Qua 1 số tác hẩm thời kì đầu của C.Mác phân tích mối quan hệ phân công lao động và xã hội hóa sản xuất - 1 pot

1

lời mở đầu

Phân công lao động xã hội chính là sự chuyên môn hoá sản xuất trong phạm vi xã
hội. Trong các xã hội cũ, phân công lao động xã hội diễn ra có tính tự phát, còn
trong xã hội chủ nghĩa, phân công lao động xã hội được tiến hành một cách tự giác.
Phân công lao động xã hội phản ánh trình độ phát triển của lực lượng sản xuất xã
hội, đồng thời mỗi bước tiến của sự phân công lao động xã hội lại có tác dụng thúc
đẩy lực lượng sản xuất của xã hội phát triển, lực lượng sản xuất của xã hội phát
triển lại tạo ra năng suất lao động xã hội cao, thúc đẩy cao, thúc đẩy quá trình xã hội
hoá sản xuất diễn ra mạnh hơn. Bởi bậy xã hội hoá sản xuất vừa là tiền đề vừa là kết
quả của phân công lao động xã hội. Xã hội hoá sản xuất cao chính là cái đảm bảo
cho phương thức sản xuất xã hội chủ nghĩa chiến thắng phương thức sản xuất cũ.
Điều này càng có ý nghĩa quan trọng trong việc đưa nền sản xuất nhỏ, lạc hậu lên
nền sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa giữa thế kỷ XIX. Các Mac đã làm cuộc cách
mạng trong lịch sử các học thuyết kinh tế và triết học xây dựng nên học thuyết của
chính mình. Học thuyết của C.Mac ra đời là sự kế thừa những học thuyết của các
đại biểu xuất sắc nhất trong triết học, trong kinh tế chính trị học và trong chủ nghĩa
xã hội khoa học. Quan niệm của chủ nghĩa Mac đã vạch rõ sự phát sinh, phát triển
của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, nêu lên những mặt tiến bộ, đồng thời
cũng vạch rõ những khuyết tật và mâu thuẫn của chủ nghĩa tư bản. Chủ nghĩa tư bản
tất yếu sẽ bị thay thế bởi một phương thức sản xuất mới tiến bộ hơn đó là phương
thức sản xuất cộng sản chủ nghĩa. Mà nguyên nhân sâu xa chính là mối quan hệ
giữa phân công lao động xa hội và xã hội hoá sản xuất. Điều này được thể hiện rõ
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

2

trong các tác phẩm thời kỳ đầu của Mac như bản thảo kinh tế triết học, gia đình thần

thánh, hệ tư tưởng Đức, tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, sự phát triển của chủ
nghĩa tư bản ở Nga, tiền công giá cả và lợi nhuận…
Để nghiên cứu những cơ sở lý luận về mối quan hệ giữa phân công lao động xã hội
và xã hội hoá sản xuất, nhằm quán triệt hơn nữa đường lối quan điểm của Đảng ta
về vấn đề này. Chính vì vậy em chọn đề tài: "Tìm hiểu mối quan hệ giữa phân công
lao động xã hội và xã hội hoá sản xuất qua một số tác phẩm thời kỳ đầu của Mac"
để nghiên cứu.
Do hạn chế về mặt thời gian về nhận thức. Nên bài tiểu luận này không tránh khỏi
sai sót cần phải sửa đổi bổ sung. Rất mong được thầy (cô) tạo điều kiện giúp đỡ,
cho ý kiến bổ sung để bài làm của em được hoàn thiện hơn.
Sinh viên
Chương I Phân công lao động xã hội cơ sở tiền đề xuất phát của sức sản xuất
Phân công lao động xã hội là biểu hiện của sự phát triển của lực lượng sản xuất xã
hội C.Mac nói "trình độ phát triển lực lượng sản xuất của một dân tộc bộc lộ rõ ràng
nhất ở trình độ phát triển của sự phân công lao động", và cho rằng "phân công là
hình thức cơ bản của nền sản xuất xã hội", đồng thời cũng là một hình thức cơ bản
của nền sản xuất xã hội. Phân công lao động có tác dụng mạnh mẽ đối với sản xuất,
thúc đẩy kỹ thuật sản xuất phát triển, trước hết là thúc đẩy sự cải tiến của công cụ
sản xuất, nâng cao năng suất lao động Mác nói: "…sức sản xuất của lao động nhất
thiết phụ thuộc chủ yếu vào…sự phân công lao động", "sự phân công lao động đó
làm cho người ta có thể sản xuất nhanh hơn do đó cũng rẻ hơn". Phân công lao động
xã hội gắn liền chặt chẽ với công cụ sản xuất. Khi nền sản xuất mới xuất hiện thì
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

3

phân công lao động xã hội cũng phải đạt được trình độ tương ứng với nền sản xuất
ấy. Đó là một tất yếu khách quan, một yêu cầu cấp bách của bản thân nền sản xuất
xã hội. "Do nền công nghiệp lớn, nên việc xoá bỏ sự phân công cũ đã trở thành một
điều kiện của bản thân nền sản xuất".

Trong tác phẩm "Hệ tư tưởng Đức" chỉ rõ: …"Mối quan hệ giữa các dân tộc khác
nhau phụ thuộc vào trình độ phát triển của các dân tộc về các mặt lực lượng sản
xuất, phân công lao động và mối quan hệ bên trong. Nguyên lý đó được mọi người
thừa nhận. Tuy nhiên không chỉ riêng mối quan hệ của một dân tộc với các dân tộc
khác, mà cả toàn bộ kết cấu bên trong của chính dân tộc đó cũng phụ thuộc vào
trình độ phát triển của sản xuất của nó và của mối quan hệ bên trong và bên ngoài
của nó. Trình độ phát triển của lực lượng sản xuất của một dân tộc bộc lộ rõ rệt nhất
ở trình độ phát triển của sự phân công lao động. Bất cứ sức sản xuất mới nào trong
chừng mực không phải chỉ là một sự mở rộng đơn thuần về số lượng của những lực
lượng sản xuất mà cho đến lúc đó người ta đã biết (sự khai phá đất đai mới chẳng
hạn), thì cũng đều mang lại kết quả là sự phát triển thêm sự phân công lao động xã
hội"…
Cac - Mac chỉ ra rằng: "Sự phân công lao động bên trong một dân tộc trước hết đưa
tới sự tách rời giữa một bên là lao động công nghiệp và thương nghiệp và một bên
là lao động nông nghiệp và do đó đưa tới sự tách rời giữa thành thị và nông thôn và
sự đối lập quyền lợi của hai bên. Đồng thời do phân công lao động bên trong các
ngành khác nhau nên sự phân công giữa những cá nhân cùng lao động với nhau
trong cùng một ngành lao động cũng ngày càng tỉ mỉ thêm ".
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

4

Phân công lao động xã hội biểu hiện mối quan hệ giữa con người với tự nhiên trong
quá trình sản xuất. Thể hiện năng lực thực tiễn của con người trong quá trình sản
xuất ra của cải vật chất, là cơ sở tiền đề xuất phát của sức sản xuất.
Chương II Xã hội hoá sản xuất - vai trò của nó đối với sự phát triển sức sản xuất
Sản xuất bao giờ cũng mang tính chất xã hội. Ngay trong buổi bình minh của lịch
sử, trong quá trình hái lượm, săn bắt theo bầy, đàn không có hoạt động sản xuất nào
diễn ra độc lập. Tính xã hội của sản xuất không chỉ tồn tại trong buổi đầu hình thành
xã hội con người, mà còn phát triển cao hơn trong điều kiện xã hội hiện đại. Tính

xã hội hoá của sản xuất phát triển từ thấp lên cao gắn liền với trình độ phát triển của
lực lượng sản xuất trong tiến trình phát triển của lịch sử. Trong các xã hội gắn liền
với nền sản xuất nhỏ, kinh tế tự nhiên tự cung tự cấp, các hoạt động kinh tế trong xã
hội thường được tiến hành bởi các đơn vị kinh tế độc lập với nhau, hoặc nếu có
quan hệ với nhau cũng chỉ là quan hệ tập hợp theo số cộng đơn thuần, chưa có quan
hệ hữu cơ với nhau. Nền sản xuất ở đây tuy mnag tính chất xã hội nhưng nền sản
xuất vẫn chưa xã hội hoá. Bởi vậy, nếu xem xét xã hội hoá sản xuất với tư cách là
một hệ thống hữu cơ, thì xã hội hoá sản xuất trực tiếp gắn liền với sự ra đời và phát
triển của nền sản xuất lớn trong lịch sử.Từ đó có thể hiểu: xã hội hoá sản xuất là sự
liên kết nhiều quá trình kinh tế riêng biệtt hành quá trình kinh tế xã hội, tồn tại hoạt
động và phát triển liên tục như một hệ thống hữu cơ. Đó là quá trình kinh tế khách
quan phù hợp với trình độ phát triển cao của lực lượng sản xuất, phản ánh xu thế
phát triển tất yếu mang tính chất xã hội của sản xuất. Việc tạo nên những tổ chức,
những quan hệ kinh tế mới đáp ứng yêu cầu và phản ánh quá trình kinh tế khách
quan kể trên là sự xã hội trên thực tế.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

5

Xã hội hoá sản xuất là quá trình kinh tế khách quan của sự phát triển tính xã hội hoá
của sản xuất. Sự vận động và phát triển của xã hội hoá sản xuất được quy định bởi
sự phát triển biện chứng giữa lực lượng sản xuất xã hội và quan hệ sản xuất xã hội.
Xã hội hoá sản xuất được biểu hiện ở trình độ phát triển của phân công và hiệp tác
lao động. Phân công lao động phát triển cùng với sự phát triển của lực lượng sản
xuất xã hội, phân công lao động tạo ra sự trao đổi và hợp tác lao động. Hình thức
đầu tiên, đơn giản nhất là hiệp tác giản đơn. Với hình thức này lần đầu tiên lao động
được xã hội hoá, "người lao động, tổng hợp" xuất hiện. Tiếp đến là sự phân công
trong công trường thủ công gắn liền với sự chuyên môn hoá công cụ thủ công dựa
trên tay nghề của người lao động. Máy móc ra đời là một nấc thang mới của sự phát
triển lực lượng sản xuất, là nền sản xuất dựa trên lao động cơ khí, khi mà hiệp tác

lao động thực sự trở thành "tất yếu kỹ thuật" lấy máy móc làm chủ thể. Đến lượt
mình, đại công nghiệp cơ khí thúc đẩy sự phân công lao động và hiệp tác lao động
lên trình độ mới cao hơn.
Xã hội hoá sản xuất biểu hiện ở mối quan hệ giữa các ngành, các vùng, các khu vực
ngày càng cao và chặt chẽ. Mối liên hệ này không chỉ diễn ra trên lĩnh vực lưu
thông mà còn diễn ra trong lĩnh vực đầu tư, hợp tác khoa học - công nghệ, phân
công và hợp tác sản xuất dưới các hình thức liên doanh, liên kết phong phú đa dạng.
Sự liên kết này có tính liên kết xí nghiệp, liên ngành và liên quốc gia.
Xã hội hoá sản xuất biểu hiện ở các hình thức sở hữu, từ sở hữu riêng độc lập tới sở
hữu chung, sở hữu tập thể, sở hữu Nhà nước, của các hình thức tổ chức sản xuất từ
công ty tư nhân tới công ty liên doanh, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ
phần, các hợp tác xã, các doanh nghiệp Nhà nước.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -

6

Xa hội hoá sản xuất còn biểu hiện ở tính chất xã hội hoá của sản phẩm. Trong nền
sản xuất xã hội hoá sản xuất sản phẩm sản xuất ra phải qua tay nhiều người, nhiều
công đoạn sản xuất. Ngày nay, trong điều kiện phân công chuyên môn hoá và hợp
tác quốc tế, thì một sản phẩm không chỉ do một quốc gia một công ty sản xuất ra mà
có thể do nhiều công ty thuộc nhiều mức sản xuất ra.
Xã hội hoá sản xuất là xu hướng khách quan của sự phát triển tính xã hội của sản
xuất, chịu sự chi phối của trình độ phát triển và tính chất của lực lượng sản xuất,
của quan hệ sản xuất. Khi nền kinh tế còn mang tính chất tự cung tự cấp thì trình độ
xã hội hoá sản xuất rất thấp. Khi xuất hiện sản xuất hàng hoá thì trình độ xã hội hoá
sản xuất của nền sản xuất xã hội tăng lên. Cho đến khi sản xuất hàng hoá trở thành
tổ chức sản xuất thống trị trong nền kinh tế cũng là lúc hình thành kinh tế thị trường
thì trình độ xã hội hoá sản xuất mới đạt trình độ cao, đặc biệt trong nền kinh tế thị
trường hiện nay.
Bởi vậy, trình độ phát triển, tính chất và đặc điểm của xã hội hoá sản xuất gắn liền

với sự phát triển của nền kinh tế trên các mặt: sự phát triển của lực lượng sản xuất
của cơ sở vật chất kỹ thuật của nền kinh tế, của hệ thống công cụ và tư liệu lao
động, hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, của trình độ phát triển của phân công lao
động xã hội.
Các yếu tố trên càng phát triển, trình độ càng hiện đại thì tính chất xã hội hóa sản
xuất càng cao. Tính chất và trình độ phát triển của quan hệ sản xuất mà trước hết là
các hình thức và quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất, sở hữu càng được giải thoát
khỏi sở hữu tư nhân, cá thể, càng hình thành và phát triển các hình thức sở hữu xã
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -