GIÁO ÁN LỊCH SỬ 10_Bài 29 ppsx

Bài 29
MỞ RỘNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ
(TỪ THẾ KỶ X ĐẾN ĐẦU THẾ KỈ XV)

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
Giúp HS hiểu :
- Trải qua 5 thế kỷ độc lập, mặc dù đôi lúc còn có nhiều biến
động, khó khăn, nhưng nhân dân ta vẫn xây dựng cho mình nền
kinh tế đa dạng và hoàn thiện.
- Nền kinh tế Việt Nam thời kỳ phong kiến chủ yếu là nông
nghiệp, tuy có nhiều mâu thuẩn trong vấn đề ruộng đất, nhưng
những yếu tố cần thiết để phát triển nông nghiệp vẫn được phát
triển như : Thuỷ lợi, mở rộng ruộng đất, tăng các loại cây trồng,
đời sống ngày càng nâng cao.
- Thủ công nghiệp ngày càng phát triển, đa dạng, phong phú,
chất lượng được nâng cao, không chỉ phục vụ trong nước mà còn
góp phần trao đổi với bên ngoài. Thương nghiệp phát triển.
- Trong hoàn cảnh của chế độ phong kiến, ruộng đất ngày
càng tập trung vào tay giai cấp địa chủ.
2. Tư tưởng, tình cảm
- Tự hào về những thành tựu kinh tế dân tộc đã đạt được.
- Thấy được sự hạn chế của nền kinh tế phong kiến ngay
trong giai đoạn phát triển của nó, từ đó liên hệ với thực tế hiện nay.
3. Kỹ năng
- Rèn luyện kỹ năng phân tích, nhận xét
- Rèn kỹ năng liên hệ thực tế.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC
- Tranh ảnh, lược đồ có liên quan
- Những câu ca dao về kinh tế, một số nhận xét của người
nước ngoài

III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC
1. Kiểm tra bài cũ
Câu 1 : Nêu các giai đoạn hình thành, phát triển, hoàn thiện
của Nhà nước phong kiến Việt Nam.
Câu 2 : Vẽ sơ đồ Nhà nước thời Lý - Trần - Hồ và nhận xét.
2. Mở bài
- Với niềm tự hào chân chính và ý thức vươn lên, từ thế kỷ X
cho đến thế kỷ XV nhân dân ta đã nhiệt tình lao động xây dựng và
phát triển một số nền kinh tế tự chủ toàn diện. Để hiểu được công
cuộc xây dựng và phát triển kinh tế của nhân dân Đại Việt trong
thế kỷ X - XV chúng ta cùng tìm hiểu bài 29.
3. Tổ chức dạy và học :

Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản
* Hoạt động 1 : Cả lớp
- GV phát vấn : Bối cảnh lịch sử
Đại Việt từ thế kỷ thứ X-XV, bối
cảnh đó có tác động như thế nào
đến sự phát triển kinh tế ?
I. Mở rộng ruột đất, phát triển
nông nghiệp
- HS theo dõi đoạn đầu tiên của
mục 1 trong sách giáo khoa, dựa
vào kiến thức đã học của bài trước
để trả lời.

GV nhận xét, bổ sung, kết luận. - Thế kỷ X - XV là thời kỳ tồn tại
của các triều đại Ngô, Đinh, Tiền
Lê, Lý, Trần, Hồ, Lê sơ.
- Đây là giai đoạn đầu của thế kỷ

phong kiến độc lập, đồng thời
cũng là thời kỳ đất nước thống
nhất.
=> Bối cảnh này rất thuận lợi tạo
điều kiện để phát triển kinh tế.
* Hoạt động 2 : Cả lớp, cá nhân.

- GV yêu cầu HS đọc SGK trả lời
câu hỏi : Những biểu hiện của sự
mở rộng và phát triển nông nghiệp
từ thế kỷ X-XV.

- GV gợi ý : Ở thời kỳ đầu phong
kiến độc lập sự mở rộng và phát
triển nông nghiệp được biểu hiện
qua các lĩnh vực :

+ Mở rộng diện tích ruộng đất
+ Mở rộng hệ thống đê điều
+ Phát triển sức kéo và gia tăng các
loại cây công nghiệp, các lĩnh vực
đó được biểu hiện như thế nào ?

- HS theo dõi sách giáo khoa, thực
hiện những yêu cầu của GV, phát
triển ý kiến.

- GV nhận xét, bổ sung, kết luận. - Diện tích đất ngày càng mở rộng
nhờ :
GV có thể giải thích thêm về phép

quân điền chia ruộng công ở các
làng xã dưới thời Lê, một chính
sách ruộng đất điển hình đối với
ruộng đất công ở thời kỳ phong
kiến tác dụng của phép quân điền.
+ Nhân dân tích cực khai hoang
vùng châu thổ sông sớn và ven
biển.
+ Các vua Trần khuyến khích các
vương hầu quý tộc khai hoang lập
điền trang.
+ Vua Lê cấp ruộng đất cho quý
tộc, quan lại đặt phép quân điền.
- Thuỷ lợi được Nhà nước quan
tâm mở mang.
+ Nhà Lý đã cho xây đắp những
con đê đầu tiên.
+ Năm 1248 nhà Trần cho dắp hệ
thống đê quai vạc dọc các sông
lớn từ đầu nguồn đến cửa biển.
Đặt cơ quan Hà đê sứ trông nom
đê điều.
- GV : Minh hoạ bằng đoạn trích
trong chiếu của Lý Thánh Tông
(trang 160) và sự phong phú của
các giống cây nông nghiệp ngoài
- Các nhà nước Lý - Trần -
Lê
đều quan tâm bảo vệ sức khoẻ,
phát triển của giống cây nông

nghiệp.
lúa nước.
- Phát vấn : Em có nhận xét gì về sự
phát triển nông nghiệp thế kỉ X-XV
?

Do đâu nông nghiệp phát triển ?
Tác dụng của sự phát triển đó ? Vai
trò của Nhà nước?

- HS suy nghĩ và trả lời
- GV kết luận
- GV minh hoạ bằng những câu thơ.

+ Nhà nước cùng nhân dân góp
sức phát triển nông nghiệp.
+ Chính sách của Nhà nước đã
thúc đẩy nông nghiệp phát triển
=> đời sống nhân dân ấm no hạnh
phúc, trật tự xã hội ổn định, độc
lập được củng cố.
* Hoạt động 1 : Cả lớp, cá nhân.
- GV giúp HS thấy được nguyên
nhân thúc đẩy thủ công nghiệp phát
triển trong thời kỳ từ X - XV chủ
yếu xuất phát từ những nhu cầu
trong nước gia tăng.
2. Phát triển thủ công nghiệp và
thương nghiệp
- GV : Bổ sung kết luận về sự phát

triển của thủ công nghiệp Nhà
nước.
- Nhà nước thành lập các xưởng
thủ công (Cục bách tác) tập trung
thợ giỏi trong nước để sản xuất :
Tiền, vũ khí, áo mũ cho vua quan,
thuyền chiến.
- Sản xuất được một số sản phẩm
kỹ thuật cao như : Đại bác, thuyền
chiến có lầu.
* Hoạt động 3 : Cá nhân
- GV : Em đánh giá như thế nào về
sự phát triển của thủ công nghiệp
nước ta đương thời ?

- HS dựa vào kiến thức vừa học để - Nhận xét : Các ngành nghề thủ
trả lời.
- GV : Nhận xét, bổ sung, kết luận.
công phong phú. Bên cạnh các
nghề cổ truyền đã phát triển
những nghề mới yêu cầu kỹ thuật
cao : Đúc súng, đóng thuyền.
- GV : Có thể minh hoạ để HS thấy
kỹ thuật một số ngành đạt trình độ
cao như dệt, gốm khiến người trung
Quốc phải khâm phục (trích đọc
chữ nhỏ sách giáo khoa trang 161).
- Mục đích phục vụ nhu cầu trong
nước là chính.
+ Chất lượng sản phẩm tốt.

* Hoạt động 1 : Cả lớp, cá nhân
* Nội thương
- GV yêu cầu HS theo dõi SGK để
thấy đuợc sự phát triển nội thương
và ngoại thương đương thời.
- Các chợ làng, chợ huyện, chợ
chùa mọc lên ở khắp nơi, là nơi
nhân dân trao đổi sản phẩm nông
nghiệp và thủ công nghiệp.
- HS theo dõi SGK và phát biểu.
- GV bổ sung, kết luận về sự phát
triển mở rộng nội, ngoại thương.
- Kinh đô Thăng Long trở thành
đô thị lớn (36 phố phường), trung
tâm buôn bán và làm nghề thủ
công.
+ GV minh hoạ bằng lời nhận xét
của sứ giả nhà Nguyễn.
- GV dùng tư liệu sách giáo khoa để
minh hoạ, kết hợp một số tranh ảnh
sưu tầm về sự sầm uất của bến cảng
đương thời.
* Ngoại thương
Thời Lý - Trần ngoại thương khá
phát triển Nhà nước cho xây dựng
nhiều bến cảng để buôn bán với
nước ngoài.
- Vùng biên giới Việt Trung cũng
hình thành các đặc điểm bốn bán.
- Thời lê : Ngoại thương bị thu

hẹp.
* Hoạt động 2 : Cá nhân

- Phát vấn : Em đánh giá như thế
nào về thương nghiệp nước ta
đương thời :

+ Nguyên nhân dẫn đến sự phát
triển ?
+ Phát triển như thế nào ?

- HS dựa vào phần đã học để trả lời.

- GV bổ sung, kết luận.

- Nguyên nhân - sự phát triển
+ Nông nghiệp thủ công phát
triển thúc đẩy thương nghiệp phát
triển.
+ Do thống nhất mở rộng song
chủ yếu phát triển nội thương, còn
ngoại thương mới chỉ buôn bán
với Trung Quốc và các nước
Đông Nam Á.
* Hoạt động 1 : Cả lớp
- GV trình bày để HS thấy được
những yếu tố thúc đẩy sự phân hoá
xã hội (phân hoá giai cấp) và hệ quả
của xã hội phát triển kinh tế trong
hoàn cảnh của chế độ phong kiến

thúc đẩy sự phân hoá xã hội.
+ Ruộng đất ngay càng tập trung
vào tay địa chủ, quý tộc, quan lại.
+ Giai cấp thống trị ngày càng ăn
chơi, sa sỉ không còn chăm lo đến
sản xuất và đời sống nhân dân.
3. Phân hoá xã hội. Bước đầu
đấu tranh của nhân dân.
- Sự phát triển kinh tế trong hoàn
cảnh chế độ phong kiến thúc đẩy
sự phân hoá xã hội.
- Ruộng đất ngày càng tập trung
vào tay địa chủ, quý tộc, quan lại.
- Giai cấp thống trị ngày càng ăn
chơi, sa sỉ không còn chăm lo đến
sản xuất và đời sống nhân dân.
+ Thiên tai, mất mùa đói kém làm
đời sống nhân dân cực khổ.
- Thiên tai, mất mùa đói kém làm
đời sống nhân dân cực khổ.

4. Củng cố :
- Sự phát triển nông nghiệp và thủ công nghiệp thế kỷ XI -
XV
5. Dặn dò :
- Học bài, làm bài tập, đọc trước bài mới, tìm hiểu các vị anh
hùng dân tộc : Trần Quốc Tuấn, Lý Thường Kiệt, Lê Lợi, Nguyễn
Trãi