Hệ thống hóa về tính quy luật của hiện tượng di truyền pot

Hệ thống hóa kiến thức chương II
Tính quy luật của hiện tượng di truyền
(Sinh học 12 nâng cao)
GV: Trần Đại Nghĩa
Trong chương trình sinh học 12 nâng cao, “tính quy luật của hiện tượng di
truyền” được xem là một trong những phần học khó. Khi học phần này, học sinh thường
hay lẫn lộn giữa các quy luật với nhau. Đặc biệt, với một bài toán mở thì ở một tỷ lệ giản
đơn, ngay cả những học sinh khá việc hoàn tất cũng gặp rất nhiều trở ngại. Dưới đây là
bảng hệ thống hóa kiến thức phần học được trình bày theo lối so sánh đối chiếu tương đối
rõ ràng và cụ thể, hy vọng sẽ giúp được các em phần nào trong quá trình học tập bộ môn.
Tên quy
luật
Nội dung Cơ sở tế bào Điều kiện
nghiệm đúng
Ý nghĩa
Phân ly Do sự phân ly đồng
đều của cặp nhân tố
di truyền nên mỗi
giao tử chỉ chứa
một nhân tố của cặp
Phân ly tổ hợp của cặp
nhiễm sắc thể tương
đồng
Mỗi nhiễm sắc
thể chỉ chứa
một gen quy
định một tính
trạng. Gen trội
át hoàn toàn
gen lặn
Xác định

tính trội
Trội
không
hoàn
toàn
F
2
có
1 trội: 2 trung gian :
1 lặn
Như trên Gen trội không
át hoàn toàn
gen lặn
Tạo kiểu
hình mới
(Trung
gian)
Di
truyền
độc lập
Các cặp nhân tố di
truyền (cặp alen)
phân ly độc lập với
nhau trong phát sinh
giao tử và tổ hợ
ngẫu nhiên trong
thụ tinh
Các cặp nhiễm sắc thể
tương đồng phân ly
độc lập

Mỗi gen trên
một nhiễm sắc
thể
Tạo biến
dị tổ hợp
Tương
tác gen
không
alen
Hai hay nhiều gen
không alen cùng tác
động lên sự biểu
hiện của một tính
trạng
Các cặp nhiễm sắc thể
tương đồng phân ly
độc lập
Các gen không
tác động riêng
rẽ
Tạo biến
dị tổ hợp
Tác
động
cộng
gộp
Các gen cùng có vai
trì như nhau
Các cặp nhiễm sắc thể
tương đồng phân ly

độc lập
Các gen không
tác động riêng
rẽ
Tính trạng
số lượng
trong sản
xuất
Tác
động đa
hiệu
Một gen chi phối
nhiều tính trạng
Phân ly, tổ hợp của cặp
nhiễm sắc thể tương
đồng
Biến dị
tương
quan
Liên kết
hoàn
toàn
Các gen trên nhiễm
sắc thể cùng phân ly
và tổ hợp trong phát
sinh giao tử và thụ
tinh
Phân ly, tổ hợp của cặp
nhiễm sắc thể tương
đồng

Các gen liên
kết hoàn toàn
Chọn lọc
được các
nhóm gen
quý
Hoán vị
gen
Hoán vị các gen
alen, tạo sự tái tổ
hợp các gen không
alen
Trao đổi những đoạn
tương ứng của cặp
Nhiễm sắc thể tương
đồng
Các gen liên
kết không hoàn
toàn
Tăng
nguồn
biến dị tổ
hợp
Di
truyền
giới tính
ở các loài giao phối,
tỷ lệ đực:cái xấp xĩ
1:1
Nhân đôi, phân ly, tổ

hợp của cặp nhiễm sắc
thể tương đồng
Tỷ lệ 1:1
nghiệm đúng
trên số lượng
lớn cá thể
Di
truyền
liên kết
với giới
tính
Tính trạng do gen
trên X quy định di
truyền chéo, còn do
gen trên Y quy định
di truyền trực tiếp
Nhân đôi, phân ly, tổ
hợp của cặp nhiễm sắc
thể tương đồng
Gen nằm trên
đoạn không
tương đồng
Điều
khiển tỷ lệ
đựccái
Chúc các em học tốt!
Tài liệu tham khảo:
1. Vũ Văn Vụ (tổng chủ biên), Nguyễn Như Hiền, Vũ Đức Lưu, Trịnh Đình Đạt,
Chu Văn Mẫn, Vũ Trung Tạng, Sinh học 12 nâng cao, NXB GD 2008
2. Ngô Văn Hưng (Chủ biên), Dương Thị Thanh, Nguyễn Tất Thắng, Chuẩn bị

kiến thức ôn thi tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh đại học, cao đẳng
môn sinh học, NXB GD 2008
3. PGS.TS. Lê Đình Trung, TS. Trịnh Nguyên Giao, ThS. Trần Văn Kiên, Sinh
Học - Chuyên đề luyện thi đại học sinh thái và di truyền, NXB GD 2003