Giáo án hóa học lớp 10 nâng cao - Bài 11 SỰ BIẾN ĐỔI MỘT SỐ ĐẠI LƯỢNG VẬT LÍ CỦA CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC doc

Giáo án hóa học lớp 10 nâng cao - Bài 11
SỰ BIẾN ĐỔI MỘT SỐ ĐẠI LƯỢNG VẬT LÍ
CỦA CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC
(Sách giáo khoa Hoá học 10 nâng cao)

A. CHUẨN KIẾN THỨC VÀ KĨ NĂNG
Kiến thức
Hiểu được:
- Biết khái niệm và quy luật biến đổi tuần hoàn của
bán kính nguyên tử, năng lượng ion hoá, độ âm điện của
một số nguyên tố trong một chu kì, trong nhóm A
Kĩ năng
- Dựa vào quy luật chung, suy đoán được sự biến thiên
tính chất cơ bản trong chu kì (nhóm A) cụ thể, thí dự sự
biến thiênvề:
- Độ âm điện bán kính nguyên tử, năng lượng ion hoá
thứ nhất.
B. CHUẨN BỊ
Giáo viên: Bảng 2.2; 2.3; hình 2.1; 2.2; 2.3
C. KIỂM TRA BÀI CŨ
Nguyên nhân nào làm cho tính chất của các nguyên tố
biến đổi một cách tuần hoàn? Cho ví dụ.
D. TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY
HOẠT ĐỘNG CỦA
THẦY
HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ
Hoạt động 1:
Xem bảng 2.2 nêu quy luật
biến đổi bán kính nguyên tử
của các nguyên tố theo chu
kì và theo nhóm?

* Dựa vào đặc điểm cấu tạo
của các nguyên tố trong một
chu kì và trong một nhóm,
GV hướng dẫn cho HS giải
I. BÁN KÍNH NGUYÊN
TỬ
- Trong một chu kì, theo
chiều tăng dần của điện tích
hạt nhân, bán kính nguyên tử
các nguyên tố tăng dần.
Giải thích: Trong 1 chu kì:
Các nguyên tử cùng số lớp e
 Z + tăng  lực hút giữa
các hạt nhân với các e lớp
ngoài cùng tăng  bán kính
thích quy luật biến đổi bán
kính nguyên tử theo chu kì
và theo nhóm.


* Nêu kết luận biến đổi bán
kính nguyên tử.
nguyên tử giảm dần.
- Trong một nhóm, theo
chiều tăng dần của điện tích
hạt nhân, bán kính nguyên tử
các nguyên tố tăng dần.
Giải thích: Z + tăng (từ trên

xuống dưới)  số lớp e tăng
nhanh  bán kính nguyên tử
tăng nhanh.



Hoạt động 2:
- Tìm hiểu SGK để biết năng
lượng ion hoá là gì?
* GV bổ sung: Năng lượng
ion hoá I
2
, I
3
, I
4
… có được là
khi tách e ra khỏi ion mang
Kết luận: Bán kính nguyên
tử của các nguyên tố biến
đổi tuần hoàn theo chiều
tăng của điện tích hạt nhân.
II. NĂNG LƯỢNG ION
HOÁ (I)
1. Khái niệm (SGK)
Năng lượng ion hoá thứ nhất
(I1) của nguyên tử là năng
lượng tối thiểu cần để tách
1,2, 3… điện tích (+) tương
ứng. I

1
có ý nghĩa nhất đối
với hoá học. I càng nhỏ
nguyên tử càng dễ tách e và
ngược lại.
* GV cho VD: Cho biết
năng lượng ion hoá (kJ/mol)
của nguyên tử 1 số nguyên
tố như sau: I
Al
= 578, I
Si
=
786, I
P
= 1012
- Nguyên tử của nguuên tố
nào dễ tách e nhất? Khó tách
e nhất?
Yêu cầu HS suy nghĩ trả lời.
* Giáo viên gợi ý HS tổng
kết: trong nguyên tử,
electron nào dễ tách ra khỏi
nguyên tử? Giữa I và khả
năng tách electron ra khỏi
electron thứ nhất ra khỏi
nguyên tử ở trạng thái cơ
bản.
Đơn vị: kJ/mol
VD: H  H

+
+ 1e I
H
= 1312
kJ/mol
Ngoài ra có năng lượng ion
hoá thứ hai (I
2
), thứ ba
(I
3
)…; < I
1
< I
2
< I
3
…






Electron liên kết với hạt
nhân càng yếu càng dễ tách
ra khỏi nguyên tử. Nguyên
nguyên tử có mối liên hệ gì?
Hoạt động 3: Dựa vào quy
luật biến đổi bán kính

nguyên tử hãy cho biết:
- Trong 1 chù kì, nguyên tử
của nguyên tố nào dễ tách e
nhất? Khó tách e nhất? Giải
thích? Rút ra quy luật biến
đổi năng lượng ion hoá
trong chu kì.
- Trong 1 nhóm A, nguyên
tử của nguyên tố nào dễ tách
e nhất? Khó tách e nhất?
Giải thích? Rút ra quy luật
biến đổi năng lượng ion hóa
trong nhóm A.



tử càng dễ tách khỏi
electron, năng lượng ion hoá
càng thấp.
2. Sự biến đổi năng lượng
ion hoá thứ nhất
* Trong một chu kì, theo
chiều tăng dần của Z:
Z+ tăng  lực hút của hạt
nhân tăng  I
1
tăng
* Trong một nhóm A, theo
chiều tăng của Z:
Z+ tăng  r (nguyên tử)

tăng  lực hút của hạt nhân
giảm  I
1
giảm.
Kết luận: (SGK)
Năng lượng ion hoá thứ nhất
của nguyên tử các nguyên tố
nhóm A biến đổi tuần hoàn
theo chiều tăng dần của điện



Hoạt động 5:
- Dựa vào bảng 2.4 và hình
2.2 (SGK) hãy cho biết khái
niệm độ âm điện, quy luật
biến đổi độ âm điện của các
nguyên tố theo chu kì và
theo nhóm A.
* GV kết luận:
- Theo chiều tăng dần của
Z
+
, độ âm điện của các
nguyên tố tăng lên trong một
chu kì và giảm đi trong một
nhóm.
- Vậy độ âm điện của các
nguyên tố biến đổi tuần hoàn
theo chiều tăng dần của Z

+
.
tích hạt nhân.

III. ĐỘ ÂM ĐIỆN
1. Khái niệm (SGK)
Độ âm điện của một nguyên
tử đặc trưng cho khả năng
hút electron của nguyên tử
đó khi tạo thành liên kết hoá
học.
2. Sự biến đổi tuần hoàn độ
âm điện các nguyên tố
- Trong một chu kì, theo
chiều tăng dần của Z+ thì độ
âm điện tăng dần.
- Trong một nhóm A, theo
chiều tăng dần của Z+ thì độ
âm điện giảm dần.
* Kết luận: Vậy độ âm điện
của các nguyên tố biến đổi
tuần hoàn theo chiều tăng
dần của Z+.

E. CỦNG CỐ, DẶN DÒ
Hoạt động 7:
1.Trong một chu kì, bán kính nguyên tử các nguyên tố
biến đổi như thế nào theo chiều tăng dần của điện tích hạt
nhân? Cho ví dụ.
2. Trong một nhóm A, bán kính nguyên tử các nguyên

tố biến đổi như thế nào theo chiều tăng dần của điện tích
hạt nhân? Cho ví dụ.
3. Hãy cho biết tính chất nào của các nguyên tố nhóm
A biến đổi tuần hoàn theo chiều tăng dần của Z
+
:
a. Số lớp electron e. Số electron trong
lớp vỏ nguyên tử.
b. Số electron ở lớp ngoài cùng f. Tính kim
loại - phi kim
c. Khối lượng nguyên tử g. Hình dạng
đám mây electron
d. Hoá trị của các nguyên tố trong các oxit.
Đáp án: b, d, f và g
BTVN 2.14; 2.15 (SBT).