Thực trạng thu nộ quỹ Bảo hiểm xã hội và biện pháp nâng cao hiệu quả thu nộp - 9 pptx

ngạch đó các ngân hàng thương mại được hưởng, gây thiệt hại đến quỹ BHXH của
người lao động.
- Việc phân bổ vốn đầu tư vào các dự án cũng không theo yêu cầu của quy luật
cung cầu về vốn trên thị trường. Lẽ ra, theo yêu cầu của của quy luật vận động về
vốn trên thị trường thì vốn phải vận động từ nơi thừa (quỹ BHXH) đến các nơi
thiếu vốn, cần vốn để sản xuất kinh doanh. Nhưng trong các năm qua, vốn đầu tư
của quỹ BHXH phần lớn lại theo sự chỉ đạo của Chính phủ. Nhiều lĩnh vực đầu tư
đang có lợi nhuận cao, khả năng rút vốn thuận lợi thì quỹ lại không được đầu tư.
Bản thân các ngân hàng thương mại biết là có biểu hiện đọng vốn, song vì l•i suất
vay quá thấp nên vẫn cứ vay của quỹ BHXH, gây nên tình trạng thiếu vốn giả tạo
trên thị trường.

4. Đánh giá chung
Trên đây là tình hình thu nộp BHXH từ quý IV/1995 - 2000 của BHXH các tỉnh,
thành phố và toàn ngành đ• đạt được trong thời kỳ đổi mới của đất nước. Những
kết quả trên tuy chưa nhiều nhưng có một ý nghĩa hết sức quan trọng, nó đ• chứng
minh và khẳng định được việc thực hiện chế độ, chính sách BHXH theo cơ chế
mới, việc tập trung thống nhất cơ quan BHXH vào một đầu mối, đặt dưới sự chỉ
đạo trực tiếp của Thủ tướng Chính phủ là hoàn toàn đúng đắn và phù hợp với điều
kiện của nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta. Cho nên đ• bước đầu hướng hoạt
động sự nghiệp BHXH Việt Nam dần dần phù hợp với bản chất của nó trong nền
kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN. Đồng thời,
nó cũng thể hiện được sự đúng đắn trong tư duy đổi mới và bản chất nhân văn,
xuyên suốt mọi chính sách, chế độ BHXH của Đảng và Nhà nước ta tất cả là vì
con người, vì người lao động nhằm đảm bảo công bằng và an sinh x• hội. Vì vậy,
đ• thực sự phát huy được tác dụng và đi vào cuộc sống. Để làm tốt hơn nữa những
chính sách BHXH theo Chủ trương, Đường lối cả Đảng và Nhà nước đ• vạch ra,
nhằm đem việc thực hiên các chế độ BHXH đến với mọi người lao động, cần thiết
phải có những định hướng chiến lược cũng như các giải pháp phù hợp cho từng
giai đoạn, từng thời kỳ để khắc phục những tồn tại hạn chế, phát huy những ưu
điểm đạt được trong công tác BHXH những năm tới.

PHẦN THỨ BA
MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ
THU NỘP VÀ QUẢN LÝ QUỸ BHXH
I. Bài học kinh nghiệm và những định hướng cơ bản
1. Bài học kinh nghiệm
1.1. Từ hoạt động BHXH của các nước trên thế giới
Qua kinh nghiệm của các nước trên thế giới có hoạt động bảo hiểm x• hội phát
triển, cũng như ở các nước mà các chính sách về bảo hiểm x• hội được thực hiện
tốt chúng ta có thể học hỏi được ở một số vấn đề sau:
- Việc xây dựng mô hình bảo hiểm x• hội phải phù hợp với các điều kiện kinh tế
x• hội của quốc gia mình. Hoạt động BHXH có thành công hay không phụ thuộc
rất nhiều vào độ chặt chẽ và tính hiệu quả của các cơ chế và chính sách và biện
pháp thu BHXH.Cũng có thể dễ dàng nhận ra một thực tế đó là trong bất kỳ thể
chế kinh tế x• hội nào thì hoạt động BHXH vẫn phụ thuộc vào ngân sách Nhà
nước ở các mức độ khác nhau, vấn đề là phụ thuộc ít hay nhiều, điều này còn tuỳ
thuộc vào hoàn cảnh thực tế ở mỗi giai đoạn phát triển của quốc gia.
- Qua kinh nghiệm một số nước phát triển cho thấy việc đề ra các chính sách
BHXH phải dựa trên nguyên tắc bắt buộc, để có thể thu hút được ngày càng nhiều
hơn các đối tượng tham gia BHXH, vấn đề này ngày càng trở nên quan trọng bởi
sự an toàn của quỹ BHXH. Việc chi trả các chế độ BHXH căn cứ vào mức độ
đóng góp của người lao động và người sử dụng lao động và đặc biệt là phụ thuộc
vào mức lương của người lao động dùng làm căn cứ đóng BHXH trước khi về
hưu.
- Qua kinh nghiệm của Thuỵ Điển trong việc sử dụng các nguồn thu thuế từ lương
của người lao động và chủ sử dụng lao động cho mục đích phúc lợi x• hội, đối với
tất cả các công dân sống và làm việc tại Thuỵ Điển và công dân Thuỵ Điển làm
việc ở nước ngoài nhưng có đóng thuế cho Chính phủ. Với cơ chế đóng góp như
vậy chính phủ Thuỵ Điển cho rằng không cần thiết có một tổ chức riêng biệt để
quản lý quỹ BHXH, việc thực hiện chi BHXH mang tính bao cấp với mục đích
điều tiết thu nhập cá nhân đảm bảo sự công bằng x• hội, và vì vậy những người

được hưởng các chế độ BHXH đều nhận được các khoản phúc lợi x• hội vượt quá
mức đóng góp của mình. Mô hình xây dựng hệ thống BHXH theo kiểu Thuỵ Điển
chỉ phù hợp với điều kiện của nền kinh tế phát triển, những nước có mức phúc lợi
x• hội cao. Trước đây, chúng ta đ• xây dựng mô hình BHXH gần tương tự như mô
hình của Thuỵ Điển, tuy vậy nó đ• tỏ ra không phù hợp với điều kiện hoàn cảnh
kinh tế của Việt Nam bởi sự bao cấp quá lớn của ngân sách Nhà nước và bởi mức
độ phát triển thấp của nền kinh tế.
Như vậy, việc xây dựng mô hình BHXH phải phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh
kinh tế - x• hội của Việt Nam trong từng thời kỳ, ngoài ra trong điều kiện đất nước
chuyển sang nền kinh tế thị trường thì việc tăng cường khả năng đóng góp của
người lao động, người sử dụng lao động để có thể giảm nhẹ sự phụ thuộc vào ngân
sách Nhà nước là một trong những hướng chính trong xây dựng và thực hiện các
chế độ, chính sách BHXH ở Việt Nam hiện nay.
1.2. Từ hoạt động BHXH thực tiễn trong nước
Thứ nhất: nắm chắc chủ trương chính sách BHXH của Đảng, Nhà nước và quy
định quản lý của ngành để tranh thủ sự l•nh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng,
chính quyền, sự phối hợp giúp đỡ của các ngành liên quan, đặc biệt gắn kết chặt
chẽ mối quan hệ ba bên: người sử dụng lao động, người lao động và cơ quan
BHXH tạo sự phối hợp đồng bộ, kịp thời trong việc tổ chức thu nộp và giải quyết
các chế độ BHXH.
Thứ hai: Thực hiện đúng điều lệ BHXH cùng với các văn bản quy định quản lý
thu, chi BHXH của BHXH Việt Nam và các Bộ, ngành trung ương. Tổ chức xét
duyệt và chi trả các chế độ BHXH kịp thời, đầy đủ, tận tay đối tượng được hưởng,
thực sự là chỗ dựa tin cậy của người lao động khi tham gia BHXH.
Thứ ba: Tăng cường phối hợp với các cấp uỷ Đảng, chính quyền, các ngành chức
năng trong việc kiểm tra xử phạt những trường hợp vi phạm Bộ luật lao động về
BHXH, kiến nghị với các cấp có thẩm quyền có biện pháp ràng buộc đối với các
đơn vị sử dụng lao động cố tình né tránh không tham gia BHXH, nhất là các
doanh nghiệp ngoài quốc doanh.
Thứ tư: Xét duyệt và thực hiện đúng chế độ chính sách BHXH, tạo sự công bằng

giữa những người tham gia BHXH, đảm bảo có đóng BHXH thì được hưởng thụ,
không gây phiền hà cho người sử dụng lao động và người lao động, đồng thời tăng
cường kiểm tra không để tiêu cực xảy ra làm thất thoát ngân quỹ.
Thứ năm: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền sâu rộng chế độ chính sách BHXH đến
với người lao động để mọi người hiểu: tham gia BHXH là nghĩa vụ, trách nhiệm
và quyền lợi mang tính x• hội nhân đạo sâu sắc. Chính sách BHXH rất đa dạng,
phong phú và phức tạp, vì vậy cần nghiên cứu để xem xét, giải quyết những kiến
nghị, thắc mắc của đối tượng một cách thoả đáng về chế độ và quyền lợi BHXH,
vừa đảm bảo đúng chính sách, vừa đảm bảo quyền lợi của người được hưởng đúng
với sự cống hiến của họ, trách quan liêu cửa quyền, sách nhiễu trong việc giải
quyết chính sách BHXH.
Thứ sáu: Giữ vững sự đoàn kết thống nhất trong nội bộ ngành là yếu tố quyết định
thắng lợi cho mọi hoạt động; đề cao trách nhiệm và tinh thần phục vụ của ngành,
kiện toàn tổ chức, sắp xếp phân công cán bộ hợp lý; chú trọng công tác đào tạo
xây dựng đội ngũ cán bộ, viên chức có đủ phẩm chất đạo đức và trình độ chuyên
môn nghiệp vụ, chăm lo đời sống của cán bộ, viên chức thật sự ổn định, yên tâm
công tác, gắn bó với ngành; đẩy mạnh các phong trào thi đua, thực sự tạo động lực
thúc đẩy mạnh mẽ việc hoàn thành nhiệm vụ kế hoạch trên giao.
2. Những định hướng cơ bản
Trong thời gian tới, BHXH Việt Nam cần được phát triển theo những định hướng
sau:
- Tiếp tục xây dựng đầy đủ, đồng bộ hệ thống pháp luật về BHXH. Trước mắt cần
xúc tiến ngay việc xây dựng Luật BHXH để tiến tới quản lý Nhà nước trong lĩnh
vực này bằng pháp luật.
- Mở rộng đối tượng tham gia BHXH tới mọi người lao động, dù họ tham gia lao
động trong bất cứ ngành nghề nào, thuộc thành phần kinh tế nào,miễn là họ tham
gia đóng góp đầy đủ vào quỹ BHXH như luật định.
- Thực hiện đầy đủ các hình thức BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện để khuyến
khích những người giầu có tích cực tham gia BHXH, thực hiện một bước phân
phối lại thu nhập trong cộng đồng, góp phần đảm bảo công bằng xx hội và an sinh

x• hội.
- Bộ máy quản lý cần tinh giảm, gọn nhẹ, đa chức năng trên cơ sở xác định rõ
chức năng, nhiệm vụ, mối quan hệ và quy chế làm việc cụ thể.
- Cán bộ, công nhân viên chức của ngành cần được đào tạo và đào tạo lại một cách
cơ bản và hệ thống cả về chuyên môn nghiệp vụ, lẫn nhận thức tư tưởng, đạo đức,
thấm nhầm sâu sắc quan điểm phục vụ người lao động. Làm tốt công tác cán bộ từ
khâu đào tạo, tuyển dụng, sử dụng đến khâu đ•i ngộ để phát huy hết năng lực, sở
trường của họ.
- áp dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin trong quản lý Nhà nước, đặc biệt là trong
quản lý nghiệp vụ sự nghiệp BHXH như quản lý các đối tượng tham gia BHXH,
quản lý thu – chi BHXH, quản lý tài chính, thống kê, kế toán BHXH
- Tăng cường cơ sở vật chất, kỹ thuật và công nghệ cho ngành, đảm bảo nganh
tầm thời đại và hoà nhập vào cộng đồng quốc tế.
- Thực hiện tốt các biện pháp bảo toàn và đầu tư tăng trưởng quỹ BHXH.
- Mở rộng mối quan hệ mật thiết giữa BHXH Việt Nam với các cơ quan hữu quan,
với các cấp uỷ Đảng, Chính quyền, Đoàn thể từ Trung ương đến địa phương. Tăng
cường và mở rộng mối quan hệ hợp tác giữa BHXH Việt Nam với các tổ chức
BHXH, An sinh x• hội quốc tế, trước mắt là hội nhập vào các nước trong khu vực.
- Tăng cường quyền lực Nhà nước và các chế tài pháp lý cho BHXH Việt Nam
trong việc quản lý Nhà nước về BHXH. Đồng thời làm tốt công tác thanh tra, kiểm
tra của Nhà nước về BHXH.
III. Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả thu nộp quỹ BHXH
3.1. Tăng cường công tác quản lý thu nộp BHXH.
Kiểm soát chặt chẽ thu, chi BHXH là hết sức cần thiết. Do đó công tác thu
phải được hoàn chỉnh từng bước bằng việc theo dõi danh sách đối tượng tham gia
đóng BHXH, biến động của đối tượng và mức đóng góp. Cần tiếp tục nghiên cứu,
cải tiến phương pháp quản lý thu với các biện pháp đồng bộ nhằm thu đúng, thu
đủ và kịp thời tiền đóng bảo hiểm x• hội của người lao động, các đơn vị sử dụng
lao động theo đúng pháp luật, nhất là khu vực kinh tế ngoài quốc doanh. Chỉ có
như vậy mới thúc đẩy và cải thiện được tình hình thu BHXH, đáp ứng nhu cầu về

BHXH của người lao động trong nền kinh tế nhiều thành phần hiện nay.
Trên cơ sở thực hiện đổi mới sự chỉ đạo điều hành nền kinh tế - x• hội của
chính phủ BHXH Việt Nam cũng cần phải đổi mới sự chỉ đạo, điều hành thì mới
đạt được kết quả như mong muốn. Sự đổi mới ở đây chính là sự phân công, phân
cấp rõ về chức năng, nhiệm vụ giữa cơ quan BHXH ở trung ương và BHXH các
tỉnh, thành phố nhằm nâng cao trách nhiệm, chiến lược quản lý và phục vụ ngày
càng tốt hơn nhưng vẫn đảm bảo thống nhất về hướng dẫn chính sách, chế độ
BHXH của Nhà nước và sự chỉ đạo về nghiệp vụ của cơ quan BHXH Việt Nam.
Trong những năm tới, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quản lý chặt chẽ và
không ngừng nâng cao quỹ BHXH; tập trung thu ngoài quốc doanh theo quy định
của Bộ luật lao động, kiện toàn bộ máy: sắp xếp, bố trí, sử dụng hợp lý nhân sự,
đào tạo và đào tạo lại, hoàn chỉnh cải cách thủ tục hành chính; ứng dụng tin học
vào công tác quản lý BHXH, tăng cường công tác thi đua, thanh tra và kiểm tra,
tham gia vào phát triển kinh tế; bảo toàn và tăng trưởng quỹ. Về lâu dài, quỹ
BHXH nên được quản lý theo dõi riêng theo từng loại tương ứng với từng chế độ
BHXH, kể cả phần tích luỹ từ mỗi quỹ, không sử dụng lẫn lộn quỹ này để bù đắp
sự thiếu hụt của quỹ khác. Sở dĩ làm như vậy là nhằm để dễ dàng cho việc theo
dõi, phân tích và đánh giá tình hình hoạt động của từng quỹ mà vẫn đảm bảo sự
thống nhất quản lý của cơ quan BHXH Việt Nam.
3.2. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo hiểm x• hội.
Xuất phát từ phương hướng nhiệm vụ trong thời gian tới, vấn đề hoàn thành hệ
thống pháp luật về BHXH là rất cần thiết tuy nhiên cần thực hiện từng bước cụ
thể:
- Để có thể có được một hệ thống pháp luật về BHXH đầy đủ và đồng bộ thì
trước hết là phải sắp xếp, rà soát lại toàn bộ các văn bản pháp quy về hoạt động
BHXH trước đây và hiện hành với mục đích loại bỏ hoặc điều chỉnh bổ sung cho
phù hợp với nhu cầu quản lý trong điều kiện nền kinh tế thị trường.
- Nâng cao khả năng thực thi của các văn bản pháp lý trong lĩnh vực BHXH.
Muốn thực hiện được những điều này, ngoài sự đóng góp xây dựng và hoàn thiện
của các chuyên gia, cán bộ có kinh nghiệm trong và ngoài ngành thì việc học tập

kinh nghiệm xây dựng khung pháp lý trong các văn bản quy định về BHXH của
các nước khác cũng là việc nên làm.
- Các cơ quan quản lý Nhà nước trong lĩnh vực BHXH cần khẩn trương soạn
thảo Luật BHXH để có thể tình quốc hội trong thời gian sớm nhất và đưa luật vào
áp dụng điều chỉnh, hướng các hoạt động BHXH đi theo đúng đường lối chính
sách của Đảng và Nhà nước.
3.3. Công tác thông tin tuyên truyền về BHXH.
Việc tuyên truyền, giải thích nhằm nâng cao nhận thức về BHXH của người
lao động và chủ sử dụng lao động có ý nghĩa hết sức quan trọng và cấp bách trong
giai đoạn chuyển đổi cơ chế thực hiện chế độ, chính sách BHXH hiện nay. Đây
không chỉ là công việc của ngành BHXH mà là nhiệm vụ chung của nhiều ngành,
nhiều cấp, của toàn x• hội. Nó bao gồm những nội dung sau:
- Trước hết, đó là việc phải xác định rõ nội dung tuyên truyền. Phải tuyên
truyền, giải thích về bản chất, nội dung của chính sách BHXH. Từ đó, người lao
động hiểu được bản chất nhân văn, nhân đạo của BHXH, họ có thể phân biệt rõ
hơn sự khác nhau giữa BHXH và các loại hình BHTM khác.
- Mặt khác, cũng phải tuyên truyền và giới thiệu cho họ về nội dung các chế độ
BHXH mà người lao động tham gia BHXH được hưởng. Đặc biệt cần phải nhấn
mạnh nội dung "tham gia BHXH vừa là quyền lợi, vừa là nghĩa vụ của người lao