Bài tiểu luận quản lí môi trường

Tài liệu: Docs.vn Hỗ trợ : Y!M minhu888
ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong vài thập niên gần đây, cùng khoa học, con người đã tận thu quá
đáng và làm khánh kiệt các nguồn tài nguyên, đặc biệt là các nguồn nguyên
liệu khoáng vật. Điều đó đã dẫn đến mất cân bằng tự nhiên và làm biến đổi lớp
vỏ bề mặt. Đặc biệt là với sự phát triển của nến văn minh công nghiệp đã làm
giảm độ đa dạng sinh giới. Do nhu cầu phát triển và xây dựng các thành phố,
khu công nghiệp – con người đã tàn phá và làm giảm diện tích rừng. Hàng năm
trên thế giới có khoảng 170 000 km² rừng nhiệt đới bị mất. Ở Việt Nam, hàng
năm có khoảng hơn 1 triệu ha rừng bị tàn phá. Việc diện tích đất rừng bị thu
hẹp đã làm cho nhiều loài sinh vật không còn nơi trú ngụ và thức ăn, cộng với
sự khai thác cơ giới của con người trong nông nghiệp dẫn đến khuynh hướng
độc canh làm giảm sự đa dạng giống nòi, gây mất cân bằng sinh thái.
Tầm quan trọng của hệ sinh thái rừng chắc hẳn ai cũng đều biết tới. Đặc
biệt là hệ sinh thái rừng ngập mặn(RNM). Nó không những có tác dụng to lớn
trong việc bảo vệ bờ biển, hạn chế tác hại của thiên tai mà nguồn lợi trong hệ
sinh thái RNM cũng rất quan trọng; ngoài các lâm sản, phải kể đến tài nguyên
thủy sản, được khai thác trực tiếp không chỉ trong các hệ thống kênh rạch, mà
còn cả một vùng ven biển rộng lớn xung quanh. Tuy nhiên, nhận thức về vai
trò của hệ sinh thái RNM vẫn chưa đầy đủ, tình trạng phá RNM còn diễn ra ở
một số nơi. Cho nên, việc quản lý bền vững hệ sinh thái này là trách nhiệm của
chính quyền địa phương, các ngành nông lâm ngư nghiệp và cộng đồng ven
biển.
Chính vì những nguyên nhân đó đã thôi thúc em thực hiện bài tiểu
luận:"Thực trạng công tác quản lý hệ sinh thái rừng ngập mặn Việt Nam và
một số giải pháp nhằm bảo vệ và phát triển hệ sinh thái rừng ngập mặn"
Tài liệu: Docs.vn Hỗ trợ : Y!M minhu888
I. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
Rừng ngập mặn là một hệ sinh thái độc đáo nhưng những nghiên cứu
về chúng còn rất ít. Trong khi đó một phần lớn diện tích bờ biển nhiệt đới và
cận nhiệt đới tại Châu Phi rừng ngập mặn chiếm ưu thế vượt trội. Theo con số

ước tính có khoảng 16 triệu ha RNM trên toàn cầu, đây là một nguồn tài
nguyên có nhiều giá trị. Sự phân phối các RNM đa phần tương ứng với rừng
mưa nhiệt đới, tuy nhiên một phần nào đó mở rộng đến phía bắc và phía nam
xích đạo, thỉnh thoảng vượt ngoài vùng nhiệt đới. Trong vài thập niên trước,
những vùng có RNM che phủ đã sụt giảm mạnh do những hành vi của con
người, như thu hoạch quá mức, phân dòng nước ngọt cũng như nhiều hành
động khác.
Theo địa lý sinh học có hai khu vực trồng RNM riêng biệt trên thế giới:
Tại Tây Phi, Vùng biển Caribee và Châu Mỹ; thứ hai là bờ biển Châu Phi,
Madagascar và khu vực Ấn Độ Thái Bình Dương. Trái ngược với địa điểm
đầu tiên - vùng Atlantic - chỉ chứa mười loài cây, Ấn Độ Thái Bình Dương số
lượng các loài cây trong rừng phong phú hơn nhiều (hơn 40 loài cây).
Các khu RNM được coi là lá phổi không thể thiếu đảm bảo cho hệ sinh
thái ven biển phát triển lành mạnh. Các cánh rừng này chứa đựng chủ yếu là
lá rơi và cành cây cung cấp dinh dưỡng cho môi trường biển, và hỗ trợ các
loài thủy sinh lượng thực phẩm phong phú thông qua các mảnh vụn hoặc gián
tiếp thông qua các sinh vật phù du và dây chuyền cung cấp thức ăn bằng tảo.
Một nhân tố cơ bản của môi trường tự nhiên ảnh hưởng đến RNM
trong thời gian dài chính là mực nước biển và sự biến động trong các đại
dương. Những nhân tố khác có sự tác động ngắn hơn là nhiệt độ không khí,
độ mặn của nước biển, dòng chảy đại dương, bão tố, độ dốc bờ biển và nền
đất. Phần lớn RNM phát triển trên nền đất ẩm ướt, bùn lầy nhưng chúng cũng
phát triển được trên cát, than bùn và đá san hô.
Nếu thuỷ triều thuận lợi, RNM có thể phát triển mạnh mẽ sâu trong đất
liền, phía trên những cửa sông ven bờ biển. Đặc biệt tại vùng Tây Phi, chúng
Tài liệu: Docs.vn Hỗ trợ : Y!M minhu888
thậm chí có thể phát triển rất sâu phía trong nội địa. Sông Gambia, hệ thống
sông Sine - Saloum ở Senegal, sông Casamance, những nhánh sông của
Ghinê - Bissau, sông Niger và các sông Camơrun phần lớn trên bờ được che
phủ bằng rừng đước, có nơi kéo dài hơn 100 km từ bờ biển phía ngoài.

Trong một số trường hợp khác - khi một số lượng lớn nước ngọt đều đổ
vào đại dương, toàn bộ các đảo cách bờ hàng chục km không trông thấy gì
ngoài RNM, tương tự như phần lớn các quần đảo tại Guinea-Bissau. Một số
bán đáo bên ngoài Bijagos, như Ilha de Orango - cách bờ biển khoảng 100 km
là nguồn cung cấp nước ngọt. Nhưng trong vùng nước nông ngoài Guinea-
Bissau, độ mặn đủ thấp cho các cây trong hệ thống RNM lọc muối khỏi nước
biển để pha trộn với nước ngọt và nước sông.
Những sự điều chỉnh mang tính cách mạng nhằm biến đổi môi trường
bờ biển đã tạo ra những đặc trưng sinh học nổi bật trong cộng đồng RNM.
Một số loài cây nhất định loại trừ muối ra khỏi hệ sinh thái của mình, một số
lại thải muối được tiếp nhận thông qua lá, rễ hoặc nhánh cây. Hệ thống rễ cây
RNM có khả năng loại bỏ muối hiệu quả đến mức có thể lọc muối ra khỏi
nước ngọt dành cho người du hành đang khát, ngay cả khi bản thân chúng
đang phát triển trong vùng đất đầy muối.
*Rừng ngập mặn là một tài nguyên
Hầu như người ta đều cho rằng RNM như một “bãi lầy độc hại” chứa
đầy những dịch bệnh, và thường bị loại bỏ trong chương trình bảo vệ sức
khỏe cộng đồng. Nhưng giờ khi chúng ta đã hiểu về chúng rõ hơn, thì RNM
chính là nguồn tài nguyên ven biển thật sự quý giá và hữu ích.
Các loại cây trong hệ thống RNM có thể lớn nhanh trong những điều
kiện đặc biệt - mà không một loài cây nào khác có thể phát triển được - và
giống như trong rừng nhiệt đới, chúng cho rất nhiều lá và chất hữu cơ. Thay
vì ngấm vào đất, lá cây rụng xuống nước, mục nát thối rữa trở thành thức ăn
cho các vi trùng và sinh vật phù du. Đây là một nguồn thức ăn rất hiệu quả
Tài liệu: Docs.vn Hỗ trợ : Y!M minhu888
cho cá những khu vực gần rừng đước, là một nguồn lợi quan trọng cho ngư
trường.
RNM đã được chứng minh sẽ là một nguồn thực phẩm và nguyên liệu
quan trọng cho người dân sống ven biển. Cua, con trai, con hàu cá và nguồn
thức ăn thường xuyên được tuyển chọn tại đây. Thậm chí quả của một số loại

cây trong hệ thống rừng này đôi khi cũng trở thành một món ăn hấp dẫn.
Thêm vào đó ngay bản thân cây cũng có ích, gỗ các loại cây trong rừng
thường xuyên đuợc dùng làm củi đun và sử dụng trong xây dựng. Vỏ cây có
chứa chất Tanin, được sử dụng trong thủ công và trong dược phẩm. Nếu được
bảo vệ và quản lý thích hợp, hệ sinh thái RNM có thể cung cấp sản phẩm gỗ
trong công trình xây dựng, than đá trong sản xuất năng lượng, thực phẩm
chăn nuôi, thực phẩm được tiêu thụ tại địa phương..... Thực ra, liên quan đến
nguồn tài nguyên tự nhiên giàu có này, một nhà phân tích lợi ích người Fiji
phân tích sự chuyển đổi những khu RNM thành vùng đất nông nghiệp đã kết
luận rằng kế hoạch này sẽ không làm tăng lợi nhuận thu được từ rừng theo
từng quý. Phần lớn những sự chuyển đổi này sẽ làm giảm đi thu nhập từ
chúng một cách đáng kể.
Một lợi ích vì môi trường rất quan trọng có được từ RNM là chúng mở
rộng diện tích đất và giữ đất không bị cuốn đi. Bùn và trầm tích đều bị cuốn
trôi ra sông. Khi có một đầm lầy các loại cây trong hệ sinh thái rừng ngập
mặn tại cửa sông, nước tràn qua rừng và những trầm tích "định cư" phía dưới
cây sẽ được rễ cây giữ lại. Khi nước cạn đi, các loại cây trong hệ sinh thái
rừng ngập mặn vẫn có thể phát triển mạnh mẽ.
Theo cách này, RNM phát triển chậm ra ngoài, rời khỏi đất liền cằn
cỗi. Ngay cả những nơi không chứa đựng đủ trầm tích từ các con sông để tạo
thêm diện tích đất, rừng bảo vệ dải đất ven bờ khỏi bị cuốn trôi trong các đợt
bão. Rễ và thân cây chặn sức mạnh của nước, lá và nhánh cây làm giảm đi
những ảnh hưởng của gió và mưa. Có nhiều ví dụ minh họa tại các hòn đảo
Tài liệu: Docs.vn Hỗ trợ : Y!M minhu888
do rừng ngập mặn tạo nên nhưng chúng nhanh chóng biến mất khi rừng
không còn nữa.
Ngay cả trong đô thị, RNM có thể chiếm vai trò quan trọng khi chất
thải thành phố làm ô nhiễm vùng nước ven biển. Khi dòng nước này chảy vào
đầm lầy chứa cây rừng ngập mặn, thông thường chúng sẽ được các loài thực
vật và động vật trong đầm lầy hấp thụ và sử dụng. Đầm lầy sẽ lọc nước, tận

dụng các chất bổ và hấp thụ các chất độc, tạo ra làn nước trong xanh và lành
mạnh. Chừng nào các đô thị không “đẻ” ra quá nhiều chất thải cho rừng, và
chất thải không chứa quá nhiều chất độc từ ngành công nghiệp, thì RNM
chính là một hệ thống xử lý chất thải hiệu quả, rẻ tiền hơn nhiều so với bất cứ
nhà máy xử lý chất thải nào. Tuy nhiên RNM lại rất nhạy cảm đối với sự ô
nhiễm, đặc biệt là ô nhiễm dầu. Ô nhiễm dầu quá mức sẽ giết chết rừng.
Hơn nữa, RNM còn có giá trị rất lớn trong du lịch. Senegal đặc biệt đánh giá
rất cao tài nguyên này. Hai công viên quốc gia quan trọng dựa trên loại tài
nguyên này - Điển hình như Công viên Quốc gia Du Delta Du Saloum và
Công viên Quốc gia De la Basse Casamance. Công viên Casamance nằm tại
trung tâm du lịch Cap Skirring có trên 200 loài chim biển, một nơi nghỉ
dưỡng tuyệt vời để chụp ảnh và những cuộc du ngoạn chiêm ngưỡng bầy
chim biển.
Tại các quốc gia Tây Phi nơi rất nhiều sư tử và voi, thì RNM thực sự là
một nguồn tài nguyên quan trọng đảm bảo thành công trong ngành du lịch
sinh thái. Ngay cả tại các quốc gia mang nặng tính "truyền thống" như Kenya
và Tanzania, ngành công nghiệp du lịch ven biển chiếm vai trò quan trọng rất
lớn, các công viên quốc gia ven bờ biển phát triển du lịch dựa trên tài nguyên
RNM hoặc tài nguyên rặng san hô.
Một vài quốc gia Châu Phi khác đang bắt đầu khai thác ngành du lịch
trong các cánh RNM như Guinea-Bissau - quốc gia có vị trí địa lý phần lớn
do RNM thống trị - hy vọng bờ biển tuyệt đẹp của mình sẽ được bổ sung vào
danh sách Di sản Thế giới của UNESCO, và có cơ hội tiếp thị mình như một