Bài tập học kỳ môn: Lí luận nhà nước và pháp luật pptx

Khúc Thu Huyền KT33D020
L I M UỜ ỞĐẦ

Có th nói r ng n u các t t ng v nh n c luôn luôn gi v trí quanể ằ ế ư ưở ề à ướ ữ ị
tr ng nh t trong l ch s t t ng chính tr c a nhân lo i thì nh ng t t ngọ ấ ị ử ư ưở ị ủ ạ ữ ư ưở
v v n quy n l c nh n c, v t ch c v th c hi n quy n l c y l i gi về ấ đề ề ự à ướ ề ổ ứ à ự ệ ề ự ấ ạ ữ ị
trí c b n v tr ng y u trong các t t ng ó. Các t t ng v v n quy nơ ả à ọ ế ư ưở đ ư ưở ề ấ đề ề
l c nh n c, t ch c v th c hi n quy n l c nh n c bao gi c ng l iự à ướ ổ ứ à ự ệ ề ự à ướ ờ ũ để ạ
d u n c a nó trong các th ch chính tr nh t nh. Do ó, tìm hi u v cácấ ấ ủ ể ế ị ấ đị đ ể ề
t t ng chính tr s r t c n thi t v h u ích cho vi c h c t p v n n chínhư ươ ị ẽ ấ ầ ế à ữ ệ ọ ậ ề ề
tr v các th ch chính tr ng i.ị à ể ế ị đươ đạ
Xem xét cách th c t ch c v ho t ng c a b máy nh n c nhi uứ ổ ứ à ạ độ ủ ộ à ướ ở ề
n c t s n, ta th y r ng: nguyên t c phân chia quy n l c l m t trong nh ngướ ư ả ấ ằ ắ ề ự à ộ ữ
nguyên t c c b n trong t ch c v ho t ng c a các nh n c ó. Nguyênắ ơ ả ổ ứ à ạ độ ủ à ướ đ
t c n y t ng c th a nh n l tiêu chu n, l i u ki n c a n n dân ch tắ à ừ đượ ừ ậ à ẩ à đề ệ ủ ề ủ ư
s n v c ghi nh n m t cách trang tr ng trong hi n pháp nhi u n c. S ghiả àđượ ậ ộ ọ ế ề ướ ự
nh n y l m t minh ch ng cho s th a nh n, s kh ng nh giá tr c a tậ ấ à ộ ứ ự ừ ậ ự ẳ đị ị ủ ư
t ng phân chia quy n l c nh n c, l s th hi n v áp d ng h c thuy tưở ề ự à ướ à ự ể ệ à ụ ọ ế
phân quy n trong th c t .ề ự ế
Các t t ng v quy n l c nh n c v phân chia quy n l c nh n cư ưở ề ề ự à ướ à ề ự à ướ
v n có m m m ng t xa x a trong l ch s , t th i c i, khi ki u pháp lu tố ầ ố ừ ư ị ử ừ ờ ổ đạ ể ậ
u tiên t n t i Hi L p v La Mã xu t hi n. Nh ng nét i c ng c a nóđầ ồ ạ ở ạ à ấ ệ ữ đạ ươ ủ
c c p n trong các quan i m chính tr c a nhi u nh t t ng c iđượ đề ậ đế để ị ủ ề à ư ưở ổđạ
m i n hình l Aristote, Polybeàđể à …
Tuy nhiên, trong th i kì h ng th nh c a ch phong ki n, t t ngờ ư ị ủ ế độ ế ư ưở
n y ã g n nh ho n to n b lãng quên, không c nh c n. Ch n khià đ ầ ư à à ị đượ ắ đế ỉ đế
quan h t b n hình th nh v phát tri n, thay th các quan h phong ki n bệ ư ả à à ể ế ệ ế ị
tan rã thì t t ng n y m i c ph c h ng v tr th nh c s v ng ch c vư ưở à ớ đượ ụ ư à ở à ơ ở ữ ắ ề
t t ng cho các phong tr o ch ng phong ki n, vì t do, dân ch c a nhânư ưở à ố ế ự ủ ủ
dân, tr th nh ng n c tranh u c a Cách m ng t s n.ở à ọ ờ đấ ủ ạ ư ả
T t ng phân chia quy n l c nh n c ã c các nh t t ng tư ưở ề ự à ướ đ đượ à ư ưở ư

s n th k XVII-XVIII m i n hình l John Locke, Montesquieu vả ế ỷ à để à à
Rousseau k th a, phát tri n, v ho n thi n, coi ó l c s m b o t doế ừ ể à à ệ đ à ơ ởđểđả ả ự
c a nhân dân v ch ng l i ch c t i chuyên ch . Ng i có công ho nủ à ố ạ ế độ độ à ế ườ à
thi n h c thuy t n y m c cao l Montesquieu, n m c nó ã c kháiệ ọ ế à ở ứ độ à đế ứ đ đượ
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
1
Khúc Thu Huyền KT33D020
quát hóa v tr th nh m t nguyên t c t ch c b máy nh n c v ià ở à ộ ắ ổ ứ ộ à ướ ớ tên gọi:
“Nguyên t c phân quy nắ ề ”. Nguyên t c phân quy n t khi ra i n nayắ ề ừ đờ đế
c lý gi i theo nhi u cách khác nhau v c ng c áp d ng không ho nđượ ả ề à ũ đượ ụ à
to n th ng nh t các n c m theo nh ng i u ki n khác nhau tùy thu cà ố ấ ở ướ à ữ đ ề ệ ộ
i u ki n c th t ng n c. S hi u qu trong th c t i u h nh v qu n lý tđề ệ ụ ể ừ ướ ự ệ ả ự ếđề à à ả đấ
n c c a các qu c gia n y ã kh ng nh giá tr th c ti n c a t t ng.ướ ủ ố à đ ẳ đị ị ự ễ ủ ư ưở
V i mong mu n tìm hi u sâu h n v t t ng phân chia quy n l c nhớ ố ể ơ ề ư ưở ề ự à
n c v nguyên t c phân quy n trên ph ng di n lý thuy t có th ph nướ à ắ ề ươ ệ ế để ể ầ
n o nh n th c v nó m t cách y h n nên em ch n b i t p: à ậ ứ ề ộ đầ đủ ơ ọ à ậ “T t ngư ưở
phân chia quy n l c nh n cề ự à ướ ”. Tuy nhiên, trong ph m vi m t b i t p nhạ ộ à ậ ỏ
em ch xin trình b y tóm t t v s xu t hi n hình th nh v phát tri n c a tỉ à ắ ề ự ấ ệ à à ể ủ ư
t ng phân chia quy n l c g n v i tên tu i c a các nh t t ng - nh ngưở ề ự ắ ớ ổ ủ à ư ưở ữ
ng i ã phát tri n v ho n thi n h c thuy t n y.ườ đ ể à à ệ ọ ế à

TƯ T NG PH N CHIA QUY N L C NH N CƯỞ Â Ề Ự À ƯỚ

Nói n h c thuy t phân quy n, ng i ta th ng g n v i tên tu i c ađế ọ ế ề ườ ườ ắ ớ ổ ủ
Montesquieu- nh t t ng n i ti ng ng i Pháp. Song th c t , Montesquieuà ư ưở ổ ế ườ ự ế
ch l ng i có công ho n thi n nó m c cao còn b n thân nó ã có m mỉ à ườ à ệ ở ứ độ ả đ ầ
m ng t r t xa x a trong l ch s , th hi n qua các tác ph m c a Aristote,ố ừ ấ ư ị ử ể ệ ẩ ủ
Polybe. Theo chi u d i c a l ch s , t t ng phân quy n ã tr i qua nhi uề à ủ ị ử ư ưở ề đ ả ề
b c th ng tr m v t c s phát tri n h ng th nh v o th i k cách m ngướ ă ầ àđạ đượ ự ể ư ị à ờ ỳ ạ
t s n v nh n c t s n, khi nó c xây d ng m t cách c th , chi ti t vư ả à à ướ ư ả đượ ự ộ ụ ể ế à

th c s kh ng nh c giá tr .ự ự ẳ đị đượ ị
tìm hi u n i dung c a t t ng phân chia quy n l c, tr c h t,Để ể ộ ủ ư ưở ề ự ướ ế
chúng ta c n kh ng nh r ng ầ ẳ đị ằ “quy nề ” ây l quy n l c nh n c. Quy nở đ à ề ự à ướ ề
l c nh n c l s c m nh c a nh n c có th b t các giai c p, t ng l p trongự à ướ à ứ ạ ủ à ướ ể ắ ấ ầ ớ
xã h i (m i t ch c, cá nhân) ph i ph c tùng ý chí c a nó. Thông th ng a sộ ọ ổ ứ ả ụ ủ ườ đ ố
hi n pháp c a các n c hi n i u tuyên b quy n l c nh n c c th cế ủ ướ ệ đạ đề ố ề ự à ướ đượ ự
hi n nhân danh nhân dân v i di n cho l i ích c a to n xã h i.Song th c t ,ệ àđạ ệ ợ ủ à ộ ự ế
quy n l c nh n c xét v b n ch t giai c p ch y u l quy n l c th ng tr về ự à ướ ề ả ấ ấ ủ ế à ề ự ố ị à
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
2
Khúc Thu Huyền KT33D020
m t ph n l quy n l c xã h i. m t m c nh t nh, quy n l c nh n cộ ầ à ề ự ộ Ở ộ ứ độ ấ đị ề ự à ướ
c ng ch u s nh h ng t phía các l c l ng xã h i, t ch c xã h i. Quy nũ ị ựả ưở ừ ự ượ ộ ổ ứ ộ ề
l c nh n c ch có c quan nh n c c th c hi n. Mu n cho quy n l cự à ướ ỉ ơ à ướ đượ ự ệ ố ề ự
nh n c c th c hi n m t cách hi u qu , ph i tìm c cho nó m t hìnhà ướ đượ ự ệ ộ ệ ả ả đượ ộ
th c t ch c phù h p. Vi c tìm ki m y tr th nh trung tâm chú ý c a nhi uứ ổ ứ ợ ệ ế ấ ở à ủ ề
nh t t ng t khi nh n c ra i cho n nay. Do v y, v n hình th c tà ư ưở ừ à ướ đờ đế ậ ấ đề ứ ổ
ch c quy n l c nh n c bao gi c ng l v n tr ng tâm, c b n nh t cứ ề ự à ướ ờ ũ à ấ đề ọ ơ ả ấ đượ
c p trong các h c thuy t chính tr . Hình th c y c g i b ng nh ng cáiđề ậ ọ ế ị ứ ấ đượ ọ ằ ữ
tên khác nhau. Platon(427-374 tr.CN) g i ó l hình th c chính tr ,ọ đ à ứ ị
Aristote(384-322tr.CN) g i ó l hình th c chính ph , Bertrand- Russell g iọ đ à ứ ủ ọ
ó l hình th c chính quy n còn chúng ta g i ó l hình th c chính th .đ à ứ ề ọ đ à ứ ể
Hình th c chính th có r t nhi u d ng khác nhau. Các d ng hình th c yứ ể ấ ề ạ ạ ứ ấ
khác nhau cách th c v trình t th nh l p các c quan t i cao c a nhở ứ à ự à ậ ơ ố ủ à
n c, s xác l p m i quan h gi a chúng v i nhau v v i nhân dân. Chúngướ ở ự ậ ố ệ ữ ớ à ớ
còn khác nhau cách th c t ch c v th c hi n quy n l c nh n c, ở ứ ổ ứ à ự ệ ề ự à ướ ở
nguyên t c c n b n c a vi c t ch c b máy nh n c.ắ ă ả ủ ệ ổ ứ ộ à ướ
T t ng phân chia quy n l c còn c g i t t b ng t t ng phânư ưở ề ự đượ ọ ắ ằ ư ưở
quy n l t ng th các quan i m v vi c chia tách quy n l c nh n c th nhề à ổ ể để ề ệ ề ự à ướ à
các lo i quy n l c khác nhau v c ch v n h nh c a t ng lo i quy n l c vạ ề ự ề ơ ế ậ à ủ ừ ạ ề ự à

m i quan h theo h ng ng n c n, ki m ch ki m soát ho c i tr ng v iố ệ ướ ă ả ề ế ể ặ đố ọ ớ
nhau gi a các lo i quy n y trong quá trình th c hi n quy n l c nh n c.ữ ạ ề ấ ự ệ ề ự à ướ
Nói c th h n thì ó l t ng th các quan i m c p n vi c phân táchụ ể ơ đ à ổ ể để đề ậ đế ệ
quy n l c nh n c th nh nh ng lo i quy n l c có tên g i, n i dung, v tríề ự à ướ à ữ ạ ề ự ọ ộ ị
khác nhau, c trao cho các ch th khác nhau th c hi n v trong quá trìnhđượ ủ ể ự ệ à
ho t ng các ch th y có th ki m ch , ng n c n, ki m soát l n nhau vạ độ ủ ểấ ể ề ế ă ả ể ẫ à
i tr ng nhau song l i ph i h p v i nhau v a m b o s ki m soátđố ọ ạ ố ợ ớ để ừ đả ả ự ể
quy n l c nh n c nh m ng n ch n s c t i chuyên ch , b o v t do c aề ự à ướ ằ ă ặ ựđộ à ế ả ệ ự ủ
công dân, v a m b o s th ng nh t c a quy n l c nh n c.ừ đả ả ự ố ấ ủ ề ự à ướ
T t ng phân quy n có m m m ng t xa x a tr i qua th i gian ng yư ưở ề ầ ố ừ ư ả ờ à
c ng c phát tri n v ho n thi n.à đượ ể à à ệ
1.T t ng phân quy n Hi L p, La Mã c iư ưở ề ở ạ ổđạ
Hi L p, m m m ng t t ng phân quy n tr c tiên c th hi n quaỞ ạ ầ ố ư ưở ề ướ đượ ể ệ
nh ng c i cách b máy nh n c Athens c a Ephialtes (th k V trc.CN),ữ ả ộ ở à ướ ủ ế ỷ
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
3
Khúc Thu Huyền KT33D020
Pericles (495-429 trc.CN). Trong l ch s hình th nh Athens, i các conị ử à ở đờ
c a nh c t i Peiistratus ch c t i b l t , nhân dân gi nh quy n tủ àđộ à ế độ độ à ị ậ đổ à ề ự
tr thông qua các H i ngh công nhân (dù quí t c phong ki n v n l t ng l pị ộ ị ộ ế ẫ à ầ ớ
có th l c v chính tr , kinh t ). B máy nh n c g m ba b ph n ch y u:ế ự ề ị ế ộ à ướ ồ ộ ậ ủ ế
H i ng quí t c, Quan ch p chính v H i ngh công nhân. N n dân ch n yộ đồ ộ ấ à ộ ị ề ủ à
c c ng c v m r ng thêm nh v o c i cách c a Solon (549trc.CN) vđượ ủ ố à ở ộ ờ à ả ủ à
Clisthenes (508trc.CN). T ó các c quan m i: H i ng nhân dân, Tòa ánừ đ ơ ớ ộ đồ
nhân dân, H i ng m i t ng l nh ra i song quy n l c nh n c v n t pộ đồ ườ ướ ĩ đờ ề ự à ướ ẫ ậ
chung ch y u trong tay H i ng tr ng lão.ủ ế ộ đồ ưở
N m 462 trc.CN, c s giúp c a Pericles, Ephialtes ti n h nh c iă đượ ự đỡ ủ ế à ả
cách dân ch nh m ánh th l c c a H i ng tr ng lão, thông qua t iủ ằ đ đổ ế ự ủ ộ đồ ưở ạ
H i ngh công nhân m t o lu t t c h t m i quy n chính tr v t phápộ ị ộ đạ ậ ướ ế ọ ề ị à ư
c a H i ng tr ng lão (tr quy n xét x các v án tôn giáo) v trao l iủ ộ đồ ưở ừ ề ử ụ à ạ

quy n y cho các c quan dân c . Quy n l c nh n c c tách th nh baề ấ ơ ử ề ự à ướ đượ à
quy n: quy n h nh pháp trao cho H i ng nhân dân, quy n t pháp thu cề ề à ộ đồ ề ư ộ
v Tòa án, quy n l p pháp thu c v H i ngh nhân dân. Khi Enphialtes quaề ề ậ ộ ề ộ ị
i n m 461trc.CN, Pericles - đờ ă “ng i siêu vi t nh t c a Athens, ng i thườ ệ ấ ủ ườ ứ
nh t v m i cái v v nói v h nh ngấ ề ọ à ề à à độ ” – ã ti p t c m t cách xu t s c c iđ ế ụ ộ ấ ắ ả
cách c a Ephialtes theo chi u h ng c ng c v m r ng n n dân chủ ề ướ ủ ố à ở ộ ề ủ
Athens. Ông ban h nh các qui nh m i v vi c l a ch n các ch c v m i nhà đị ớ ề ệ ự ọ ứ ụ ớ à
n c: dù l ch c v l n hay nh u b nhi m b ng cách b c th m, nh ngướ à ứ ụ ớ ỏ đề ổ ệ ằ ố ă ữ
ng i có tên c b c th m u ph i tr i qua ki m tra th thách kh n ngườ đểđượ ố ă đề ả ả ể ử ả ă
v lòng trung th nh v i m c ích nh m ng n ch n s l m quy n v ch nà à ớ ụ đ ằ ă ặ ự ạ ề à ọ
nh m ng i không x ng áng. Nhân dân c khi n trách, bãi nhi m, mi nầ ườ ứ đ đượ ể ệ ễ
nhi m các ch c quan nh n c, viên ch c nh n c ph i ch u trách nhi mệ ứ à ướ ứ à ướ ả ị ệ
báo cáo ho t ng c a mình tr c nhân dân. B ng cách ó nhân dân có thạ độ ủ ướ ằ đ ể
ki m soát quy n l c nh n c. Ericles còn ban h nh ch tr l ng choể ề ự à ướ à ế độ ả ươ
nhân viên nh n c, tuy nhiên ây v n ch l n n dân ch h n ch vì chà ướ đ ẫ ỉ à ề ủ ạ ế ỉ
20% dân c l n ông t do c h ng nh ng quy n dân ch y.ư àđà ự đượ ưở ữ ề ủấ
La Mã, sau n m 509 trc.CN, ng i La Mã xây d ng n n c ng hòa vỞ ă ườ ự ề ộ à
áp d ng ph ng pháp phân quy n v chia quy n, thi t l p hi n pháp trong óụ ươ ề à ề ế ậ ế đ
quy n l c c phân chia m t cách khéo léo. H i ngh công dân c thayề ự đượ ộ ộ ị đượ
b ng H i ngh b o t c, H i ngh X ng-tu-ri, H i ngh nhân dân các b l cằ ộ ị à ộ ộ ị ă ộ ị ộ ạ
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
4
Khúc Thu Huyền KT33D020
theo khu v c. C quan có quy n l c quy t nh l Vi n nguyên lão v bự ơ ề ự ế đị à ệ à ộ
ph n th ba l các quan ch c cai tr có quy n r t l n v quân s , dân chính,ậ ứ à ứ ị ề ấ ớ ề ự
t ng ch huy quân i, tri u t p H i ngh Vi n nguyên lão, H i ngh nhânổ ỉ độ ệ ậ ộ ị ệ ộ ị
dân, ch o th c hi n nh ng quy t nh c a Vi n nguyên lão v H i nghỉ đạ ự ệ ữ ế đị ủ ệ à ộ ị
nhân dân.
Nói tóm l i, t t ng quy n l c nh n c ã n y sinh t th c ti n tạ ư ưở ề ự à ướ đ ả ừ ự ễ ổ
ch c b máy nh n c Athens v La Mã g n li n v i vi c thi t l p v c ngứ ộ à ướ à ắ ề ớ ệ ế ậ à ủ

c n n dân ch t s n v i mong mu n quy n l c nh n c thu c v nhân dânố ề ủ ư ả ớ ố ề ự à ướ ộ ề
nh m ch ng l i m t ch c t i chuyên ch .ằ ố ạ ộ ếđộđộ à ế
2.T t ng phân quy n c a Aristote (384-332 trc.CN) ư ưở ề ủ
Aristote l à “nh t t ng v i nh t th i c ià ư ưở ĩ đạ ấ ờ ổđạ ”, “kh i óc to n di nố à ệ
nh t trong s nh ng nh tri t h c Hi L pấ ố ữ à ế ọ ạ ”, “v bá ch v t t ngị ủ ề ư ưở ” ng iườ
c m nh danh l ng i kh i x ng ra t t ng phân quy n thì không tđượ ệ à ườ ở ướ ư ưở ề đặ
tên cho t ng lo i quy n l c nh n c m ch t tên cho các c n m gi . Ôngừ ạ ề ự à ướ à ỉ đặ ơ ắ ữ
l ng i a ra t t ng cho r ng m b o s công b ng, có nh ng oà ườ đư ư ưở ằ đểđả ả ự ằ để ữ đạ
lu t công b ng thì nh n c ph i c t ch c quy c h n. T ó, ông t pậ ằ à ướ ả đượ ổ ứ ủ ơ ừ đ ậ
h p, s p x p v phân tích các hi n pháp v o lu t c a các nh n c khácợ ắ ế à ế àđạ ậ ủ à ướ
nhau. Qua kh o sát các c quan chính tr nh n c, ông phân chia chúngả ơ ị à ướ
th nh ba b ph n: c quan l m lu t hay còn g i l c quan ngh lu n,c quanà ộ ậ ơ à ậ ọ à ơ ị ậ ơ
th c thi pháp lu t hay c quan h nh pháp, c quan phán x theo lu t ho c cự ậ ơ à ơ ử ậ ặ ơ
quan xét x . Ông ã a ra các phân tích c c u v ho t nh c a c quanử đ đư ơ ấ à ạ độ ủ ơ
h nh chính v t pháp. V các giai o n sau, ông c ng kh ng nh côngà à ư à ở đ ạ ũ ẳ đị
dân có th tham gia v o c ba b ph n : H i ngh nhân dân, h nh pháp v xétể à ả ộ ậ ộ ị à à
x . Ngo i ra, Aristote còn trình b y v cách th c hình th nh ch c n ng,ử à à ề ứ à ứ ă
th m quy n, th nh viên, c u t o c a t ng b ph n v khái quát v m i quanẩ ề à ấ ạ ủ ừ ộ ậ à ề ố
h gi a chúng.ệ ữ
3.T t ng phân quy n c a Polybe (201-120 trc.CNư ưở ề ủ )
Sau Aristote, Polybe - “nh Hi L p La tinh hóaà ạ ” - ã nêu lên c tínhđ đượ
c l p t ng i c n có trong quy n l c v ho t ng c a m i c quan nhđộ ậ ươ đố ầ ề ự à ạ độ ủ ỗ ơ à
n c. Trong tác ph m ướ ẩ “L ch s trong 40 quy nị ử ể ” c a mình, khi xem xét v tủ ề ổ
ch c v ho t ng c a nh n c La Mã c i, Polybe kh ng nh hi n phápứ à ạ độ ủ à ướ ổđạ ẳ đị ế
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
5
Khúc Thu Huyền KT33D020
La Mã t p h p ba nguyên t c h ng u, ba hình th c c s : ch quân ch ,ậ ợ ắ à đầ ứ ơ ở ếđộ ủ
ch quí t c, ch dân ch . Nó pha tr n ba y u t m t cách th a ángế độ ộ ế độ ủ ộ ế ố ộ ỏ đ
nh t. Trong quá trình c p n i dung t t ng c a mình, Polybe ã xem xétấ đề ậ ộ ư ưở ủ đ

v n v i xa h n Aristote ch ông òi h i các c quan th c hi n quy nấ đề à đ ơ ở ỗ đ ỏ ơ ự ệ ề
l c nh n c ph i c l p v i nhau, không c v t quy n nhau song l iự à ướ ả độ ậ ớ đượ ượ ề ạ
ph i h p tác v i nhau t ó mang l i hi u qu cao cho ho t ng nh n c.ả ợ ớ ừđ ạ ệ ả ạ độ à ướ
Trong th i k ch phong ki n t n t i, các t t ng v t ch c bờ ỳ ế độ ế ồ ạ ư ưở ề ổ ứ ộ
máy nh n c c a Aristote v Polybe h u nh không c c p n. Cácà ướ ủ à ầ ư đượ đề ậ đế
nh t t ng giai o n n y ch y u ng h th ch nh n c t p quy n, à ư ưở đ ạ à ủ ế ủ ộ ể ế à ướ ậ ề đề
cao vai trò c a m t v minh ch ng u nh n c l vua. n cu i ch ủ ộ ị ủ đứ đầ à ướ à Đế ố ế độ
phong ki n v khi cách m ng t s n bùng n , d i nh h ng v t t ngế à ạ ư ả ổ ướ ả ưở ề ư ưở
c a ủ “Ch ngh a nhân v nủ ĩ ă ” v à “H t t ng Ph c h ngệ ư ưở ụ ư ”, nhi u nh t t ngề à ư ưở
th hi n rõ quan i m ph n i ch phong ki n t p quy n, nêu lên tể ệ để ả đố ế độ ế ậ ề ư
t ng v các quy n t nhiên b t kh xâm ph m c a con ng i nh quy n tưở ề ề ự ấ ả ạ ủ ườ ư ề ự
do, t h u, bình ng v t t ng b o v quy n con ng i, th hi n ni m tin,ư ữ đẳ à ư ưở ả ệ ề ườ ể ệ ề
s c m nh v o lý trí kinh nghi m v s c sáng t o c a con ng i. H òi h iứ ạ à ệ à ứ ạ ủ ườ ọ đ ỏ
ph i cao vai trò c a pháp lu t v s tuân th pháp lu t trong vi c t ch cả đề ủ ậ à ự ủ ậ ệ ổ ứ
v ho t ng c a nh n c ng th i th hi n nhu c u c p thi t v vi c phânà ạ độ ủ à ướ đồ ờ ể ệ ầ ấ ế ề ệ
chia quy n l c nh n c. Trong ho n c nh ó, t t ng c a Aristote về ự à ướ à ả đ ư ưở ủ à
Polybe c đượ “ph c h ngụ ư ”, c k th a v phát tri n b i phái đượ ế ừ à ể ở “Bình
quan”(leveller) Anh, John Locke, Montesquieu v m t s tác gi khác.ở à ộ ố ả

4.T t ng phân quy n c a John Locke (1632-1704)ư ưở ề ủ
John Locke - nh t t ng Anh n i ti ng c a th k XVII, ng i m tà ư ưở ổ ế ủ ế ỷ ườ à ư
t ng ã nh h ng m nh m n các nh l p qu c Hoa K - ã k th a vưở đ ả ưở ạ ẽđế à ậ ố ỳ đ ế ừ à
phát tri n t t ng c a Aristote. Ông cho r ng s phân chia hay phân bi tể ư ưở ủ ằ ự ệ
quy n l c nh n c l i u ki n u tiên v quan tr ng nh t m b o tề ự à ướ à đề ệ đầ à ọ ấ để đả ả ự
do. T t ng phân quy n c a ông c th hi n ch y u trong tác ph m ư ưở ề ủ đượ ể ệ ủ ế ẩ “Hai
chuyên lu n v chính phậ ề ủ”, ó, ông phân chia quy n l c nh n c th nhở đ ề ự à ướ à
ba quy n: l p pháp, h nh pháp v liên h p, t ng ng v i nó l ba l nh v cề ậ à à ợ ươ ứ ớ à ĩ ự
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
6
Khúc Thu Huyền KT33D020

ho t ng m b o ba quy n ó: lu t pháp - s quy t nh chung, áp d ngạ độ đả ả ề đ ậ ự ế đị ụ
lu t pháp- h nh chính, t pháp v l nh v c cu i cùng l các quan h qu c t .ậ à ư à ĩ ự ố à ệ ố ế
V ch th th c thi ba quy n n y, theo Locke, quy n l m ra lu t lề ủ ể ự ề à ề à ậ à
thu c qu c h i - c quan l p pháp có quy n l c t i cao - s th nh l p c quanộ ố ộ ơ ậ ề ự ố ự à ậ ơ
l p pháp l o lu t u tiên v cao nh t c a xã h i, l ti n cho t t c cácậ àđạ ậ đầ à ấ ủ ộ à ề đề ấ ả
o lu t th c thi c a nó. Qu c h i không c n luôn luôn hi n di n song ph iđạ ậ ự ủ ố ộ ầ ệ ệ ả
th ng xuyên hi n di n m t c quan khác ph trách vi c th c hi n các oườ ệ ệ ộ ơ ụ ệ ự ệ đạ
lu t ã c l m ra v v n còn hi u l c. Vì v y, m t s th nh viên khác c aậ đ đượ à à ẫ ệ ự ậ ộ ố à ủ
xã h i, v i s l ng h n ch s c giao áp d ng pháp lu t. Hai quy n l cộ ớ ố ượ ạ ế ẽđượ ụ ậ ề ự
s khác nhau vì Qu c h i l m ra lu t nh ng không thi h nh nó v nh ngẽ ố ộ à ậ ư à à ữ
ng i thi h nh nó s không có m t trong Qu c h i. Dù do các ch th khácườ à ẽ ặ ố ộ ủ ể
nhau n m gi nh ng hai th quy n l c l p pháp v h nh pháp ph i luôn chiaắ ữ ư ứ ề ự ậ à à ả
tách v i nhau v có m i quan h ch t ch . Quy n h nh pháp thu c v nhớ à ố ệ ặ ẽ ề à ộ ề à
vua. Nh vua lãnh o vi c thi h nh lu t, b nhi m các b tr ng v cácà đạ ệ à ậ ổ ệ ộ ưở à
ch c v khác.Ngo i ra, nh vua c ng n m quy n liên h p - l quy n l c ứ ụ à à ũ ắ ề ợ à ề ự để
áp d ng nh ng qui t c c a pháp quy n qu c t công t - t c l th c hi n vi cụ ữ ắ ủ ề ố ế ư ứ à ự ệ ệ
gi i quy t các v n chi n tranh, hòa bình v i ngo i. S p x p v trí baả ế ấ đề ế à đố ạ ắ ế ị
quy n, Locke t quy n l p pháp l t i cao, ông cho r ng dù có tính c l pề đặ ề ậ à ố ằ độ ậ
v i các ng nh chính quy n khác thì nó v n ph i c duy trì mãi mãi. Theoớ à ề ẫ ả đượ
ông, ai có th t ra lu t cho ng i khác thì ph i c t cao h n, chínhể đặ ậ ườ ả đượ đặ ơ
quy n l p pháp- nh ng ng i có quy n ra pháp lu t cho t t c m i bề ậ ữ ườ ề đề ậ ấ ả ọ ộ
ph n, th nh viên trong xã h i, qui nh các qui t c h nh vi v s c tr ng trậ à ộ đị ắ à àđủ ứ ừ ị
khi pháp lu t b xâm ph m - ph i l t i cao v các ng nh chính quy n khácậ ị ạ ả à ố à à ề
v i t cách l th nh viên ho c b ph n u b t ngu n t ó v ph thu c v oớ ư à à ặ ộ ậ đề ắ ồ ừđ à ụ ộ à
nó. Tuy nhiên, theo Locke, ngay c quy n l p pháp dù t i cao v n ch u nh ngả ề ậ ố ẫ ị ữ
h n ch nh t nh. Ông kh ng nh quy n l c t i cao không ph i l có th l mạ ế ấ đị ẳ đị ề ự ố ả à ể à
m i cái m nó mu n, quy t nh m t cách c t i, t do t c o t m t ph nọ à ố ế đị ộ độ à ự ướ đ ạ ộ ầ
l i ích c a th n dân theo ý mu n c a mình. Hi n pháp qui nh v gi i h n,ợ ủ ầ ố ủ ế đị ề ớ ạ
ph m vi c a quy n l p pháp, c quan l p pháp ch c ho t ng trongạ ủ ề ậ ơ ậ ỉ đượ ạ độ
khuôn kh c a hi n pháp qui nh. Quy n l m lu t thu c v duy nh t cổ ủ ế đị ề à ậ ộ ề ấ ơ

quan l p pháp v m i o lu t c thông qua u ph i phù h p v i hi nậ à ọ đạ ậ đượ đề ả ợ ớ ế
pháp. Trong h c thuy t c a mình, Locke a ra b n i u ki n h n ch quy nọ ế ủ đư ố đề ệ ạ ế ề
l p pháp: lu t pháp áp d ng cho m i ng i b t lu n gi u nghèo sang hèn;ậ ậ ụ ọ ườ ấ ậ à
lu t pháp em l i hanh phúc cho nhân dân, lu t pháp không c t ng thuậ đ ạ ậ đượ ă ế
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
7
Khúc Thu Huyền KT33D020
khi nhân dân hay ng i i di n c a nhân dân ch a ng ý; c quan l pườ đạ ệ ủ ư đồ ơ ậ
pháp l c l p không chuy n v o c quan khác. c p v quy n h nh phápàđộ ậ ể à ơ Đề ậ ề ề à
v c quan h nh pháp, Locke a ra quan i m quy n l p pháp l quy n thià ơ à đư để ề ậ à ề
h nh các o lu t, c quan h nh pháp l c quan th c h nh s y quy n tà đạ ậ ơ à à ơ ự à ự ủ ề ừ
phía c quan l p pháp.Ho t ng c a c quan h nh pháp luôn có tác ngơ ậ ạ độ ủ ơ à độ
tr c ti p n quy n v ngh a v c a công dân nên c n c th c hi n th ngự ế đế ề à ĩ ụ ủ ầ đượ ự ệ ườ
xuyên, liên t c. N u công dân ụ ế “có th l m t t c nh ng gì m lu t khôngể à ấ ả ữ à ậ
c mấ ” thì c quan h nh pháp ơ à “ch c l m nh ng gì m lu t cho phépỉ đượ à ữ à ậ ”, sự
cho phép l có gi i h n, phòng s l m quy n. C quan t pháp - n m già ớ ạ đề ự ạ ề ơ ư ắ ữ
quy n xét x t i ph m hình s v các tranh ch p dân s b o v lu t pháp-ề ử ộ ạ ự à ấ ựđể ả ệ ậ
m b o th c hi n s ki m ch i tr ng gi a ba quy n b ng vi c ki m trađả ả ự ệ ự ề ế đố ọ ữ ề ằ ệ ể
giám sát i v i ho t ng c a c quan l p pháp v h nh pháp. Trong tr ngđố ớ ạ độ ủ ơ ậ à à ườ
h p c quan l p pháp v c quan h nh pháp xâm h i n quy n v l i íchợ ơ ậ à ơ à ạ đế ề à ợ
h p pháp c a công dân thì c quan t pháp s ng ra b o v quy n v l iợ ủ ơ ư ẽ đứ ả ệ ề à ợ
ích, s t do c a ng i ã b xâm h i. Nh v y, trong h th ng phân quy n,ự ự ủ ườ đ ị ạ ư ậ ệ ố ề
c quan t pháp có m t v trí c bi t. Locke c ng cho r ng các c quanơ ư ộ ị đặ ệ ũ ằ ơ
quy n l c nh n c dù có m i quan h ch t ch v luôn ph i h p v i nhauề ự à ướ ố ệ ặ ẽ à ố ợ ớ
song c n xác nh rõ nhi m v c a mình th c hi n úng ch c n ng khôngầ đị ệ ụ ủ để ự ệ đ ứ ă
l n sang ho t ng c a c quan khác. Nh v y có th nói, Locke ã lý gi iấ ạ độ ủ ơ ư ậ ể đ ả
khá c n k v các lo i quy n l c nh n c, n i dung, ph m vi gi i h n c aặ ẽ ề ạ ề ự à ướ ộ ạ ớ ạ ủ
t ng quy n, v v trí v m i quan h gi a các lo i quy n l c nh n c.ừ ề ề ị à ố ệ ữ ạ ề ự à ướ
5. T t ng phân quy n c a Montesquieu (1689 - 1775)ư ưở ề ủ
Quan i m c a Locke v sau c k th a v phát tri n b iđể ủ ề đượ ế ừ à ể ở

Montesquieu- nh khai sáng v i c a Pháp th k XVIII. Trong tác ph m à ĩ đạ ủ ế ỉ ẩ “
Tinh th n pháp lu tầ ậ”, i m u tiên, Montesquieu c ng phân chia quy n l cđể đầ ũ ề ự
nh n c th nh ba quy n: quy n l p pháp, quy n h nh pháp, quy n t pháp.à ướ à ề ề ậ ề à ề ư
Quy n l p pháp l quy n l m lu t, s a i ho c h y b lu t, giám sát vi cề ậ à ề à ậ ử đổ ặ ủ ỏ ậ ệ
thi h nh lu t. Quy n h nh pháp l quy n ngh hòa hay khai chi n, ón ti pà ậ ề à à ề ị ế đ ế
các s th n, thi t l p an ninh, phòng s xâm l c. Quy n t pháp l quy nứ ầ ế ậ đề ự ượ ề ư à ề
tr ng ph t các t i ph m, phân x các v tranh ch p gi a các t nhân. Nhừ ạ ộ ạ ử ụ ấ ữ ư ư
v y, Montesquieu phân chia các quy n v xác nh n i dung t ng quy n yậ ề à đị ộ ừ ề đầ
v ho n ch nh h n Locke. Montesquieu cho r ng quy n l p pháp th hi nđủ à à ỉ ơ ằ ề ậ ể ệ
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
8
Khúc Thu Huyền KT33D020
ý chí chung c a qu c gia nên ph i trao v o tay nhi u ng i, t c l m t củ ố ả à ề ườ ứ à ộ ơ
quan, thì lu t pháp m i c quy nh m t cách ho n h o. C quan n y baoậ ớ đượ đị ộ à ả ơ à
g m i di n c a qu n chúng v g m hai b ph n: i bi u c a quý t c vồ đạ ệ ủ ầ à ồ ộ ậ đạ ể ủ ộ à
i bi u c a dân chúng. Quy n phán xét do nh ng ng i l i bi u dânđạ ể ủ ề ữ ườ à đạ ể
chúng n m gi l p th nh tòa án.ắ ữ ậ à
i m th hai m Montesquieu c p trong t t ng phân quy n c aĐể ứ à đề ậ ư ưở ề ủ
mình l s chuyên môn hóa c a các công quy n, t c l m i c quan côngà ự ủ ề ứ à ỗ ơ
quy n ch chuyên chú v thu h p ho t ng c a mình v o vi c th c hi nề ỉ à ẹ ạ độ ủ à ệ ự ệ
ch c n mg riêng, không xâm l n sang l nh v c ho t ng c a các c quanứ ă ấ ĩ ự ạ độ ủ ơ
khác. Ch ng h n, Qu c h i ch n m gi to n b quy n l p pháp không thamẳ ạ ố ộ ỉ ắ ữ à ộ ề ậ
d v o vi c th c hi n pháp lu t, Chính ph n m gi to n b quy n h nhự à ệ ự ệ ậ ủ ắ ữ à ộ ề à
pháp, còn to n b quy n t pháp thu c v tòa án n m gi . S phân chia và ộ ề ư ộ ề ắ ữ ự à
tách bi t nh v y l m b o t do, công b ng, ng th i tránh c sệ ư ậ à để đả ả ự ằ đồ ờ đượ ự
chuyên quy n c oán, l m quy n trong vi c th c hi n quy n l c nh n c.ề độ đ ạ ề ệ ự ệ ề ự à ướ
Theo ông, m i t do s bi n m t n u m t ng i hay m t t p o n ng i n mọ ự ẽ ế ấ ế ộ ườ ộ ậ đ à ườ ắ
gi c ba quy n: l m lu t, thi h nh lu t v xét x vi ph m lu t. B i l , khiữ ả ề à ậ à ậ à ử ạ ậ ở ẽ
m quy n l p pháp v quy n h nh pháp nh p l i trong tay m t ng i hayà ề ậ à ề à ậ ạ ộ ườ
m t vi n thì ng i ta s r ng chính ông ta hay vi n y t ra lu t c t i ộ ệ ườ ợ ằ ệ ấ đặ ậ độ à để

thi h nh m t cách c t i. N u quy n t pháp không tách kh i quy n l pà ộ độ à ế ề ư ỏ ề ậ
pháp thì ng i ta s c oán v i quy n s ng v quy n t do c a công dânườ ẽđộ đ ớ ề ố à ề ự ủ
vì quan tòa s l ng i t ra lu t. N u quy n t pháp nh p l i v i quy nẽ à ườ đặ ậ ế ề ư ậ ạ ớ ề
h nh pháp thì quan tòa s có c s c m nh c a k n áp. S phân chia và ẽ ả ứ ạ ủ ẻ đà ự à
tách bi t y không nh ng ng n ch n s c t i trong th c hi n quy n l c nhệ ấ ữ ă ặ ựđộ à ự ệ ề ự à
n c, m b o t do cho công dân m còn m b o tính c l p v v tríướ đả ả ự à đả ả độ ậ à ị
ngang h ng v quy n l c gi a ba lo i c quan công quy n. Song s phânà ề ề ự ữ ạ ơ ề ự
quy n ch l tri t v m t lí lu n, còn th c t s c l p c a các c quanề ỉ à ệ để ề ặ ậ ự ế ự độ ậ ủ ơ
công quy n ch mang tính ch t t ng i, vì chúng l ba nhánh c a m t câyề ỉ ấ ươ đố à ủ ộ
quy n l c th ng nh t l quy n l c nh n c nên có m i quan h qua l i m tề ự ố ấ à ề ự à ướ ố ệ ạ ậ
thi t v i nhau. ế ớ
i m th ba c Montesquieu c p trong n i dung h c thuy t phânĐể ứ đượ đề ậ ộ ọ ế
quy n l : gi a các c quan nh n c c p cao th c hi n ch c n ng l p pháp,ề à ữ ơ à ướ ấ ự ệ ứ ă ậ
h nh pháp v t pháp t n t i th cân b ng quy n l c d i s tác ng c aà à ư ồ ạ ế ằ ề ự ướ ự độ ủ
m t h th ng ki m ch v i tr ng. C ba lo i quy n y cùng ho t ng trênộ ệ ố ề ế àđố ọ ả ạ ề ấ ạ độ
c s lu t pháp, các o lu t có hi u l c th ng xuyên n d nh v c n liênơ ở ậ đạ ậ ệ ự ườ ổ ị à ầ
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
9
Khúc Thu Huyền KT33D020
t c th c hi n, giám sát th c hi n nên luôn luôn c n có chính quy n theo dõiụ ự ệ ự ệ ầ ề
th c hi n chúng. S phân b quy n l c nh n c c n m b o không có cự ệ ự ố ề ự à ướ ầ đả ả ơ
quan n o n m tr n v n quy n l c trong tay, l n át chi ph i ho n to n ho tà ắ ọ ẹ ề ự ấ ố à à ạ
ng c a các c quan khác, ng th i không có c quan n o n m ngo i sđộ ủ ơ đồ ờ ơ à ằ à ự
ki m tra giám sát t phía các c quan khác. Quy n l c nh n c v quy nể ự ơ ề ự à ướ à ề
l c c a t ng c quan u b h n ch trong m t ph m vi nh t nh v ch u sự ủ ừ ơ đề ị ạ ế ộ ạ ấ đị à ị ự
ki m ch t phía các c quan khác. Nh v y, m i quan h gi a các c quanề ế ừ ơ ư ậ ố ệ ữ ơ
công quy n th hi n theo hai h ng: ch y u l ki m ch v i tr ng songề ể ệ ướ ủ ế à ề ế à đố ọ
c ng có s ph i h p trong m t s ho t ng nh t nh. Ch ng h n: khi thamũ ự ố ợ ộ ố ạ độ ấ đị ẳ ạ
gia v o nh n c, nhân dân không chuy n giao to n b quy n c a mình choà à ướ ể à ộ ề ủ
nh n c m ch chuy n giao m t ph n quy n y nh m m b o m t s l ià ướ à ỉ ể ộ ầ ề ấ ằ đả ả ộ ố ợ

ích n o ó. Do ó, quy n l c nh n c c th c hi n nhân danh nhân dân,à đ đ ề ự à ướ đượ ự ệ
vì quy n l i c a nhân dân ch trong l nh v c m nó c y quy n. Trongề ợ ủ ỉ ĩ ự à đượ ủ ề
m i quan h v i công dân, nh n c không ch có quy n m có ngh a v ph iố ệ ớ à ướ ỉ ề à ĩ ụ ả
ho n th nh s m nh c a mình tr c nhân dân.à à ự ệ ủ ướ
C quan l p pháp có th can thi p v o vi c t ch c c a b máy h nhơ ậ ể ệ à ệ ổ ứ ủ ộ à
pháp thông qua vi c l a ch n các th nh viên c a chính ph ho c phê chu nệ ự ọ à ủ ủ ặ ẩ
s l a ch n y. Qu c h i có th ki m ch ho t ng c a chính ph thông quaự ự ọ ấ ố ộ ể ề ế ạ độ ủ ủ
b y t ý ki n v th nh nguy n c a mình, ki m tra giám sát thông qua ho tà ỏ ế à ỉ ệ ủ ể ạ
ng c a các y ban i u tra c a qu c h i, qua ch t v n các th nh viênđộ ủ ủ đề ủ ố ộ ấ ấ à
chính phủ… Ng c l i chính ph c ng th c hi n s ki m ch i tr ng iượ ạ ủ ũ ự ệ ự ề ếđố ọ đố
v i qu c h i b ng các ho t ng nh : tri u t p ho c b m c các khóa h p c aớ ố ộ ằ ạ độ ư ệ ậ ặ ế ạ ọ ủ
qu c h i, có th thi t l p ngh trình c a qu c h i, ngh các v n mố ộ ể ế ậ ị ủ ố ộ đề ị ấ đề à
qu c h i s th o lu n ho c quy t nh, có th ph quy t tuy t i ho c h nố ộ ẽ ả ậ ặ ế đị ể ủ ế ệ đố ặ ạ
ch i v i các o lu t m qu c h i thông qua, có th ban h nh ho c khôngếđố ớ đạ ậ à ố ộ ể à ặ
ban h nh các o lu t c a qu c h i, th m chí có th gi i tán qu c h i tr cà đạ ậ ủ ố ộ ậ ể ả ố ộ ướ
th i h n. S ki m ch c a tòa án i v i qu c h i th hi n ch tòa án có thờ ạ ự ề ế ủ đố ớ ố ộ ể ệ ở ỗ ể
ki m soát tính h p lý c a các o lu t c a qu c h i, n u tòa án th y nó l vôể ợ ủ đạ ậ ủ ố ộ ế ấ à
lý thì o lu t ó s vô hi u vì tòa án s không áp d ng nó.Qu c h i ki mđạ ậ đ ẽ ệ ẽ ụ ố ộ ề
ch tòa án b i qu c h i l c quan tòa án t i cao, xét x t t c các b n án bế ở ố ộ à ơ ố ử ấ ả ả ị
kháng án trong c n c. Th m phán trong quá trình xét x ph i tuân theoả ướ ẩ ử ả
qui nh c a qu c h i.V m i quan h gi a c quan h nh pháp v l p pháp,đị ủ ố ộ ề ố ệ ữ ơ à à ậ
ông ch ra r ng: th m phán có th do c quan h nh pháp b nhi m nh ng sauỉ ằ ẩ ể ơ à ổ ệ ư
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
10
Khúc Thu Huyền KT33D020
ó không ph thu c v o c quan h nh pháp n a ho c có th tr c ti p do dânđ ụ ộ à ơ à ữ ặ ể ự ế
b u. Tòa án thì có quy n xét x các c quan h nh chính trong các v ánầ ề ử ơ à ụ
h nh chính. Nh v y, gi a các c quan quy n l c nh n c luôn luôn t n t ià ư ậ ữ ơ ề ự à ướ ồ ạ
m i quan h qua l i, phân chia, h n ch nhau trong ph m vi ho t ng vố ệ ạ ạ ế ạ ạ độ à
ki m ch i tr ng nhau.ề ếđố ọ

Tìm hi u t t ng phân quy n c a Locke v Montesquieu ta th y, n uể ư ưở ề ủ à ấ ế
nh thuy t phân quy n c a Locke hình th nh trên c s s suy di n pháp lýư ế ề ủ à ơ ở ự ễ
di n d ch t th c ti n sinh ng c a l ch s k t h p v i s k th a t t ngễ ị ừ ự ễ độ ủ ị ử ế ợ ớ ự ế ừ ư ưở
c a các b c ti n b i thì thuy t phân quy n c a Montesquieu ủ ậ ề ố ế ề ủ “không ph i lả à
k t qu c a m t s suy lu n pháp lý di n d ch m trái l i, l m t qui t c c aế ả ủ ộ ự ậ ễ ị à ạ à ộ ắ ủ
ngh thu t chính tr , m t th o n chính tr , h n n a, m t ệ ậ ị ộ ủ đ ạ ị ơ ữ ộ “bí quy tế” chính
tr v ng th i, ngu n c m h ng c a s suy lu n c a Montesquieu chính lị à đồ ờ ồ ả ứ ủ ự ậ ủ à
s quan sát Hi n pháp n c Anh, chính th n c ó th i b y giự ế ướ ể ướ đ ờ ấ ờ”, t t nhiênấ
l k t h p v i s k th a t t ng c a nh ng ng i i tr c m ch y u là ế ợ ớ ự ế ừ ư ưở ủ ữ ườ đ ướ à ủ ế à
Aristote v Locke.à
Sau Montesquieu c ng có m t s tác gi c p n t t ng phânũ ộ ố ả đề ậ đế ư ưở
quy n song không ai c p m t cách chi ti t, c th v to n di n nhề đề ậ ộ ế ụ ể à à ệ ư
ông.Ví d nh Rouseau(1712-1778) ã t ng nh n xét:tuy v nguyên t c thìụ ư đ ừ ậ ề ắ
quy n l c nh n c g m hai ph n, ph n n y r ng bu c ph n kia do n ngề ự à ướ ồ ầ ầ à à ộ ầ ă
quy n ng n c n h t ng. C hai ph n s b quy n h nh pháp r ng bu c về ă ả ỗ ươ ả ầ ẽ ị ề à à ộ à
quy n h nh pháp s b quy n l p pháp r ng bu c.Quy n xét x thì s trề à ẽ ị ề ậ à ộ ề ử ẽ ở
nên “vô hình v vô hi uà ệ ”. Ba quy n n y c u th nh m t tr ng thái ngh ng iề à ấ à ộ ạ ỉ ơ
hay m t tr ng thái b t ng. Nh ng m vì s chuy n v n c n thi t c a cácộ ạ ấ độ ư à ự ể ậ ầ ế ủ
s v t, ba quy n y bu c ph i ti n t i, c ba u cùng ph i ti n t i.ự ậ ề ấ ộ ả ế ớ ả đề ả ế ớ

Tóm l i t t ng phân chia quy n l c không th hi u theo m t ngh aạ ư ưở ề ự ể ể ộ ĩ
c ng nh c t c l quy n l c nh n c c chia th nh ba lo i quy n: quy nứ ắ ứ à ề ự à ướ đượ à ạ ề ề
l p pháp, quy n h nh pháp v quy n t pháp, ba quy n ó c trao cho cácậ ề à à ề ư ề đ đượ
c quan nh n c khác nhau th c hi n, các c quan ó ngang h ng nhauơ à ướ ự ệ ơ đ à
ki m ch i tr ng nhau ki m soát nhau theo nguyên t c quy n l c ề ế đố ọ ể ắ ề ự “ng nă
c n quy n l cả ề ự ”. M ph i hi u theo m t ngh a à ả ể ộ ĩ “linh ho tạ ” h n: ó l m c dùơ đ à ặ
chia ra ba quy n do ba c quan khác nhau n m gi song gi a ba quy n yề ơ ắ ữ ữ ề ấ
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
11
Khúc Thu Huyền KT33D020

không ph i c l p m t cách tuy t i v i nhau m gi a chúng có m i quanả độ ậ ộ ệ đố ớ à ữ ố
h ch t ch tác ng qua l i l n nhau b i chúng l ba nhánh c a m t câyệ ặ ẽ độ ạ ẫ ở à ủ ộ
quy n l c- ó l quy n l c nh n c. M i quan h y có th l c bi tề ự đ à ề ự à ướ ố ệ ấ ể à đặ ệ
kh ng khít v ch t ch h n gi a c quan h nh pháp v l p pháp. Nh ngă à ặ ẽ ơ ữ ơ à à ậ ư
c ng không có ngh a l ũ ĩ à “Tam quy n phân l pề ậ ” ch còn t n t i trên danhỉ ồ ạ
ngh a.T t ng phân quy n v n còn t n t i v th hi n các m c khácĩ ư ưở ề ẫ ồ ạ à ể ệ ở ứ độ
nhau nhi u n c. V i nhi u chính th khác nhau: t c ng hòa i ngh nở ề ướ ớ ề ể ừ ộ Đạ ị đế
c ng hòa T ng th ng, C ng hòa h n h p n C ng hòa xã h i ch ngh a nhộ ổ ố ộ ỗ ợ đế ộ ộ ủ ĩ ư
Vi t Nam. Riêng Vi t Nam m c v n d ng nh ng h t nhân h p lý c aệ ở ệ ứ độ ậ ụ ữ ạ ợ ủ
nguyên t c n y ã tr i qua nh ng b c th ng tr m nh t nh có nh ng lúcắ à đ ả ữ ướ ă ầ ấ đị ữ
khá rõ có nh ng lúc l i r t m nh t. Hi n nay nh ng h t nhân h p lý c a nóữ ạ ấ ờ ạ ệ ữ ạ ợ ủ
ã c v n d ng r ng rãi h n, rõ r t h n tr c nhi u. i u ó c th hi nđ đượ ậ ụ ộ ơ ệ ơ ướ ề Đề đ đượ ể ệ
ch m c dù quy n l c nh n c v n l t p trung th ng nh t song ã có sở ỗ ặ ề ự à ướ ẫ à ậ ố ấ đ ự
phân công r nh m ch gi a ba quy n: l p pháp, h nh pháp v t pháp, t ngà ạ ữ ề ậ à à ư ươ
ng v i ba c quan quy n l c l qu c h i, chính ph , tòa án t i cao v vi nứ ớ ơ ề ự à ố ộ ủ ố à ệ
ki m sát nhân dân t i cao. Trong ngh quy t h i ngh l n th 8 Ban ch pể ố ị ế ộ ị ầ ứ ấ
h nh Trung ng ng khóa VII: à ươ Đả “Quy n l c nh n c l th ng nh t, có sề ự à ướ à ố ấ ự
phân công v ph i h p ch t ch gi a các c quan nh n c trong vi c th cà ố ợ ặ ẽ ữ ơ à ướ ệ ự
hi n ba quy n:l p pháp, h nh pháp, t pháp.ệ ề ậ à ư ” Quy n l c nh n c bao g mề ự à ướ ồ
ba quy n: l p pháp, h nh pháp v t pháp. Không ng ng ho n thi n h th ngề ậ à à ư ừ à ệ ệ ố
t ch c b máy nh n c, xác nh rõ ch c n ng, quy n h n, có s phânổ ứ ộ à ướ đị ứ ă ề ạ ự
công, ph i h p ch t ch gi a các c quan nh n c trong vi c th c thi baố ợ ặ ẽ ữ ơ à ướ ệ ự
quy n óề đ ”. ó ph i ch ng chính l s th a nh n, kh ng nh m t ph n trongĐ ả ă à ự ừ ậ ẳ đị ộ ầ
n i dung c a h c thuy t phân quy n. ộ ủ ọ ế ề
Thay l i k t lu n: T t ng phân quy n l k t qu t t y u c a s phátờ ế ậ ư ưở ề à ế ả ấ ế ủ ự
tri n t t ng chính tr pháp lý c a nhân lo i trong quá trình tr n tr tìmể ư ưở ị ủ ạ ă ởđề
ki m cách th c t ch c v th c hi n quy n l c nh n c. Xu t phát i m vế ứ ổ ứ à ự ệ ề ự à ướ ấ để à
l m c ích c a t t ng phân quy n do các nh t t ng ti n b ra l à ụ đ ủ ư ưở ề à ư ưở ế ộđề àđể
m b o cho s ho t ng c a nh n c u d a trên c s v b r ng bu cđả ả ự ạ độ ủ à ướ đề ự ơ ở à ị à ộ
b i pháp lu t, không m t t ch c, cá nhan n o có th ng trên ho c ho nở ậ ộ ổ ứ à ể đứ ặ à

to n có th thoát kh i s r ng bu c ó.Vì th , phân quy n l m t trongà ể ỏ ự à ộ đ ế ề à ộ
nh ng th nh t u to l n c a t duy chính tr pháp lý ti n b , tr th nh t i s nữ à ự ớ ủ ư ị ế ộ ở à à ả
tinh th n áng trân tr ng v có giá tr ph bi n.Nó n y sinh t th c ti n tầ đ ọ à ị ổ ế ả ừ ự ễ ổ
Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
12
Khúc Thu Huyền KT33D020
ch c nh n c Athens, La Mã c i r i c các nh t t ng nh Aristote,ứ à ướ ổđạ ồ đượ à ư ưở ư
Locke, Montesquieu khái quát th nh n i dung t t ng n gi n cho nà ộ ư ưở đơ ả đế
t ng i hòan thi n. Trong ó, Montesquieu l ng i trình b y m t cáchươ đố ệ đ à ườ à ộ
y , to n di n v có h th ng nh t vì th Montesquieu c coi l tác giđà đủ à ệ à ệ ố ấ ế đượ à ả
xu t s c nh t v t t ng phân quy n. ấ ắ ấ ề ư ưở ề


Bài tập học kỳ Môn Lí luận nhà nước và pháp luật
13