Sử dụng thuốc trong điều trị viêm mũi xoang potx

Sử dụng thuốc trong điều trị
viêm mũi xoang

Viêm mũi xoang mạn tính là bệnh hay gặp trong chuyên khoa tai
mũi họng với tỷ lệ 2-5% dân số mắc bệnh. Bệnh mũi xoang được đề cập
đến từ thời Hippocrate (470 - 377 trước Công nguyên). Sau Chiến tranh
thế giới lần thứ hai, bệnh lý viêm mũi xoang và cách điều trị bệnh mới
được nghiên cứu bởi W. Ballenger, P. Plazer
Hệ thống các xoang mặt được hình thành ban đầu từ một tế bào của
xoang sàng, phát triển dần về phía xoang trán, xoang hàm, xoang bướm
hình thành nên. Chính vì vậy các xoang mặt thông với nhau và thông với
hốc mũi, nên khi bị viêm xoang ít khi viêm một xoang đơn thuần mà thường
là viêm đa xoang.
Xoang hoạt động bình thường nhờ hai quá trình tiết dịch từ hệ thống
niêm mạc xoang và vận chuyển niêm dịch của các tế bào lông chuyển trên
niêm mạc xoang. Sự hoạt động của các tế bào lông chuyển của xoang và quá
trình vận chuyển dịch trong xoang tuân theo những quy luật riêng, sau đó
thoát ra ngoài hốc mũi qua các lỗ thông tự nhiên từ xoang ra mũi. Từ đó dịch
bẩn được đưa ra thành sau họng ở phía trên và phía dưới loa vòi nhĩ rồi
xuống dưới họng nhờ tác động của trọng lực và động tác nuốt.
Do nhiều nguyên nhân như nhiễm khuẩn, dị ứng, chấn thương, dị vật,
khối u hoặc do cấu tạo bất thường của mũi xoang mà dịch trong xoang bị
quánh lại làm quá trình vận chuyển dịch trong xoang qua các lỗ thông tự
nhiên bị chậm lại, dần dần gây tắc lỗ dẫn lưu của xoang.
Trong xoang có hiện tượng giảm ôxy, pH của dịch xoang giảm làm
niêm mạc xoang bị phù nề, tăng xuất tiết và ứ đọng trong xoang, tạo áp lực
âm trong lòng xoang, có thể dẫn đến việc hút chất bẩn và vi khuẩn từ hốc
mũi vào trong xoang gây viêm xoang.
Điều trị
Nguyên tắc điều trị bệnh viêm xoang là trả lại sự thông thoáng của lỗ
dẫn lưu và chức năng dẫn lưu dịch của niêm mạc xoang.

Điều trị tại chỗ:
Các thuốc sát khuẩn, kháng sinh, chống viêm làm thông thoáng mũi.
Thuốc điều trị xoang tại chỗ thường được pha chế là dung dịch đẳng
trương để không làm tổn thương lớp thảm nhầy trên bề mặt tế bào lông
chuyển.
- Thuốc kháng sinh: Thường được sử dụng khi dịch xuất tiết của
xoang có màu vàng xanh, thuốc chứa một số kháng sinh thông dụng như
neomycin, rifampycin
- Thuốc co mạch: Thuốc co mạch làm thông thoáng và mở rộng dần lỗ
thông mũi xoang bằng các nhóm thuốc chứa: xylomethazolin, naftazolin
0,05-0,1%. Thuốc có tác dụng chống sung huyết niêm mạc mũi họng. Thuốc
tác dụng nhanh trong vài phút và duy trì trong nhiều giờ sau đó. Thuốc được
dung nạp tốt ngay cả khi các niêm mạc mũi không nhạy cảm thuốc vẫn
không gây cản trở chức năng của biểu mô. Chống chỉ định sử dụng thuốc co
mạch trong các trường hợp phẫu thuật cắt bỏ tuyến yên, phản ứng giao cảm
quá mức, mất ngủ, chóng mặt. Đặc biệt là trẻ em dưới 2 tuổi khi sử dụng
thuốc co mạch có thể gây co thắt mạch não và tử vong.
- Nhóm thuốc kháng viêm steroid là những glucocorticosteroid có tính
kháng viêm tại chỗ rất cao, được bất hoạt nhanh ở gan khi hấp thu, không bị
chuyển hóa tại mũi.
Thuốc có tác dụng sau 2-3 ngày điều trị, sử dụng thường xuyên vào
buổi sáng và tối. Tác dụng phụ như đau nhói, hắt hơi, xuất huyết nhẹ, buồn
nôn, nhức đầu, loét niêm mạc và thủng vách ngăn, gây cảm giác nóng rát ở
mũi họng, khô niêm mạc mũi. Mạch đập nhanh, không đều, tăng huyết áp và
rối loạn nhận thức, dị ứng da. Không dùng chung với các thuốc nhóm
IMAO, trẻ em dưới 30 tháng tuổi do nhạy cảm với các thuốc chống giao
cảm, quá mẫn với neomycin, bệnh mạch vành, cường giao cảm.
- Thuốc trong nhóm săn khô niêm mạc mũi thường dùng là argyrol 1-
3%, là muối bạc, dễ bị phân hủy bởi ánh sáng nên thường được bọc giấy
than bảo vệ.

Đa số các loại thuốc chữa xoang thường chỉ dùng dưới 10 ngày.
Điều trị toàn thân:
- Kháng sinh đường uống: có thể lựa chọn dùng các nhóm kháng sinh
tùy theo kinh nghiệm của thầy thuốc nhưng tốt nhất là lấy dịch trong xoang
đem soi tươi và nuôi cấy làm kháng sinh đồ để lựa chọn kháng sinh phù hợp
nhất.
- Corticoid toàn thân ngắn ngày bằng liều duy trì.
- Chống phù nề niêm mạc mũi xoang.