quá trình hình thành và phương pháp điều trị bệnh hen phế quản dinh nghĩa OMS trong y học p2 pps

2.1. Nguyên nhân
Có hai nhóm nguyên nhân gây HPQ:
2.1.1. Hen phế quản không do dị ứng
Di truyền
Rối loạn tâm thần
Rối loạn nội tiết
Gắng sức
Aspirin va thuốc chống viêm không steroid.
2.1.2. Hen phế quản do dị ứng
a. Hen phế quản dị ứng không nhiễm trùng
Bụi sinh hoạt: bụi nha, bụi đờng phố
Phấn hoa cây, cỏ
Lông vũ
Biểu bì lông súc vật (chó, mèo, ngựa)
Thực phẩm (trứng, cá, sữa)
Thuốc (penicillin, piperazin).
b. Hen phế quản dị ứng nhiễm trùng
Vi khuẩn (tụ cầu, liên cầu, phế cầu, Klebsiella, Neisseria)
Virus (Arbovirus )
Nấm mốc (Aspergillus, Cladosporiom.).
Nhiễm khuẩn hay gặp nhất la nhiễm virus từ nhỏ, la yếu tố thuận
lợi
hình thanh hen va tính dễ bị kích thích phế quản khi trởng thanh.
HPQ
Không dị ứng Dị ứng
Không nhiễm trùng Nhiễm trùng (typ IV)
Typ I Typ III
Hen phế quản dị ứng thuộc 3 loại typ I, III, IV (theo cách phân loại
của Gell va Coombs)
89
Copyright@Ministry Of Health

Hen phế quản
Phân loại hen phế quản (ADO, 1986)
Không dị ứng
Dị ứng
Không nhiễm trùng
(bụi nha, phấn hoa)
Nhiễm trùng (typ IV)
(liên cầu, tụ cầu, phế cầu, Klebsiella, Nisseria), nấm, mốc,
Typ I
Typ III
Di truyền
Rối loạn nội tiết
Rối loạn tâm thần
Gắng sức
Aspirin
Sóng nổ
2.2. Cơ chế sinh bệnh
2.2.1. Yếu tố tăng mẫn cảm
ở bệnh nhân hen phế quản, phế quản thờng có tính mẫn cảm
mạnh hơn
so với ngời không mắc bệnh, tức la dễ phản ứng bất thờng hơn
khi gặp một
kích thích đặc hiệu (dị nguyên) hoặc không đặc hiệu.
Trong lâm sang ngời ta chia ra 2 loại hen chủ yếu:
Ngoại lai: thấy rõ do một kháng nguyên bên ngoai gây nên.
Nội tại: khi không chứng minh đợc rõ do kháng nguyên bên
ngoai gây
nên, va trong hen nội tại, nồng độ IgE bình thờng hoặc thấp,
bệnh
xuất hiện ở ngời lớn, thờng ở tuổi trung niên, bệnh mang tính

chất
mạn tính với những cơn liên tục, ít có tiền sử dị ứng cá nhân va gia
đình.
a. Cơ chế gây HPQ của yếu tố tăng mẫn cảm
Kháng thể trong hen gọi la reagin (ký hiệu la IgE - một globulin
miễn
dịch): IgE do lympho B va tơng bao tổng hợp, nhng hoạt động
đáp ứng
dới sự kiểm soát của lympho T hỗ trợ va các lympho ức chế.
Khi tiếp xúc kháng nguyên, phức hợp IgE - kháng nguyên sẽ
hình thanh
va gắn vao bề mặt các tế bao a base, chủ yếu la dỡng bao va đại
thực
bao; một loạt phản ứng sẽ xảy ra, các hóa chất trung gian sẽ hình
thanh,
histamin, các yếu tố hóa ứng động a eosinophil gây co thắt phế
quản va
tập trung các tế bao a eosin. Các hóa chất trung gian gây viêm sẽ
sinh
ra phù nề va thâm nhiễm ở các thanh phế quản. Các chất độc va các
yếu
tố hoạt hóa tiểu cầu sẽ gây tổn thơng các tế bao biểu mô.
90
Copyright@Ministry Of Health
Các hóa chất trung gian gây phản ứng đợc nghiên cứu nhiều la
histamin, các yếu tố hóa ứng động, các prostaglandin va leucotrien
(sinh
ra do chuyển hóa của acid arachidonic từ mang tế bao), yếu tố hoạt
hóa
tiểu cầu va các kinin.

KHáNG NGUYêN
Dỡng bao mất hạt va giải phóng
Arachidonic acid metabolisme
Yếu tố hóa Leucotrien
Histamin ứng động
IgE kháng thể
Co thắt cơ phế quản
(tức thì)
Viêm thanh phế quản,
co thắt cơ phế quản
(muộn)
Thâm nhiễm
bạch cầu ái toan
Sơ đồ cơ chế đáp ứng với kháng nguyên hít vao
Trong những năm gần đây, xu hớng chung cho hen la một bệnh
do viêm.
Do nhiều nguyên nhân, tế bao biểu mô đã bị tổn hại gây thâm
nhiễm bạch cầu
va lam tăng tính dễ bị kích thích của đờng thở. Bản thân của sự co
thắt phế
quản cũng la hậu quả của quá trình viêm các tế bao biểu mô.
b. Cơ chế tắc nghẽn đờng thở
Trên căn nguyên tăng mẫn cảm va viêm nhiễm nêu trên, phế quản
phản
ứng bằng co thắt va gây nên tắc nghẽn lu thông không khí trong
đờng thở,
nó la đặc điểm chủ yếu của cơn hen. Có 3 yếu tố cơ bản tạo nên
trạng thái nay:
Co thắt phế quản.
Phù nề niêm mạc phế quản.

Lấp tắc do tăng tiết các chất niêm dịch phế quản.
Cơ trơn phế quản co thắt la hiện tợng quan trọng nhất trong các
nguyên
nhân gây cơn hen đã đợc chứng minh trên thực nghiệm cũng nh
mổ tử thi.
Co thắt, lấp tắc, phù nề niêm mạc la biểu hiện cụ thể nhất của phế
quản
mẫn cảm, tạo nên sự trở ngại cho lu thông không khí, nguyên
nhân gây cơn
khó thở của bệnh hen. Cả 3 hiện tợng lại có thể mất đi sau đó nên
có sự hồi
phục gần nh hoan toan của chức năng hô hấp sau cơn hen.
c. Cơ chế từ yếu tố viêm