Đề tài: Đầu tư trực tiếp của EU vào Việt Nam, Đầu trự tiếp Việt Nam- thực trạng và triển vọng potx

Đề tài: Đầu tư trực tiếp của EU vào Việt Nam,
Đầu trự tiếp Việt Nam- thực trạng và triển
vọng
Đầ
Đầ
Đầ
Đầu
u
u
ut
t
t
ttr
tr
tr
trự
ự
ự
ực
c
c

cti
ti
ti
tiế
ế
ế
ếp
p
p
pc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
aEU
EU
EU
EUv
v
v
và
à
à
ào
o
o

oVi
Vi
Vi
Việ
ệ
ệ
ệt
t
t
tNam,
Nam,
Nam,
Nam,
th
th
th
thự
ự
ự
ực
c
c
ctr
tr
tr
trạ
ạ
ạ
ạng
ng

ng
ngv
v
v
và
à
à
àtri
tri
tri
triể
ể
ể
ển
n
n
nv
v
v
vọ
ọ
ọ
ọng
ng
ng
ng
CHƠNGI
CƠSỞLÝLUẬNVỀĐẦUTTRỰCTIẾPNỚCNGOÀI
I.
I.

I.
I.Vai
Vai
Vai
Vaitr
tr
tr
trò
ò
ò
òv
v
v
và
à
à
àb
b
b
bả
ả
ả
ản
n
n
nch
ch
ch
chấ
ấ

ấ
ất
t
t
tc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
ađầ
đầ
đầ
đầu
u
u
ut
t
t
ttr
tr
tr
trự
ự
ự
ực
c

c
cti
ti
ti
tiế
ế
ế
ếp
p
p
pn
n
n
nớ
ớ
ớ
ớc
c
c
cngo
ngo
ngo
ngoà
à
à
ài
i
i
i(FDI)
(FDI)

(FDI)
(FDI)
1.
1.
1.
1.C
C
C
Cá
á
á
ác
c
c
cl
l
l
lý
ý
ý
ýthuy
thuy
thuy
thuyế
ế
ế
ết
t
t
tv

v
v
về
ề
ề
ềđầ
đầ
đầ
đầu
u
u
ut
t
t
ttr
tr
tr
trự
ự
ự
ực
c
c
cti
ti
ti
tiế
ế
ế
ếp

p
p
pn
n
n
nớ
ớ
ớ
ớc
c
c
cngo
ngo
ngo
ngoà
à
à
ài
i
i
i(FDI)
(FDI)
(FDI)
(FDI)
1.1.
1.1.
1.1.
1.1.L
L
L

Lý
ý
ý
ýthuy
thuy
thuy
thuyế
ế
ế
ết
t
t
tv
v
v
về
ề
ề
ềl
l
l
lợ
ợ
ợ
ợi
i
i
inhu
nhu
nhu

nhuậ
ậ
ậ
ận
n
n
nc
c
c
cậ
ậ
ậ
ận
n
n
nbi
bi
bi
biê
ê
ê
ên:
n:
n:
n:
Năm1960Mac.Dougallđãđềxuấtmộtmôh
ì
nh
l
ýthuyết,pháttriểntừnhữnglý

thuyếtchuẩncủaHescherOhlin-Samuaelsonvềsựvậnđộngvốn.Ôngchorằngluồng
vốnđầutsẽchuyểntừnớclã
i
suấtthấpsangnớccó
l
ã
i
suấtcaochođếnkhiđạtđợctrạng
thá
i
cânbằng(lãisuấthainớcbằngnhau).Sauđầut,cảhainớctrênđềuthuđợclợinhuận
vàlàmchosảnlợngchungcủathếgiớ
i
tăng
l
ênsovớitrớckhiđầut.
Lýthuyếtnàyđợccácnhàkinhtếthừanhậnnhữngnăm1950dờngnhphùhợpvới
lýthuyết.Nhngsauđó,tìnhhìnhtrởnênthiếuổnđịnh,tỷsuấtđầutcủaMỹgiảmđiđến
mứcthấphơntỷsuấttrongnớc,nhngFDIcủaMỹranớcngoàivẫntăngliêntục.Môh
ì
nh
trênkhônggiảithíchđợchiệntợngvìsaomộtsốnớcđồngthờicódòngvốnchảyvào,có
dòngvốnchảyra;khôngđarađợcsựgiảith
í
chđầyđủvềFDI.Dovậy,
l
ýthuyếtlợi
nhuậncậnbiênchỉcóthểđợccoilàbớckhởiđầuhữuhiệuđểnghiêncứuFDI.
1.2.
1.2.

1.2.
1.2.L
L
L
Lý
ý
ý
ýthuy
thuy
thuy
thuyế
ế
ế
ết
t
t
tchu
chu
chu
chuk
k
k
kỳ
ỳ
ỳ
ỳs
s
s
sả
ả

ả
ản
n
n
nph
ph
ph
phẩ
ẩ
ẩ
ẩm
m
m
m(Vernon,
(Vernon,
(Vernon,
(Vernon,1966):
1966):
1966):
1966):
LýthuyếtchukỳsảnphẩmdonhàkinhtếhọcVernonđềxuấtvàonăm1966.Theo
lýthuyếtnàythìbấtkỳmộtcôngnghệsảnphẩmmớinàođềutiếntriểntheo3giaiđoạn:
(1)Giaiđoạnphátminhvàgiớithiệu;(2)Giaiđoạnpháttriểnquitrìnhvàđitớichínmuồi;
(3)Giaiđoạnchínmuồihayđợctiêuchuẩnhoá.Trongmỗigiaiđoạnnàycácnềnkinhtế
khácnhaucó
l
ợ
i
thếsosánhtrongviệcsảnxuấtnhữngthànhphầnkhácnhaucủasản
phẩm.Quátr

ì
nhpháttriểnkinhtế,nóđợcchuyểndịchtừnềnkinhtếnàysangnềnkinhtế
khác.
Giảthuyếtchukỳsảnxuấtgiảith
í
chsựtậptrungcôngnghiệphoáởcácnớcphát
triển,đaramộtlýluậnvềviệchợpnhấtthơngmạiquốctếvàđầutquốctếgiảithíchsự
giatăngxuấtkhẩuhàngcôngnghiệpởcácnóccôngnghiệphoá.Tuynhiên,lýthuyếtnày
chỉcònquantrọngđốivớiviệcgiảithíchFDIcủacáccôngtynhỏvàocácnớcđangphát
triển.
1.3.
1.3.
1.3.
1.3.Nh
Nh
Nh
Nhữ
ữ
ữ
ững
ng
ng
ngl
l
l
lý
ý
ý
ýthuy
thuy

thuy
thuyế
ế
ế
ết
t
t
td
d
d
dự
ự
ự
ựa
a
a
atr
tr
tr
trê
ê
ê
ên
n
n
ns
s
s
sự
ự

ự
ựkh
kh
kh
khô
ô
ô
ông
ng
ng
ngho
ho
ho
hoà
à
à
àn
n
n
nh
h
h
hả
ả
ả
ảo
o
o
oc
c

c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
ath
th
th
thị
ị
ị
ịtr
tr
tr
trờ
ờ
ờ
ờng
ng
ng
ng
1.3.1.
1.3.1.
1.3.1.
1.3.1.T
T
T
Tổ

ổ
ổ
ổch
ch
ch
chứ
ứ
ứ
ức
c
c
cc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngnghi
nghi
nghi
nghiệ
ệ
ệ
ệp
p
p
p(hay

(hay
(hay
(hayc
c
c
cò
ò
ò
òn
n
n
ng
g
g
gọ
ọ
ọ
ọi
i
i
il
l
l
là
à
à
àl
l
l
lý

ý
ý
ýthuy
thuy
thuy
thuyế
ế
ế
ết
t
t
tth
th
th
thị
ị
ị
ịtr
tr
tr
trờ
ờ
ờ
ờng
ng
ng
ngđộ
độ
độ
độc

c
c
cquy
quy
quy
quyề
ề
ề
ền):
n):
n):
n):
LýthuyếttổchứccôngnghiệpdoStephenHymervàCharlesKindlebergernêura.
Theolýthuyếtnay,sựpháttriểnvàthànhcôngcủahìnhthứcđầutliênkếttheochiềudọc
phụthuộcvào3yếutố:(1)quátr
ì
nhliênkếttheochiềudọccácgiaiđoạnkhácnhaucủa
hoạtđộngsảnxuấtkinhdoanhnhằmgiảmbớtchiphísảnxuất;(2)việcsảnxuấtvàkhai
tháckỹthuậtmới;(3)cơhộimởrộnghoạtđộngrađầutnớcngoà
i
cóthểtiếnhànhđợcdo
nhữngtiếnbộtrongngànhgiaothôngvàthôngtinliên
l
ạc.
Chiến
l
ợcliênkếtchiềudọccủacáccôngtyđaquốcgialàđặtcáccôngđoạnsản
xuấtởnhữngvịtríkhácnhautrênphạmvitoàncầu,nhằmtậndụnglợithếsosánhởcác
nềnkinhtếkhácnhau,hạthấpgiáthànhsảnphẩmthôngquasảnxuấthàngloạtvà
chuyênmônhoá,tăngkhảnăngcạnhtranhcủacôngtytrênthịtrờng.

CáchtiếpcậncủaHymerđãđợccácnhàkinhtếGrahamvàKrugmansửdụng
(1989)đểgiảithíchchosựtăng
l
êncủaFDIvàonớcMỹtrongnhữngnămgầnđây(khi
màhọđãđánhmấtnhữnglợ
i
thếđãcócáchđây20năm).
Giảthuyếtcủatổchứccôngnghiệpchaphải
l
àgiảthuyếthoànchỉnhvềFDI.Nó
khôngtrả
l
ờ
i
đợccâuhỏi:vìsaocôngtylạisửdụnghìnhthứcFDIchứkhôngph
ỉ
alàhình
thứcsảnxuấttrongnớcrồixuấtkhẩusảnphẩmhoặchìnhthứccấpgiấyphéphoặcbán
nhữngkỹnăngđặcbiệtcủanóchocáccôngtynớcsởtại.
1.3.2.
1.3.2.
1.3.2.
1.3.2.Gi
Gi
Gi
Giả
ả
ả
ảthuy
thuy

thuy
thuyế
ế
ế
ết
t
t
tn
n
n
nộ
ộ
ộ
ội
i
i
iho
ho
ho
hoá
á
á
á:
:
:
:
Giảthuyếtnàygiả
i
thíchsựtồntạicủaFDInhlàkếtquảcủacáccôngtythaythế
cácgiaod

ị
chthịtrờngbằngcácgiaodịchtrongnộ
i
bộcôngtyđểtránhsựkhônghoànhảo
củacácthịtrờng.
1.4.
1.4.
1.4.
1.4.M
M
M
Mô
ô
ô
ôh
h
h
hì
ì
ì
ình
nh
nh
nh“đà
“đà
“đà
“đàn
n
n
nnh

nh
nh
nhạ
ạ
ạ
ạn
n
n
n”
”
”
”c
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
aAkamatsu:
Akamatsu:
Akamatsu:
Akamatsu:
Môh
ì
nh“đànnhạn”củasựpháttriểncôngnghiệpđợcAkamatsuđaravàonhững
năm1961-1962.Akamatsuchiaquátrìnhpháttriểnthành3giaiđoạn:(1)sảnphẩmđợc
nhậpkhẩutừnớcngoà
i

đểphụcvụchonhucầutrongnớc;(2)sảnphẩmtrongnớctăng
lênđểthaythếchonhậpkhẩu;sảnxuấtđểxuấtkhẩu,FDIsẽthựchiệnởgiaiđoạncuốiđể
đố
i
mặtvớisựthayđổivềlợithếtơngđối.
Ozawalàngờ
i
tiếptheonghiêncứumố
i
quanhệgiữaFDIvàmôhình“đànnhạn”.
Theoông,mộtngànhcôngnghiệpcủanớcđangpháttriểncólợ
i
thếtơngđố
i
vềlaođộng,
sẽthuhútFDIvàođểkhaitháclợithếnày.Tuynhiênsauđótiềnlơnglaođộngcủangành
nàydầndầntăng
l
êndolaođộngcủađịaphơngđãkhaitháchếtvàFDIvàosẽgiảmđi.
Khiđócáccôngtytrongnớcđầutranớcngoài(nơ
i
cólaođộngrẻhơn)đểkhaitháclợi
thếtơngđố
i
củanớcnày.ĐólàquátrìnhliêntụccủaFDI.Môhìnhđãchỉraquátrình
đuổ
i
k
ị
pcủacácnớcđangpháttriển:khimộtnớcđuổikịpởnấcthangcuốicùngcủamột

ngànhcôngnghiệptừkinhtếthấpsangkỹthuậtcaoth
ì
tỷlệFDIrasẽlớnhơntỷ
l
ệFDI
vào.Mộtquốcgiađứngđầutrongđànnhạn,đếnmộtthờ
i
đ
i
ểmnhấtđịnhsẽtrởnênlạc
hậuvànớckhácsẽthaythếvịtríđó.
Đónggópđángkểcủamôh
ì
nhnàylàsựtiếpcận“động”vớiFDItrongmộtthời
giandài,gắnvớ
i
xuhớngvàquátrìnhcủasựpháttriển,cóthểápdụngđểtrảlờicâuhỏi:
vìsaocáccôngtythựchiệnFDI,đaragợiýđốivớisựkhácnhauvềlợithếsosánhtơng
đố
i
giữacácnớcdẫnđếnsựkhácnhauvềluồngvàoFDI.
Tuynhiên,môhình“đànnhạn”chathểtrả
l
ờ
i
cáccâuhỏivìsaocáccôngty
l
ạ
i
thíchthựchiệnFDIhơnlàxuấtkhẩuhoặccungcấpkỹthuậtcủam

ì
nh,vàkhôngdùngnó
đểgiả
i
thíchvìsaoFDIlạidiễnragiữacácnớctơngtựvềcácnhântốvà
l
ợ
i
thếtơngđối,
vìsaoFDI
l
ạ
i
diễnratừkhuvựckinhtếnàysangkhuvựckinhtếkhác.Vấnđềquantrọng
hơnlàmôh
ì
nhnàylờđ
i
vaitròcủanhântốcơcấukinhtếvàthểchế.
1.5.
1.5.
1.5.
1.5.L
L
L
Lý
ý
ý
ýthuy
thuy

thuy
thuyế
ế
ế
ết
t
t
tchi
chi
chi
chiế
ế
ế
ết
t
t
ttrung
trung
trung
trunghay
hay
hay
haym
m
m
mô
ô
ô
ôh
h

h
hì
ì
ì
ình
nh
nh
nhOLI:
OLI:
OLI:
OLI:
TheoDunningmộtcôngtydựđịnhthamgiavàocáchoạtđộngFDIcầncó3lợithế
:
(1)Lợ
i
thếvềsởhữu(Ownershipadvantages-viếttắtlàlợithếO-baogồmlợ
i
thếvềtài
sản,lợithếvềtốithiểuhoáchiph
í
giaodịch);(2)Lợ
i
thếvềkhuvực(Locational
advantages-viếttắtlà
l
ợithếL-baogồm:tàinguyêncủađấtnớc,quimôvàsựtăng
trởngcủathịtrờng,sựpháttriểncủacơsởhạtầng,chínhsáchcủaChínhphủ)và(3)Lợi
thếvềnộihoá(Internalisationadvantages-viếttắtlàlợithếI-baogồm:giảmchiphíký
kết,kiểmsoátvàthựchiệnhợpđồng;tránhđợcsựthiếuthôngtindẫnđếnchiphícaocho
cáccôngty;tránhđợcchiph

í
thựchiệncácbảnquyềnphátminh,sángchế).
Theolýthuyếtchiếttrungth
ì
cả3điềukiệnkểtrênđềuphảiđợcthoảmãntrớckhi
cóFDI.Lýthuyếtchorằng:nhữngnhântố“đẩy”bắtnguồntừlợ
i
thếOvàI,cònlợithếL
tạoranhântố“kéo”đốivớiFDI.Nhữnglợithếnàykhôngcốđịnhmàbiếnđổ
i
theothờ
i
gian,khônggianvàsựpháttriểnnênluồngvàoFDIởtừngnớc,từngkhuvực,từngthờ
i
kỳkhácnhau.Sựkhácnhaunàycònbắtnguồntừviệccácnớcnàyđangởbớcnàocủa
quátr
ì
nhpháttriểnvàđợcDunningpháthiệnvàonăm1979.
1.6.
1.6.
1.6.
1.6.L
L
L
Lý
ý
ý
ýthuy
thuy
thuy

thuyế
ế
ế
ết
t
t
tv
v
v
về
ề
ề
ềc
c
c
cá
á
á
ác
c
c
cb
b
b
bớ
ớ
ớ
ớc
c
c

cph
ph
ph
phá
á
á
át
t
t
ttri
tri
tri
triể
ể
ể
ển
n
n
nc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
ađầ
đầ
đầ

đầu
u
u
ut
t
t
t(Investment
(Investment
(Investment
(InvestmentDevelopment
Development
Development
DevelopmentPath
Path
Path
Path-
-
-
-IDP):
IDP):
IDP):
IDP):
Theo
l
ýthuyếtnày,quátr
ì
nhpháttriểncủacácnớcđợcchiarathành5giaiđoạn:
Giaiđoạn1:
lợithếLcủamộtnớcíthấpdẫn,luồngvàoFDIkhôngđángkểdohạn
chếcủathịtrờngtrongnớc:thunhậpthấp,cơsởhạtầnglạchậu,giáodụcyếukém,lao

độngkhôngcókỹnăng…vàhiếmkhithấyluồngraFDI.
Giaiđoạn2:
luồngvàocủaFDIbắtđầutăngdo
l
ợithếLđãhấpdẫncácnhàđầut:
sứcmuatrongnớcbắtđầutăng,cơsởhạtầngđãđợccảithiện…FDItrongbớcnàychủ
yếulàđầutvàosảnxuấtđểthaythếnhậpkhẩuvànhữngngànhkhaitháctà
i
nguyênthiên
nhiênhoặcsảnxuấtranguyênvậtliệu,sảnphẩmsơchế.LuồngracủaFDItronggiaiđoạn
nàykhôngđángkể.
Giaiđoạn3:
luồngvàocủaFDIbắtđầugiảmvàluồngralạibắtđầutăng.Khảnăng
kỹthuậtcủanớcsởtạ
i
đãtiếntớ
i
sảnxuấtsảnphẩmđợctiêuchuẩnhoá.Mặtkháclợ
i
thế
vềlaođộnggiảmdần,nênphảichuyểnđầutsangnhữngnớccó
l
ợithếtơngđơngđốivề
laođộngnhằmtìmkiếmth
ị
trờnghoặcgiànhnhữngtà
i
sảnchiếnlợcđểbảovệlợ
i
thếO.

Tronggiaiđoạnnày,luồngvàocủaFDItậptrungvàonhữngngànhthaythếnhậpkhẩucó
hiệuquả.
Giaiđoạn4:
lợithếOcủacáccôngtytrongnớctănglên.Nhữngcôngnghệsử
dụngnhiềulaođộngdầndầnđợcthaythếbởicôngnghệsửdụngnhiềuvốn.Mặtkhácchi
ph
í
vốntrởnênrẻhơnchiph
í
laođộng.Kếtquảlà,lợithếLcủađấtnớcsẽchuyểnsang
cáctà
i
sản.FDItừcácnớcđangpháttriểnởbớc4sẽvàonớcnàyđểtìmkiếmnhữngtà
i
sảntrênhoặctừcácnớckémpháttriểnhơnnhằmt
ì
mkiếmthịtrờngvàđặtquanhệthơng
mại.TrongbớcnàycáccôngtytrongnớcvẫnthíchthựchiệnFDIranớcngoàihơn
l
à
xuấtkhẩusảnphẩm,bởivìhọcóthểkhaithác
l
ợithếIcủam
ì
nh.Dovậy,luồngvàovà
luồngracủaFDIvẫntăng,nhngluồngrasẽnhanhhơn.
Giaiđoạn5:
luồngravàluồngvàocủaFDItiếptụcvàkhốilợngtơngtựnhau.
Luồngvàotừcácnớccómứcđộpháttriểnthấphơnvớimụcđíchtìmkiếmthịtrờngvà
kiếnthức;hoặctừcácnớcđangpháttriểnởbớc4và5đểtìmkiếmsảnxuấtcóhiệuquả.

Dovậyluồngravàluồngvàolàtơngtự.
MôhìnhOLIgiảith
í
chhiệntợngFDItheotrạngtháitĩnh,trongkhilýthuyếtIDP
lạixemxéthiệntợngFDItrongtrạngtháiđộngvớisựthayđổicáclợithếnàytrongtừng
bớcpháttriển.Dovậy,lýthuyếtnàycùngvớimôhìnhOLI
l
àthíchhợpnhấtđểgiảithích
hiệntợngFDItrêntoànthếgiới,tấtnhiêntrongđócóViệtNam.
2.
2.
2.
2.B
B
B
Bả
ả
ả
ản
n
n
nch
ch
ch
chấ
ấ
ấ
ất
t
t

tv
v
v
và
à
à
àvai
vai
vai
vaitr
tr
tr
trò
ò
ò
òc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
aFDI
FDI
FDI
FDI
2.1.
2.1.

2.1.
2.1.B
B
B
Bả
ả
ả
ản
n
n
nch
ch
ch
chấ
ấ
ấ
ất
t
t
t:
:
:
:
Hiệnnayởtrênnhiềuloạisáchbáo,tạpchícủacáctổchứcquốctếcũngnhChính
phủcácnớccótơngđốinhiềuđịnhnghĩavềFDI,nhđịnhnghĩacủatổchứcNgânhàng
ThếgiớithìFDI
l
àđầuttrựctiếpnớcngoàilàđầuttừnớcngoàimàmanglạ
il
ã

i
suấttừ
10%trở
l
ên.
TheogiáotrìnhKinhtếĐầutcủatrờngĐạihọcKinhtếQuốcdândoPGS.TS
NguyễnNgọcMai
l
àmchủbiênth
ì
đầuttrựctiếpcủanớcngoài(FDI)
l
àvốncủacác
doanhnghiệpvàcánhânnớcngoà
i
đầutsangcácnớckhácvàtrựctiếpquảnlýhoặctham
giatrựctiếpquản
l
ýquátrìnhsửdụngvàthuhồisốvốnbỏra.
Đếnnayđịnhnghĩamànhiềunớcvàcáctổchứchaydùngnhấtlàđịnhnghĩacủatổ
chứcTiềntệThếgiới(IMF)đãđaravàonăm1977nhsau:“Đầuttrựctiếpnớcngoài
l
à
sốvốnđầutđợcthựchiệnđểthuđợclợi
í
chlâudàitrongmộtdoanhnghiệphoạtđộngở
nềnkinhtếkhácvớinềnkinhtếcủanhàđầut.Ngoàimụcđích
l
ợ
i

nhuận,nhàđầutcòn
mongmuốndànhđợcchỗđứngtrongviệcquảnlýdoanhnghiệpvàmởrộngthịtrờng”.
Đầutnớcngoà
i
baogồmđầutnớcngoàitrựctiếp(FDI)vàđầutgiántiếp(FPI).
Trongđó,FDIquantrọnghơnnhiều,dùchođầutgiántiếpcóxuhớngtănglên(trong
năm1992,FDIlêntớikhoảng15tỷUSD,bằng38%tổngchuchuyểnvốnnớcngoà
i
còn
đầutgiántiếp
l
êntới4,7tỷUSD).FDItănglênnhanhchóngtrongvòng15nămquavớ
i
đặcđiểmtậptrungcocụmvềđịad,ngành,vàhãng.HầuhếtFDIdiễnraởĐôngÁ
(Malaisia,TháiLan,Singapore,HongKong,TrungQuốc)vàChâuMĩLatinh(Brazil,
Mexico),trongl
ĩ
nhvựcthiếtbịvậntải,hoáchất,máymócvàđiệntử.Mộtsốlợng
í
tcác
hãng
l
ớntừcácnớccôngnghiệpchiếmmộtphầnlớnđầutnớcngoài.Môhìnhđầutcũng
thiên
l
ệchvềđịalý;cáchãngcủaMỹđầutmạnhvàochâuMỹLatinh,cáchãngcủaNhật
đầutvàochâuÁ,còncáchãngcủaAnh
l
ạ
i

tậptrungvàocácnớcthuộckhốiTh
ị
nhvợng
Chung.
TầmquantrọngtăngnhanhcủaFDIlànhờnhậnthứcvềnhữngđónggópto
l
ớncủa
FDIvàopháttriểnkinhtế,cungcấpchocácnớcchủnhàvềvốn,côngnghệ,vàkỹnăng
quảnlýhiệnđại.FDIch
ị
uảnhhởngcủacácyếutốcụthểtrongnớcchủnhàcũngnhnớc
đầut.Vớ
i
nớcchủnhà,cácyếutốhấpdẫnFDIlànguồntàinguyênthiênnhiênnhkhoáng
sản(nhdầumỏởIndonesia)haygiálaođộngrẻmạt(nhTrungQuốc,Malaisia)cũngcó
vaitròquantrọngkhôngkém,đặcbiệtkhiápdụngchínhsáchthaythếnhậpkhẩulàmột
cơhội
l
ớnchocácnhàđầut.ĐểthuhútFDI,nhiềuCh
í
nhphủđaracácbiệnphápkhuyến
kh
í
chnhmiễngiảmthuế,khấuhaonhanh,giảmthuếnhậpkhẩuđầuvàosảnxuất,đặckhu
kinhtế,haykhuyếnkhíchxuấtkhẩuđốivớ
i
nhữngngờimuốnđầut.Dùcónhữngkhuyến
kh
í
chđặcbiệtnhvậynhngngờ

i
tanhậnthấyFDItrởnênhấpdẫnởnhữngnớccómôi
trờngkinhtếvĩmôvàmô
i
trờngch
í
nhtrịtốt.Ch
í
nhsáchbảohộ-chốngcạnhtranhcủa
hàngngoạ
i
nhập-củacácnớcchủnhàđôikhikhiếncácnhàđầutđặtcơsởsảnxuấtngay
tạinớcchủnhà.FDIcũngphụthuộcvàocácyếutốcủacácnớcđiđầut.Cáchãngđầutra
nớcngoàinhằmgiànhtrớchayngănchặnnhữnghoạtđộngtơngtựcủacácđốithủcạnh
tranh.Mộtsốnớcchophépcácnhàđầutđợcnhậpkhẩumiễnthuếmộtsốsảnphẩmchế
tạotạ
i
cácchinhánhcủahọtạ
i
nớcngoài.Cuố
i
cùng,phântánrủ
i
robằngcáchđầuttạ
i
nhiềuđặcđiểmkhácnhaucũng
l
àmộtđộngcơcủacácnhàđầut.
TrênđâytacóthểthấyđợcmộtsốnétđặctrngcủaFDI:
-FDImặcdùvẫnchịusựchiphố

i
củaChínhphủ,nhngnóítb
ị
lệthuộchơnvào
quanhệch
í
nhtr
ị
haibênnếusosánhvớihìnhthứct
í
ndụngquanhệquốctế.
-Bênnớcngoàitrựctiếpthamgiaquátrìnhkinhdoanhcủadoanhnghiệp,nênhọ
trựctiếpkiểmsoátsựhoạtđộngvàđaranhữngquyếtđịnhcólợinhấtchoviệcđầut.V
ì
vậymứcđộkhảthicủacôngcuộcđầutkhácao,đặcbiệttrongviệctiếpcậnthịtrờngquốc
tếđểmởrộngxuấtkhẩu.
-Doquyềnlợicủachủđầutnớcngoà
i
gắnliềnvớilợiíchdođầutđemlạichonên
cóthểlựachọnkỹthuật,côngnghệthíchhợp,nângcaodầntr
ì
nhđộquản
l
ý,taynghềcho
côngnhânởnớctiếpnhậnđầut.
-FDIliênquanđếnviệcmởrộngth
ị
trờngcủacáccôngtyđaquốcgiavàsựphát
triểncủath
ị

trờngtàich
í
nhquốctếvàthơngmạiquốctế.
2.2.
2.2.
2.2.
2.2.Vai
Vai
Vai
Vaitr
tr
tr
trò
ò
ò
òc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
aFDI:
FDI:
FDI:
FDI:
2.2.1.
2.2.1.

2.2.1.
2.2.1.Đố
Đố
Đố
Đối
i
i
iv
v
v
vớ
ớ
ớ
ới
i
i
in
n
n
nớ
ớ
ớ
ớc
c
c
cđ
đ
đ
đi
i

i
iđầ
đầ
đầ
đầu
u
u
ut:
t:
t:
t:
a>
a>
a>
a>Đứ
Đứ
Đứ
Đứng
ng
ng
ngtr
tr
tr
trê
ê
ê
ên
n
n
ng

g
g
gó
ó
ó
óc
c
c
cđộ
độ
độ
độqu
qu
qu
quố
ố
ố
ốc
c
c
cgia:
gia:
gia:
gia:
Hìnhthứcđầuttrựctiếpranớcngoà
i
làcáchđểcácquốcgiacóthểmởrộngvà
nângcaoquanhệhợptácvềnhiềumặtđốivớ
i
cácquốcgiakhácmàmìnhsẽđầut.Khi

mộtnớcđầutsangnớckhácmộtmặthàngthìnớcđóthờngcónhữnguthếnhấtđịnhvề
mặthàngnhvềchấtlợng,năngsuấtvàgiácảcùngvớichínhsáchhớngxuấtkhẩucủanớc
này;thêmvàođó
l
àsựcómộtsựsẵnsànghợptácchấpnhậnsựđầutđócủanớcsởtạ
i
cùngvớinhữngnguồn
l
ựcthíchhợpchosảnphẩmđó.Mặtkhác,khiđầutFDInớcđiđầu
tcórấtnhiềucólợ
i
vềkinhtếcũngnhchínhtr
ị
.
Thứnhất,quanhệhợptácvớinớcsởtạiđợctăngcờngvàv
ị
thếcủanớcđ
i
đầut
đợcnâng
l
êntrêntrờngquốctế.
Thứhai,mởrộngđợcthịtrờngtiêuthụsảnphẩm,khitrongnớcsảnphẩmđang
thừamànớcsởtạilạithiếu.
Thứba,giảiquyếtcôngănviệclàmchomộtsốlaođộng,vìkhiđầutsangnớckhác,
thìnớcđóphả
i
cầncónhữngngờihớngdẫn,haycòngọ
i
làcácchuyêngiatrongl

ĩ
nhvực
này.Đồngthờitránhđợcviệcphả
i
khaitháccácnguồnlựctrongnớc,nhtàinguyênthiên
nhiênhayônhiễmmôitrờng.
Thứt,đólàvấnđềch
í
nhtrị,cácnhàđầutnớcngoàicóthểlợidụngnhữngkẻhở
củaphápluật,sựyếukémvềquảnlýhaysựuđãicủaChínhphủnớcsởtạ
i
sẽcónhững
mụcđíchkhácnh
l
àmgiánđiệp.
b>
b>
b>
b>Đứ
Đứ
Đứ
Đứng
ng
ng
ngtr
tr
tr
trê
ê
ê

ên
n
n
ng
g
g
gó
ó
ó
óc
c
c
cđộ
độ
độ
độdoanh
doanh
doanh
doanhnghi
nghi
nghi
nghiệ
ệ
ệ
ệp:
p:
p:
p:
Mụcđíchcủadoanhnghiệpcũngnhmụcđíchcủamộtquốcgiathờng
l

àlợinhuận,
lợinhuậncàngnhiềucàngtốt.Mộtkhitrongnớchaycácthịtrờngquenthuộcbịtrànngập
nhữngsảnphẩmcủahọvàsảnphẩmcùngloạ
i
củađố
i
thủcạnhtranhth
ì
họphảiđầutra
nớckhácđểtiêuthụsốsảnphẩmđó.Trongkhiđầutranớcngoài,họchắcchắnsẽtìm
thấyởnớcsởtạinhữnglợithếsosánhsovớ
i
th
ị
trờngcũnhlaođộngrẻhaytàinguyên
chabịkhaithácnhiều.
Mộtnguyênnhânnữalàhọcóthểbánđợcnhữngmáymócvàcôngnghệcũkỹlạc
hậuhayb
ị
haomònvôh
ì
nhdothờigianvớ
i
giácaonhnglạilàmớiđốivớinớcnhậnđầu
t(khinớcđầut
l
ànớcđangpháttriển).
Thêmvàođó,
l
àsảnphẩmcủahọđợcbántạithịtrờngnàysẽngàycàngtănguytín

vàtiếngtămchonóvàlàmtăngsứccạnhtranhđố
i
vớ
i
cácđốithủcósảnphẩmcùngloại.
2.2.2.
2.2.2.
2.2.2.
2.2.2.Đố
Đố
Đố
Đối
i
i
iv
v
v
vớ
ớ
ớ
ới
i
i
in
n
n
nớ
ớ
ớ
ớc

c
c
cnh
nh
nh
nhậ
ậ
ậ
ận
n
n
nđầ
đầ
đầ
đầu
u
u
ut:
t:
t:
t:
*
*
*
*Nh
Nh
Nh
Nhữ
ữ
ữ

ững
ng
ng
ngm
m
m
mố
ố
ố
ối
i
i
il
l
l
lợ
ợ
ợ
ợi:
i:
i:
i:
a>Chuyểngiaovốn,côngnghệvànănglựcquảnlý(chuyểngiaonguồn
l
ực):Đối
vớimộtnớc
l
ạchậu,trìnhđộsảnxuấtkém,năng
l
ựcsảnxuấtchađợcpháthuykèmvới

cơsởvậtchấtkỹthuậtnghèonànth
ì
việctiếpthuđợcmộtnguồnvốnlớn,côngnghệphù
hợpđểtăngnăngsuấtvàcảitiếnchấtlợngsảnphẩm,tr
ì
nhđộquản
l
ýchặtchẽlàmộtđiều
hếtsứccầnthiết.
Nhtađãbiếtthìcôngnghệchínhlàtrungtâmcủasựnghiệpcôngnghiệphoá,hiện
đạihoámộtđấtnớcđangpháttriểnnhnớcta.Chúngtacầncóvốnvàcôngnghệđểcóthể
thựchiệnđợcnó.Khiđầuttrựctiếpdiễnrathìcôngnghệđợcdunhậpvàotrongđócócả
mộtsốcôngnghệb
ị
cấmxuấttheoconđờngngoạithơng,cácchuyêngiacùngvớ
i
cáckỹ
năngquản
l
ýsẽgópphầnnângcaohiệuquảcủacôngnghệnày,dovậycáccánbộbảnđịa
cóthểhọchỏ
i
kinhnghiệmcủahọ.
TrênthựctếcónhiềumứcđộphụthuộckhácnhauvàonguồnFDIởcácnớcđang
pháttriển.Từnăm1973,khicónhiềunớcchuyểnsangđ
i
vaycácnớckhác,nhữngluồng
vốnchảyvàođóđãgópphầnquantrọngchoviệchìnhthànhvốncủamộtvàinớcđang
pháttriển.Giữanăm1979vànăm1981,luồngvốnđầuttrựctiếpchiếmkhoảng25%
trongtổngsốvốncốđịnhđợcđầutcủaSingapore;11%ởMalaixia;gần5%ởChilevà

Philipines;khoảng15%tạiBrazil,Indonesia,Mehico,cònởHànQuốc,ẤnĐộvàNigeria
khôngđángkể.Tuynhiên,nhữngconsốnàychaphảnánhđủsựđónggópcủacácdoanh
nghiệpthuộcsởhữunớcngoàivàotổngsốvốnđợcđầut.Lợinhuậntáiđầutđãkhông
đợckểđếnởmộtsốnớcđangpháttriển;ngoà
i
ra,quĩkhấuhaocủacácdoanhnghiệpFDI
đãtrangtrảichomộtphầncơbảncủacáckhoảnchitiêutrongtổngsốvốncủacácnớc
này,màlạikhôngđavàođịnhnghĩaFDI.
CónhữngkhácbiệtlớngiữacácnớcvềmứcđộthaythếcủaFDIchocácluồngvốn
nớcngoàikhác,donhữngkhácbiệttrongcơcấukinhtếcónhữngtácđộngđếnsứchấp
dẫncủađấtnớcđố
i
vớicácnhàđầut,cũngnhnhữngkhácbiệttrongcácyếutốkinhtếvĩ
môđòihỏiphả
i
cócácluồngvốnchảyvào.Cácnớccóthịtrờngnhỏbé,ítcácnguồnlực
tựnhiên,kếtcấuhạtầngyếukémvàítkhảnăngxuấtkhẩuhàngcôngnghiệpth
ì
ítcókhả
năngthuhútcácnguồnFDIlớn,ngaycảkhicónhữngquichếtựdovànhữnguđãihào
phóng.Vềcơbản,cácnớcđónóichungcũngkhôngcókhảnăngvaynợtheocácđ
i
ều
kiệnthơngmạithôngthờng,vàchủyếudựavàokếtquảuđãi.Kếtquảlànhữngkhảnăng
thaythếgiữatíndụngthơngmạ
i
nớcngoàivàFDIchủyếucóliênquantớicácnớclớn,
cónguồntàinguyênthiênnhiêndồidào,hoặccókhuvựccôngnghiệpkhápháttriển.Các
nớcđãcóđợcmộtsốlợnglớncácnguồnFDInóichungcũngsẽdễtácđộnghơntớ
i

cơ
cấutơnglaicủanguồnvốn,bở
i
vìhọcũngcóthểtácđộngtớihoạtđộngFDIthôngquacơ
cấutàichínhcủacácchinhánhhiệnhữuthuộccáccôngtynớcngoài,vàcụthể
l
àtớ
i
số
lợngvaytừcácnguồntrongnớcvàcácnguồnkhácởnớcngoài.Nhngsovớivaynớc
ngoài,FDIcóxuhớngtậptrungnhiềuhơntạ
i
mộtsốítnớc.
Nhữngnguyênnhânkinhtếvĩmôcủacácluồngvốnvàocũngcóthểảnhhởnglớn
tớimứcđộthaythếgiữaFDIvàtíndụngthơngmạivớitcáchlànguồnvốnnớcngoài.Tại
cácnớccócácthịtrờngvốnpháttriển,cácnguồngốcmấtcânbằngkinhtếvĩmôriênglẻ
cóthểch
ỉ
cótácđộnghạnchếtớicơcấuluồngvốnvào.Tuynhiên,phầnlớncácnớcđang
pháttriểnđềucócácth
ị
trờngvốntrongnớcphântán,vàđốivớicácnớcnày,những
nguyênnhânlàmcholuồngvốnchảyvàocóýnghĩa
l
ớnhơn.Cóbaloạ
i
yếutốkhiếncần
thiếtphảicócácluồngvốnchảyvàongàycàngnhiều,thểhiệnkhảnăngthaythếkhác
nhaugiữaFDIvàvaynớcngoài.
Thứnhấtlà,tổngcầucóthểtănglêntơngđốisovớitổngcungdochỉtiêutăngthêm

vàocácdựánđầutmàchúngđợccoilàcókhảnăngthànhcôngvềmặttàichính.Nếu
hoạtđộngđầutấydiễnratrongkhuvựctnhânthìkhảnăngthaythếsẽcao,miễnlàcác
quiđịnhvềthuếkhoávàquichếtỏrathíchhợpđốivớ
i
FDI.Nếuhoạtđộngđầutấyđợc
thựchiệnchủyếubở
i
cácdoanhnghiệpnhànớc,th
ì
tạinhiềunớc,khảnăngthaythếsẽ
thấpdocáchàngràothểchếngăncảnhoạtđộngFDI.Tuynhiên,vẫncókhảnăng
l
ớncho
sựthamgiacổphầncủanớcngoàithôngquanhữngthoảthuậnđầutliêndoanhvớicác
doanhnghiệpnhànớcth
í
chhợp,vớiđiềukiệnnhữnghìnhthứcnàylàphùhợpvớiphơng
hớngpháttriểnchungcủanớcnhậnđầut.Nhữngthoảthuậnnhvậylàphổbiếntrong
ngànhthămdòvàkhaitháckhoángsản,mộtngànhcónhiềurủirovớivốncổphầnnớc
ngoà
i
hoạtđộngliênkếtvớ
i
cáccôngtynhànớc,nhngchúngcònđợcthấyrõtrongnhiều
khuvựckhácnữa.Brazilđãkhuyếnkhíchhoạtđộngđầutliêndoanh,baogồmsựkếthợp
củanhànớcvớivốncổphầntnhântrongnớccũngnhnớcngoài,đặcbiệtlàtrongngành
côngnghiệphoádầu.KinhnghiệmcủaTrungQuốc,mộtnớchiệnnayđangsửdụng
nguồnFDInhiềuhơnsovớih
ì
nhthứcvaytíndụngthơngmạinớcngoài,chothấyrằnghệ

thốngdoanhnghiệpnhànớckhôngnêncảntrởsựthaythếgiữacách
ì
nhthứckhácnhau
củavốnnớcngoài.Mộtbiệnphápchínhđểthờngxuyênthaythếđólàviệcđaranhững
bảođảmcủanhànớcđố
i
vớ
i
cáckhoảnvaydocácdoanhnghiệpnhànớcvaycủangân
hàngthơngmạinớcngoài.Điềunàylàmgiảmbớtchiph
í
vaytíndụngthơngmạ
i
cho
doanhnghiệp,vìnhànớcgánhch
ị
umộtphầnsựrủirocủangờichovay,dovậy,nótrở
nêntơngđốihấpdẫnhơnđố
i
vớicácdoanhnghiệpnhànớc,nếusovớ
i
hìnhthứcthamgia
cổphầncủaph
í
anớcngoài.
Thứhailà,tổngcầucóthểtănglêntơngđốisovớ
i
tổngcung,dochitiêunhiềuhơn
chotiêudùnghoặcchocácdựánđầutđợccoinhkhôngkhảthivềtàichính(baogồmcác
dựánvềkếtcấuhạtầngcóthểđalạ

i
lợinhuậnkinhtếnóichungcaohơn,nhnglạ
i
không
tạoramộtnguồnthutrựctiếpnào).Sựvợtquácủanhucầunhvậythờngxảyraởdới
dạngnhữngthâmhụt
l
ớnvềtà
i
chính,vídụnhchitiêunhànớcvàocáckhoảntrợcấp,các
khoảntrảlơngcaohơnhoặcsựmởrộngkếtcấuhạtầngxãhội.Trongtrờnghợpnày,FDI
khócóthểthaythếviệcChínhphủhoặcngânhàngTWđivaynớcngoài.Sẽkhôngcó
nhữngdựánđầutbổxungcókhảnăngthuhútcácnhàđầuttrựctiếp.Vềnguyêntắc,
khoảnvaymợncaohơnởtrongnớcdoCh
í
nhphủthựchiệnsẽlàmtăngmức
l
ãisuấtở
trongnớcvàdẫntớicácluồngvốnchảyvàohoặcđầuttrựctiếplớnhơn.Tuynhiên,trong
thựctế,nhữngảnhhởnggiántiếpđótớicácluồngvốnnớcngoàilàcóhạn,bởivìởnhiều
nớcđangpháttriển,thịtrờngvốnb
ị
phântánvàkhôngcócácchínhsáchlinhhoạt.
Cuốicùng,mộtphầnvốnvaynớcngoàicủacácnớcđangpháttriểnthờngkhông
dùngđểtrangtrả
i
chosựgiatăngtrongtổngchiph
í
quốcnộ
i

màđểbùvàoluồngvốn
chảyracủatnhân.Khảnăngthaythếsựvaymợnđóbằngđầuttrựctiếplàthấp,đặcbiệt
làdochínhsáchtỷgiáhốiđoáivàlã
i
suấtkhôngthíchhợp.Nhữngchínhsáchnàythờng
gâyrasựthấtthoátvốn,vànhvậycũngthờngkhôngthúcđẩyđợchoạtđộngFDI.
Dođó,mứcđộthaythếvaynớcngoàibằngFDItrongthậpkỷvừaquacủacácnớc
đangpháttriểncólẽphụthuộcvàocáchthứcsửdụngkhoảnvaymợnđó.Phầnlớnsốvốn
vaysauhailầntăngđộtbiếngiádầulửalànhằmhỗtrợchothâmhụtcáncânthanhtoán
ngắnhạn.Đốivớ
i
khoảnvayđó,khảnăngthaythếlàrấtthấp.Tuynhiên,phạmvichuyển
dịchgiữacách
ì
nhthứcvốnvàocólẽđãtănglêntheođộdà
i
củathờikỳdiễnrasausự
mấtcânđốiđốingoạibanđầu.Vềvấnđềnày,bằngchứngnêuratrêntờTriểnvọngKinh
tếThếgiớ
i
1983vềnguồnvốnđãchothấyrằng,đốivớ
i
hầuhếtcácnớcvaymợnlớnnhất
trongsốcácnớcđangpháttriểnkhôngsảnxuấtdầulửa,sựgiatăngnợnớcngoàitrong
thậpkỷvừaquađãgắnliềnvớ
i
mứcđầutcaohơnvàphầnlớnkhôngsửdụngvàoviệc
chichotiêudùng.Tuynhiên,mộtbộphậnđầutlớncầnđợcdànhchocácdựánvềkếtcấu
hạtầng,nhngchúngkhôngthuhútđợcFDI.
Nhữnghoạtđộngchuyểngiaocôngnghệ(baogồmcảnăng

l
ựcquảnlývà
marketing)khóđo
l
ờnghơnsovớicácluồngchảyvào,nhngphần
l
ớnchuyểngiaođãdiễn
raởcôngtymẹởnớcngoàivàcácchinhánhcủachúng.Tuynhiên,cũngcầnthấyrằng
tầmquantrọngcủacáchoạtđộngchuyểngiaocôngnghệtrongnộ
i
bộcáccôngtynhthế
tuỳthuộcvàonhữngchuyểngiaotừcácphíakhácnhau.TạiHànQuốc
l
ànơiFDIđợc
điềuch
ỉ
nhvàhớngvàocáckhuriêngbiệt,gần3/4sốhợpđồngcấpgiấyphépsảnxuấtcủa
nớckýkết;tuynhiên,ởSingaporelànơicótơngđối
í
tnhữnghạnchếvềđầuttrựctiếp,
hầuhếtcáchợpđồngcấpgiấyphépsảnxuấtđãđợckýkếtbởicáccôngtycóítnhấtmột
phầnthuộcquyềnsởhữunớcngoài.Trongcácngànhsửdụngkỹthuậtmớihoặckỹthuật
đặcthùcủadoanhnghiệp(nhcácngànhđiệntử),đasốcáchoạtđộngchuyểngiaodiễnra
giữacáccôngtymẹvàchinhánhthuộcquyềnsởhữuhoàntoànhoặcsởhữumộtphần
l
ớn
củacôngtymẹ;docósựlolắngtớ
i
việcduytrìsựkiểmsoátchặtchẽđố
i

vớikỹthuật
côngnghệcóliênquan.Tuynhiên,trongnhiềungànhkhác,cáchoạtđộngchuyểngiao
côngnghệdiễnrathôngquacáchợpđồngcấpgiấyphépsảnxuấtkhácnhauđãtăng
l
ên
nhanhhơnsovớ
i
sựchuyểngiaocôngnghệthôngquaFDI.
b>Cácnhàđầutgánhch
ị
urủ
i
ro:Đầuttrựctiếpkhácvớ
i
đầutgiántiếplànhàđầu
tphảitựđứngraquảnlýđồngvốncủamình,tựch
ị
utráchnhiệmtrớcnhữngquyếtđịnh
đầutcủamình,dovậyđộrủ
i
rocaohơnsovớ
i
đầutgiántiếp.Cácnớcnhậnđầuttrực
tiếpdovậycũngkhôngphảilotrảnợhaynhđầutgiántiếptheomứclãisuấtnàođóhay
phảichịutráchnhiệmtrớcsựphásảnhaygiả
i
thểcủanhàđầutnớcngoài.
c>Tăngnăngsuấtvàthunhậpquốcdân;cạnhtranhhơn,hiệuquảkinhtếhơn:Do
cócôngnghệcùngvớitrìnhđộquảnlýđợcnânglênnênđốivớicácngànhsảnxuấtthì
việctăngnăngsuấtlàđiềutấtyếu.Khôngnhữngthếnhữngcôngnghệnàycònchora

nhữngsảnphẩmcóchất
l
ợngcaohơn,tínhnăngđadạnghơn,bềnhơnvàvớinhữngmẫu
mãđadạng,hànghoá
l
úcnàysẽnhiềuvàtấtnhiênsẽrẻhơnsovớitrớc.Điềunàych
í
nhlà
cungtăng
l
ênnhngthựcranótănglênđểđápứnglạilợngcầucũngtăng
l
ênrấtnhanhdo
quátrìnhđầutcótácđộngvào.Tốcđộquaycủavòngvốntănglênnhanhhơn,dovậysản
phẩmcũngđợcsảnxuấtranhiềuhơnvàtiêuthụcũngnhiềuhơn.Dosựtiêuthụđợctăng
lêndovậycácngànhsảnxuất,dịchvụđợctiếpthêmmộtluồngsứcsốngmới,nhânlực,
máymócvàcácnguyênvậtliệuđợcđemngayvàosảnxuất,từđósứcđónggópcủacác
ngànhnàyvàoGDPcũngđãtăng
l
ên.
Việccóđợcnhữngcôngtycóhiệuquảvớikhảnăngcạnhtranhtrênthịtrờngthế
giớicóthểđalạimộtsựkhaithôngquantrọng,tiềmtàngchoviệcchuyểngiaocáckỹ
năngquảnlývàcôngnghệchocácnớcchủnhà.Điềunàycóthểxảyraởbêntrongmột
ngànhcôngnghiệpriêngrẽ,trongđócónhữngngờicungứngcácđầuvàochocácchi
nhánhnớcngoài,nhữngngờitiêudùngtrongnớcđốivớicácsảnphẩmcủachinhánhnày
vànhữngđốithủcạnhtranhcủachúng,tấtcảđềumuốnlựachọnnhữngphơngphápkỹ
thuậtcóhiệuquảhơn.Nócũngcóthểdiễnramộtcáchrộngrãihơntrongnộibộnềnkinh
tếthôngquasựtăngcờngcókếtquảcôngtácđàotạovàkinhnghiệmcủa
l
ựclợnglao

độngvàthôngquasựkhuyếnkh
í
chcóthểcóđốivớ
i
cácngànhhỗtrợtàichínhvàkỹ
thuậtcókhảnăngdẫntớ
i
sựhạthấptoànbộchiphícôngnghiệp.
d>Khuyếnkh
í
chnănglựckinhdoanhtrongnớc:Docócácnhàđầutnớcngoà
i
nhảyvàocácthịtrờngvốncócácnhàđầuttrongnớcchiếmgiữphầnlớnthịphần,nhngu
thếnàysẽkhôngkéodàiđốivớinhàđầuttrongnớckhiuthếvềnguồn
l
ựccủanhàđầut
nớcngoàitrộ
i
hơnhẳn.Chínhv
ì
vậycácnhàđầuttrongnớcphảiđổimớ
i
cảquátrìnhsản
xuấtcủamìnhtừtrớctừkhâusảnxuấtđếnkhâutiêuthụbằngviệccảitiếncôngnghệvà
phơngphápquản
l
ýđểcóthểtrụvữngtrênth
ị
trờngđó.Đóch
í

nh
l
àmộttrongnhữngthử
tháchtấtyếucủanềnkinhtếthịtrờngđố
i
vớicácnhàsảnxuấttrongnớc,khôngcókẻyếu
nàocóthểtồntạ
i
nếukhôngtựnólàmmìnhmạnh
l
ênđểsốngtrongcơchếđó.
e>Tiếpcậnvớithịtrờngnớcngoài:NếunhtrớcđâykhichacóFDI,cácdoanh
nghiệptrongnớcch
ỉ
biếtđếncóthịtrờngtrongnớc,nhngkhicóFDIth
ì
họđợc
l
àmquen
vớicácđố
i
táckinhtếmớ
i
khôngphảitrongnớc.Họchắcchắnsẽnhậnthấyrấtnhiềunơ
i
cầncá
i
họđangcó,vàhọcũngđangcầnthìởnơ
i
đốitác

l
ạicó,dovậycầnphảităngcờng
hợptácsẽcónhiềusảnphẩmđợcxuấtkhẩuđểthungoạ
i
tệvềchođấtnớcđồngthờicũng
cầnphảinhậpkhẩumộtsốloạ
i
mặthàngmàtrongnớcđangcần.Từcácviệctraođổ
i
thơngmạinàysẽ
l
ạ
i
thúcđẩycáccôngcuộcđầutgiữacácnớc.Nhvậyquátrìnhđầutnớc
ngoà
i
vàthơngmạiquốctếlàmộtquátrìnhluônluônthúcđẩynhau,hỗtrợnhauvàcùng
pháttriển.
f>Chuyểnđổicơcấukinhtế
:
Đầutnớcngoà
i
gópphầntíchcựctrongviệcchuyển
đổ
i
cơcấukinhtếcủanớcsởtạitheochiềuhớngt
í
chcựchơn.Nóthờngtậptrungvào
nhữngngànhcôngnghệcaocósứccạnhtranhnhcôngnghiệphaythôngtin.Nếulàmột
nớcnôngnghiệpthìbâygiờtrongcơcấukinhtếcácngànhđò

i
hỏ
i
caohơnnhcông
nghiệpvàdịchvụđãtănglênvềtỷtrọngvàsứcđónggópchoNgânsách,GDPvàchoxã
hộ
i
nóichung.Ngoà
i
ravềcơcấulãnhthổ,nócótácdụnggiảiquyếtnhữngmấtcânđối
vềpháttriểngiữacácvùng
l
ãnhthổ,đanhữngvùngkémpháttriểnthoátkhỏ
i
tìnhtrạng
nghèođói,pháthuytốiđanhữnglợithếsosánhvềtàinguyên,đanhữngtiềmnăngcha
khaiphávàoquátrìnhsảnxuấtvàdịchvụ,vàlàmbànđạpthúcđẩynhữngvùngkhác
cùngpháttriển.
*
*
*
*Nh
Nh
Nh
Nhữ
ữ
ữ
ững
ng
ng

ngthua
thua
thua
thuathi
thi
thi
thiệ
ệ
ệ
ệt:
t:
t:
t:
a>Vốnnớcngoàirấthạnchế
:
Mặcdùt
í
nhtổngthểvốnđầuttrựctiếplớnhơnvà
quantrọnghơnđầutgiántiếp,nhngsovớiđầutgiántiếpthìmứcvốntrungbìnhcủamột
dựánđầutlàthờngnhỏhơnnhiều.Dovậytácđộngkịpthờicủamộtdựánđầuttrựctiếp
cũngkhôngtứcth
ì
nhdựánđầutgiántiếp.Hơnthếnữacácnhàđầuttrựctiếpthờng
thiếusựtrungthànhđốivớithịtrờngđangđầut,dovậyluồngvốnđầuttrựctiếpcũngrất
thấtthờng,đặcbiệtkhicầnvốnđầuttrựctiếpth
ì
nó
l
ạ
i

rất
í
tlàmảnhhởngđếnkếhoạch
kinhtếchungcủađấtnớcnhậnđầut.
b>Côngnghệkhôngth
í
chhợp,“giáchuyểnnhợngnộibộ”cùngvớiviệcgiảmt
í
nh
linhhoạttrongxuấtkhẩu,ảnhhởngđếncáncânthanhtoán:ngờitachorằngcáccôngty
cósựkiểmsoátnớcngoàicóthểsửdụngcáckỹthuậtsảnxuấtsửdụngnhiềutbảnlàchủ
yếu(màchúngsẵncó,nhngkhôngthíchhợp)dẫntớisựchuyểngiaocôngnghệkhông
đầyđủởmứcchiphíquácao(đểduytrìuthếcôngnghệ),địnhranhữnggiácảchuyển
nhợnggiaocaomộtcáchgiảtạo(đểbònrútlợinhuậnquámức),gâyrasựcăngthẳngcho
cáncânthanhtoán(bởiv
ì
vớ
i
tcáchlàmộtbộphậncủacácchinhánhsảnxuấtđaquốc
gia,cácdoanhnghiệpđócóthểcóítkhảnănghơnsovớ
i
cáccôngtythuộcquyềnkiểm
soáttrongnớctrongviệcmởrộngxuấtkhẩu,vàcóthểphải
l
ệthuộcnhiềuvàohàngnhập
khẩu).Bảnchấtthôngtincủacôngnghệđợcchuyểngiao,chonênnóđợcchuyểngiao
trongmộtth
ị
trờngkhônghoànhảocaođộmàtrongđóthờngkhócóthểcốđịnhgiácả
mộtcáchchínhxác.Cácnớcđangpháttriểnthờngxuyênởvàovịtríthơng

l
ợngyếuhơn
trongcácthịtrờngnày,đặcbiệt
l
àkhihọthiếu
l
ựclợngcánbộchuyênmônđểcóthểgiúp
xácđịnhmứcđónggópth
í
chhợpcủahoạtđộngchuyểngiaocôngnghệcầnthiết.Điều
nàycóthểđặcbiệtđúngkhicôngnghệđợcchuyểngiaonhmộtyếutốtronghệthốngcác
nguồnlựcdoFDIđavào,bở
i
v
ì
thờngkhôngđợcbiếtrõcácchiphíchínhxáccủacông
nghệđó.Mộtsốnớcđangpháttriểnđãcốgắngtăngcờngvịtríthơng
l
ợngcủahọbằng
cáchđặtranhữnggiớihạnchocáckhoảntiềntrảsửdụngbảnquyềnphátminh(chẳnghạn
trảtheotỷ
l
ệcốđịnhphầntrămcủadoanhthu)hoặcbằngcáchthiếtlậpcácthủtụcxem
xét
l
ạiđốivớ
i
toànbộcáchợpđồngcôngnghệ.Sựsẵnsànghơncủacôngtyxuyênquốc
giatrongviệcxemxétcáchìnhthứcchuyểngiaocôngnghệcóthểkhácnhau-baogồm
việccấpgiấyphépchođặcquyềnsửdụngvàchobaothầulại-cóthểgiúpđểhạthấpcác

khoảnchiphíchuyểngiaonày,đặcbiệtlàchocácnớcchủnhàmàhọcóthểkhôngcầntới
cácyếutốkháctronghệthốngFDItrọngói,chẳnghạnnhkỹnăngvềquảnlývà
marketing.
Giáchuyểnnhợngnộibộđợcápdụngtrongcáchoạtđộnggiaodịchkinhdoanhnội
bộcôngtynhvậycóthểkhácxavớ
i
giáth
ị
trờngtơngứngnằmngoàitầmkiểmsoátcủa
nóvànócóthểphảitrảtrongquanhệbuônbángiữacácbênkhôngcóquanhệvớ
i
nhau.
Việc
l
ậphoáđơnhàngthấphơnhaycaohơnsovớisốthựccólànhằmthayđổimứclợ
i
nhuậntínhthuế,hayđểtránhthuếngoạithơng,hoặckiểmsoáthốiđoáiđềulànhữngvấn
đềchungchomọ
i
hoạtđộngthơngmại.Nhngcơhộ
i
chocáchoạtđộngnhvậyrõràng
l
ớn
hơntrongnộ
i
bộcôngty.Đ
i
ềunàyđặtgánhnặngtơngứnglênkhảnăngkiểmsoáthải
quanđặcbiệtlàđố

i
vớicácsảnphẩmcóthểphânchianhỏđợc(chẳnghạnnhcácloạidợc
phẩm),hoặcđố
i
vớicáccấukiệnchuyêndùngkhôngcómộtmứcgiánhấtđịnhvớ
i
khách
hàngbênngoài.
d>Vànhữngvấnđềkhác:Cácvấnđềônhiễmmôitrờngcùngvớitàinguyênb
ị
cạn
kiệtvànhững
l
ợidụngvềch
í
nhtrịđólàmộttrongnhữngđiềutấtyếumànớcchủnhà
phảihứngchịukhiquátr
ì
nhFDIdiễnra.
II.
II.
II.
II.Ch
Ch
Ch
Chí
í
í
ính
nh

nh
nhs
s
s
sá
á
á
ách
ch
ch
chc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
ac
c
c
cá
á
á
ác
c
c
cn
n

n
nớ
ớ
ớ
ớc
c
c
cđ
đ
đ
đang
ang
ang
angph
ph
ph
phá
á
á
át
t
t
ttri
tri
tri
triể
ể
ể
ển
n

n
nđố
đố
đố
đối
i
i
iv
v
v
vớ
ớ
ớ
ới
i
i
iho
ho
ho
hoạ
ạ
ạ
ạt
t
t
tđộ
độ
độ
động
ng

ng
ngFDI
FDI
FDI
FDI
Khihớngvàomụcđíchtăngcờngnhữnglợiíchcủam
ì
nh,hầuhếtcácnớcđang
pháttriểnđềukếthợpởmứcđộquiđịnhnàođógiữaFDIvànhữngch
í
nhsáchkhuyến
kh
í
chkhácnhauđểthuhútđầut.Trongnhữngnăm1960vàphầnlớnnhữngnăm1970đã
xuấthiệnmộtxuthếchunghớngtớinhữngbiệnpháphạnchếlớnhơn:cónhiềuh
ì
nhthức
củanguồntàichínhbênngoàihơn,dokếtquảcủamộtsốhoạtđộngFDItrớcđókhông
đợckhảquan,vàtínhtựhàodântộcởnhiềunớctăng
l
ên.Mộtsốnớcđangpháttriểncũng
đãhạnchếcáchạngmụcđầutnớcngoàiđểbảohộcácdoanhnghiệptrongnớc.Tuy
nhiên,trongnhữngnămgầnđâymộtsốnớcđãlựachọnchínhsáchlinhhoạthơn,một
phầndocầnthiếtphảicủngcốđịav
ị
kinhtếvàtàich
í
nhđốingoạihiệnđangyếukém.
Phầnnàysẽđềcậptớicácchínhsáchđó,cũngnhảnhhởngcủamộtsốhìnhthứchạnchế
vàkhuyếnkhíchchủyếumànhiềunớcđangpháttriển

l
ựachọn.Tuynhiên,trongkhitiến
hànhthảoluậncácchínhsáchnày,tacầnnhớlạirằngviệctạoramôitrờngkinhtếổn
địnhvàviệclựachọncácch
í
nhsáchtàichínhvàtỷgiáhốiđoaíth
í
chhợpthậmchícóthể
cònquantrọnghơncácbiệnphápcụthể,vídụnhuđãithuếđểkhuyếnkhíchFDI.
Mặcdầusựphốihợpcácchínhsáchđã
l
ựachọnphầnlớnphụthuộcvàochiến
l
ợc
pháttriểncủađấtnớcvàvàoquanđiểmcủathịtrờng,nhngsứchấpdẫncơbảnvớitcách
làmộtđịabànđầutcũngquantrọng,v
ì
điềuđótácđộngđếnthếthơnglợngcủađấtnớc
trớccácnhàFDI.Cácyếutốnhquimôcủath
ị
trờngtrongnớc,nềnsảnxuấtđịnhhớng
xuấtkhẩucótiềmnăngvàquyềnsửdụngcácnguồnlựctựnhiên,sẽảnhhởngtớicáchkết
hợpcácchínhsáchđ
i
ềuch
ỉ
nhvàkhuyếnkh
í
chđợclựachọn.Nhđãluýởtrên,mộtsố
nớc(đặcbiệtlàcácnớcchâuPhivàvùngCaribê)vớinhữngthịtrờngnộiđịanhỏvàcác

nguồnlựctựnhiênhạnchếđãkhôngcókhảnăngthuhútnhữngluồngvàocóýnghĩacủa
hoạtđộngFDItrongnhữngnăm1970,mặcdùđãđaranhữngđiềukhoảnkhuyếnkhích
đángkể.Tuynhiên,mộtsố
í
tnớcvớ
i
cácthịtrờngnộiđịatơngđố
i
nhỏ(baogồmHong
Kong,Singapore,vàtrongmộtchừngmựcnàođólàMalaixia)theođuổicácch
í
nhsách
kinhtếmởcửavàíthạnchếđốivớihoạtđộngFDI,đãthuhútđợcnhiềuFDIđịnhhớng
xuấtkhẩuquantrọng,trongkhinh
ì
nchunghọchỉđaranhữngđ
i
ềukhoảnkhuyếnkhích
vừaphải.Trái
l
ại,nhiềunớcvớicácthịtrờngcónộiđịarộnglớn(nhẤnĐộ,Nigeria,và
hầuhếtcácnớcchâuMỹLatinh),cótiềmnănglớnhơntrongviệcthuhútcáchoạtđộng
FDIchonềnsảnxuấtsảnphẩmthaythếnhậpkhẩu,đãđặtramộtsốhạnchếhoặcnhững
yêucầuthựchiệncụthểđểgiànhnhiều
í
chlợihơn.Nhữngbiệnpháphạnchếnàythờng
đợckếthợpvớicácđ
i
ềukhoảnkhuyếnkhíchkhácnhau,
l

àmchocácnhàđầuttrựctiếp
phảiđứngtrớchệthốngcácchỉtiêuphứctạp,đô
i
khikhácxavớigiácảth
ị
trờnghiện
hành.
Trongnhiềutrờnghợp,việcsànglọcvàcácquiđịnhđốivớihoạtđộngFDIcóthể
cảithiệnđợcthếthơnglợngcuảnớcchủnhàvàđãkhiếncáchoạtđộngFDIdễđợcchấp
nhậnvềmặtch
í
nhtr
ị
.Tuynhiên,sựlẫnlộnphứctạpcủacácđiềukhoảnkhuyếnkh
í
ch
hoặchạnchếđô
i
khilàmchongờitakhóđánhgiátổnghợpsựđónggópcủanguồnvốn
đầutFDI.Nhngtuythờngngăntrởcáchoạtđộngđầutmới,cácquiđịnhhạnchếkhông
phải
l
úcnàocũngátđợclợithếcủacácnớccóđịađiểmđầuthấpdẫn.Trongmộtvà
i
trờnghợp,cácquichếphứctạphaythayđổithấtthờngkhiếnngờitadễnảnhơnsovới
cácbiệnphápkiểmsoátkhắtkhenhngổnđịnhvàrõràng.
1.
1.
1.
1.Vai

Vai
Vai
Vaitr
tr
tr
trò
ò
ò
òCh
Ch
Ch
Chí
í
í
ính
nh
nh
nhph
ph
ph
phủ
ủ
ủ
ủ:
:
:
:
VaitròCh
í
nhphủvềFDIkhôngchỉdừnglạiởch

í
nhsáchkhuyếnkh
í
ch.Hầuhết
cácChínhphủđềucóvaitròtrựctiếpkhuyếnkhíchhayhạnchếFDI,quản
l
ýquátrình
FDI,vàtạorakhuônkhổthểchếhỗtrợ.
SựkhuyếnkhíchcủaChínhphủnớcchủnhàcóthểchialàmbốndạng.Dạngthứ
nhấtlànhằmgiúptăngthuchocáchãngcóFDI.Nhữngkhuyếnkh
í
chloạinàybaogồm
thuếquiđịnhthuếnhậpkhẩuđốivớihànghoácủahãng,miễnthuếtrongmộtthờihạnnào
đóđốivớisảnphẩmcủahãng.Hầuhếtcácnớcchủnhàmuốnkhuyếnkh
í
chđầutnớc
ngoà
i
đềucungcấpchocácnhàđầuttrọngóicơsởhạtầng,thờnglàkhuchếxuấthay
khutựdothơngmại.Mộtsốnớcchủnhàgiúpcácnhàđầutnớcngoàigiảmrủirophi
kinhtế,đảmbảokhôngquốchữuhoáhaysungcôngtà
i
sảncủahọ.Cácnớcchủnhàđầut
cũngkývớicácnớcnhậnđầutnhữnghiệpớcsongphơngđểbảohộđầut,bảolãnhđầut,
nhằmbảohiểmrủirovềch
í
nhtrịđốivớikhảnăngkhôngchuyểnđổiđồngtiền,sungcông,
chiếntranhhaybạođộngvàviphạmhợpđồng(cơquanBảolãnhĐaphơng(MIGA)của
NgânhàngThếgiớ
i

(WB),thành
l
ậpnăm1988,đóngvaitrònày.Bảohiểmtnhân,nhcủa
cáccôngtyLloyd’sLondon,cũngcàngngàycàngquantrọnghơn).
CácbiệnpháphạnchếbaogồmkhôngchophépFDIvàomộtsốl
ĩ
nhvực,đặcbiệt
lànhữnglĩnhvựccôngnghệthấpmàcáchãngtrongnớccóthểđảmđơngđợc,hoặccái
gọ
i
làngành“chiếnlợc”,giớihạntỷ
l
ệgópvốnliêndoanh,bắtbuộctăngdầntỷlệgóp
vốncủabênđốitáctrongnớcsaumộtsốnămnhấtđịnh,hạnchếchuyển
l
ợinhuậnranớc
ngoài,đềrach
ỉ
tiêuhoạtđộngnhtỷ
l
ệsảnphẩmxuấtkhẩu,hayquiđịnhvềhàmlợng
trongnớc,hạnchếkhảnăngtiếpcậnthịtrờngtà
i
ch
í
nh,hoặckhảnăngbánsảnphẩm
trongthịtrờngnộ
i
địa.
Chínhphủquản

l
ýquátrìnhFDInhờvaitròchủđộngcanthiệptrongquátrìnhđàm
phánvàgiámsáthoạtđộng.KinhnghiệmcủacácnớcĐôngÁchothấyrằngnênsửdụng
luậtápdụngchungchomọicuộcđàmphánchứkhôngnênquiđịnhchotừngtrờnghợpnh
châuMỹLatinhvẫnápdụng.Cũngtơngtự,nênchỉcómộtcơquanphụtráchvềđàm
phán.ChínhphủcũngvẫnđóngvaitròtíchcựcngaycảkhiFDIđãđợcthựchiệndớihình
thứcgiámsáthoạtđộngcủacácxínghiệpcóvốnFDI.Việcgiámsátbaogồmcácđiều
khoảnthuế,kiểmtrakhôngchotiếnhànhgiaod
ị
chgiáchuyểnnhợngtrongnộibộhãng,
sản
l
ợngrath
ị
trờngvàđàotạochocôngnhânbảnxứ.MộtsốChínhphủcũngđolờng
FDItrêncáncânthanhtoán.Cũngcầnkiểmtrađộlạchậucủacôngnghệ,vàthờ
i
hạnđàm
phánhoặcđ
i
ềuchỉnhcủahợpđồngFDI.NếucócơquanmạnhthìviệcquảnlýFDIsẽ
hiệuquảhơn.Ởcácnớcđangpháttriển,cầnphảităngcờngthểchếtrênhai
lĩ
nhvực-
nănglựccôngnghệvàquátrìnhraquyếtđịnh.Vềvấnđềthứnhất,nhữngyếukémvề
phânt
í
chđầutcủacáccơquanphụtráchFDIkhiếnhọkhôngchọnnhữngdựánFDIcó
lợinhấtchoquốcgia.Thậmchínhữngngờicónănglựckỹthuậtkhôngphải
l

úcnàocũng
phânt
í
chđầutmộtcáchcóhệthống.Vềkhảnăngraquyếtđịnhthờngphảnánhýchí
chínhtr
ị
yếu,khiếncácchínhsáchcủaCh
í
nhphủđợcthựcthikhôngnhấtquán.Cácnớc
ĐôngÁthànhcôngtrongviệckhuyếnkhíchFDIcócáccơquanphụtráchFDImạnh
(thờngtrựcthuộcThủtớng).Vàkhôngphả
il
úcnàongờitacũngnhậnthứcđợcrằng,cần
phảicóriênghaicơquanphụtráchvấnđềquiđịnhvàkhuyếnkh
í
chFDI.
2.
2.
2.
2.C
C
C
Cá
á
á
ác
c
c
clo
lo

lo
loạ
ạ
ạ
ại
i
i
ih
h
h
hì
ì
ì
ình
nh
nh
nhđầ
đầ
đầ
đầu
u
u
ut
t
t
ttr
tr
tr
trự
ự

ự
ực
c
c
cti
ti
ti
tiế
ế
ế
ếp:
p:
p:
p:
FDIcóthểcómộtsốhìnhthức:liêndoanh,buônbánđố
i
ứng,cấpgiấyphépcông
nghệhayquảnlý;100%sởhữuxínghiệpcủanớcngoài;vàcùngsảnxuất.TrungQuốcđã
quyếtđịnhquanhệvớingờinớcngoàichủyếuthôngquacácliêndoanh,vàcácliên
doanhnàysẽcóthờ
i
giancụthểnhngkhádài-trongnhiềutrờnghợp
l
à20tớ
i
30năm.
HìnhthứcFDInàocủanớcngoàivàonớcchủnhàlàtốtnhấtphụthuộcvàođặcđiểmcủa
nềncôngnghiệp,trìnhđộpháttriểncủanớcliênquanvàbênđốitác.
Li
Li

Li
Liê
ê
ê
ên
n
n
ndoanh:
doanh:
doanh:
doanh:
Trongmộtsốngànhcôngnghiệp,mộtchinhánhcôngtycóquốcgia
hoạtđộngởmộtnớc,songkhôngcómốiquanhệgầngũivớihệthốngđaquốcgialiênkết.
Thídụ,mộtkháchsạncóthểhoạtđộngđộclậpvớ
i
nhàđầut,trừhệthốnggiữchỗvàđào
tạonhânviênkỹthuật,trongkhiđóđốitáctrongnớchoạtđộngvàbảodỡngkháchsạnđó
vàthuênhânviên.Trongtrờnghợpđó,liêndoanhcóthểtạođợcmốiquanhệbềnvữngvà
lâudài.Nhngtrongcácngànhcôngnghiệpkhác,nhdợcphẩmchẳnghan,duytr
ì
đợcmố
i
quanhệổnđịnh
l
ạicựckỳkhókhăn,bở
i
v
ì
córấtnhiềuđiểmxungđộtgiữachinhánhcủa
nớcchủnhàvàcácchinhánhkháctrongcùnghệthống.Liêndoanhtấtyếudẫnđếnchấm

dứtvàmộtbênđốitácsẽphả
i
nắmtoànbộx
í
nghiệp.Dovậy,cầnphảiphânbiệtrõràng
đố
i
vớitừngngànhcôngnghiệp.
Điềucầnphânbiệtthứhailạicàngtinhtếhơn.Bênđố
i
táccủanớcchủnhàlàmgì
trongmộtliêndoanh?Liệungủiml
ì
mcảngàyhaycốgắngquansátcôngnghệvàkỹ
thuậtvềthịtrờngmàbênđốitácnớcngoàisẽdạy?Cácđốitáctrongnớcởmộtsốquốc
gia,trongnhiềutrờnghợp,đãđingủ.Họkhôngthấycầnthiếtphả
i
hiểuvềvấnđềthị
trờngvìđốitácnớcngoàiđãlàmđ
i
ềuđó;đồngthờ
i
họcũngkhôngthấycầnphảinắm
vữngcôngnghệvìnếucótrụctrặc,bênđốitácnớcngoàisẽđếnsửachữa.Nếusuyngh
ĩ
nhvậythìđốitáctrongnớcsẽđingủ,vàsauđóhợpđồngliêndoanhsẽtrởnêntồitệ.
Bu
Bu
Bu
Buô

ô
ô
ôn
n
n
nb
b
b
bá
á
á
án
n
n
nđố
đố
đố
đối
i
i
iứ
ứ
ứ
ứng:
ng:
ng:
ng:
Đâylàh
ì
nhthứcphứctạphơnsovớiliêndoanh.Bạnhàngcó

thể
l
àmộtnớccóchínhsáchhạnchếnhậpkhẩuchặtchẽvàkhôngmuốnbuônbánchút
nào,trừtrờnghợptraođổinguyênliệuhaichiều.Th
í
dụnhBrazil,đanggặpnhiềukhó
khăntrongcáncânthanhtoán,cóthểchophépmộtsốgiaodịchnhấtđịnhcótraođổiđố
i
ứnghànghoá.Trongtrờnghợpnhthế,biệnphápduynhấtcóthểtiếnhànhbuônbánđố
i
ứng.Nhngcũngcónhữngtrờnghợpbuônbánđố
i
ứnglạ
i
cóhại.ChẳnghạnTrungQuốc
cóchèxuấtkhẩucóthểbánởcácthịtrờngcóngoạitệmạnhnếuchèđóđợcđónggó
i
và
chàohàngđúng,vànhvậybuônbánđố
i
ứng
l
ạicóhại.Chắcchắn,đ
i
ngủlàmộtcáchdễ
dàngđốivớinhàquản
l
ýxuấtkhẩuchè,khôngphả
i
lolắngnghiêncứugìvềth

ị
trờng,cải
tiếnviệcđónggó
i
vànghiêncứugiácả.Nhngbằngviệcgiaodịchtheocáchnàyvớimột
nớckhác,chètốt-nhẽracóthểbánđợcgiáhờ
i
hơnởnơikhác-b
ị
traođổ
i
lấymáymóc
vớigiáquiđổithấphơn.Theoquanđiểmcủacácnhàmậud
ị
ch,cácgiaod
ị
chloạ
i
này
thờngphảnsảnxuấtvìlàmgiảmbớtsứcépđốivớ
i
nhàxuấtkhẩutrongviệcmởrộngthị
trờngcóngoạitệmạnh.Dovậy,cáctrờnghợprấtkhácnhau,nóphụthuộcvàocáccơhộ
i
cóthểcórasao.
Tho
Tho
Tho
Thoả
ả

ả
ảthu
thu
thu
thuậ
ậ
ậ
ận
n
n
nc
c
c
cấ
ấ
ấ
ấp
p
p
pgi
gi
gi
giấ
ấ
ấ
ấy
y
y
yph
ph

ph
phé
é
é
ép
p
p
p(h
(h
(h
(hợ
ợ
ợ
ợp
p
p
pđồ
đồ
đồ
đồng
ng
ng
ngli
li
li
lix
x
x
xă
ă

ă
ăng)
ng)
ng)
ng)v
v
v
và
à
à
àđầ
đầ
đầ
đầu
u
u
ut
t
t
t100%
100%
100%
100%v
v
v
vố
ố
ố
ốn
n

n
nn
n
n
nớ
ớ
ớ
ớc
c
c
cngo
ngo
ngo
ngoà
à
à
ài:
i:
i:
i:
Đây
làhaih
ì
nhthứcổnđịnhhơnsovớihaihìnhthứctrên.Trongcácthoảthuậnvềgiấyphép,
bênnớcngoàichỉthựchiệnítnhiệmvụ,chủyếulàđacôngnghệhayquảnlývàovàđôi
khiđảmnhậncôngtácth
ị
trờngchomộtsảnphẩm;thayvìchiaxẻlợinhuận,bênnớc
ngoà
i

sẽnhậnmộtkhoảnphíhoặcmộttỷlệphầntrămnàođócủagíatrịhàngbánđợccho
cácdịchvụđó.Đố
i
vớiđầut100%vốnnớcngoài,nhàđầutnớcngoàigiữquyềnkiểm
soáttoànbộx
í
nghiệpđặttạ
i
nớcchủnhà,vàkhôngchiasẻviệcquản
l
ývớicácnhàđầut
trongnớc.Tronghaitrờnghợp,tráchnhiệmcủacácbênchủchốtlàrõràng.Trongtrờng
hợpcấpgiấyphép,bênchủnhàphảinắmcôngnghệ,họccáchbánsảnphẩmvàkhôngchia
sẻtráchnhiệmvớiai.Trongtrờnghợp100%vốnnớcngoài,nhàđầutnớcngoàiđảm
nhậnmọitráchnhiệm.Trongtrờnghợpcósựlựachọnliênquanđếnđốitác,nếubên
trongnớcthụđộng,nớcchủnhàcóthểsẽkhôngcóđợclợinhuậnlâubền.Nhiềunớcdo
đóđãthíchlựachọntheocáchthoảthuậncấpgiấyphépvàquyềnsởhữu100%hơnsovới
cáchkhác.NhậtBảnchẳnghạn,trongnhiềuthậpkỷquachủyếutheocáchthoảthuậncấp
giấyphépvàđạtkếtquảrấttốt.
Nhằmtheođuổichínhsáchkhuyếnkhíchcáchthoảthuậncấpgiấyphéptrongđầut
trựctiếp,nớcchủnhàphả
i
chuẩnb
ị
đầutmạnhvàogiáodụcđểđàotạokỹthuậtviênvà
cánbộquản
l
ý,thờnghọgửiranớcngoà
i
họctậpdàihạn.

Ngo
Ngo
Ngo
Ngoà
à
à
ài
i
i
ira,
ra,
ra,
ra,
còncómộtloạihìnhnữaítphổbiếnhơnbah
ì
nhthứctrênđó
l
àloạih
ì
nh
HợpđồngHợptáckinhdoanh.
CHƠNGII
KHÁIQUÁTVỀEUVÀTÌNHHÌNHĐẦUTTRỰCTIẾPCỦAEUVÀOVIỆTNAM
I.
I.
I.
I.Kh
Kh
Kh
Khá

á
á
ái
i
i
iqu
qu
qu
quá
á
á
át
t
t
tv
v
v
về
ề
ề
ềLi
Li
Li
Liê
ê
ê
ên
n
n
nminh

minh
minh
minhch
ch
ch
châ
â
â
âu
u
u
uÂ
Â
Â
Âu
u
u
u(EU)
(EU)
(EU)
(EU)
1.
1.
1.
1.Qu
Qu
Qu
Quá
á
á

átr
tr
tr
trì
ì
ì
ình
nh
nh
nhl
l
l
lị
ị
ị
ịch
ch
ch
chs
s
s
sử
ử
ử
ửh
h
h
hì
ì
ì

ình
nh
nh
nhth
th
th
thà
à
à
ành
nh
nh
nhv
v
v
và
à
à
àph
ph
ph
phá
á
á
át
t
t
ttri
tri
tri

triể
ể
ể
ển
n
n
nc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
aEU
EU
EU
EU
NhữngýtởngvềmộtChâuÂuthốngnhấtđãđợcbộclộtừtronglịchsửChâuÂu
xaxa,kểcảýđồmuốnthựchiệnthốngnhấtbằngvũlực.HoàngđếNapoleoncủanớc
Pháp
l
àmộtminhchứngđiểnh
ì
nh.Ôngđãtừngngh
ĩ
đếnmộtChâuÂuthốngnhấtvớ
i
“mộtbộluậtChâuÂumộtđồngtiềnchungChâuÂu,cácđơnv

ị
đolờng,cácquitắcChâu
Âu”vàôngtađãthấtbạitrongviệcthựchiệnmơớcchung
l
ànhmạnhđóbằngýđồsử
dụngvũlựcđểcómộtChâuÂuliênkếtdớ
i
sựthốngtr
ị
củangờiPháp.
ChođếnsauchiếntranhthếgiớilầnthứnhấtngoạitrởngPhápAristideBriandmới
đềxuấttrớcĐạiHộ
i
đồngHộ
i
QuốcLiênýtởngcụthểvềviệcthànhlậpmộtliênhiệp
ChâuÂumangthểchếliênbang.Nhngýkiếnnàykhônggâyđợctiếngvangvàchak
ị
pcó
nhữngbànbạccụthểth
ì
thếchiến
l
ầnthứhaiậpđếnnhlàhậuquảcủamộtýtởngngông
cuồngmuốnthốngnhấtChâuÂubằngbạolựcdớisựcaiquảncủamộtquốcgia-dântộc
tựccoim
ì
nh
l
àthợngđẳng-Đứcquốcxã.

Phả
i
đếnnhữngnăm40củathếkỷXXsaukhithếchiếnkếtthúc,mớixuấthiệnmột
phongtrào
l
ànhmạnhủnghộviệctạodựngmộtChâuÂunhấtthểhoá.Mặcdùvậy,chỉ
saukhivấnđềnớcĐứcđợcđặtrasauthếchiếnthứhaicùngvớinguyệnvọnggìngiữhoà
bìnhChâuÂuvàsựcăngthẳngtrongquanhệPháp-ĐứcvềvùngSarregâytrởngạicho
tiếntrìnhthốngnhấtChâuÂuthìýtởngliênkếthoáChâuÂumớiđợcthúcđẩyđểsauđó
đợcthựchiệntrongthựctế.“CộngđồngthanvàthépChâuÂu”(ECSC)rađờ
i
ngày18
tháng4năm1951vớ
i
sáunớcthànhviênlàPháp,Đức,B
ỉ
,HàLan,Luxembourg,vàItalia
làcộtmốcđầutiênđánhdấuChâuÂubắtđầutậphọplạimộtcách
l
ànhmạnhvềtổchức.
TuynhiêntiếntrìnhliênkếtChâuÂuch
ỉ
thựcsựbắtđầukhiđạidiệnsáunớcthànhviên
ECSCkýcáchiệpđịnhRomachínhthứcthànhlập“CộngđồngkinhtếChâuÂu”(EEC)
và“CộngđồngnănglợngnguyêntửChâuÂu”(Euratom)vớittởngtrungtâm
l
àhình
thànhmộtthịtrờngrộng
l
ớnởChâuÂucoinhmộtcôngcụphố

i
hợpvàhoànhậpcác
chínhsáchkinhtếcủacácnớcthànhviên.Đếncuộchọpthợngđỉnhgiữacácvịnguyên
thủquốcgiacácthànhviêncủachâuÂunăm1972tạiParisthìlầnđầutiênthuậtngữEU
đợcnhắctới.SựrađờicáccộngđồngChâuÂuđãđápứngđợcnhucầutạolậpkhônggian
khôngbiêngiớ
i
choviệctựdoluchuyểncácnguồnlựcvàsảnphẩmtrongtoànChâuÂu.
Bớctiếnquantrọngtiếptheotạorasựcảibiếncănbảnkhuônkhổthiếtchếvà
chínhtrịchotiếntr
ì
nhnhấtthểhoáChâuÂu
l
àviệckýkếtvănbảnĐịnhớcChâuÂuduy
nhất(theSingleEuropeanAct)theođuổ
i
mụctiêuhìnhthànhthịtrờngChâuÂuđơnnhất
(theSingleEuropeanmarket)vớimốcthờ
i
gian
l
àngày31tháng12năm1992.Tiếpđó
việckýkếtHiệpđịnhvềLiênhiệpChâuÂu(EU)tạiMaastrichttháng10năm1993làmột
cuộccả
i
cáchtoàndiệnnhấtcáchiệpđịnhRomathúcđẩysựliênkếtChâuÂutrêncảba
trụcộtcủaEUlàcộngđồngChâuÂu,chínhsáchđố
i
ngoạivàanninhchungvàhợptác
vềtphápvànộ

i
vụ.
LiênhiệpChâuÂuđangthựchiệncácchínhsáchtiếptụcthúcđẩyliênkếthoátrớc
ngỡngcửathếkỷXXInhằmlàmchoEUtrởnênmạnhhơnvàmởrộng.Bớcvàothiên
niênkỷmớiLiênhiệpChâuÂuđãkhẳngđịnh:
-Cácchínhsáchđốinộiphả
i
nhằmtớisựpháttriểnbềnvữngvàviệclàm,gắnkết
kinhtế-xãhộivàpháttriểnnôngnghiệp.
-TiếntrìnhliênkếthoáChâuÂuphả
il
àmsaonângcaođợcvaitròcủaEUtrên
trờngquốctế.
-TrongquátrìnhthựchiệnliênkếtChâuÂu,EUkhôngch
ỉ
mạnhhơnmàcònmở
rộnghơnvềlãnhthổ.
ThựchiệnHiệpđịnhAmsterdam,tiếntrìnhđitớ
i
liênminhkinhtếvàtiềntệ(EU)
nhđỉnhcaomớicủaliênkếthoáChâuÂuđangtạorađộnglựcthúcđẩytoànbộEUtiến
lên.Mọichuẩnbịvềkỹthuậtđãđợchoàntấtđểrađờ
i
đồngtiềnchungChâuÂu(đồng
EURO)rađờivàongày1tháng1năm1999.EUvàđồngEUROsẽtạoracá
i
neogiữcho
sựổnđịnh,hoànthiệnhiệuquảthịtrờngvàkhuyếnkhíchđầutcũngnhmởranhữngkhả
năngmớichoviệcquản
l

ýv
ĩ
môcóhiệuquảhơnởChâuÂu.
HiệpớcvềLiênminh,hayhiệpớcMaastrich,vàonăm1993đặtcácnớcthànhviên
vàomộtchơngtrìnhđầythamvọng:liênminhtiềntệvàonăm1999,cácch
í
nhsáchchung
mới,quốct
ị
chchâuÂu,mộtchínhsáchngoạigiaovàanninhnộibộ.Hiệnnay,mộthộ
i
ngh
ị
liênChínhphủđangtranhluậnvềđiềuchỉnhcácthểchếvàcácquátr
ì
nhraquyết
địnhcủaEU,nhằmtạonềnmóngchoviệcmởrộngCộngđồngsangcácnớcTrungvà
ĐôngÂu.
TiếntrìnhliênkếthoáChâuÂuđangđợcthựchiệnthắng
l
ợi,nhữngthờ
i
cơvà
tháchthứcđanghiệndiệntrớcmộtLiênhiệpChâuÂusẽbớcvàothếkỷXXItrongtcách
mộttổchứcmạnhhơnvàmởrộnghơn.HiệpđịnhAmsterdamđãtăngcờngmộtbớcđáng
kểvềcácmặttăngcờngsứcmạnh,hoànthiệnkhảnăngtrongcáchoạtđộngđốingoạivà
cảicáchkhuônkhổthiếtchếchoLiênhiệpChâuÂutrớckhibớcvàogiaiđoạnmớ
i
cóý
ngh

ĩ
aquyếtđịnhcủatiếntrìnhliênkết.
GầnnửathếkỷhộinhậpcủachâuÂuđãcómộttácđộngsâusắctớisựpháttriển
củalụcđịavàcáchsuynghĩcủangờidântrênlụcđịa.Nócũngthayđổ
i
cáncânquyềnlực.
TấtcảcácCh
í
nhphủ,bấtkểthuộchìnhtháich
í
nhtrịnào,ngàynayđềunhậnthứcđợc
rằngkỷnguyêncủachủquyềnquốcgiatuyệtđố
i
đãquađi.Chỉcóthôngqualiênkếtlực
lợngvànỗlựchớngtới“mộtcăncớcchung”-tr
í
chHiệpớcvềCộngđồngThanvàThép
châuÂu-th
ì
cácquốcgiachâuÂucũmớitiếptụcđợchởngtớisựpháttriểnkinhtếxã
hộ
i
vàduytr
ì
đợcảnhhởngcủamìnhtrênthếgiới.
2.
2.
2.
2.C
C

C
Cơ
ơ
ơ
ơc
c
c
cấ
ấ
ấ
ấu
u
u
uc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
aEU:
EU:
EU:
EU:
EU
l
àtừviếttắttiếngAnhcủaEuropeanUnionngh
ĩ

a
l
àLiênminhchâuÂu.Nó
baogồm15nớcthànhviênlà:Anh,Pháp,Đức,Italia,TâyBanNha,Luxembourg,HàLan,
ThụyĐ
i
ển,ĐanMạch,Bỉ,Áo,HyLạp,PhầnLan,AilenvàBồĐàoNha.CơcấucủaEU
đợcxâydựngtrênbathànhphầncơbảnch
í
nh
l
àCộngđồngchungchâuÂu(European
Community),ch
í
nhsáchchungvềanninhvàđốingoại(Commonforeignandsecurity
policy),đồnghợptáctrongvấnđềtphápvànộivụ(Cooperationinjusticeandhome
affairs).
Cácđ
i
ềukhoảnchủyếutronghiệpớccủaEUđợcdựatrêncácnguyêntắccơbản
sauđây:
-Lơngthựcchung;
-SửađổiHiệpớcEECthànhEC(EuropeanCommunity),baogồmliênhiệpkinhtế
vàtiềntệ,liênhiệpvềthuếquan,th
ị
trờngđơnnhất,chínhsáchnôngnghiệpchung,chính
sáchhạtầngvàvấnđềcôngdâncủaLiênhiệp.
-Chínhsáchvềanninhvàđốingoại(CFSP).
-Hợptácvềcácvấnđềphápluậtvànộ
i

vụ;
-Tà
i
ch
í
nhchung;
-Nghịđịnhth,trongđóquantrọngnhấtlàmốiliênkếtquanhệvềkinhtếvàxãhộ
i
vàcácchínhsáchxãhộ
i
đểgiả
i
th
í
chchosựliênhệtớiCFSPvànhữngvănbảncủacác
nớcthànhviêncủaLiênhiệpTâyÂu(WEU)vềvaitròcủahọ.
ĐồngthờiLiênminhchâuÂuđợcquảnlýbởimộtloạtcácthểchếsauchung.Các
thểchếchínhbaogồm:
-Mộtnghịviệnđợcbầuthôngquabầucửtựdo,nócungcấpmộtdiễnđàndânchủ
choviệctranhluận,mangchứcnănggiámhộvàgiữvaitrògiámhộtrongtiếntrìnhlập
pháp;
-HộiĐồngchâuÂu,baogồmcácbộtrởngcủa15nớcthànhviênvàlàcơquanchủ
yếuraquyếtđịnh;
-UỷBanchâuÂuđạ
i
diệnchoquyềnlợ
i
củaCộngĐồngvàlàcơquanthihành
chínhsáchcủaCộngĐồng;
-ToàánTphápđợcđặttạ

i
LuxembourgvàđảmbảoluậtphápcủaCộngĐồngđợc
hiểuvàthựchiệntheođúngcáchiệpớc;
-ToàánKiểmtoáncóvaitròkiểmtrađểviệcthuvàchiđợcthựchiện“theomột
cáchthứchợpphápvàđúngchuẩnmực”vàcácvấnđềtàichínhcủaCộngĐồngđợcquản
lýmộtcáchthíchhợp;
-NgânHàngĐầutChâuÂu(EIB),đợcthành
l
ậpđểgiúpthựchiệncácdựánđóng
gópvàosựpháttriểncânbằngcủaEU.
3.
3.
3.
3.Ti
Ti
Ti
Tiề
ề
ề
ềm
m
m
mn
n
n
nă
ă
ă
ăng
ng

ng
ngv
v
v
về
ề
ề
ềkinh
kinh
kinh
kinht
t
t
tế
ế
ế
ếv
v
v
và
à
à
àkhoa
khoa
khoa
khoah
h
h
họ
ọ

ọ
ọc
c
c
c-
-
-
-c
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngngh
ngh
ngh
nghệ
ệ
ệ
ệc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a

a
aEU:
EU:
EU:
EU:
3.1.
3.1.
3.1.
3.1.Ti
Ti
Ti
Tiề
ề
ề
ềm
m
m
mn
n
n
nă
ă
ă
ăng
ng
ng
ngkinh
kinh
kinh
kinht

t
t
tế
ế
ế
ế:
:
:
:
Trongsuốtquátrìnhh
ì
nhthànhvàpháttriểncủamình,châuÂuluônlàđại
l
ụcphát
triểnnhấtvềkinhtếcũngnhkhoahọckỹthuật.Mặcdùbịchiếntranhtànphánặngnềsau
thếchiếnthứ2kéo
l
ùinềnkinhtếđ
i
vàichụcnăm,nhngngaysauđóchâuÂuđãcó
nhữngbớchồ
i
phụcthầnkỳvàchođếnnaythìchâuÂuluônlàmộtlụcđịapháttriểnnhất
trênthếgiớinếuxétcảvềtiềmnăngkinhtế,kỹthuật,quânsựvợttrêncảMỹ.Liênminh
châuÂu(EU)chínhlàđạ
i
diệntiêubiểucholụcđịanàyvềkhảnăngpháttriểnkinhtế,kỹ
thuật.HiệnnayliênminhchâuÂulàmộttrongbacựcvềkinhtế,khoahọckỹthuậtgồm
Mỹ,EU,NhậtBản,trongsố7nớccôngnghiệppháttriểnhàngđầutrênthếgiớithìEUđã
gópmặtvới4nớc,điềunàychotathấyđợcphầnnàosứcmạnhkinhtếcủatổchứcnày.

Vềthơngmại,vớichỉvẻnvẹncókhoảnghơn370triệungời(6%dânsốcủathếgiới),liên
minhchâuÂuđãchiếmtớimộtphầnnămthơngmạ
i
củatoànthếgiới,đặcbiệtkhicác
nớcđợcthốngnhấtbởimộtquyếtđịnhvềthơngmạithì
l
ợithếnàychắcchắnsẽtănglên
(xemh
ì
nhminhhoạ).
H
H
H
Hì
ì
ì
ình
nh
nh
nh1:
1:
1:
1:Th
Th
Th
Thị
ị
ị
ịph
ph

ph
phầ
ầ
ầ
ần
n
n
nth
th
th
thơ
ơ
ơ
ơng
ng
ng
ngm
m
m
mạ
ạ
ạ
ại
i
i
ih
h
h
hà
à

à
àng
ng
ng
ngho
ho
ho
hoá
á
á
ác
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
aEU
EU
EU
EUtr
tr
tr
trê
ê
ê
ên
n

n
nth
th
th
thế
ế
ế
ếgi
gi
gi
giớ
ớ
ớ
ới
i
i
i
Ngoà
i
racácchỉsốpháttriểnkhácđềurấtcao,nhmứcsốngthìquảthậtEU
l
àmiền
đấthứachonhiềungời,làmộtmôhìnhmàhầuhếtcácnớckháctrênthếgiớiđềuhớngtới,
vớimứcGDP/ngờ
i
làrấtcao,cónớcvợtcảMỹvàNhậtBản,tỷ
l
ệthấtnghiệpcũngđã
giảmdầntrongnhữngnămgầnđây.Mộtđặcđ
i

ểmnổibậtnữaởcácnớcEUtrongthờ
i
gianvừaqua
l
àkinhtếcủacácnớccủacácnớcđềutăngtrởng,tuycaothấpkhácnhau,
nhngổnđịnh.V
í
dụ,Italiacómứckinhtếtăngtrởngthấpnhấttrongkhối,nhnghiệnnay
đangđilênrõrệt:NếuGDPnăm1996tăng0,7%,th
ì
năm1997tănggầngấpđôi(1,3%).
ĐạtđợcnhvậytheocácchuyêngiakinhtếEU,
l
ànhờsựđiềuhành,phố
i
hợpthựchiện
chiếnlợcpháttriểnkinhtếxãhộichungcủacácquốcgiavàbanlãnhđạokhốiEU.
H
H
H
Hì
ì
ì
ình
nh
nh
nh2:
2:
2:
2:T

T
T
Tố
ố
ố
ốc
c
c
cđộ
độ
độ
đột
t
t
tă
ă
ă
ăng
ng
ng
ngtr
tr
tr
trở
ở
ở
ởng
ng
ng
ngc

c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
aEU,
EU,
EU,
EU,so
so
so
sos
s
s
sá
á
á
ánh
nh
nh
nhv
v
v
vớ
ớ
ớ
ới

i
i
iM
M
M
Mỹ
ỹ
ỹ
ỹv
v
v
và
à
à
àNh
Nh
Nh
Nhậ
ậ
ậ
ật
t
t
tB
B
B
Bả
ả
ả
ản

n
n
n
Đểtrởthànhmộttrungtâmkinhtếvữngmạnhtrongchiếnlợcpháttriểnkinhtế-xã
hộ
i
hiệnnaycủamình,EUđãnêura3mụctiêucơbản:
-Bảođảmcácđiềukiệntổchứckinhtế,tàichính,tiềntệđểpháttriểnnộ
i
bộxãhội
EU.
Tạoracáctiềnđềđểmởrộngbiêngiớ
i
EUsangTrungvàĐôngÂurồitớicácnớc
BanTích.
-Thôngquach
í
nhsáchtàichính-tíndụng(phảiđầut)đểbắtcácnềnkinhtếxung
quanhphảiphụctùnglợ
i
íchcủacácnớccónềnkhoahọcvàcôngnghệkỹthuậtcaocủa
EU.ĐiềunàyđợcthểhiệnquaviệctăngviệntrợcủaEUranớcngoài.
Đểđạtcácmụctiêuấymọich
í
nhsáchcủaEUhiệnnayđềunhằmtạoramộtliên
minhkinhtế-tiềntệvữngmạnhcơcấu
l
ạ
i
cáccơsởsảnxuấtcôngnghiệp,đồngthờicải

tiếnmẫumãvànângcaochất
l
ợngcácmặthàngdoEUsảnxuất,nhấtlàcácmặthàng
đangbịhàngngoạ
i
cạnhtranh,nhằmbảovệthịtrờngnộiđịaEUvàđảmbảokhảnăng
cạnhtranhchomặthàngEUtrênthịtrờngnớcngoài.Cụthể,hiệnnayngânsáchEUdành
6khoảnđểcấpphátchopháttriểnkinhtế-xãhộ
i
củacộngđồng,trongđócó2khoản
dànhchopháttriểncôngnghiệpthôngquacácquĩ:Quĩpháttriểnxãhộivàquĩđoànkết.
QuỹpháttriểnxãhộibaogồmcáckhoảnđầutpháttriểnkhuvựcnôngnghiệptoànEU.
Qu
ĩ
đoànkếtnhằmtàitrợchonhữngnớcthànhviênEUcóGNP/ngờithấphơn90%mức
bìnhquântoànEU(HyLạp,AiLen,TâyBanNha,vàBồĐàoNha).Khoản“chínhsách
nộ
i
bộ”dùngcấpphátchocácbiệnphápnângcaokhảnăngcạnhtranhchosảnphẩmEU
trênthịtrờngquốctế,trongđódành50-70%chonghiêncứukhoahọc.
Ngày2-5-1998Hộingh
ị
cấpcaoEUhọptạiBrucxen(Bỉ)đãchínhthứcthông
quadanhsách11nớctrongsố15nớcthànhviênEUthamgiavàođồngtiềnchâuÂuđợt
đầutiên,đólàcácnớc:Đức,Pháp,Italia,Bỉ,TâyBanNha,HàLan,áo,PhầnLan,AiLen,
Luxembourg.BanớcAnh,ĐanMạch,ThụyĐ
i
ểnv
ì
lýdochínhtrịnộ

i
bộkhôngthamgia
đợtđầu.RiêngHyLạpkhôngđợcchấpnhậnvìchađápứngđợctiêuchuẩnquiđịnh.
SaukhiđồngEUROrađời,nósẽthúcđẩysựhoànthiệnthịtrờngnộibộthốngnhất,
thúcđẩysựpháttriểnkinhtếcủacácnớcEU,tạođ
i
ềukiệnchotổchứcnàypháttriểnvề
chất,tiếntớ
i
mộtchâuÂuthốngnhất.
Lợ
i
íchmàđồngtiềnchungcóthểmanglạicho11nớcthànhviênthamgialiên
minhtiềntệlàgiảmcáckhoảnchiphígiaodịchtiềntệ,loạibỏrủirongoạihố
i
(khoảng
0,33%GDP/năm,ớct
í
nhbằng30tỷUSD),tănghiệuquảthơngmạ
i
vàđầut,giảmsự
khácbiệtvềgiácảtrongkhối,tạođiềukiệnthuậnlợichohạchtoánkinhdoanhcủadoanh
nghiệp,chosự
l
ựachọngiácảtố
i
uchongờitiêudùng,tạorasựcạnhtranhb
ì
nhđẳng
giữacácnềnkinhtếtrongliênminh,vàđồngEUROsẽtrởthànhđồngtiềnquốctếmạnh

liên,sẽtrởthànhmộtđốitrọngtolớnđốivớiđồngUSDvàđồngYênNhật,gópphầntăng
cờngvaitròkinhtếcủacácnớcEUtrênthịtrờngtà
i
chính-tiềntệthếgiới.
Ngoà
i
rađồngtiềnchungEUROsẽthúcđẩycácnớcthànhviênthamgiaEMUphả
i
điềuch
ỉ
nhchínhsáchtà
i
khoáđểphùhợpvớ
i
chínhsáchtiềntệchung,đểđápứngcác
đò
i
hỏitrongmụctiêupháttriểnđặcthùcủamình.Việccácnớckhôngcòncơhộisửdụng
nhữngchínhsáchtiềntệriêngđểđố
i
phóvớ
i
nhữngvấnđềnhchukỳkinhdoanhvàcơ
cấukinhtế,điềuđóbuộctừngquốcgiathànhviêntrongliênminhphảicảicáchth
ị
trờng
laođộng,thịtrờngsảnphẩmthúcđẩyquátrìnhcảitiếnápdụngcôngnghệmới,cảicách
cơcấukinhtếđấtnớc,nhanhchóngtăngcờngsứcmạnhcạnhtranhtrongliênminh.
MặcdùđồngEUROđợcxâydựngchủyếuphụcvụliênkếtkinhtếchâuÂu,nhng
đồngEUROrađờisẽcónhiềutácđộngđố

i
vớinềnkinhtếthếgiới.Bởiv
ì
,khiđồng
EUROrađời,nósẽđánhdấumộtsựthốngnhấtchínhsáchtiềntệcủacácnớcEUvàsự
hộ
i
nhậptoàndiệnđểtrởthànhmộtth
ị
trờngduynhấtvềdịchvụtà
i
chính.Doquimô
thơngmạicủaEUtơngđố
il
ớnnênquátrìnhliênkếtkinhtếcủakhố
i
nàysẽcónhiềutác
độngđếncácnềnkinhtếkhác.Quátr
ì
nhliênkếtkinhtếcủaEUđãdiễnratừlâuvàđãtác
độngđếntơngđốihoànchỉnhởnhiềulĩnhvực(thơngmại,dichuyểnvốn,laođộng,qui
chế,luậtlệ)củanềnkinhtếthếgiới.
Mộttrongnhữngđặcđiểmquantrọngnhấtcủanềnkinhtếthếgiớihiệnnaylàquá
trìnhkhuvựchoáđangđợcđẩymạnhchatừngthấy.Trongđó,tiếntr
ì
nhthốngnhấttiềntệ
châuÂusẽđẩymạnhhơnquátr
ì
nhkhuvựchoátrongnềnkinhtếthếgiới.Việccácnớc
EUvàcácnớctrongHiệphộiMậudịchtựdochâuÂu(EFTA)kýkếtthànhlập“Không

giankinhtếchâuÂu(EEA)”sẽtạoramộtth
ị
trờngthốngnhấtgiữa15nớcEUvà4nớc
thànhviênkháccủachâuÂuvớikhônggiantrảidàitừBắccựcđếnĐịaTrungHải,từĐại
TâyDơngđếnTrungÂu.EEAlàliênminhkinhtếmở,chophépcácnớcchâuÂukhác
tiếptụcthamgia.Hiệnnaykhố
i
nàysẽgiữnguyênhiệulựccủa80%nhữngđ
i
ềuluậtđã
từngchiphốihoạtđộngcủaEUvàchophéptựdobuônbán,tựdodichuyểnquabiêngiới
củacácnớcthànhviêncácnguồnvốnhànghoá,d
ị
chvụvàsứclaođộng.Vớinguồnbổ
sungmớ
i
nàyEEAchiếmhơn40%thơngmạiquốctế-đâylàbớctiếnmớitrongviệc
thốngnhấtchâuÂu,làmộtnhântốgópphầnổnđịnhchâuÂu.Chắcchắntrênthịtrờngtà
i
chính-tiềntệquốctếsẽcósựthayđổingoạnmụctrong3cộttrụlàđồngUSD,EURO,và
Yên,địavịcủađồngEUROsẽdầnđợcnângcao,cónhiềuýkiếnchorằngnósẽcókhả
năngthaythếđồngUSDtrongcácchứcnănglàđơnvịt
í
nhtoán,tiềntệdựtrữvàcảchức
năngcanthiệpvàothịtrờngtàich
í
nh.Hiệnnayđãcómộtsốnớctỏýmuốnmộtphần
ngoạ
i
hốicủamìnhvàngoạ

i
tệdựtrữlàđồngEURO,đặcbiệttrongđócóTrungQuốc.Về
vaitrò
l
àđồngtiềnthanhtoánquốctế,hiệnnayđồngtiềncủacácnớcEUchiếm35%,
đồngUSDchiếm42%,đồngYênNhậtchiếm12%trongcácgiaod
ị
chngoạ
i
hối.
ĐâyquảlànhữngthànhtựuhếtsứctolớnvềkinhtếcủaliênminhChâuÂu,nhng
đểduytrìgiữvữngnhữngthắng
l
ợ
i
nàyEUphảivợtquađợcnhữngtrởngạichủquanvà
kháchquanđangtháchthức.Đólànhữngsựbấtđồngtrongkhố
i
khithamgiacáctổchức
khácnhliênminhtiềntệEMU,sựbấtđồngtronghiệpđịnhMaastricht,sựbấtđồnggiữa
cácquyếtđịnhcủacácthànhviênvớitổchứcEU,sựbấtđồnggiữanớcmớigianhậpEU
vớicácnớcthànhviêncũcủanó.Thêmvàođó,làngaybảnthâncácnớcEUcònnhiều
yếukémhơnkhisosánhvớiMỹhayNhậtBản,đặcbiệtlàcácchỉsốthấtnghiệp,lạmphát
haymứctăngtrởngGDP(xemh
ì
nh3và4minhhoạdớiđây).
H
H
H
Hì

ì
ì
ình
nh
nh
nh3:
3:
3:
3:T
T
T
Tỷ
ỷ
ỷ
ỷl
l
l
lệ
ệ
ệ
ệl
l
l
lạ
ạ
ạ
ạm
m
m
mph

ph
ph
phá
á
á
át
t
t
tc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
aEU,
EU,
EU,
EU,M
M
M
Mỹ
ỹ
ỹ
ỹv
v
v
và

à
à
àNh
Nh
Nh
Nhậ
ậ
ậ
ật
t
t
tB
B
B
Bả
ả
ả
ản
n
n
n
H
H
H
Hì
ì
ì
ình
nh
nh

nh4:
4:
4:
4:T
T
T
Tỷ
ỷ
ỷ
ỷl
l
l
lệ
ệ
ệ
ệth
th
th
thấ
ấ
ấ
ất
t
t
tnghi
nghi
nghi
nghiệ
ệ
ệ

ệp
p
p
pc
c
c
củ
ủ
ủ
ủa
a
a
aEU,
EU,
EU,
EU,M
M
M
Mỹ
ỹ
ỹ
ỹv
v
v
và
à
à
àNh
Nh
Nh

Nhậ
ậ
ậ
ật
t
t
tB
B
B
Bả
ả
ả
ản
n
n
n
Mặcdùcònnhiềuchỗbấtđồnggiữacácnớctrongkhối,nhngvớisựnỗlựccủaban
lãnhđạoEUvàsựhợptácchặtchẽcủacácquốcgiathànhviêntrongchínhsáchkinhtế-
tàichính,phânphối
l
ạ
i
vấnđềvốnđểgiúpđỡcácnớcchậmpháttriểntrongkhốiEU
khôngnhữngđãổnđịnhđợcnhiềuchỉtiêukinhtế-xãhộib
ì
nhquân,màcònđảmbảosự
pháttriểnổnđịnhcủatoàncộngđồng.NếugiờđâyEUkhắcphụcnhữngđiềubấtcậpnói
trên,thìcóthểEUtrởthànhtrungtâmkinhtếmạnhnhấtnhìthếgiới.
3.2.
3.2.

3.2.
3.2.Ti
Ti
Ti
Tiề
ề
ề
ềm
m
m
mn
n
n
nă
ă
ă
ăng
ng
ng
ngkhoa
khoa
khoa
khoah
h
h
họ
ọ
ọ
ọc
c

c
cv
v
v
và
à
à
àc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngngh
ngh
ngh
nghệ
ệ
ệ
ệ
3.2.1.
3.2.1.
3.2.1.
3.2.1.N
N
N
Nă

ă
ă
ăng
ng
ng
ngl
l
l
lự
ự
ự
ực
c
c
ckhoa
khoa
khoa
khoah
h
h
họ
ọ
ọ
ọc
c
c
cv
v
v
và

à
à
àc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngngh
ngh
ngh
nghệ
ệ
ệ
ệ
a.
a.
a.
a.Ngu
Ngu
Ngu
Nguồ
ồ
ồ
ồn
n
n

nt
t
t
tà
à
à
ài
i
i
ich
ch
ch
chí
í
í
ính
nh
nh
nh
Tổngchiphíchonghiêncứuvàpháttriển(R&D)chotoànthếgiớilêntớikhoảng
479tỷUSDtrongnăm1994.PhầnlớnR&DđợctiếnhànhtạiBắcMỹlà37,9%,TâyÂu
là28%cònNhậtBảnvàcácnớcNICschiếm18,6%.TrungQuốchiệnnaychiếmkhoảng
4,9%chiphítrênthếgiới,ẤnĐộvàcácnớcTrungÁ2,2%,cộngđồngcácquốcgiađộc
lập(CIS)khoảng2,5%vàMỹLatinh
l
à1,9%.
Bảng1:GERD,GDPvàtỷ
l
ệgiữaGERD/GDPcủaChâuÂu
(GERDvàGDPtheokhố

il
ợng(tỷUSD)vàtheotỷlệ%sovớ
i
thếgiới)
KhuvựcGERDGDP
Khốilợng
(tỷUSD)
%Khốilợng
(tỷUSD)
%
EU131,528,07.25822,2
TrungvàĐôngÂu4,40,95491,7
CIS11,82,51.1793,6
Nguồn:WorldscienceReport1998
Vềtỷlệgiữatổngchiph
í
quốcnộ
i
choR&D(GERD)vớiGDP,ởBắcMỹlà2,5%,
NhậtBảnvàNICslà2,3%
l
ànhữngnơicótỷlệcaonhất,tiếpđólàEUlà1,8%vàChâu
ĐạiDơnglà1,5%.CácnớcCIS,TrungvàĐôngÂugộp
l
ại
l
à1%,ẤnĐộvàcácnớc
TrungÁlà0,6%giữv
ị
trítrunggian,còntỷlệGERD/GDPthấpnhất

l
à0,2-0,3%.
b.
b.
b.
b.Nh
Nh
Nh
Nhâ
â
â
ân
n
n
nl
l
l
lự
ự
ự
ực
c
c
ckhoa
khoa
khoa
khoah
h
h
họ

ọ
ọ
ọc
c
c
cv
v
v
và
à
à
àc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngngh
ngh
ngh
nghệ
ệ
ệ
ệc
c
c
củ

ủ
ủ
ủa
a
a
aEU
EU
EU
EU
Ngờitacóthểđịnh
l
ợng“nhânlựckhoahọc-côngnghệ”hoặcbằngsốngờitrong
độtuổilaođộngđợcđàotạovềcáclĩnhvựckhoahọccôngnghệ(dùđợcđàotạochính
thứchaykhôngchínhthức)hoặcbằngsốngờ
i
thamgiavàomộtcôngviệcđòihỏ
i
phả
i
có
mộtbằngcấpnàođóvềkhoahọccôngnghệdùch
í
nhthứchaykhôngchínhthức.Định
ngh
ĩ
anàycủaUNESCOvàtừcuốncẩmnangCanberacủaTổchứcHợptácKinhtếvà
Pháttriển(OECD).
Địnhnghĩađầuthìrộngvàbaoquátmộtlợnglaođộng.Địnhnghĩasauhẹphơn
nhngnảysinhmộtvấnđềkhácliênquantớiquanniệmvềtínhtoán“thamgiaR&Dtơng
đơngvớitoànbộthờigian”.ĐịnhnghĩanàytrênthựctếhầunhchỉcócácnớcOECD

dùng.
3.2.2.
3.2.2.
3.2.2.
3.2.2.S
S
S
Sả
ả
ả
ản
n
n
nph
ph
ph
phẩ
ẩ
ẩ
ẩm
m
m
mv
v
v
và
à
à
àch
ch

ch
chỉ
ỉ
ỉ
ỉs
s
s
số
ố
ố
ốso
so
so
sos
s
s
sá
á
á
ánh
nh
nh
nhkhoa
khoa
khoa
khoah
h
h
họ
ọ

ọ
ọc
c
c
c-
-
-
-c
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngngh
ngh
ngh
nghệ
ệ
ệ
ệtrong
trong
trong
trongCh
Ch
Ch
Châ
â

â
âu
u
u
uÂ
Â
Â
Âu:
u:
u:
u:
a.
a.
a.
a.S
S
S
Sả
ả
ả
ản
n
n
nph
ph
ph
phẩ
ẩ
ẩ
ẩm

m
m
mkhoa
khoa
khoa
khoah
h
h
họ
ọ
ọ
ọc
c
c
cv
v
v
và
à
à
àc
c
c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngngh

ngh
ngh
nghệ
ệ
ệ
ệ
Hoạtđộngkhoahọcthôngthờngđợctínhbằngviệcxuấtbảncácấnphẩmkhoahọc,
nhsố
l
ợngbàibáođợcintrongcáctạpch
í
khoahọc.Ấnphẩmthựcsựlàmộtsảnphẩmcơ
bảncủacôngtrìnhkhoahọc,nhngkhôngchỉcóấnphẩmmàkhoahọccòntạoranhững
sảnphẩmkhácmangtínhgiáodụcbậcđạ
i
họchoặcgiáodụcvềmặtkỹthuật.Vìvậy,ch
ỉ
sốnàychỉđợcphảnánhđợcmộtmặtcủahoạtđộngnghiêncứukhoahọcmàthôi.
Bảng2:Sảnphẩmkhoahọctínhbằngấnphẩmtheolĩnhvựcchuyênngành
(Tỷlệ%sovớithếgiới)
KhuvựcSinh
họccơ
bản
Nghiê
ncứu
yhọc
Sinh
học
Hoá
học

Vật
lý
KH
trá
i
đấtvà
vũtrụ
HCN
vàkỹ
thuật
Tấtcả
các
lĩnh
vực
EU36,341,531,834,132,933,228,835,8
Trungvà1,40,81,64,43,21,72,32,0
Đông
Âu
CIS1,90,72,18,29,54,54,24,0
Nguồn:WorldsienceReport1998
Theonguồnsốliệutrênđây,từnăm1990trởlạ
i
đâyEUchiếm35,8%vàđangtăng
tới9%sovớinăm1990,trongkhicácvùngkhácthuộcChâuÂuđềugiảmnhCIShay
TrungvàĐôngÂu.ĐiểmmạnhcủaEUchínhlànghiêncứuvềyhọc,nhngthựcchấtlại
chủyếuvềkhoahọcvàcôngnghệ.
Bảng3:Sảnphẩmkhoahọctínhbằngấnphẩm
(Tỷlệ%sovớithếgiới)
Khuvực199
5(%)

1995(cơsở1990
=100)
EU35,
8
109
Trungvà
ĐôngÂu
2,083
CIS4,056
NguồnsốliệucủaSCIvàCompumath
b.
b.
b.
b.Ho
Ho
Ho
Hoạ
ạ
ạ
ạt
t
t
tđộ
độ
độ
động
ng
ng
ngc
c

c
cô
ô
ô
ông
ng
ng
ngngh
ngh
ngh
nghệ
ệ
ệ
ệv
v
v
và
à
à
àPat
Pat
Pat
Pată
ă
ă
ăng
ng
ng
ng
TheonguyêntắcPatăngđợccôngbố,hoạtđộngcôngnghệcóthểđợcbiểuthịbằng

số
l
ợngPatăngdocơquanđăngkýPatăngcôngbốra.Patăngởđâykhôngphảilàloại
dụngcụcôngnghiệpmà
l
àdấuhiệucủanănglựccôngnghệởranhgiớitr
í
thức.Trong
thựctế,PatăngliênquanđếncơquanđăngkývàdomộtcơquanPatăngquốcgiacôngbố.
Mộtphầncủacâutrảlời
l
àchọnhaihệthốngđăngkýPatăng
l
ớnvàmangtínhquốctế
nhất,đó
l
àMỹvàEU.
Bảng4:Sảnphẩmcôngnghệt
í
nhbằngPatăng,1990-1995
(Tỷlệ%sovớithếgiới)
Khuvực
PatăngchâuÂuPatăngMỹ
1995
(%)
1995(cơsở
1990=100)
1995
(%)
1995(cơsở

1990=100)
EU47,49119,978
TrungvàĐôngÂu0,41010,159
CIS0,41130,159
KếtquảphântíchchothấysựgiảmnhẹthịphầnthếgiớicủaEUtronghệthống
PatăngChâuÂu(-0,9%)trongvòng5nămvàtơngđố
i
rõởhệthốngPatăngMỹ(-22%).
CácnớcCIS,TrungvàĐôngÂuvẫnduytr
ì
đợctỷ
l
ệcũcủahọtronghệthốngChâuÂu,
nhng
l
ạ
i
giảmđángkểtronghệthốngcủaMỹ.