc.
- Tăng cường hợp tác chặt chẽ với các cơ quan thông tin đại chúng trung ương, địa
phương để thông tin đầy đủ, kịp thời các nội dung sau:
+ Chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước, các quy định pháp luật về xuất khẩu lao
động và chuyên gia nhằm tạo ra nhận thức đúng đắn trong các cấp, các ngành và người
lao động.
+ Thông tin về nhu cầu, điều kiện thị trường và tiêu chuẩn lao động để người lao động
chủ động đầu tư học tập nâng cao trình độ nghề nghiệp và ngoại ngữ đáp ứng yêu cầu thị
trường lao động quốc tế.
+ Đưa tin, bài liên quan đến hoạt động xuất khẩu lao động và chuyên gia tạo điều kiện
cho công tác ổn định và pháthị trường triển thị trường lao động ngoài nước, tạo ra thế
cạnh tranh của các doanh nghiệp và lao động ta trên thị trường quốc tế. Tổng kết và phổ
biến các mô hình, cách làm hay, có hiệu quả trong hoạt động xuất khẩu lao động và
chuyên gia, đồng thời kiên quyết đấu tranh với các hiện tượng tiêu cực, những vi phạm
xuất khẩu lao động và chuyên gia đồng thời vẫn đảm bảo quan hệ hợp tác, đối ngoại với
các nước, không làm phương hại đến phát triển thị trường.
2.1.9. Tiếp tục triển khai mô hình liên kết xuất khẩu lao động
- Các địa phương tổ chức sơ kết , đánh giá việc triển khai, rút kinh nghiệm về thí điểm mô
hình liên kết trong thời gian qua để đua công tác xuất khẩu lao động thành một công viêc
thường xuyên ở địa phương.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
- Nhân rộng mô hình ra tất cả các tỉnh, thành phố tạo sự chuyển biến đồng bộ về nhận
thức và xác định trách nhiệm của các ngành, các cấp và đoàn thể chính trị tại địa phương
trong việc đẩy mạnh xuất khẩu lao động và chuyên gia.
- Cải tiến thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp trong quá trình thực hiện
mô hình liên kết tuyển lao động tại địa phương.
2.1.10. Những việc cần làm ngay:
- Bộ Lao động Thương binh và Xã hội:
+ Có kế hoạch và thực hiện các giải pháp cụ thể chấn chỉnh ngay công tác quản lý
xuất khẩu lao động. Xây dựng quy chế, cơ chế cho một số doanh nghiệp ngoài quốc
doanh thí điểm tham gia xuât khẩu lao động.
+ Nghiên cứu chính sách bảo hiểm xã hội đối với người lao động đi làm việc ở nước
ngoài.
+ Phối hợp với các Bộ, Ngành, Địa phương, Đoàn thể, các doanh nghiệp và các cơ
sở đào tạo, tổ chức công tác đào tạo nguồn lao động và chuyên gia chất lượng cao.
+ Phối kết hợp với Bộ Ngoại giao, các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài lập
kế hoạch và tổ chức triển khai kế hoạch khai thông quan hệ lao động, nhằm mở rộng thị
trường lao động ngoài nước và xử lý các vấn đề liên quan tới lợi ích của người lao động
và quốc gia.
+ Phối hợp vơi Bộ Giao thông Vận tải để có đề án đào tạo và tuyển thuyền viên đi
làm việc có thời hạn ở nước ngoài.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
+ Tổ chức kiểm tra, thanh tra thường xuyên các hoạt động xuát khẩu lao động tại
các doanh nghiệp, các tổ chức tham gia xuất khẩu lao động, nhằm phát hiện, chấn chỉnh
và xử lý kịp thời các vi phạm thuộc quan hệ lao động.
- Bộ Ngoại giao:
+ Thông qua các hoạt động ngoại giao, đưa vấn đề hợp tác lao động vào nội dung
chương trình làm việc tại các cuộc gặp gỡ, đàm phán song phương, đa phương giữa các
nước, đưa vào các Hiệp định, Văn kiện hợp tác Kinh tê - Văn hoá và Khoa học kỹ thuật.
+ Chỉ đạo các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài thu thập thông tin, tìm
kiếm cơ hội mở rộng thị trường lao động, tham gia quản lý nhà nước về lao động tại địa
bàn.
+ Phối kết hợp với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội tổ chức khảo sát thị
trường, xây dựng các Hiệp định hoặc các thoả thuận khung về hợp tác lao động với các
nước có nhu cầu tiếp nhận lao động, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu lao
động khảo sát, thẩm định các đối tác hợp tác.
- Bộ Tài chính:
+ Cần ban hành chính sách tái đầu tư thuế doanh thu xuất khẩu lao động cho các
doanh nghiệp.
+ Phối hợp cùng các Bộ , Ngành, Địa phương xây dựng quỹ phát triển thị trường lao động
ngoài nước/
+ Phối kết hợp cùng với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định phí môi
giới trong xuất khẩu lao động phù hợp với thông lệ quốc tế, tuỳ theo tình hình thị trường.
- Ngân hàng:
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
+ Tiếp tục triển khai và phát triển các chính sách, cơ chế tín dụng cho vay ưu đãi
và tạo mọi điều kiện thuận lợi, thông thoáng cho người nghèo, các đối tượng chính sách
khi đi xuất khẩu lao động ở nước ngoài.
- Bộ Công an và Bộ Tư pháp:
+Tiếp tục cải cách thủ tục trong việc xác nhận hồ sơ trong thời gian quy định cho
người lao động đi làm việc ở nước ngoài.
. Xác nhận lý lịch tư pháp, phiếu làm hộ chiếu ở cấp cơ sở.
. Thủ tục hồ sơ xuất cảnh của thuyền viên.
. Cấp hộ chiếu với ký hiệu riêng cho lao động và chuyên gia đi làm việc ở nước
ngoài.
+ Phối hợp với các Bộ, Ngành và Địa phương có liên quan kiểm tra, xử lý các
trường hợp vi phạm pháp luật thuộc quan hệ dân sự.
- Bộ Giáo dục và Đào tạo:
+ Chỉ đạo tăng cường chất lượng đào tạo ngoại ngữ ngay từ cấp học phổ thông, tạo
cơ sở tốt về ngoại ngữ cho nguồn nhân lực khi tham gia xuất khẩu lao động
+ Chủ trì phối hợp cùng các Bộ, Ngành liên quan xây dựng đề án đào tạo và đưa
chuyên gia đi lao động ở nước ngoài.
- Bộ Quốc phòng có đề án về việc đưa bộ đội xuất ngũ tham gia xuât khẩu lao động.
- Bộ Y tế:
+ Chỉ đạo các bệnh viện tăng cường nâng cao chất lượng khám sức khoẻ cho người
đi xuất khẩu lao động.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
+ Thống nhất mức phí khám sức khoẻ và tổ chức khám chính xác, chặt chẽ, thuận
tiện, kịp thời cho người lao động.
- Các Bộ, Ngành, Đoàn thể và Địa phương có doanh nghiệp xuất khẩu lao động:
+ Sắp xếp, tổ chức lại các doanh nghiệp xuất khẩu lao động trên cơ sở hoạt động
có hiệu quả và khả năng phát triển.
+ Tăng cường quản lý, kiểm tra, thanh tra, nhằm ngăn ngừa và xử lý kịp thời các
hành vi, vi phạm trong hoạt động xuất khẩu lao động của các doanh nghiệp trực thuộc và
tại địa bàn quản lý của mình.
+ Thành lập quỹ phát triển thị trường ngoài nước tại các Bộ, Ngành, Địa phương
nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp phát triển thị trường, đặc biệt là đối với các doanh
nghiệp xuất khẩu lao động tham gia đấu thầu ở nước ngoài để tạo đựơc nhiều việc làm
cho người lao động.
+ Đầu tư đào tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ đáp ứng
mở rộng thị trường và quản lý hoạt động xuất khẩu lao động và chuyên gia.
+ Chấn chỉnh, sắp xếp lại các doanh nghiệp hoạt động xuất khẩu lao động tại các
Bộ, Ngành, Địa phương theo hướng rà soát lại hoạt động của các doanh nghiệp, những
doanh nghiệp hoạt động có hiệu qủa, chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật và các quy định
về xuât khẩu lao động tiếp tục được đàu tư phát triển và ngược lại.
+ Tăng cường quản lý, kiểm tra, thanh tra hoạt động của các doanh nghiệp xuất
khẩu lao động trực thuộc trong việc ký kết, tổ chức thực hiện hợp đồng và chấp hành
pháp luật, quy định về xuất khẩu lao động để kịp thời chấn chỉnh hoặc xử lý kịp thời các
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
hành vi, vi phạm của doanh nghiệp, nhằm bảo vệ lợi ích của người lao động và trật tự an
ninh xã hội.
- Tăng cường pháp chế và quản lý trong xuất khẩu lao động:
+ Ban hành cơ chế, chính sách khen thưởng, xử phạt nghiêm minh đối với các tổ
chức, cá nhân vi phạm pháp luật về xuất khẩu lao động, đồng thời cũng phải xử lý nghiêm
khắc, thậm chí buộc phải đưa về nước đối với các trường hợp không thực hiện tốt các cam
kết hợp đồng và bỏ trốn khỏi doanh nghiệp ra sống lưu vong và làm việc bất hợp pháp.
+ Xử lý nghiêm đối với người lao động có hành vi vi phạm pháp luật: tự phá vỡ
hợp đồng, bỏ trốn ra ngoài lao động bất hợp pháp, coi thường kỷ luật lao động gây hậu
quả xấu với doanh nghiệp và Nhà nước.
Các trường hợp tự phá vỡ hợp đồng bỏ trốn ra ngoài sống lưu vong và lao động bất
hợp pháp cần thét phải có biện pháp ngăn chặn sau:
. Kết hợp tổng hợp các biện pháp răn đe, tuyên truyền pháp luật đối với người lao
động trước khi đi.
. Phối kết hợp cùng chủ sử dụng lao động quản lý bản gốc hộ chiếu và các giấy
tờ liên quan của người lao động trong thời gian lao động ở nước sở tại.
. Quản lý chặt chẽ tiền lương của người lao động bằng cách không trực tiếp trả
cho người lao động mà chuyển thẳng về doanh nghiệp.
. Kết hợp cùng các cơ quan hữu quan truy tìm đối với những lao động phá vỡ
hợp đồng, bỏ trốn ra ngoài sống lưu vong và lao động bất hợp pháp. Khi bắt được phải
đưa ngay về nước để xử lý kịp thời hoặc xử lý tại nước sở tại nếu pháp luật nước đó quy
định.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
. Đối với những trường hợp cố ý vi phạm gây hậu quả xấu, cần phải cương
quyết xử lý bằng pháp luật và biện pháp kinh tế, cấm vĩnh viễn không được phép tái xuất
khẩu lao động dưới bất cứ hình thức nào
+ Ban hành cơ chế chính sách bồi thường đặc biệt với lao động bị lừa đảo hoặc bị
đưa về nước mà không phải lỗi do người lao động gây ra.
+ Đối với doanh nghiệp khi có lao động bị trả về nước cần tìm hiểu, điều tra làm rõ
lý do người lao động bị buộc phải về nước để có biện pháp xử lý cũng như bồi thường kịp
thời.
2.2. Giải pháp vi mô:
Để hoạt động xuất khẩu lao động luôn đạt hiệu quả cao và bền vững thì bên cạnh
những biện pháp mang tính chât vĩ mô định hướng của Nhà nước thì các doanh nghiệp
xuất khẩu lao động cũng cần chủ động phối kết hợp với các cơ quan có liên quan và phối
hợp với nhâu để đưa ra hệ thống các giải pháp cụ thể nhằm mở rộng thị trường và thúc
đẩy hơn nữa hoạt động xuất khẩu lao động và chuyên gia.
Hệ thống các biện pháp đó bao gồm:
2.2.1. Thành lập hiệp hội các nhà xuất khẩu lao động.
Hiện nay ở Việt Nam có hàng trăm doanh nghiệp cùng tham gia vao thị trường
xuất khẩu lao động với số lượng lao động đưa đi là khác nhau. Việc thành lập hiệp hội có
ý nghĩa rất lớn đặc biệt là với các doanh nghiệp tư nhân. Vì số lượng các doanh nhgiệp rất
lớn do đó Chính phủ không thể gặp gỡ và trao đổi được với tất cả các doanh nghiệp, vì
vậy các doanh nghiệp cần có hiệp hội riêng của mình để có thông tin cũng như tiếng nói
chung đối với Chính phủ.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Khi gia nhập hiệp hội các doanh nghiệp có nhiều điểm lợi:
- Thứ nhất là cùng tham gia mở rộng thị trường. Ví dụ một doanh nghiệp nếu
không tham gia hiệp hội, để ra nước ngoài tìm thị trường mới họ sẽ gặp rât nhiều khó
khăn và tốn kém. Nhưng khi tham gi ahiệp hội thì đại diện của hiệp hội sẽ làm chức năng
mở rộng thị trường và như thế doanh nghiệp sẽ hưởng lợi từ việc tham gia hiệp hội.
- Thứ hai khi gặp khó khăn nào đó, doanh nghiệp có thể đề xuất để hiệp hội hỗ trợ.
Hoặc nếu khi một doanh nghiệp có hợp đồng lao động mới, nếu hợp đồng lớn, doanh
nghiệp không thể cung cấp đủ số lao động thì hiệp hội có thể điều phối, chia sẻ chỉ tiêu
cho các doanh nghiệp khác. Như vậy các doanh nghiệp trong hiệp hội có thể chia sẻ với
nhau. Hoặc trong đàm phán thương thuyết với những nhà cung cấp lao động ở những
nước có nhiều tiềm năng, hiệp hội sẽ cử đại diện của mình tham gia. Dịch vụ tư pháp
cũng được chia sẻ giữa các doanh nghiệp trong hiệp hội như thay vì mỗi doanh nghiệp
phải thuê một tư vấn pháp lý thì hiệp hội có thể thuê một tư vấn pháp lý để bảo vệ quyền
lợi cho tất cả các thành viên.
- Thứ ba, hiệp hội có trách nhiệm giúp các thành viên của mình hoạt động hợp
pháp, bên cạnh đó còn có hệ thống giới thiệu hay giải quyết các dịch vụ miễn phí cho các
thành viên. Ví dụ nếu một doanh nghiệp không tham gia hiệp hội, khi tham gia hoạt động
hoặc cần hiệp hội giải quyết khó khăn nào đó họ sẽ phải trả chi phí cho hiệp hội. Nếu họ
là thành viên của hiệp hội thì họ sẽ không phải mất phỉtong khi hiệp hội sẽ có trách nhiệm
đứng ra giải quyết.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Hiệp hội những doanh nghiệp xuất khẩu lao động đem lại rất nhiều lợi ích tuy
nhiên các doanh nghiệp xuất khẩu lao động của ta vẫn chưa tích cực tham gia, tham gia
chủ yếu cho có hình thức mà chưa tận dụng được những gì mà hiệp hội đem lại.
2.2.2. Tổ chức tuyển chọn người lao động cho xuất khẩu:
Đây là nguồn đầu vào rất quan trọng đối với hoạt động xuát khẩu lao động và
chuyên gia. Các doanh nghiệp xuất khẩu lao động có thể chủ động tìm kiếm nguồn lao
động thông qua các trung tâm môi giới việc làm tại các địa phương hoặc tìm từ thị trường
lao động tự do. Việc tuyển chọn lao động phải dựa trên tiêu chí ghi trên hợp đồng thoả
thuận của bên cung ứng và bên nhận cung ứng lao động và cũng cần phải phù hợp với quy
định về chế độ ưu tiên của Nhà nước như: ưu tiên cho các đối tượng thuộc diện chính
sách, bộ đội xuất ngũ mà không tìm được việc làm, đối tượng kinh tế khó khăn trong diện
xoá đói giảm nghèo của địa phương
Để đảm bảo về chất lượng cũng như nhân thân, đạo đức của bản thân người lao
động, cũng như giảm thiểu mọi rủi ro với bên cung ứng lao động, doanh nghiệp nên phối
hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội hoặc đơn vị có nguồn lao động cung cấp,
phối hợp với Chính quyền cấp huyện và xã, hoặc cơ sở đào tạo, cơ sở sản xuất để tuyển
chọn người lao động có đạo đức tốt, có ý thức tổ chức kỷ luật, gia đình chấp hành tốt
pháp luật của Nhà nước.
Về quyền lợi của người lao động, khi tiến hành thông báo tuyển chọn, doanh
nghiệp sẽ thông báo công khai tại trụ sở doanh nghiệp và địa bàn tuyển chọn các yêu cầu
về số lượng lao động cần tuyển, giới tính, độ tuổi, công việc mà người lao động sẽ đảm
nhận, nơi làm việc, thời hạn hợp đồng, tiền lương, tiền công, các khoản chi phí phải nộp
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
và thời gian làm việc ở nước ngoài Đồng thời để giảm bớt khó khăn về vấn đề tài chính
khi đi làm việc tại nước ngoài doanh nghiệp có thể tổ chức thu chi phí thành hai hoặc ba
lần. Làm như vậy người lao động sẽ biết họ có quyền lợi và nghĩa vụ gì khi đi xuất khẩu
lao động để có các quyết định phù hợp.
Bên cạnh đó hiện nay có rất nhiều lao động Việt Nam làm việc tại nước ngoài bỏ
trốn bất hợp pháp, tình trạng này đã gây ảnh hưởng xấu đến uy tín của doanh nghiệp trong
tuyển chọn lao động. Do vậy để hạn chế tiêu cự này, các doanh nghiệp có thể sẽ không
tuyển chọn lao động tại các địa phương có nhiều lao động bỏ trốn và mang tính chất hệ
thống. Có thể kể ra đây các địa phương như: Hà Tây, Hải Dương, Hà Tĩnh, Nghệ An,
Thái Bình, Nam Định, Bắc Giang Đây là các tỉnh, thành xuất khẩu được nhiều lao động
trong các năm qua nhưng do tình trạng lao động từ các địa phương này bỏ trốn quá nhiều
nên Chính phủ cũng ra quyết định cấm một số địa phương có tỷ lệ bỏ trốn cao mà vẫn
chưa tìm ra biện pháp khắc phục ngưng xuất khẩu trong vòng từ 3 - 6 tháng. Điều nầy
cũng gây khó khăn cho quyết định lựa chọn lao động của doanh nghiệp mà họ cần khắc
phục.
2.2.3. Đào tạo - giáo dục định hướng:
Công tác tổ chức đào tạo nguồn lao động và chuyên gia được coi là yếu tố quyết
định ảnh hưởng tới uy tín, chất lượng lao động và các mối quan hệ hợp tác trước mắt và
lâu dài giữa Việt Nam và thị trường lao động quốc tế. Nếu không tổ chức thực hiện tốt
công tác này, người lao động sxe không có đủ khả năng, trình độ để đáp ứng yêu cầu của
chủ sử dụng lao động và như vậy điều tất yếu xảy ra là người lao động không hoàn thành
được nhiệm vụ và hợp đồng, gây thiệt hại đến lợi ích và quyền lựo giữa các bên, đặc biệt
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
là ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín, lợi ích của chính doanh nghiệp mình và chiến lược xuất
khẩu lao động trước mắt cũng như lâu dài của Nhà nước.
Các doanh nghiệp sau khi đã tuyển chọn được lao động có khả năng đáp ứng yêu
cầu công việc của người sử dụng lao động, tuỳ vào nhu cầu mà họ sẽ tiến hành đào tạo
trong khoảng thời gian 3 tháng. Có thể nối ngay rằng điểm yếu cố hữu và lớn nhất của lao
động Việt Nam đó là trình độ ngoại ngữ, khả năng giao tiếp, do vậy trước khi đi lao động
ở nước ngoài, người lao động phải học tập và qua kiểm tra phải đạt được yêu cầu về ngoại
ngữ do Cục quản lý lao động ngoài nước quy định, đối với các chuyên gia thì do nước
tiếp nhận lao động quy định.
Doanh nghiệp xuất khẩu lao động cũng cần đào tạo bổ túc kiến thức chuyên môn,
kỹ năng nghề cho ngưòi lao động trong trường hợp cần thiết để có đủ điều kiện thực hiện
hợp đồng.
Doanh nghiệp xuất khẩu lao động cũng phải giáo dục cho người lao động có hiểu
biết cơ bản về pháp luật lao động, hình sự, dân sự, xuất nhập cảnh của Việt Nam, pháp
luật của nước nhận lao động, nghĩa vụ chấp hành và tuân thủ pháp luật và các quy định
hiện hành của Nhà nước về lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài.
Người lao động cũng cần biết về phong tục tập quán, tôn giáo và sinh hoạt của
nước nhận lao động, kinh nghiệm giao tiếp, quan hệ ứng xử với người sử dụng lao động
và những người lao động khác tại nơi làm việc, kỷ luật và tác phong trong lao động công
nghiệp, những quy định, quy phạm về an toàn, vệ sinh lao động.
Lao động Việt Nam khi xuất khẩu sang Đài Loan chủ yếu làm nghề giúp việc gia
đình và chăm sóc người bệnh. Công việc chăm sóc ngưòi bệnh và giúp việc gia đình là
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -