Mâu thuẫn giữa LLSX và QHSX trong giai đoạn đi lên CNXH ở nước ta thực trạng và giải pháp

1
PHN A: GII THIU TI

Lch s phỏt trin ca sn xut loi ngi l lch s phỏt trin ca cỏc
PTSX k tip nhau. PTSX l s thng nht bin chng gia LLSX v QHSX ú
l cỏch thc sn xut ra ca cI vt cht m trong ú LLSX t n mt trỡnh
nht nh , thng nht vi QHSX tng ng vi nú . Theo nh ngha ca phộp
bin chng duy vt : L khoa hc v mi liờn h ph bin v s phỏt trin, khoa
hc v nhng quy lut ph bin nht ca s vn ng v s phỏt trin cu t
nhiờn ,xó hi v t duy trờn c s duy vt . Theo nh ngha trờn xó hi ngy
cng phỏt trin thỡ mi quõn h gia QHSX va LLSX l khụng th tỏch ri ,
õy l quy lut chung ca s phỏt trin v l mt trong nhng quy lut quan
trng quy nh s tn ti, phỏt trin v tin b xó hi.
Mc dự vy trong thc t, hai nhõn t QHSX v LLSX ó lm ny sinh
nhng mõu thun gia chỳng . V s mõu thun ny ngy cng tr nờn gay gt
lm cho nn kinh t nc ta trong tỡnh trng khng hong nghiờm trng trong
mt thi gian di .Mõu thun ny gii quyt ra sao?, nguyờn nhõn ca vn s
c cp n trong bi vit di õy. õy l ln u tiờn vit tiu lun nờn
trong quỏ trỡnh vit khụng th khụng cú nhng sai sút, Xin nhn c nhng ý
kin úng gúp ca thy cụ v cỏc bn cỏc bi vit khỏc s tt hn.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2
PHẦN B: CƠ SỞ CỦA ĐỀ TÀI

I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG
Các dạng này khiến chúng ta khi nghiên cứu vấn đề cần nhìn nhận Mác va
Ph.Ăng-ghen đã sáng lập ra chủ nghĩa duy vật biện chứng vào giữa thế kỷ XIX
và dược Lênin phát triển lên vào giữa thế kỷ XX đã đem lại cho phép biên

chứng duy vật sự thống nhất hữu cơ giữa thế giới quan duy vật và phương pháp
luận biện chứng . Phép biện chứng đã thực sự trở thành khoa học trong đó mối
liên hệ giữa QHSX phải phù hợp với tính chất trình độ của LLSX là mối liên hệ
giàng buộc và chi phối lẫn nhau .Mối liên hệ tạo ra sự chuyển hố đa dạng ,
phong phú c ủa mỗi sự vật hiện tượng .Chính vì sự đa một cách tồn diện .Có
như thế mới nắm bắt được bản chất , cái cốt lõi của sự vật mà khơng bị rơi v
nguỵ biện trong nhận thức và hành động.
luật này.
Trong q trình lịch sử tự nhiên các mối quan hệ giữa con người Một
trong những quy luật quan trọng nhất của chủ nghĩa duy vật biện chứng là quy
luật mâu thuẫn .Theo quy luật này thì trong kết cấu của mọi sự vật hiện tượng
khơng phải bao giờ cũng bao gồm các nhân tố đồng nhất,thống nhất với nhau mà
mọi sự vật hiện tượng đều được cấu tạo nên bởi một thể thống nhất bao gồm
nhiều mặt khác nhau, trong đó có những mặt đối lập.Các mặt đối lập tác đọng
với nhau sẽ xuất hiện những mâu thuẫn.Mâu thuẫn xuất hiện khi các mặt đối lập
đó tác động ,liên hệ và chi phối lẫn nhau.Đấu tranh nhằm giải quyết những mâu
thuẫn giữa chúng làm cho sự vật mới ra đời,thay thế sự vật cũ đã cho thấy sư
vận động khơng ngừng của sư vật,PTSX cũng tn theo quy ới tự nhiên,giưa
con người voi con người cũng ln ln biến đổi thống nhất với nhau.LLSX
biểu thị mối quan hệ giữa con người với tự nhiên trong q trình sản xuất,là mặt
tự nhiên của sản xuất xã hội.QHSX là mối quan hệ giữa con người với con
người trong q trình sản xuất,nó là mặt xã hội của sản xuất.LLSX gồm những
cơng cụ laođộng mà con người dùng để tạo ra của cải vật chất nhờ kinh nghiệm
và thói quen lao động đã được tích luỹ lại trong q trình sản xuất. QHSX được
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
3
hiẻu là những quan hệ vật chất,quan hệ kinh tế của đời sống xã hội trong từng
giai đoạn phát triển. Mối quan hệ giữa LLSX và QHSXđã được C.Mác viết:
" Những thời đại kinh tế khác nhau khơng phải ở chỗ chúng sản xuất ra
cái gì ,mà là ở chỗ chúng sản xuất bằng cách nào, với những tư liệu lao động

nào". Khi QHSX phù hợp với tính chất trình độ LLSX nó sẽ trở thành động lực
thúc đẩy, tạo điều kiện cho LLSX phát triển và ngược lại khi QHSX lạc hậu
hơn hay ở mức độ cao hơn so với tính chất trình độ LLSX thì nó sẽ trở thành
xiềng xích kìm hãm sự phát triển của LLSX, mâu thuẫn nảy sinh và việc giải
quyết mâu thuẫn tạo ra động lực phát triển của PTSX, theo đúng với nội dung
của quy luật mâu thuẫn. Và cứ như vậy lịch sử của sản xuất đã vận động và phát
triển trong q trình lệch pha đến cân bằng rồi lại lệch pha mới... Chỉ có khái
niệm mâu thuẫn mới có đủ khả năng để vạch ra động lực của sự phát triển, mới
có thể thực tiễn cho ta nhận thức được quy luật của sư vân động kinh tế.
II . CƠ SỞ
Mâu thuẫn giưa LLSX và QHSX trong giai đoạn đi lên CNXH ở nước ta
thực trạng và giải pháp.
1. Thực trạng
a. Việt Nam trong thời kỳ đầu đi lên chủ nghĩa xã hội .
Sau 30/4/1975 nước ta hồn tồn giải phóng, chúng ta đã đạt được những
thành tựu trong việc hàn gắn vết thương chiến tranh .Tuy nhien nền kinh tế nước
ta vẫn là nền kinh tế nơng nghiệp kém phát triển mang nặng tính tự cấp, tự túc
.Trang bị kỹ thuật và kết cấu xã hội yếu kém, cơ cấu kinh tế mất cân đối, cơ cấu
kinh tế tập chung quan liêu bao cấp để lại nhiều hậu quả nặng nề . Nền kinh té
kém hiệu quả, năng suất lao động thấp, khủng hoảng kinh tế kéo dài, các tệ nạn
tham nhũng... lan rộng, Đảng cộng sản còn non, đội ngũ cán bộ còn yếu về năng
lực...các thế lực đế quốc và phản động ráo riết thực hiện chiến lược diễn biến
hồ bình, phá hoại và bao vây kinh tế...Nếp sống văn hố , đạo đức bị xói mòn,
lòng tin vào Đảng và Nhà nước bị giảm sút.
Thực trạng trên có nguồn gốc sâu xa do lịch sử để lại và hậu quả của
nhiều năm chiến tranh, song chủ yếu là chúng ta đã vi phạm sai lầm chủ quan
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
4
duy ý chí, vi phạm các quy luật khách quan trong cải tạo xã hội chủ nghĩa, trong
tiến hành cơng nghiệp hố và trong cơ chế quản lý kinh tế đặc biệt là sự phù hợp

giữa LLSX và QHSX. Chúng ta đã sai lầm khi tiến hành xây dựng QHSX tiên
tiến rồi mới thúc đẩy lựa chọn LLSX phát triển, biến đổi. Sự biến đổi đó bao giờ
cũng bắt đầu bằng sự biến đổi và phát triển của LLSX. LLSX biến đổi dẫn đến
mâu thuẫn gay gắt với QHSX hiện có và xuất hiện một đòi hỏi khách quan là
xố bỏ QHSX cũ, thay bằng kiểu QHSX mới thích ứng với một trình độ phát
triển mới của LLSX. C.Mác viết :"Tới một giai đoạn phát triển nào đó các
LLSX vật chất xã hội sẽ mâu thuẫn với QHSX hiện có ... mà trong đó từ trước
đến nay các LLSX vẫn phát triển. Từ chỗ là hình thức phát triển của các LLSX,
những QHSX ấy trở thành xiềng xích của các LLSX . Khi đó bắt đầu thời đại
của một cuộc cách mạng xã hội
1
". Kết quả là dã tạo ra cho chúng ta một nhận
thức bản chất của phép biện chứng giữa LLSX và QHSX trong phạm vi hình
thái kinh tế xã hội mới sẽ khơng chứa đựng sự tác động qua lại lẫn nhau, khơng
còn tồn tại mâu thuẫn biện chứng giữa chúng mà sự lựa chọn dần dần LLSX cho
phù hợp với khoảng khơng gian rộng lớn của QHSX.
b.Việt Nam chuyển đổi sang cơ chế kinh tế mới
Trước tình hình trên đại hội Đảng tồn quốc lần thứ VI đã đề ra việc tiến
hành cơng cuộc đổi mới kinh tế là đúng đắn:"phải kết hợp chặt chẽ ngay từ đầu
đổi mới kinh tế với đổi mới chính trị, lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm, đồng
thời từng bước đổi mới chính trị"
2

Chính nhờ đường lối đổi mới và lựa chọn các bước đi thích hợp mà nước
ta đã từng bước thốt khỏi khủng hoảng kinh tế và đứng vững trước sự sụp đổ
của hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới. Cơng cuộc đổi mới đề ra cho chúng ta
nhiệm vụ phải xem xét lại phương thức và con đường đưa đất nước ta tiến lên.
Sai lầm của ta là đã đẩy nhiều mặt của QHSX lên q cao, tách rời trạng thái
còn thấp kém của LLSX làm cho hai nhân tố này mâu thuẫn với nhau dẫn đến
kìm hãm sự phát triển của sản xuất xã hội. Đại hội Đảng lần thứ VI đã nhận ra

1
C.Mác -Ph.Ang-ghen:Tuyển tập..t.1,NXB Sự thật,HN,1970,tr438

2
V.I.Lenin Ton tập ,tập 2

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
5
sai lầm và cũng đã thấy rằng việc cải tạo QHSX xã hội là cần thiết nhưng khơng
thể tiến hành một cách chủ quan nóng vội như trước đây, nghĩa là cải tạo và
củng cố QHSX nhưng gắn liền với sự phát triển của LLSX. Đại hội VII của
Đảng cũng chỉ rõ:"...phù hợp với sự phát triển của LLSX, thiết lập từng bước
QHSX xã hội chủ nghĩa từ thấp đến cao với sự đa dạng về hình thức sở hữu.
Phát triển nền kinh tế hàng hố nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ
nghĩa, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước"
3

Cải tạo và củng cố QHSX nhưng bao giờ cũng phải gắn liền với sự phát
triển của LLSX, và được đảm bảo bằng sự phát triển của LLSX. Đó là điều kiện
cơ bản cho cuộc cách mạng QHSX phát triển vững chắc. Với trình độ của mình
LLSX u cầu phải có những QHSXphù hợp với nó mới có thể bộc lộ hết khả
năng của mình và mới có khả năng phát triển nhanh chóng. Tương ứng với mỗi
trình độ LLSX đòi hỏi một QHSX, một thành phần kinh tế nhất định như
Ph.Ăng-ghen viết :"...giai cấp Tư sản khơng thể biến những tư liệu sản xuất có
tính chất hạn chế ấy thành những LLSX mạnh mẽ được nếu khơng biến những
tư liệu sản xuất của cá nhân thành những tư liệu sản xuất có tính chất xã hội, mà
chỉ một số đơng người cùng làm mới có thể sư dụng được"
4

. Kết hợp từng ưu
thế riêng của từng thành phần kinh tế thơng qua phân cơnglao động xã hội là con
đường hiệu quả nhất để phát triển LLSX, qua đây ta cũng thấy rõ vấn đề cơ bản
là lầm thế nào để QHSX phù hợp với tính chất, trình độ phát triển của LLSX.
Việc phát triển kinh tế hàng hố nhiều thành phần ở nước ta ln ln được tiến
hành đồng thời với việc khơng ngừng đổi mới và hồn thiện cơ chế quản lý kinh
tế nhằm bảo đảm cho sư phát triển đó khơng xa rời định hướng xã hội chủ nghĩa.
Hiện nay các thành phần kinh tế của ta đang vận động theo cơ chế thị trường với
sự điều tiết quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Nhà nước
quản lý thị trường bằng pháp luật, bằng cơ chế chính sách ,và các đòn bẩy kinh
tế để phát triển để sản xuất phục vụ mọi nhu cầu của xã hội.

3
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ q độ lên CNXH,NXB Sự thật,HN,1991,tr9-10

4
Ph.Ăng-ghen Chống đuy rinh,NXB Sự thật,HN,1971,tr 455


THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN