KHÁI QUÁT ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN CỦA VƯỜN QUỐC GIA CÁT TIÊN potx

KHÁI QUÁT ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN CỦA
VƯỜN QUỐC GIA CÁT TIÊN



Một góc vườn quốc gia Cát Tiên

Vườn quốc gia Cát Tiên là một khu bảo tồn thiên nhiên nằm trên
địa bàn ba huyện Tân Phú, Vĩnh Cửu (Đồng Nai), Cát Tiên, Bảo Lộc
(Lâm Đồng) và Bù Đăng (Bình Phước), cách Thành phố Hồ Chí Minh
150 km về phía bắc. Đặc trưng của vườn quốc gia này là rừng đất
thấp ẩm ướt nhiệt đới. Được thành lập theo quyết định số 01/CT
ngày 13 tháng 1 năm 1992 của Thủ tướng chính phủ Cộng hòa Xã
hội Chủ nghĩa Việt Nam trên cơ sở kết nối khu rừng cấm Nam Cát
Tiên (được thành lập theo quyết định số 360/TTg, ngày 7 tháng 7
năm 1978 của Thủ tướng chính phủ) và khu bảo tồn thiên nhiên Tây
Cát Tiên (được thành lập theo quyết định số 194/CT, ngày 9 tháng 8
năm 1986 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng). Vườn quốc gia Cát Tiên
nằm ở khu vực có toạ độ từ 11°20′50" tới 11°50′20" vĩ bắc, và từ
107°09′05" tới 107°35′20" kinh đông, trên địa bàn của ba tỉnh Lâm
Đồng, Đồng Nai và Bình Phước với tổng diện tích là 71.920 ha.

Các hợp phần

Phần nằm trên địa bàn Cát Tiên và Bảo Lộc thường được gọi là khu
vực Cát Lộc. Khu vực này dành để bảo tồn loài tê giác một sừng.
Phần trên địa bàn Tân Phú và Vĩnh Cửu thường được gọi là khu vực
Nam Cát Tiên. Khu vực này có khoảng chục vùng đất ngập nước như
Bàu Sấu (rộng 5-7 hecta thuộc huyện Tân Phú), Bàu Chim (50-100
hecta), Bàu Cá, Bàu Đắc Lớ, Trảng Cò, Bàu Sấu còn là tên gọi chung
cho toàn bộ các vùng đất ngập nước rộng khoảng 137,60 km² (trong

đó 1,5 km² ngập nước thường xuyên, 53,6 km² ngập nước theo mùa,
và phần còn lại có độ cao tuyệt đối không quá 125 m) ở Nam Cát
Tiên. Phần trên địa bàn Bù Đăng thường được gọi là Tây Cát Tiên.

Lịch sử

Năm 1978, Vườn quốc gia này được bảo tồn và được chia thành 2
khu vực: Nam Cát Tiên và Tây Cát Tiên. Khu vực Cát Lộc phía bắc Cát
Tiên cũng được bảo tồn do ở đây có loài tê giác Java sinh sống. Chính
nhờ loài tê giác này đã làm khu bảo tồn này được cộng đồng thế giới
quan tâm. Một cuốn hút khác của rừng Cát Tiên là sự tồn tại của đàn
bò tót khổng lồ nặng trên hàng tạ, với số lượng khoảng 70-80 con,
hiện cũng đang có nguy cơ tuyệt chủng cao do bị săn bắn trộm và
mất chỗ ở vì rừng bị chặt phá. Năm 1998, ba khu này được sáp nhập
thành vườn quốc gia. Thử nghiệm đa dạng sinh học gần đây nhất
(2004) là việc thả 38 con cá sấu gốc Thái Lan vào hồ Bầu Sấu ở giữa
rừng. Phát hiện khảo cổ trong khu vực giữa rừng này đang đặt ra
dấu hỏi có một nền văn minh cổ đã tồn tại ở đây.

Trong thời kỳ Chiến tranh Việt Nam, khu vực này bị chất độc da cam
của quân đội Hoa Kỳ hủy hoại nặng nề. Những khu vực bị rải chất
độc da cam ngày nay chỉ có các loại tre, cỏ mọc, không có các loại cây
lớn, cụ thể cho thấy số lượng thú rừng trước và sau chiến tranh giảm
đáng kể. Ngoài ra, các dân tộc sinh sống quanh rừng đã đốt, phá rừng
để làm nương rẫy gây ảnh hưởng không nhỏ đến rừng.

Đa dạng sinh học

Bò rừng banteng.
Khoảng 50% diện tích của Cát Tiên là rừng cây xanh, 40% là rừng

tre, 10% là nông trại. Động vật đặc trưng có: tê giác Java một sừng,
voi châu Á, bò tót, gấu chó, gấu ngựa, trâu rừng, hổ, báo hoa mai, báo
gấm, nai Các loài chim của Cát Tiên cũng phong phú đa dạng: đại
bàng đen, vịt trời cánh trắng, chim mỏ sừng lớn Cát Tiên là nơi cư
ngụ của 40 loài nằm trong Sách đỏ thế giới, trong đó đặc biệt là loài
tê giác do cư dân địa phương và người Trung Hoa tin rằng khả năng
chữa bệnh của sừng tê giác như thần dược và được mua bán với giá
cao trên thị trường (khoảng trên dưới 20.000 USD/sừng).

Ngoài lượng động vật phong phú, Cát Tiên còn là địa bàn của 62 loại
lan.

Cát Tiên cũng được UNESCO công nhận là "Khu dự trữ sinh quyển".
Ngày 4 tháng 8 năm 2005, Ban Thư ký Công ước Ramsar công nhận
Hệ đất ngập nước Bàu Sấu là Khu Ramsar thứ 1.499 của thế giới và
thứ 2 của Việt Nam với tổng diện tích là 13.759 ha (trong đó có
5.360 ha đất ngập nước theo mùa, 151ha đất ngập nước quanh
năm).

Vẻ đẹp hoang sơ mời gọi

Khác với nhiều vườn quốc gia như Cúc Phương, Bạch Mã, Ngọc
Linh… có địa hình chủ yếu là rừng núi, Cát Tiên có khung cảnh thiên
nhiên vô cùng đa dạng. Có đồi, có bãi ven sông. Có các trảng cỏ rộng
lớn bằng phẳng và cả những dòng chảy dốc.

Vào mùa mưa, những con suối nhỏ hiền hòa, nước róc rách luồn qua
từng khe đá sẽ trở thành các dòng thác hùng vĩ, ầm ào đổ trắng xóa
trên các triền đá lớn. Nhiều đoạn thác quanh co, lượn khúc tạo ra
những bãi cát vàng trải rộng như bãi tắm tự nhiên như mời gọi du

khách dừng chân chiêm ngưỡng.

Cát Tiên sở hữu nhiều dạng sinh cảnh như rừng nguyên sinh và thứ
sinh trên đất thấp; rừng nửa rụng lá nguyên sinh và thứ sinh trên
đất thấp, đất ngập nước ngọt và trảng cỏ ngập nước theo mùa; rừng
ngập nước và các kiểu sinh cảnh thứ sinh như rừng tre nứa, trảng
cỏ

Trong cuốn sách hướng dẫn du lịch, có những con số thú vị: “Hệ thực
vật đã ghi nhận 1.362 loài bậc cao, trong số đó 34 loài có tên trong
Sách Đỏ Việt Nam cùng nhiều loài cây gỗ có giá trị như gõ đỏ, xoay,
cẩm lai, giáng hương quả to. Hệ động vật đã ghi nhận 77 loài thú,
318 loài chim, 58 loài bò sát, 26 loài ếch nhái, 130 loài cá. Trong số
đó có các loài thú lớn quý hiếm và một số loài có nguy cơ đe dọa
tuyệt chủng toàn cầu như tê giác Java, bò tót, voi Châu Á, cá sấu nước
ngọt Một số loài chim đặc hữu như gà so cổ hung, gà tiền mặt vàng,
chích chạch xám. Một số loài chim nước quý hiếm như quắm cánh
xanh, ngan cánh trắng, già đẫy nhỏ…”.

Nào hãy cùng khám phá

Xem thú ban đêm là một hoạt động rất hấp dẫn các du khách. Ngồi
trên thùng xe bán tải, chiếc xe đưa tôi chạy từ trụ sở chính của vườn
về hướng Núi Tượng. Những trảng cỏ loang loáng dưới ánh đèn pha
của hướng dẫn viên. Mắt thú bắt đèn sẽ tạo nên hai đốm đỏ hoặc
xanh.

Và có lẽ do bị chói mắt, chúng sẽ đứng yên một lát đủ để ta chiêm
ngưỡng. Vì môi trường, sinh cảnh được bảo vệ rất nghiêm ngặt nên
động vật trong rừng không hề sợ con người.

Hơn hai chục cây số cả đi lẫn về, nếu may mắn, du khách sẽ được tận
mắt ngắm nhìn khá nhiều chim thú, hươu nai bình thản sống giữa
môi trường quen thuộc của mình.

Với người chỉ được ngắm chúng qua nan lồng sắt trong vườn bách
thú, hay trên những kênh truyền hình chuyên về đời sống hoang dã
như tôi, chuyến xem thú này quả thật là một trải nghiệm cực kỳ thú
vị.

Đi Bàu Sấu là một trong gần chục tuyến du lịch sinh thái tại đây.
Chân dẫm lên thảm lá dày, tai nghe chim hót, mắt ngắm nhìn hệ thực
vật vô cùng đa dạng. Cứ lầm lũi xuyên rừng như thế cỡ chục cây số,
Bàu Sấu mở ra với một màu xanh nhiều sắc độ xa ngút ngàn tầm
mắt. Xanh nước, xanh trời, xanh của thảm thực vật.

Những chú chim nước lững thững đi lại, kiếm ăn, soi bóng xuống mặt
nước xanh hiền hòa là hình ảnh tuyệt vời nhất mà tôi đã từng chiêm
ngưỡng.

Ngày thứ ba ở Cát Tiên, tôi quyết định tách đoàn và lang thang một
mình để khám phá vẻ đẹp đang tiềm ẩn đâu đó dưới những tán lá
xanh thẫm của rừng già huyền bí.

Theo lời mách nước của ông Nguyễn Duy Khang - Phó giám đốc
Trung tâm du lịch sinh thái và giáo dục môi trường, tôi mở sổ tay,
chọn cho mình hai chặng hành trình, tuyến Bằng Lăng và tuyến Thác
Mỏ Vẹt.

Vườn quốc gia Cát Tiên mang trong mình đặc trưng cho hệ sinh thái

rừng ẩm nhiệt đới thường xanh của các tỉnh Đông Nam Bộ.

Tôi đi từ ngạc nhiên này sang ngạc nhiên khác, khi lần đầu được tận
mắt nhìn thấy những thân cây rỗng ruột hoàn toàn vẫn hiên ngang
đứng giữa đất trời. Rồi cây Tùng 400 năm tuổi. Gốc bằng lăng đặc
biệt với 6 ngọn. Thân cây đổ ngang với bộ rễ uốn lượn kết thành cái
cổng chào tuyệt đẹp mời gọi khách du lịch bước qua, xuýt xoa nhìn
ngắm, và thậm chí liều thử một lần trèo leo để có thể sống lại cả một
thời ấu thơ xa ngái.

Khách nước ngoài khi tới Mỏ Vẹt, luôn chọn cách nằm phơi nắng
trên những tảng đá rộng, tai nghe tiếng ầm ào thác đổ, mắt dõi theo
sắc trắng lấp lóa của những cánh cò. Thiên đường, có lẽ cũng chỉ
tuyệt vời đến thế!

Đến với Cát Tiên, khách du lịch còn có cả một danh sách dài để lựa
chọn. Từ tuyến Bàu Chim đến ghềnh Bến Cự. Từ tuyến Thác Trời -
Thác Dựng đến tuyến Cây Si. Từ tuyến sinh thái đến tuyến thăm di
chỉ văn hóa Óc Eo… Hoang sơ, quyến rũ. Cát Tiên luôn là điểm đến
mời gọi những người trót mê loại hình du lịch sinh thái.