Lần đầu tiên ghép tế bào gốc điều trị bệnh tự miễn ppsx

Lần đầu tiên ghép tế bào gốc điều trị
bệnh tự miễn
Sau thành công ghép tế bào gốc cho các bệnh nhân mắc các bệnh
máu ác tính, bệnh xương khớp khó liền sau chấn thương, suy tim
sau nhồi máu cơ tim, các bác sĩ Bệnh viện Trung ương Quân đội
108 tiếp tục triển khai ghép tế bào gốc tự thân cho bệnh nhân bị
nhược cơ. Đây cũng là trường hợp bệnh nhân mắc bệnh tự miễn
đầu tiên ở Việt Nam được điều trị bằng phương pháp tiên tiến này.
Nhiều hy vọng từ ca bệnh đầu tiên
TS. Nguyễn Thị Minh Phương - Chủ nhiệm Khoa Điều trị bệnh
máu và ung thư cho biết, nhờ những kinh nghiệm có được sau các
ca ghép tế bào gốc tự thân điều trị nhiều bệnh lý phức tạp, các bác
sĩ ở đây quyết định tiếp tục thực hiện kỹ thuật này điều trị cho
bệnh nhân bị nhược cơ. Đây là một bệnh nhân nam, 57 tuổi, ở Hà
Nội. Năm 2004, bệnh nhân được phát hiện bệnh nhược cơ do một
khối u tuyến ức gây ra. Ngay sau đó, bệnh nhân được phẫu thuật
cắt u tuyến ức và điều trị rất nhiều phương pháp tốt nhất tại Việt
Nam như dùng các thuốc ức chế miễn dịch, lọc huyết tương
nhưng hầu như không có hiệu quả. Bệnh nhân bị liệt cơ hô hấp,
luôn luôn phải trong tình trạng thở máy, không thể khép miệng
được nên không nói và không nuốt được, tay chân không còn khả
năng vận động.
Bệnh nhân chính là một bác sĩ ngoại khoa của Bệnh viện 108.
Những điều kiện tốt nhất ở đây đều được các bác sĩ trong bệnh
viện áp dụng cho người bệnh nhưng mọi biện pháp điều trị trở nên
ngày một khó khăn, hầu như tất cả các thuốc điều trị đều không
còn đáp ứng. Rất nhiều lần người bệnh tưởng chừng đã tử vong vì
tình trạng suy nhược cơ thể, đặc biệt là nhiễm khuẩn đường hô hấp
do thời gian thở máy quá nhiều.
Để cứu sống người bệnh, các bác sĩ quyết định ghép tế bào gốc tự
thân điều trị cho bệnh nhân này vào tháng 11/2010. TS. Nguyễn

Thị Minh Phương cho biết, sau một tháng được ghép tế bào gốc tự
thân, sức khỏe người bệnh đã cải thiện rõ rệt, trước đây cứ nằm
xuống là bệnh nhân phải thở máy nhưng sau khi ghép đã giảm
được thời gian thở máy, cử động được lưỡi, khép được miệng. Đến
nay (sau 3 tháng), bệnh nhân đã tự đi lại, làm được những việc
trong nhà như nấu cơm, phơi quần áo, dọn dẹp nhà cửa, chỉ thở
máy khi đi ngủ. Sự hồi phục khả quan của bệnh nhân đang được
các bác sĩ tiếp tục theo dõi chặt chẽ.

Biệt hóa tế bào gốc thành tế bào ở nhiều cơ
quan khác nhau.
Biệt hóa tế bào
miễn dịch bằng
tế bào gốc tự
thân
Các bác sĩ cho
biết, nhược cơ là
một bệnh tự
miễn tương đối
hiếm gặp (chiếm
khoảng
5/100.000), có
liên quan đến
khiếm khuyết
dẫn truyền xung
động thần kinh giữa dây thần kinh và cơ. Bình thường, cơ vận
động được là nhờ xung động thần kinh được truyền qua nơi
trao đổi thông tin giữa đầu mút sợi thần kinh và màng tế bào
Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 là nơi
đầu tiên ở miền Bắc thực hiện điều trị tế bào

gốc tự thân cho bệnh nhân mắc bệnh ác tính
về máu. Đã có 5 bệnh nhân mắc bệnh máu và
1 bệnh nhân mắc bệnh tự miễn (nhược cơ)
được điều trị tại Khoa điều trị bệnh máu và
ung thư. Kỹ thuật ghép tế bào gốc đồng loại
đang được bệnh viện xúc tiến trong thời gian
tới.
Trên thế giới đến nay mới chỉ có 10 bệnh
nhân nhược cơ ở Hoa Kỳ được điều trị bằng
ghép tế bào gốc tự thân.
(gọi là synap). Trong bệnh nhược cơ, xung động này không
được thực hiện. Các cơ bị ảnh hưởng bởi bệnh này là loại cơ
vân, chi phối sự vận động chủ động của cơ thể. Các nhóm cơ
thường bị ảnh hưởng nhất là các cơ ở mặt, mắt, tay chân, các
cơ điều khiển nhai, nuốt, nói, các cơ hô hấp. Bệnh có thể có ở
bất kỳ lứa tuổi nào, nhưng thường xảy ra ở phụ nữ dưới 40
tuổi hoặc hơn 70 tuổi, ở nam giới hơn 50 tuổi.
Tại khoa điều trị bệnh máu và ung thư, để tiến hành ghép tế
bào gốc tự thân, bệnh nhân được đưa vào phòng chăm sóc đặc
biệt. Các bác sĩ tiến hành dùng thuốc kích thích tế bào gốc
phát triển ở máu ngoại vi. Sau khi kiểm tra thấy có đủ 10 tế
bào gốc/microlit máu thì tiến hành gạn lọc tế bào gốc ở máu
ngoại vi, trong đó yêu cầu quan trọng nhất là tiêu diệt hết
những tế bào bệnh, đó là những tế bào lymphoT (tế bào này
bình thường có chức năng miễn dịch nhưng trong trường hợp
bệnh nhân này, nó bị khiếm khuyết). Khi có được đủ lượng tế
bào gốc cần thiết, sẽ đưa bảo quản tế bào gốc ở nhiệt độ âm (-)
196
o
C. Kiểm tra sức khỏe bệnh nhân đạt những yêu cầu của

một bệnh nhân ghép tế bào gốc thì tiến hành truyền tế bào gốc.
Khi tế bào gốc đưa vào cơ thể sẽ làm thay đổi vi môi trường ở
tủy xương, ở đó tế bào gốc sẽ biệt hóa thành những tế bào
lymphoT có chức năng miễn dịch bình thường, giải quyết được
tình trạng nhược cơ của người bệnh.
Mặc dù quá trình gạn lọc, bảo quản, ghép tế bào gốc tự thân
đã thành quy trình ở Khoa điều trị các bệnh máu và ung thư
nhưng đối với bệnh nhân nhược cơ đã thở máy 7 năm qua thì
kỹ thuật này gặp nhiều khó khăn hơn. Nguy cơ lớn nhất của
bệnh nhân ghép tế bào gốc là nhiễm khuẩn, nhưng nguy cơ đó
ở người bệnh nhược cơ thở máy còn gấp nhiều lần, vì thế quá
trình chăm sóc và điều trị vô cùng thận trọng.
Mở ra tương lai cho bệnh nhân mắc các bệnh tự miễn
TS. Nguyễn Thị Minh Phương cho biết, trước đây, người ta
cho rằng ghép tế bào gốc là biện pháp điều trị cuối cùng cho
bệnh nhân nhược cơ khi mọi biện pháp khác đã thất bại.
Nhưng hiện nay, người ta cho rằng những bệnh nhân có đủ
điều kiện ghép nên được ghép tế bào gốc sớm sẽ đem lại kết
quả tốt hơn. Cho đến nay, đây vẫn là kỹ thuật điều trị rất mới
và khó, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 là nơi đầu tiên ở
Việt Nam và cũng là một trong số rất ít các cơ sở ứng dụng
điều trị tế bào gốc trên thế giới thực hiện được kỹ thuật này
điều trị bệnh nhược cơ. Đánh giá hiệu quả điều trị phải ít nhất
sau 6 tháng, nhưng với những biến chuyển tích cực của người
bệnh, chỉ sau 3 tháng ghép, kết quả đang mang lại nhiều kỳ
vọng vào thành công của kỹ thuật này.
Hiện nay, điều trị cho những người mắc các bệnh tự miễn như
bệnh luput ban đỏ, bệnh viêm khớp tự miễn, bệnh xơ cứng bì
rất khó khăn, đa số sau một thời gian điều trị đều rơi vào tình
trạng kháng thuốc, nhiều biến chứng nặng. Các bác sĩ cho rằng

qua những kinh nghiệm có được từ ca bệnh đầu tiên này sẽ mở
ra hướng điều trị mới, nhiều hy vọng hơn cho những bệnh
nhân mắc các bệnh tự miễn.