quá trình hình thành và phương pháp điều trị bệnh tăng huyết áp trong y học p2 pot

2. NGUYêN NHâN
2.1. Theo y học hiện đại
Tùy theo nguyên nhân, có thể chia ra: tăng huyết áp thứ phát va
tăng
huyết áp nguyên phát. ở trẻ em va ngời trẻ, phần lớn la tăng huyết
áp thứ
phát. ở ngời cao tuổi, phần lớn la tăng huyết áp nguyên phát.
2.1.1. Tăng huyết áp thứ phát
Loại nay chiếm 11-15% tổng số trờng hợp tăng huyết áp.
Nguyên nhân thận (chiếm khoảng 5-8%): viêm cầu thận cấp, viêm
cầu
thận mạn mắc phải hoặc di truyền; thận đa nang, ứ nớc bể thận, u
tăng tiết
renin; bệnh mạch thận (3-4%).
Nguyên nhân nội tiết: cờng aldosteron nguyên phát (0,5-1%), phì
đại
thợng thận bẩm sinh, hội chứng Cushing (0,2-0,5%), u tuỷ
thợng thận (0,1-
0,2%). Tăng calci máu, bệnh to đầu chi, cờng giáp
Nguyên nhân khác (khoảng 1%): hẹp eo động mạch chủ, nhiễm
độc thai
nghén, bệnh đa hồng cầu, nguyên nhân thần kinh (toan hô hấp,
viêm não,
tăng áp lực nội sọ ).
2.1.2. Tăng huyết áp nguyên phát
Khi tăng huyết áp không tìm thấy nguyên nhân gọi la tăng huyết áp
nguyên phát. Loại nay chiếm tỷ lệ 85-89% trờng hợp tăng huyết
áp (theo
Gifford va Weiss).
Phần lớn tăng huyết áp ở ngời trung niên va ngời gia thuộc loại
nguyên phát. Có nhiều yếu tố thuận lợi lam xuất hiện bệnh tăng

huyết áp
nguyên phát.
11
Copyright@Ministry Of Health
Yếu tố di truyền: bệnh thờng gặp ở những gia đình có huyết áp
cao hơn
la ở những gia đình có huyết áp bình thờng.
Yếu tố biến dỡng: nh thừa cân, xơ mỡ động mạch, chế độ ăn
nhiều
muối.
Yếu tố tâm thần kinh: tình trạng căng thẳng thần kinh.
Yếu tố nội tiết: thời kỳ tiền mãn kinh, dùng thuốc ngừa thai
2.2. Theo y học cổ truyền
Tìm hiểu các tai liệu của YHCT nói về bệnh tăng huyết áp của y
học hiện
đại (YHHĐ) la điều không đơn giản. Tăng huyết áp la danh từ
bệnh học
YHHĐ va không có từ đồng nghĩa trong bệnh học y học cổ truyền
(YHCT). Từ
đồng nghĩa dễ gặp giữa YHHĐ va YHCT la các triệu chứng (ví dụ:
đau đầu
với đầu thống, mất ngủ với thất miên).
2.2.1. Các chứng trạng thờng gặp trong bệnh tăng huyết áp
Các triệu chứng cơ năng thờng gặp (nếu có xuất hiện) va đợc
mô tả
trong các tai liệu giáo khoa của một tình trạng tăng huyết áp kinh
điển gồm:
mệt, nhức đầu, rối loạn thị giác, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, chảy
máu cam.
Theo báo cáo của Sở Nghiên cứu cao huyết áp Thợng Hải (Trung

Quốc) phân
tích trên 550 trờng hợp tăng huyết áp: đau đầu chiếm tỷ lệ cao
nhất (74,8%),
kế đến la tim hồi hộp (52,18%). Ngoai ra có thể có các biểu hiện
khác la những
hậu quả trực tiếp của tăng huyết áp; đó la những tình trạng thiểu
năng mạch
vanh, tai biến mạch máu não, liệt bán thân.
Nh vậy, có thể tóm tắt các triệu chứng cơ năng thờng gặp trong
bệnh
lý tăng huyết áp gồm:
Hoa mắt, chóng mặt: YHCT xếp vao chứng huyễn vậng hay còn
gọi la
huyễn vựng.
Đau đầu: YHCT xếp vao chứng đầu thống, đầu trọng, đầu
trớng dựa
vao những biểu hiện khác nhau của nó.
Đánh trống ngực, hồi hộp: YHCT xếp vao chứng tâm quý, chính
xung.
Đau ngực gọi la tâm thống, hoặc kèm khó thở thì đợc gọi la
tâm tý, tâm
trớng.
Hôn mê, liệt nửa ngời: YHCT xếp vao chứng trúng phong.
2.2.2. Cơ chế bệnh sinh
Qua việc phân tích cơ chế bệnh sinh toan bộ các chứng trạng
thờng gặp
của YHCT trong bệnh lý tăng huyết áp, có thể biện luận về cơ chế
bệnh sinh
theo YHCT nh sau:
12

Copyright@Ministry Of Health
Nguyên nhân của bệnh lý nay theo YHCT có thể la
Do thất tình nh giận, lo sợ gây tổn thơng 2 tạng can, thận âm.
Do bệnh lâu ngay, thể chất suy yếu; thận âm, thận dơng suy
(thận âm
suy h hỏa bốc lên, thận dơng suy chân dơng nhiễu loạn ở
trên).
Do đam thấp ủng trệ gây trở tắc thanh khiếu. Đam thấp có thể do
ăn
uống không đúng cách gây tổn hại tỳ vị hoặc do thận dơng suy
không
khí hóa đợc nớc lam sinh đam.
Sự phân chia nay có tính tơng đối vì giữa các nguyên nhân (theo
YHCT)
va các thể bệnh có mối liên hệ với nhau nh can âm h có thể dẫn
đến can
dơng vợng (can dơng thợng xung), thận âm h lâu ngay dẫn
đến thận
dơng h hoặc nh thận dơng h có thể gây nên bệnh cảnh đam
thấp.
Error!
Hình 1.1. Sơ đồ bệnh lý bệnh tăng huyết áp theo YHCT
THấT TìNH
(giận, lo sợ, stress)
THể CHấT YếU
BệNH LâU NGaY
ăN UốNG
KHôNG ĐúNG
Can dơng
vợng

Can
âm h