Giáo án Vật lý lớp 6 : Tên bài dạy : SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT LỎNG pdf

SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT
LỎNG
I. MỤC TIÊU :
1. Tìm được ví dụ thực tế về các nội dung sau đây :
- Thể tích một chất lỏng tăng khi nóng lên, giảm khi lạnh
đi.
- Các chất lỏng khác nhau dãn nở vì nhiệt khác nhau.
2. Giải thích được một số hiện tượng đơn giản về sự nở vì
nhiệt của chất lỏng.
Biết thực hiện thí nghiệm ở hình 19.1 và 19.2 SGK mô tả
hiện tượng xảy ra và rút ra được kết luận.
3. Giúp học sinh vận dụng được kiến thức của bài để giải
thích các vấn đề trong thực tế cuộc sống, nhằm góp phần cho
học sinh tin tưởng vào khoa học vật lí.

II. CHUẨN BỊ :
Cho mỗi nhóm học sinh: 1 ống thủy tinh thẳng, 1 chậu
thủy tinh, 1 bình thủy tinh đáy bằng, 1 nút cao su có lỗ ở
giữa.
Cho cả lớp: 1 bình đựng nước pha màu, 1 bình thủy nước
nóng.

III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
1. Ổn định lớp :
Lớp trưởng báo cáo sỉ số.
2. Kiểm tra bài cũ :
a. Khi nhiệt độ tăng (hoặc giảm) thì chất rắn như thế nào ?
Thể tích chất rắn lúc đó ra sao ?
(Khi nhiệt độ tăng chất rắn nở ra, thể tích chất rắn tăng lên.
Khi nhiệt độ giảm chất rắn co lại, thể tích chất rắn giảm
đi.)

b. Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt như thế nào ?
Nhôm, sắt, đồng thì chất nào nở vì nhiệt ít nhất, chất nào
nở nhiều nhất ?
(Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.
Sắt nở vì nhiệt ít nhất, nhôm nở vì nhiệt nhiều nhất.)
3. Giảng bài mới :

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO
VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC
SINH
N
ỘI DUNG
Hoạt động 1: (4 phút)
Tổ chức tình huống học tập :
An : Đố biết khi nung nóng một
ca nước đầy thì nước có tràn ra
ngoài không ?
Bình : Nước chỉ nóng lên thôi,
tràn thế nào được, vì lượng
nước trong ca có tăng lên đâu.
Bình trả lời như vậy đúng hay
sai ?

- Tại sao khi đun nước ta không
nên đổ nước thật đầy ấm ?


Đọc vấn đề đầu bài

Tìm hiểu vấn đề và dự kiến câu
trả lời.














- Tại sao người ta không đóng
chai nước ngọt thật đầy ?
Để có cơ sở giải thích vấn đề
chúng ta làm thí nghiệm :
Hoạt động 2: ( 15 phút)
Làm thí nghiệm và trả lời câu
hỏi :
Cho học sinh làm thí nghiệm

theo nhóm
Giáo viên giới thiệu dụng cụ và
hướng dẫn HS thực hiện thí
nghiệm:

- Đổ đầy nước màu vào một
bình cầu. Nút chặt bình bằng
nút cao su cắm xuyên qua một
ống thủy tinh. Khi đó nước màu
sẽ tăng lên trong ống.







Học sinh làm thí nghiệm theo
nhóm, quan sát hiện tượng trả
lời các câu hỏi.

Quan sát vị trí mực nước màu
Đánh dấu vào vị trí mực nước
màu rồi so với vị trí mới khi
nhúng vào nước nóng.

1. Làm thí
nghiệm :
(SGK)












- Đặt bình cầu vào chậu nước
nóng và quan sát hiện tượng xảy
ra với mực nước trong ống.
Yêu cầu HS trả lời :
- Tại sao phải dùng nước màu
và gắn ống thủy tinh ?

- Tại sao phải đặt vào chậu nước
nóng mà không đun ?
Trả lời câu hỏi :
Cho HS thảo luận nhóm trả lời :
C1: Có hiện tượng gì xảy ra với
mực nước trong ống thủy tinh
khi ta đặt bình vào chậu nước

nóng ? Giải thích.
C2: Nếu sau đó ta đặt bình cầu
vào nước lạnh thì sẽ có hiện
tượng gì xảy ra với mực nước
Làm việc cá nhân trả lời :
- Dùng nước màu và gắn ống
thủy tinh để dễ quan sát sự dâng
lên của mực nước khi nóng lên.
- Vì chỉ cần tăng nhiệt độ của
nước lên một ít.

Thảo luận nhóm :
C1: Mực nước trong ống dâng
lên vì nước nóng lên, nở ra.


C2: Mực nước hạ xuống vì
nước lạnh đi, co lại.


Làm việc cá nhân điền vào :
(1): nở ra





2. Tr
ả lời câu
hỏi :

trong ống thủy tinh.
- Điền vào chỗ trống :
Nước nóng lên thì
(1)………………, lạnh đi thì
(2)…………
Các chất lỏng khác nhau nở vì
nhiệt như thế nào ?
Hoạt động 3: ( 9 phút)
Chứng minh các chất lỏng
khác nhau nở vì nhiệt khác
nhau :
C3: Quan sát hình 19.3 mô tả
thí nghiệm. Cho biết mực chất
lỏng dâng lên trong ống thủy
tinh như thế nào? Rút ra nhận
xét.
- Có nhận xét gì về mực chất
lỏng dâng lên trong ống thủy
(2): co lại

Làm việc cá nhân :
C3: Các chất lỏng khác nhau nở
vì nhiệt khác nhau.


- Mực chất lỏng dâng lên không
bằng nhau.
- Dâng nhiều nhất là rượu, ít
nhất là nước.
- Chọn C

tinh ?
- Chất lỏng nào dâng lên nhiều
nhất, chất nào ít nhất ?
- Các chất lỏng khác nhau nở vì
nhiệt :
A. Giống nhau
B. Gần giống nhau
C. Khác nhau
- Có 3 bình như nhau đựng ba
chất lỏng khác nhau. Đem tăng
3 bình trên với cùng một nhiệt
độ thì thấy bình 1 chất lỏng
không tràn ra, bình 2 chất lỏng
tràn ra một ít, bình 3 chất lỏng
tràn ra nhiều. Hỏi bình nào chứa
nước, rượu, dầu ?
Qua TN rút ra được kết luận gì
?

- Bình 1 chứa nước, bình 2 chứa
dầu, bình 3 chứa rượu.

Thảo luận nhóm :

C4:
a/ Thể tích nước trong bình tăng
khi nóng lên, giảm khi lạnh đi.
b/ Các chất lỏng khác nhau nở
vì nhiệt không giống nhau.









3.
Rút ra k
luận :
Thể tích
nư
ớc trong
bình t
ăng khi
nóng lên, gi
khi l
ạnh đi.

Ch
ất lỏng nở
ra khi n
óng
lên, co l
ại khi
Hoạt động 4: (7 phút)
Rút ra kết luận :
Cho HS làm việc theo nhóm
C4: Chọn từ thích hợp trong
khung để điền vào chỗ trống.
a/ Thể tích nước trong bình
(1)……… khi nóng lên,
(2)………… khi lạnh đi.
b/ Các chất lỏng khác nhau nở
vì nhiệt (3)………………….

- Khi nung nóng một chất lỏng
thì :
A. Khối lượng riêng của chất
lỏng tăng
B. Khối lượng riêng của chất
lỏng giảm
C. Khối lượng riêng của chất



- Chọn B

- Chọn C



lạnh đi.
Các ch
ất lỏng
khác nhau n
vì nhi
ệt khác
nhau.

lỏng không thay đổi.
D. Khối lượng riêng của chất
lỏng lúc tăng, lúc giảm.


- Hãy chọn câu đúng :
A. Chất lỏng nở ra khi nóng
lên, thể tích giảm.
B. Chất lỏng co lại khi lạnh
đi, thể tích tăng.
C. Chất lỏng nở ra khi nóng
lên, co lại khi lạnh đi.
D. Các chất lỏng khác nhau
nở vì nhiệt giống nhau.
Hoạt động 5: (5 phút)
Vận dụng
Cho lớp thảo luận và trả lời
C5: Tại sao khi đun nước ta






Nhóm nhỏ thảo luận trả lời :
C5: Vì khi bị đun nóng, nước
trong ấm nở ra, thể tích tăng
lên, nước dâng lên và tràn ra

ngoài.
- Vì do bình thủy tinh nở ra
trước nên nước hạ xuống, sau
đó nước nở ra dâng lên.
C6: Vì chất lỏng trong chai nở
ra vì nhiệt bị nắp chai cản trở
gây ra lực lớn đẩy nắp chai bật
ra.








4. V
ận dụng :

không nên đổ nước thật đầy ấm
?
- Tại sao khi đun nóng một
lượng nước chứa trong bình th
ủy
tinh, mực nước trong bình hạ
xuống sau đó dâng lên ?
C6: Tại sao ngư
ời ta không đóng
chai nước ngọt thật đầy ?

C7: Nếu trong thí nghiệm mô tả
ở hình 19.1 ta cắm hai ống có
tiết diện khác nhau vào bình
đựng dung tích bằng nhau và
cùng chất lỏng như nhau. Hỏi
mực nước dâng lên trong hai
ống
chất lỏng thế nào ? Tại sao ?
(Khi nhúng vào nước nóng)
- So sánh sự dãn nở vì nhiệt của
C7: Mực chất lỏng trong ống
nhỏ dâng lên nhiều hơn. Vì thể
tích chất lỏng ở hai bình tăng
lên như nhau nhưng ở ống có
tiết diện nhỏ hơn, thì chiều cao
cột chất lỏng phải lớn hơn.




- Chọn B




- Bình trả lời sai, vì nước nóng
lên sẽ nở ra, thể tích tăng lên,
nước dâng lên và tràn ra ngoài.
chất rắn và chất lỏng thì ta thấy:
A. Chất rắn dãn nở nhiều h

ơn
chất lỏng
B. Chất lỏng dãn nở nhiều
hơn chất rắn
C. Cả hai dãn nở như nhau

- Cho HS trả lời vấn đề đầu bài ?





4. Củng cố bài :
- Hãy điền vào chỗ trống :
a) Khi nóng lên chất lỏng …………thể tích chất lỏng
…………
b) Khi lạnh đi chất lỏng…………. thể tích chất
lỏng………………
c) Các chất lỏng khác nhau nở vì nhiệt ………….
(a. nở ra; tăng lên;
b. co lại; tăng lên
c. khác nhau )
Hãy chọn câu đúng :
A. Mọi chất lỏng đều dãn nở như nhau
B. Chất lỏng nở ra khi lạnh và co lại khi nóng
C. Khi nhiệt độ thay đổi thì chất lỏng không dãn nở.
D. Khi nhiệt độ tăng chất lỏng nở ra, khi nhiệt độ giảm
chất lỏng co lại
(Chọn D)
- Giải BT 19.3 SBT

- Cho học sinh nhắc lại nội dung ghi nhớ.
- Ghi nhớ :
Chất lỏng nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi.
Các chất lỏng khác nhau nở vì nhiệt khác nhau.
- Cho HS đọc mục có thể em chưa biết.
5. Dặn dò :
Học bài, xem trước bài mới.