KHÁI QUÁT ĐỊA LÝ TỈNH
BẮC NINH
Vị trí địa lý: Bắc Ninh là tỉnh thuộc vùng đồng bằng Bắc Bộ, nằm gọn
trong châu thổ sông Hồng, liền kề với thủ đô Hà Nội. Phía bắc giáp
Bắc Giang. Phía nam giáp Hưng Yên và một phần Hà Nội. Phía đông
giáp Hải Dương. Phía tây giáp thủ đô Hà Nội. Bắc Ninh nằm trong
vùng kinh tế trọng điểm: tam giác tăng trưởng Hà Nội – Hải Phòng –
Quảng Ninh, khu vực có mức tăng trưởng kinh tế cao, giao lưu kinh
tế mạnh.
Diện tích tự nhiên: 807,6 km2 (năm 2003)
Dân số của tỉnh là 998,4 nghìn người (số liệu năm 2005), mật độ
1236 người/km2.
Cơ quan hành chính gồm thị xã Bắc Ninh và các huyện: Gia Bình,
Lương Tài, Quế Võ, Yên Phong, Thuận Thành, Tiên Du, Từ Sơn.
Địa hình của tỉnh tương đối bằng phẳng, có hướng dốc chủ yếu theo
hướng từ bắc xuống nam và từ tây sang đông, thể hiện qua các dòng
chảy mặt đổ về sông Đống và sông Thái Bình. Độ cao vùng đồng bằng
phổ biến từ 3 – 7m, vùng đồi núi và trung du là 300 – 400m. Diện
tích đồi núi chiếm tỷ lệ nhỏ (0,53%) so với tổng diện tích tự nhiên
toàn tỉnh.
Khí hậu: Bắc Ninh thuộc vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, có mùa
dông lạnh.Nhiệt độ trung bình năm là 23,3 độ C. Lượng mưa trung
bình năm dao động trong khoảng 1.400 – 1.600mm nhưng phân bố
không đều trong năm. Mưa tập trung chủ yếu từ tháng 5 đến tháng
10, chiếm 80% tổng lượng mưa cả năm. Từ tháng 11 đến tháng 4
năm sau, lượng mưa chỉ chiếm 20%. Tổng số giờ nắng trong năm
khoảng 1.530 – 1.776 giờ.Có 2 mùa gió chính là gió mùa Đông Bắc (
từ tháng 10 năm trước đến tháng 3 năm sau) gây lạnh và gió mùa
Đông Nam (từ tháng 4 đến tháng 9) mang theo hơi ẩm gây mưa rào.
Thủy văn: Bắc Ninh có hệ thống mạng lưới sông ngòi dày đặc, mật
độ sông khá cao. Có 3 hệ thống sông lớn chảy qua gồm sông Đuống,
sông Cầu và sông Thái Bình. Ngoài ra còn có các hệ thống sông ngòi
nội địa như sông Ngũ huyện Khê, sông Dân, sông Đông Coi, sông Bùi,
sông Đồng Khởi, sông Đai Quảng Bình…
Tài nguyên thiên nhiên:
Tài nguyên rừng của Bắc Ninh không lớn, phần lớn là rừng trồng.
Tổng diện tích đất rừng là 661,26 ha. Tổng trữ lượng gỗ ước tính
3.279m3, trong đó rừng phòng hộ 363 m3, rừng đặc dụng 2.916 m3.
Tài nguyên khoáng sản khá nghèo nàn, chủ yếu chỉ có vật liệu xây
dựng: đất sét làm gạch, ngói, gốm với trữ lượng khoảng 4 triệu tấn;
đất sét làm gạch chịu lửa ; đá cát kết với trữ lượng khoảng 1 triệu
tấn; đá sa thạch trữ lượng khoảng 300.000m3 và than bùn trữ lượng
60.000 – 200.000 tấn.
Tổng diện tích đất tự nhiên của Bắc Ninh là 803,87 km2. Trong đó
đất nông nghiệp chiếm 64,7%; đất lâm nghiệp chiếm 0,7%; đất
chuyên dùng và đất ở chiếm 23,5% và đất chưa sử dụng còn 11,1%.
Nhìn chung tiềm năng đất đai của tỉnh còn lớn. Riêng đất đô thị là
1.158,9 ha, chiếm 1,44% diện tích tự nhiên.
Bắc Ninh là một tỉnh Việt Nam giáp ranh giữa vùng đồng bằng sông
Hồng và vùng trung du Bắc bộ, cách thủ đô Hà Nội 31 km về phía
Đông Bắc. Phía Tây và Tây Nam giáp thủ đô Hà Nội, phía Bắc giáp
tỉnh Bắc Giang, phía Đông và Đông Nam giáp tỉnh Hải Dương, phía
Nam giáp tỉnh Hưng Yên.
Đây là tỉnh đầu tiên trong số 64 tỉnhthành của Việt Nam công bố
thực hiện chính phủ điện tử.
Chùa Bút Tháp
Hành chính
Bắc Ninh bao gồm một thành phố và bảy huyện:
Thành phố Bắc Ninh
Huyện Gia Bình
Huyện Lương Tài
Huyện Quế Võ
Huyện Thuận Thành
Huyện Tiên Du
Huyện Từ Sơn
Huyện Yên Phong
Ngày 13 tháng 4 năm 2006 Bắc Ninh khai trương hệ thống điện tử
và công khai hệ thống thông tin đất đai, với sự trợ giúp của hãng
Intel.
Cuối tháng 4 năm 2006 tỉnh đã đón chủ tịch tập đoàn Microsoft, ông
Bill Gates, trong chuyến thăm Việt Nam hai ngày.
Điều kiện tự nhiên
Địa hình của tỉnh này tương đối phẳng, có hướng dốc chủ yếu từ Bắc
xuống Nam và từ Tây sang Đông, được thể hiện qua các dòng chảy
bề mặt đổ về sông Đuống và sông Thái Bình. Vùng đồng bằng thường
có độ cao phổ biến từ 3-7 m, địa hình trung du (hai huyện Quế Võ và
Tiên Du) có độ cao phổ biến 300-400 m. Diện tích đồinúi chiếm tỷ lệ
nhỏ (0,53%) so với tổng diện tích, chủ yếu ở hai huyện Quế Võ và
Tiên Du.
Bắc Ninh nằm trong vùng khí hậu nhiệt đớigió mùa, chia làm 4 mùa
rõ rệt (xuân, hạ, thu, đông). Có sự chênh lệch rõ ràng về nhiệt độ
giữa mùa hè và mùa đông. Sự chênh lệch đạt 15-16°C.
Mùa mưa kéo dài từ tháng năm đến tháng mười hàng năm. Lượng
mưa trong mùa này chiếm 80% tổng lượng mưa cả năm.
Diện tích: 804 km²
Lượng mưa trung bình hàng năm: 1.400-1.600 mm
Nhiệt độ trung bình: 23,3°C
Số giờ nắng trong năm: 1.530-1.776 giờ
Độ ẩm tương đối trung bình: 79%
Tọa độ: 21°00' - 21°05' Bắc, 105°45' - 106°15' Đông.
Tài nguyên, khoáng sản
Rừng: Chủ yếu là rừng trồng. Trữ lượng ước tính 3.300 m³.
Khoáng sản: Nghèo về tài nguyên khoáng sản, chủ yếu chỉ có
vật liệu xây dựng như đất sét làm gạch, ngói, gốm với trữ lượng
khoảng 4 triệu tấn ở Quế Võ và Tiên Du, đất sét làm gạch chịu
lửa ở thành phố Bắc Ninh, đá cát kết trữ lượng 1 triệu tấn ở Thị
Cầu, đá sa thạch ở Vũ Ninh trữ lượng khoảng 300.000 m³, than
bùn ở Yên Phong với trữ lượng 60.000-200.000 tấn.
Dân số
Năm 2004 Bắc Ninh có 987.400 người với mật độ dân số 1.222
người/km².
Thành phần dân số
Nông thôn: 85 %
Thành thị: 15 %
Kinh tế
Tổng sản phẩm trong tỉnh (GDP) năm 2001 ước đạt gần 5.300
tỷ đồng (chỉ số giá năm 1994).
Cơ cấu nông, lâm thuỷ sản - công nghiệp, xây dựng - dịch vụ:
34% - 37% - 29%.
(Nguồn: Báo cáo tình hình kinh tế, xã hội của Cục Thống kê tỉnh Bắc
Ninh)
Giao thông
Đường bộ có các quốc lộ 1A, 1B (Hà Nội - Lạng Sơn), 18 nối sân
bay quốc tế Nội Bài với cảng Cái Lân, Quảng Ninh và đường 38.
Đường sắt: có tuyến đường sắt quốc tế Hà Nội-Hữu Nghị Quan.
Đường thủy: qua sông Cầu, sông Thái Bình và sông Đuống nối
ra sông Hồng các sông nhỏ như sông Ngũ huyện Khê, sông Dân,
sông Đông Côi, sông Bùi, ngòi Tào Khê (nay không còn), sông
Đồng Khởi, sông Đại Quảng Bình.
Làng nghề truyền thống
Làng gò đúc đồng Đại Bái
Làng tranh dân gian Đông Hồ
Làng dệt Hồi Quan
Làng gốm Phù Lãng
Làng Giấy Đống Cao
Thay đổi hành chính
Bắc Ninh là một trong 13 tỉnh được vua Minh Mạng thành lập đầu
tiên ở Bắc Kỳ (năm 1831). Nguyên là trấn Kinh Bắc thời vua Gia
Long, được đổi thành trấn Bắc Ninh năm 1822. Địa bàn tỉnh Bắc
Ninh khi ấy bao trùm các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang, một phần các tỉnh
Hưng Yên, Lạng Sơn và thành phố Hà Nội ngày nay.
Năm 1895 tách phủ Lạng Giang ra lập tỉnh Bắc Giang.
Năm 1905 tách các huyện Đông Anh, Kim Anh, Đa Phúc nhập vào
tỉnh Vĩnh Yên.
Trong kháng chiến chống Pháp, Bắc Ninh thuộc Liên khu Việt Bắc.
Năm 1950 Bắc Ninh có 9 huyện: Gia Bình, Gia Lâm, Lang Tài, Quế
Dương, Thuận Thành, Tiên Du, Từ Sơn, Võ Giàng, Yên Phong.
Ngày 20/4/1961 tách huyện Gia Lâm nhập vào Hà Nội.
Ngày 5/7/1961 hợp nhất hai huyện Quế Dương và Võ Giàng thành
huyện Quế Võ.
Từ ngày 27/10/1962 đến ngày 6/11/1996 tỉnh Bắc Ninh hợp nhất
với tỉnh Bắc Giang thành tỉnh Hà Bắc, sau đó lại tách ra như cũ.
Ngày 14/3/1963, hai huyện Tiên Du, Từ Sơn của tỉnh Hà Bắc hợp
nhất thành huyện Tiên Sơn.
Văn hóa-xã hội, di tích lịch sử
Bắc Ninh là nơi có thành Luy Lâu cổ, nơi Sỹ Nhiếp lần đầu dạy người
Việt học chữ. Chùa Dâu, Chùa Phật Tích là những nơi phát tích của
Phật giáo Việt Nam,
Bắc Ninh nổi tiếng với các làn điệu quan họ, các làng nghề như làng
tranh Đông Hồ, làng gốm Phù Lãng, gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ, rèn sắt Đa
Hội, đúc đồng Đại Bái, dệt Hồi Quan. Các di tích lịch sử đáng kể có
đền Đô, chùa Phúc Nghiêm Tự (chùa Tổ), đền Phụ Quốc, đình làng
Đình Bảng, v.v.
Lễ hội
Hàng năm, trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh diễn ra hơn 300 lễ hội lớn nhỏ
khác nhau. Một số lễ hội nổi tiếng được liệt kê dưới đây:
Lễ hội Lim (Thị trấn Lim, huyện Tiên Du) được tổ chức vào 13
tháng giêng hàng năm, tổ chức thi hát quan họ.
Lễ hội Đền Đô (Đình Bảng, huyện Từ Sơn) để kỷ niệm ngày
đăng quang của vua Lý Thái Tổ - 15 tháng 3 năm Canh Tuất
1010, và tưởng niệm các vị vua nhà Lý.
Lễ hội Phù Đổng (của bốn xã trong đó có xã Phù Đổng huyện
Tiên Du) ngày 9- tháng 4 để kỷ niệm vị anh hùng dân tộc Phù
Đổng Thiên Vương.
Lễ hội Thập Đình (của mười xã thuộc hai huyện Quế Võ và Gia
Bình) để kỷ niệm trạng nguyên đầu tiên của Việt Nam tức Thái
sư Lê Văn Thịnh và Doãn Công (Cao Doãn Công).
Lễ hội Đồng Kỵ ngày 4 - tháng Giêng.
Lễ hội Chùa Dâu ngày 8 - tháng 4.