Khái quát địa lý tỉnh
Bình Dương
Bình Dương là tỉnh thuộc vùng Đông Nam Bộ, phía bắc giáp Bình
Phước, phía nam và tây nam giáp thành phố Hồ Chí Minh, phía tây
giáp Tây Ninh, phía đông giáp Đồng Nai. Tỉnh lỵ của Bình Dương
hiện nay là thị xã Thủ Dầu Một, cách trung tâm thành phố Hồ Chí
Minh 30 km.
Bình Dương cũng là tỉnh có đội bóng đá nổi tiếng, đăng quang giải
bóng đá vô địch quốc gia năm 2007 và 2008.
Bình Dương có 1 thị xã và 6 huyện (với 89 xã, phường và thị trấn):
Thị xã Thủ Dầu Một (tỉnh lỵ)
Huyện Bến Cát
Huyện Dầu Tiếng
Huyện Tân Uyên
Huyện Phú Giáo
Huyện Thuận An
Huyện Dĩ An
Địa hình, thổ nhưỡng
Toạ độ địa lý: vĩ độ Bắc: 11052' - 12018', kinh độ Đông:
106045' - 107067'30"
Diện tích tự nhiên 2.681,01km2 (chiếm 0,83% diện tích cả
nước và xếp thứ 42/61 về diện tích tự nhiên),
Tổng diện tích: 269.554 ha
Đất ở: 5.845 ha
Đất nông nghiệp: 215.476 ha
Đất lâm nghiệp: 12.791 ha
Đất chuyên dùng: 22.563 ha
Đất chưa sử dụng: 12.879 ha
Bình Dương nằm trong vùng chuyển tiếp giữa cao nguyên Nam
Trung Bộ với đồng bằng sông Cửu Long nên địa hình chủ yếu là
những đồi thấp, thế đất bằng phẳng, nền địa chất ổn định, vững chắc,
phổ biến là những dãy đồi phù sa cổ nối tiếp nhau với độ cao trung
bình 20-25m so với mặt biển, độ dốc 2-5° và độ chịu nén 2kg/cm².
Đặc biệt có một vài đồi núi thấp nhô lên giữa địa hình bằng phẳng
như núi Châu Thới (Dĩ An) cao 82m và ba ngọn núi thuộc huyện Dầu
Tiếng là núi Ông cao 284,6m, núi La Tha cao 198m, núi Cậu cao
155m.
Từ phía Nam lên phiá Bắc, theo độ cao có các vùng địa hình:
- Vùng thung lũng bãi bồi, phân bố dọc theo các sông Đồng Nai, sông
Sài Gòn và sông Bé. Đây là vùng đất thấp, phù sa mới, khá phì nhiêu,
bằng phẳng, cao trung bình 6 - 10m.
- Vùng địa hình bằng phẳng, nằm kế tiếp sau các vùng thung lũng bãi
bồi, địa hình tương đối bằng phẳng, độ dốc 3 - 120, cao trung bình từ
10 - 30m.
- Vùng địa hình đồi thấp có lượn sóng yếu, nằm trên các nền phù sa
cổ, chủ yếu là các đồi thấp với đỉnh bằng phẳng, liên tiếp nhau, có độ
dốc 5 - 120, độ cao phổ biến từ 30 - 60m.
Các nhà thổ nhưỡng đã tìm thấy ở Bình Dương 7 loại đất khác nhau,
nhưng chủ yếu là đất xám và đất đỏ vàng. Theo kết quả tổng điều tra
đất năm 2000 thì hai loại đất này chiếm 76,5% diện tích tự nhiên
toàn tỉnh, trong đó đất xám chiếm 52,5%; đất đỏ vàng chiếm 24,0%.
Đây là hai loại đất rất thích hợp với các loại cây công nghiệp lâu năm
và cây ăn quả. Chính nhờ điều kiện thổ nhưỡng này mà Bình Dương
từ lâu đã nổi tiếng với vườn cây Lái Thiêu, trải rộng trên diện tích
1.250 ha, thuộc địa bàn bốn xã: An Sơn, An Thạnh, Bình Nhâm và
Hưng Định.
Với địa hình cao trung bình từ 6 - 60m, nên chất lượng và cấu trúc
đất Bình Dương không chỉ thích hợp với các loại cây trồng mà còn
rất thuận lợi đối với việc xây dựng kết cấu hạ tầng và phát triển các
khu công nghiệp.
Trên địa bàn Bình Dương có nhiều sông lớn chảy qua, nhưng quan
trọng nhất là sông Sài Gòn và sông Đồng Nai. Sông Đồng Nai là một
trong những sông lớn của Việt Nam, có tổng chiều dài 450 km, trong
đó chảy qua Bình Dương 84 km.
Khí hậu
Khí hậu Bình Dương mang đặc điểm nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm với
2 mùa rõ rệt:
-Mùa mưa, từ tháng 5 - 11, -Mùa khô từ khoảng tháng 12 năm trước
đến tháng 4 năm sau.
Lượng mưa trung bình hàng năm từ 1.800 - 2.000mm với số
ngày có mưa là 120 ngày. Tháng mưa nhiều nhất là tháng 9,
trung bình 335mm, năm cao nhất có khi lên đến 500mm, tháng
ít mưa nhất là tháng 1, trung bình dưới 50mm và nhiều năm
trong tháng này không có mưa.
Nhiệt độ trung bình hằng năm là 26,50C, nhiệt độ trung bình
tháng cao nhất 290C (tháng 4), tháng thấp nhất 240C (tháng 1).
Tổng nhiệt độ hoạt động hàng năm khoảng 9.500 - 10.0000C,
số giờ nắng trung bình 2.400 giờ, có năm lên tới 2.700 giờ.
Vòng xoay ngã sáu
Chế độ gió tương đối ổn định, không chịu ảnh hưởng trực tiếp
của bão và áp thấp nhiệt đới. Về mùa khô gió thịnh hành chủ
yếu là hướng Đông, Đông - Bắc, về mùa mưa gió thịnh hành chủ
yếu là hướng Tây, Tây - Nam. Tốc độ gió bình quân khoảng
0.7m/s, tốc độ gió lớn nhất quan trắc được là 12m/s thường là
Tây, Tây - Nam.
Chế độ không khí ẩm tương đối cao, trung bình 80-90% và biến
đổi theo mùa. Độ ẩm được mang lại chủ yếu do gió mùa Tây
Nam trong mùa mưa, do đó độ ẩm thấp nhất thường xảy ra vào
giữa mùa khô và cao nhất vào giữa mùa mưa. Giống như nhiệt
độ không khí, độ ẩm trong năm ít biến động. Với khí hậu nhiệt
đới mang tính chất cận xích đạo, nền nhiệt độ cao quanh năm,
ẩm độ cao và nguồn ánh sáng dồi dào, rất thuận lợi cho phát
triển nông nghiệp, đặc biệt là trồng cây công nghiệp ngắn và
dài ngày. Khí hậu Bình Dương tương đối hiền hoà, ít thiên tai
như bão, lụt…
Vùng đất Bình Dương - Thủ Dầu Một ra đời cùng lúc với lịch sử
hình thành Sài Gòn - Đồng Nai, từ thuở Nguyễn Hữu Cảnh
"mang gươm đi mở cõi". Bắt đầu những năm 90, với chính sách
trải thảm đỏ chào đón các nhà đầu tư, Bình Dương phút chốc
trở thành địa phương phát triển năng động nhất trong tứ giác
kinh tế trọng điểm của cả nước. Trong bảng xếp hạng chỉ số
năng lực cạnh tranh cấp tỉnh hàng năm, Bình Dương liên tục
đứng ở vị trí số 1.
Bình Dương là một trong những địa phương năng động trong
kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài. Với chủ trương tạo ra một
môi trường đầu tư tốt nhất hiện nay tại Việt Nam, tính đến
tháng 10/2006, tỉnh đã có 1.285 dự án FDI với tổng số vốn 6 tỷ
507 triệu USD.Năm 2007, tỉnh Bình Dương đặt mục tiêu thu hút
trên 900 triệu USD vốn đầu tư nước ngoài (FDI), tăng hơn 2,5
lần so với năm ngoái. Vào năm 2006, một cuộc điều tra về "Chỉ
số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI)" đã được gửi tới 31.000
doanh nghiệp trên phạm vi 64 tỉnh, thành và nhận được sự hợp
tác rất tích cực từ các doanh nghiệp, đã thực sự phản ánh sát
thực nguyện vọng của các doanh nghiệp trong xu thế hội nhập.
Theo bảng xếp hạng Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI)
năm 2006, tỉnh Bình Dương tiếp tục đứng đầu với 76,23 điểm,
trong khi thủ độ Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, trung tâm
kinh tế lớn nhất của cả nước, lần lượt xếp thứ thứ 40 với 50,34
điểm và xếp thứ 7 với 63,39 điểm.
Bình Dương có 13 khu công nghiệp đang hoạt động, trong đó
nhiều khu công nghiệp đã cho thuê gần hết diện tích như Sóng
Thần II, Đồng An, Tân Đông Hiệp A, Việt Hương, Sóng Thần
1.Các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh đã thu hút 938 dự án
đầu tư, trong đó có 613 dự án đầu tư nước ngoài với tổng vốn
3,483 triệu USD và 225 dự án đầu tư trong nước có số vốn
2.656 tỉ đồng. Nhằm tăng sự thu hút đầu tư; hiện nay địa
phương này đang tập trung hoàn thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật,
đẩy nhanh tiến độ thi công các khu công nghiệp mới để phát
triển công nghiệp ra các huyện phía bắc của tỉnh (Mỹ Phước
1,2,3; 6 khu công nghiệp trong Khu liên hợp công nghiệp-dịch
vụ-đô thị Bình Dương, Tân Uyên).
Mục tiêu kinh tế xã hội của Bình Dương thời kỳ 2006 -2010
Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Bình Dương lần thứ VIII năm 2006 đã
nêu mục tiêu phấn đấu thời kỳ 2006-2010 về kinh tế-xã hội của tỉnh
như sau: -Tăng trưởng kinh tế (GDP) bình quân hàng năm là 15%. -
Quy mô GDP (giá hiện hành) đến năm 2010 đạt khoảng 45.800 tỷ
đồng, tương đương 2,9 tỷ Đôla Mỹ. -GDP bình quân đầu người đạt
khoảng 30 triệu đồng. -Cơ cấu kinh tế của tỉnh là công nghiệp:
65,5%; dịch vụ: 30%; nông nghiệp: 4,5%. -Tổng vốn đầu tư toàn xã
hội tăng bình quân 14-15%/năm. -Thu hút vốn đầu tư trực tiếp
nước ngoài cả thời kỳ đạt 3 tỷ USD. -90% trường trung học phổ
thông, tiểu học đạt chuẩn quốc gia. -Phổ cập giáo dục bậc trung học. -
95% số xã đạt chuẩn quốc gia về y tế. -Tỷ lệ hộ nghèo còn 2,5% (theo
chuẩn mới của tỉnh 400.000 đồng/người/tháng đối với nông thôn và
500.000 đồng/người/tháng đối với thành thị). Theo mục tiêu phấn
đấu đến năm 2020, để nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp
theo hướng hiện đại thì nông nghiệp giảm xuống còn 15-16%, công
nghiệp và xây dựng 43-44%, dịch vụ 40-41%. Với tốc độ tăng giá trị
sản xuất công nghiệp luôn ở mức cao như hiện nay là 35%/năm
(2001-2005) thì Bình Dương sẽ là một trong những tỉnh về đích
trước và sớm trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại.
==Văn hóa==
Thuở xưa, Bình Dương là một phần của đất Gia Định nên đến nay đã
có trên 300 năm lịch sử với những di sản văn hoá đặc sắc mà tiêu
biểu là đơn ca tài tử. Ca nhạc tài tử sau này nở rộ ở nhiều tỉnh vùng
đồng bằng sông Cửu Long nhưng cái nôi sản sinh thì vẫn là Gia Định,
trong đó có Bình Dương.
Bình Dương còn là đất của nhiều làng nghề truyền thống với các
nghệ nhân bàn tay vàng điêu khắc gỗ, làm đồ gốm và tranh sơn mài.
Từ xa xưa các sản phẩm gốm mỹ nghệ, sơn mài và điêu khắc của
Bình Dương đã tham gia hội chợ quốc tế, đồng thời cũng đã xuất
khẩu sang Pháp và nhiều nước trong khu vực.
Thay đổi hành chính
Bình Dương là một phần của tỉnh Thủ Dầu Một xưa kia. Tỉnh Thủ
Dầu Một được thành lập tháng 12 năm 1899 từ Sở Tham biện Thủ
Dầu Một, tách từ tỉnh Biên Hòa. Tháng 10 năm 1956 chính quyền
Việt Nam Cộng hòa giải thể tỉnh Thủ Dầu Một để thành lập các tỉnh
Bình Dương, và một phần tỉnh Bình Long. Như vậy Bình Dương là
một trong 22 tỉnh của Nam Phần được chính quyền Việt Nam Cộng
hòa thiết lập theo Sắc lệnh 143-NV ngày 22 tháng 10 năm 1956. Tỉnh
lị là Phú Cường. Tỉnh Bình Dương bao gồm 5 quận, 10 tổng, 60 xã
(ngày 30/8/1957):
Quận Châu Thành Bình Dương, có 3 tổng là Bình Điền, Bình
Phú, Bình Thiện; quận lị: Phú Cường.
Quận Lái Thiêu, có 1 tổng là Bình Chánh; quận lị: Tân Thới.
Quận Bến Cát, có 2 tổng là Bình An, Bình Hưng; quận lị: Mỹ
Phước.
Quận Dầu Tiếng, có 1 tổng là Bình Thạnh Thượng; quận lị: Định
Thành.
Quận Củ Chi, có 3 tổng là Long Tuy Hạ, Long Tuy Trung, Long
Tuy Thượng; quận lị: Tân An Hội. Quận Củ Chi trước đây thuộc
tỉnh Gia Định, đến năm 1963 chuyển sang tỉnh Hậu Nghĩa mới
thành lập.
Năm 1959, cắt một phần đất, cùng với phần đất của 2 tỉnh Biên Hòa
và Phước Long lập ra tỉnh Phước Thành. Tỉnh này tồn tại đến năm
1965 thì giải thể.
Ngày 18/12/1963, lập thêm quận Phú Hòa, quận lị đặt tại Bến Cỏ, xã
Phú Hòa Đông, đến ngày 18/5/1968 dời về xã Tân Hòa. Quận Phú
Hòa hiện nay nhập với quận Củ Chi thành huyện Củ Chi thuộc thành
phố Hồ Chí Minh.
Năm 1976 chính quyền mới hợp nhất tỉnh Bình Dương và tỉnh Bình
Phước (gồm hai tỉnh Bình Long và Phước Long cũ) thành tỉnh Sông
Bé, nhưng đến ngày 6/11/1996 lại tách ra thành hai tỉnh như cũ. Khi
tách ra, tỉnh Bình Dương có diện tích 2.718,5 km², dân số 646.317
người (tính cả 4 xã và thị trấn của huyện Đồng Phú của tỉnh Bình
Phước chuyển sang), gồm thị xã Thủ Dầu Một và 3 huyện Bến Cát,
Tân Uyên, Thuận An.
Bình Dương là vùng đất chiến trường năm xưa với những địa danh
đã đi vào lịch sử như Phú Lợi, Bàu Bàng, Bến Súc, Lai Khê, Nhà Đỏ và
đặc biệt là chiến khu Đ với trung tâm là huyện Tân Uyên, vùng Tam
giác sắt trong đó có ba làng An (An Điền, An Tây và Phú An). Bình
Dương hôm nay đang là một điểm sáng trên bản đồ kinh tế đất nước
với những thành tựu về đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế, trước
hết là kết quả nổi trội về thu hút vốn đầu tư trực tiếp của nước
ngoài.