Cơ quan và các hệ cơ quan ppt

Cơ quan và các hệ
cơ quan


Các chức năng của cơ thể được thực hiện bởi các cơ quan. Mỗi cơ
quan là một cấu trúc mà ta có thể nhận diện được - chẳng hạn như
tim, phổi, gan, mắt, và dạ dày - chúng thực hiện những chức năng
chuyên biệt. Một cơ quan được tạo thành từ vài loại mô khác nhau
và do đó cũng có nghĩa là nó được hình thành từ vài loại tế bào khác
nhau. Chẳng hạn như tim có chứa mô cơ có chức năng co bóp để
bơm máu, mô xơ để tạo thành các van tim, và những tế bào đặc biệt
có chức năng duy trì tần số và nhịp đập của tim. Mắt có chứa các tế
bào cơ để mở và đóng con ngươi, các tế bào trong suốt để tạo thành
thủy tinh thể và giác mạc, các tế bào sản xuất ra dịch bên trong mắt,
các tế bào cảm nhận ánh sáng, và các tế bào thần kinh dẫn truyền
xung tín hiệu đến não. Ngay cả một cơ quan có vẻ ngoài đơn giản
như túi mật cũng có chứa nhiều loại tế bào khác nhau, chẳng hạn
như những tế bào lát mặt trong lòng túi mật để chống lại tác dụng
kích thích của mật, các tế bào cơ để co bóp tống mật ra ngoài, và
những tế bào tạo ra lớp thành xơ bên ngoài bao túi mật.
Một vài ví dụ về cơ quan bao gồm: da, cơ, xương, hạch bạch huyết,
mạch máu, dây thần kinh, những cơ quan cảm giác, v.v Có trên
700 cơ trong cơ thể và có trung bình 206 xương, do đó có khoảng
trên 1000 cơ quan trong cơ thể nếu tính luôn tất cả các cơ quan nội
tạng.
Hệ cơ quan
Mặc dù mỗi cơ quan có một chức năng chuyên biệt khác nhau,
nhưng các cơ quan hoạt động theo từng nhóm, được gọi là hệ cơ
quan. Hệ cơ quan là đơn vị tổ chức thuộc đối tượng nghiên cứu của
y học, phân loại bệnh tật và lên kế hoạch điều trị.
Một ví dụ về hệ cơ quan là hệ tim mạch, bao gồm tim và các mạch

máu. Hệ tim mạch chịu trách nhiêm bơm máu và đưa máu đi khắp cơ
thể theo vòng tuần hoàn. Hệ tiêu hóa đi từ miệng cho đến hậu môn
chịu trách nhiệm nhận và tiêu hóa thức ăn rồi sau đó là bài tiết chất
thải. Hệ tiêu hóa không chỉ bao gồm dạ dày, ruột non, ruột già, là nơi
di chuyển và hấp thu thức ăn, mà còn bao gồm những cơ quan phụ
trợ chẳng hạn như tụy, gan, và túi mật có chức năng sản xuất ra các
enzyme tiêu hóa, loại bỏ chất độc và dự trữ những chất cần thiết cho
sự tiêu hóa. Hệ cơ xương bao gồm xương, cơ, dây chằng, gân, và
khớp có chức năng nâng đỡ cơ thể và vận động.
Đương nhiên các hệ cơ quan không hoạt động một mình. Chẳng hạn
như sau khi ăn một lượng lớn thức ăn, hệ tiêu hóa cần phải có nhiều
máu hơn để hoạt động. Do đó nó cần phải có sự hỗ trợ của hệ tim
mạch và hệ thần kinh. Các mạch máu của hệ tiêu hóa sẽ dãn ra để
vận chuyển được nhiều máu hơn. Các xung thần kinh sẽ được gửi
đến não để báo cho nó biết cần phải gia tăng hoạt động. Hệ tiêu hóa
thậm chí còn có thể kích thích trực tiếp tim thông qua các xung thần
kinh và những chất hóa học được phóng thích vào máu. Tim đáp ứng
lại bằng cách bơm nhiều máu hơn. Não đáp ứng lại bằng cách làm
cho bớt cảm giác đói đi, cho cảm giác đầy bụng và cho cảm giác ít
hứng thú với những hoạt động mạnh mẽ.
Sự giao tiếp giữa các cơ quan và giữa các hệ cơ quan với nhau
mang tính chất sống còn. Sự giao tiếp cho phép cơ thể điều chỉnh
hoạt động của từng cơ quan dựa vào nhu cầu của toàn cơ thể. Tim
cần phải biết khi nào cơ thể đang nghỉ ngơi để đập chậm lại và khi
nào các cơ quan khác cần nhiều máu hơn để đập nhanh lên. Thận
phải biết khi nào cơ thể đã có quá nhiều dịch để sản xuất ra nhiều
nước tiểu hơn và khi nào cơ thể thiếu nước để giữ nước lại bên
trong cơ thể.
Qua sự giao tiếp, cơ thể giữ được cân bằng - được gọi là sự cân
bằng nội môi (homeostasis). Nhờ cân bằng nội môi, các cơ quan

trong cơ thể không hoạt động quá mức mà cũng không lười biếng
quá mức, và mỗi cơ quan hỗ trợ cho chức năng của mọi cơ quan còn
lại.
Sự giao tiếp để giữ cân bằng nội môi có thể xảy ra qua hệ thần kinh
hoặc qua những chất kích thích hóa học. Một phần của hệ thần kinh,
hệ thần kinh tự động, kiểm soát một mạng lưới giao tiếp phức tạp
điều hòa các chức năng của cơ thể. Phần hệ thần kinh này hoạt
động mà không cần con người suy nghĩ đến chúng và cũng không
cần có sự chú ý quá nhiều đến chúng khi đang làm việc. Những chất
hóa học được dùng để giao tiếp được gọi là các transmitter (chất
truyền tin, truyền tín hiệu). Các transmitter được một cơ quan sản
xuất và đi đến những cơ quan khác qua dòng máu có tên là các
hormon. Các transmitter dẫn truyền thông tin giữa những phần khác
nhau của hệ thần kinh được gọi là các chất dẫn truyền thần kinh
(neurotransmitter).
Một trong những chất dẫn truyền được biết đến nhiều nhất là hormon
epinephrine (adrenaline). Khi một người đột ngột bị stress hoặc sợ
hãi, não sẽ lập tức gửi một thông điệp đến tuyến thượng thận, tuyến
này sẽ nhanh chóng tiết ra epinephrine. Trong giây lát, chất hóa học
này sẽ đưa toàn bộ cơ thể vào trạng thái báo động, đáp ứng này đôi
khi còn được gọi là đáp ứng chiến đấu. Tim sẽ đập nhanh hơn và
mạnh hơn, mắt sẽ dãn ra to hơn để cho nhiều ánh sáng đi vào, thở
nhanh hơn, và hoạt động của hệ tiêu hóa sẽ giảm đi để cho máu đến
cơ nhiều hơn. Tác động này xảy ra nhanh và mãnh liệt.
Những chất truyền tin hóa học khác ít dữ dột hơn nhưng cũng có tác
động tương đương. Chẳng hạn như khi cơ thể trở nên thiếu nước và
cần nhiều nước hơn, thể tích máu di chuyển bên trong hệ tuần hoàn
giảm xuất. Sự giảm thể tích máu này tác động đến những receptor
bên trong các động mạch ở cổ. Chúng sẽ đáp ứng lại bằng cách gửi
những tín hiệu qua các dây thần kinh đến tuyến yên nằm ở đáy não,

tuyến yên sẽ sản xuất ra hormon chống bài niệu. Hormon này sẽ ra
hiệu cho hai thận cô đặc nước tiểu lại và giữ nước lại bên trong cơ
thể nhiều hơn. Kế tiếp, não sẽ tạo ra cảm giác khác, khiến cho chủ
nhân của nó phải đi uống nước.
Cơ thể còn có một nhóm các cơ quan được gọi là hệ nội tiết có chức
năng chính là sản xuất ra các hormon để điều hòa hoạt động của
những cơ quan khác. Chẳng hạn như tuyến giáp sản xuất ra các
hormon giáp kiểm soát tốc độ chuyển hóa (tốc độ hoạt động của các
hóa chất trong cơ thể); tụy sản xuất ra insulin kiểm soát sự sử dụng
đường; và tuyến thượng thận sản xuất ra epinephrine kích thích
nhiều cơ quan khác dể chuẩn bị cho cơ thể đối đầu với stress.
Danh sách các hệ cơ quan trong cơ thể
 Hệ tim mạch: tim, các mạch máu (động mạch, mao mạch,
tĩnh mạch)
 Hệ hô hấp: mũi, miệng, hầu, thanh quản, khí quản, phế
quản, phổi
 Hệ thần kinh: não, tủy sống, các dây thần kinh (những dây
mang xung thần kinh đến não và những dây mang xung thần kinh
từ não đến cơ và các cơ quan khác).
 Da: da (bao gồm bề mặt da thường được nghĩ là da và
những cấu trúc mô liên kết nằm bên dưới bao gồm mỡ, các
tuyến và các mạch máu).
 Cơ xương: Cơ, dây chằng và gân, xương, khớp
 Máu: các tế bào máu và tiểu cầu, huyết tương (thành phần
lỏng của máu), tủy xương (nơi sản sinh ra các tế bào máu), lách,
và tuyến ức.
 Hệ tiêu hóa: miệng, thực uqanr, dạ dày, ruột non, ruột già,
trực tràng, hậu môn, gan, túi mật, tụy (phần sản xuất enzyme), và
ruột thừa.
 Hệ nội tiết: tuyến giáp, tuyến cận giáp, tuyến thượng thận,

tuyến yên, tụy (phần sản xuất insulin), dạ dày (những tế bào sản
xuất gastrin), tuyến tùng, buồng trứng, tinh hoàn.
 Hệ tiết niệu: thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo.
 Hệ sinh dục nam: dương vật, tiền liệt tuyến, túi tinh, ống
dẫn tinh, tinh hoàn.
 Hệ sinh dục nữ: âm đạo, cổ tử cung, tử cung, vòi trứng,
buồng trứng.