Thực lục về cuộc đấu tranh chống ngoại xâm dưới thời quân Minh cai trị_8 potx

Thực lục về cuộc đấu tranh
chống ngoại xâm dưới thời
quân Minh cai trị




Ngày 28 tháng giêng năm Vĩnh Lạc thứ 7 [12/2/1409]

Sắc dụ các Đô chỉ huy sứ ty Quảng Tây, Quảng Đông, Hồ Quảng, Tứ
Xuyên, Chiết Giang, Phúc Kiến, Giang Tây, Quí Châu, Vân Nam, Trấn
Giang gồm 13 vệ, tổng cộng phát binh 4 vạn. Sở, Liêu Ninh, Tam Phủ hộ
vệ phát binh 7000. Tất cả theo Anh quốc công chinh tiễu giặc tại Giao Chỉ.
(Minh Thực Lục v.11, tr. 1158; Thái Tông q. 87, tr. 4b)
Sắc mệnh hành quân của vua nhà Minh giao Trương Phụ lãnh chức Tổng
binh, Vương Hữu lãnh chức Phó Tổng binh, phối hợp với Mộc Thạnh thi
hành việc đánh dẹp :

Ngày 9 tháng 2 năm Vĩnh Lạc thứ 7 [23/2/1409]

Mệnh Anh quốc công Trương Phụ cầm ấn Chinh lỗ Phó tướng quân sung
chức Tổng binh, Thanh viễn hầu Vương Hữu phó Tổng binh, mang quân
đánh bọn giặc nỗi loạn tại Giao Chỉ. Phối hợp với Chinh di Tướng quân
Kiềm Quốc công Mộc Thạnh hiệp lực thi hành phận sự. (Minh Thực Lục v.
11, tr.1170; Thái Tông q. 88, tr.5b)
Trước khi ra quân vua Minh Thái Tông cảnh cáo lực lượng tăng viện và trú
phòng phải củng cố tinh thần, đánh mạnh, lập mưu sâu ; đừng để cho dân
bản xứ khinh thường :

Ngày 19 tháng 2 năm Vĩnh Lạc thứ 7 [5/3/1409]

Sắc dụ bọn quan Tổng binh Anh quốc công Trương Phụ :
“ Từ khi Kiềm quốc công Mộc Thạnh ra quân thất luật, bọn giặc trở nên
giảo hoạt. Nay nghe rằng tên Đặng Tất thuộc đảng giặc đã chết ; mà bọn
Lão Qua, Bát Bách (8) vẫn còn cung cấp lương thực, vậy cung cấp cho ai
? Nghe giặc rêu rao rằng có đến 50.000 con voi, và bảo tướng soái ta dễ
đánh ; đó là do tướng soái ta trước đây thiếu mưu kế, để cho man di khinh
lờn. Các ngươi phải lấy đó làm răn, cùng đồng tâm hiệp lực dẹp đám giặc
này, để được yên một phương. (Minh Thực Lục v.11, tr. 1174 ; Thái Tông
q. 88, tr. 7b)

Về mối chia rẽ và nội bộ tình hình quân ta, thám báo của Trương Phụ đã
nắm rõ ; nên y cho đóng thuyền bè để chuẩn bị thuỷ chiến tại vùng hạ lưu
sông Hồng :

Ngày 22 tháng 5 năm Vĩnh Lạc thứ 7 [5/7/1409]

Quan Tổng binh Anh quốc công Trương Phụ tâu rằng bọn giặc Giản Ðịnh
giết hại lẫn nhau. Giặc Nguyễn Súy ôm hai lòng, nay suy tôn Giản Ðịnh
làm Thượng hoàng Ngụy, riêng lập Trần Quí Khoách làm vua ngụy, kỷ
nguyên Trùng Quang. Bọn chúng ra vào nơi sông nước, gây mối lo; nên
phải dùng thủy quân mới thành công. Nay trú quân tại huyện Tiên Du, phủ
Bắc Giang , tìm gỗ trong rừng Sất Lãm để đóng thuyền; chiêu dụ dân trốn
giặc tại các phủ Lạng Giang, Bắc Giang, Thái Nguyên trở về với nghề
nghiệp cũ. (Minh Thực Lục v. 11, tr.1224 ; Thái Tông q. 92, tr. 13 b)

Trong khi chờ đợi quân Trương Phụ sẵn sàng tham chiến, cùng âm mưu
giải đãi lòng quân ta ; Mộc Thạnh sai sứ đến gặp vua Trùng Quang tại
Thanh Hoá :
Tháng 7, Tổng binh nhà Minh là Mộc Thạnh sai Hoàng La tới. Vua sai
người đến tiếp hắn tại Nỗ Giang (9), Thanh Hóa (10).

Thượng tuần tháng 9/1909 xẩy ra trận giao tranh đầu tiên giữa quân của
Trương Phụ và quân của vua Trùng Quang do tướng Nguyễn Cảnh Dị chỉ
huy, tại Bình Than (11) ; trận này quân Minh thua, Ðô chỉ huy Từ Chính tử
trận :

Ngày 2 tháng 8 năm Vĩnh Lạc 7 [10/9/1409]

Giặc Giao Chỉ, bọn Đặng Cảnh Dị [Nguyễn Cảnh Dị] đánh Bàn Than [Bình
Than], viên quan phòng thủ Từ Chính tử trận.
Chính người đất Nghi Chân, trước kia làm Phó Thiên hộ vệ Dương Châu.
Lúc vua [Minh Thành Tổ] cử binh tĩnh nạn, Chính mang quân toàn thành
theo, được thăng Đô Chỉ huy Đồng tri. Tòng chinh Giao Chỉ đoạt được
thuyền giặc tại sông Tam Đái, chở quân đánh Tây Đô, ải Hàm Tử, lập được
công. Trần Quí Khoách làm phản, Bình Than là nơi yếu địa, Anh quốc
công Trương Phụ sai Chính đến đóng. Cảnh Dị mang quân vây đánh,
Chính xua quân tận lực chống trả, bị đạn xuyên qua sườn, Chính vẫn tiếp
tục tử chiến. Rồi giặc rút, Chính bị vỡ bụng mà chết. (Minh Thực Lục v.12,
tr. 1255; Thái tông q. 95, tr. 2a )
Hạ tuần tháng 9/1409 lại có cuộc giao tranh lớn tại cửa ải Hàm Từ [tỉnh
Hưng Yên]. Lần này quân của vua Trùng Quang do Nguyễn Thế Mỗi chỉ
huy bị thua to :

Ngày 21 tháng 8 năm Vĩnh Lạc thứ 7 [29/9/1409]

Ngày hôm nay quan Tổng binh Anh quốc công Trương Phụ đánh bại đảng
giặc Nguyễn Thế Mỗi tại ải Hàm Tử. Lúc này Đặng Cảnh Dị đóng tại các xứ
châu Nam Sách, sông Lô Độ, cầu Thái Bình ; Trương Phụ xuất quân
hướng ải Hàm Tử tiến quân. Kim ngô Tướng quân nguỵ lập trại phòng thủ
đối diện bờ sông, cho hơn 600 chiếc thuyền bày trận trên sông, lại đóng

cọc gỗ phía bờ đông nam để ngăn cản. Lúc bấy giờ gió tây bắc thổi mạnh,
Phụ sai Vân dương bá Trần Húc, Đô đốc Chu Quảng ; Đô chỉ huy Du
Nhượng, Phương Chính dùng thuyền lớn, thuyền nhỏ cùng tiến, hoả khí
xé trời, tên bắn như mưa, giặc không đương nổi bị chém hơn 3000 thủ
cấp, số chết chìm tính không hết, Bắt sống bọn Giám môn nguỵ, Vệ tướng
quân Phan Đê 200 tên, tịch thu 400 chiếc thuyền, kỳ dư giặc bỏ
chạy. (Minh Thực Lục v. 12, tr.1263; Thái tông q. 95, tr. 5a)
Trương Phụ tiếp tục xua quân xuống tận phía nam lưu vực sông Hồng Hà,
Thái Bình ; tính từ phía bắc kiểm soát đến các tỉnh Thái Bình, Hưng Yên,
Hải Dương ngày nay :

Ngày 25 tháng 8 năm Vĩnh Lạc thứ 7 [3/10/1409]

Ngày hôm nay bọn quan Tổng binh Anh quốc công Trương Phụ đem quân
đến sông Lô Ðộ, cầu Thái Bình. Ðảng giặc Ðặng Cảnh Dị, bỏ doanh trại
trốn trước ; bèn chiêu dụ các tên nghịch tặc trở về với nghiệp cũ. Nên các
phủ như Giao Châu, Bắc Giang, Lạng Giang, Tân An, Kiến Xương, Trấn Di;
các vệ sở Xương Giang, Thị Cầu đều được chiêu tập yên ổn. (Minh Thực
Lục v. 11, tr.1264; Thái Tông q. 95, tr. 5b)
Rồi một trận đánh quan trọng xẩy ra tại cửa biển Thái Bình, quân Nguyễn
Cảnh Dị thua to, quân Minh hầu như kiểm soát được miền bắc nước ta :

Ngày 1 tháng 9 năm Vĩnh Lạc thứ 7 [9/10/1409]

Ngày hôm nay quan Tổng binh Anh quốc công Trương Phụ đánh bại đảng
giặc, bọn Đặng Cảnh Dị, tại cửa biển Thái Bình. Lúc này bọn Cảnh Dị
thường qua lại cướp bóc tại cửa biển, Phụ tiến binh tiễu trừ. Khởi đầu gặp
thuyền thám thính của giặc, bèn truy kích giết hết. Sau đó tiến thẳng, thấy
đằng xa hơn 300 thuyền giặc đậu bờ phía nam cửa biển. Ngay lúc bọn Đô
đốc Phương Chính, Lý Long công kích, giặc phân chia lực lượng, một nửa

nghênh địch. Quan quân la hét tiến, tên đá cùng bắn ; rồi hăng hái tiến
thẳng đánh giáp vào binh thuyền giặc, bọn chúng đại bại chém hơn 500
đầu giặc, chết trôi không kể, bắt sống hơn 300 tên. Số thuyền còn lại
không đánh mà tan, bắt Ninh Vệ đại Tướng quân ngụy Phạm Tất Lật, riêng
Cảnh Dị trốn thoát. (Minh Thực Lục v.12, tr. 1268; Thái Tông q. 96, tr. 1b)
Tuy vậy tại vùng biển huyện Vạn Ninh [tỉnh Quảng Ninh], vẫn còn quân nổi
dậy mang thuyền sang đánh phá tại châu Khâm, Trung Quốc ; nhà Minh
phài dùng thuỷ quân truy kích :