Triết Học: Quan điểm của triết học Mác – Lênin về lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất pdf

Quan điểm của triết học Mác – Lênin về lực lượng sản xuất và quan hệ sản
xuất. Vai trò quyết định của lực lượng sản xuất đối với quan hệ sản xuất? Luận
chứng cho thấy, ngày nay khoa học đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp?
1. Quan điểm của triết học Mác – Lênin về lực lượng sản xuất và quan hệ
sản xuất
Khái niệm
- Lực lượng sản xuất: là toàn bộ các lực lượng được con người sử dụng trong
quá trình sản xuất ra của cải vật chất. Nó bao gồm người lao động với một thể lực,
tri thức, kỹ năng lao động nhất định và tư liệu sản xuất, trước hết là công cụ lao
động nhất định và tư liệu sản xuất, trước hết là công cụ lao động. Trong quá trình
sản xuất, sức lao động của con người kết hợp với tư liệu sản xuất, trước hết là công
cụ lao động, tạo thành lực lượng sản xuất.
- Quan hệ sản xuất: là mối quan hệ giữa người với người trong quá trình sản
xuất vật chất (sản xuất và tái sản xuất xã hội). Quan hệ sản xuất gồm ba mặt: quan
hệ sở hữu về tư liệu sản xuất, quan hệ trong tổ chức và quản lý sản xuất, quan hệ
trong phân phối sản phẩm sản xuất ra.
- Mối quan hệ biện chứng giữa LLSX và QHSX:
+ Vai trò quyết định của LLSX đối với QHSX: Trong quá trình hoạt động
sản xuất, LLSX không ngừng được hoàn thiện và phát triển mà trước hết là phát
triển công cụ sản xuất. Đến một trình độ nhất định, tính chất của LLSX thay đổi về
cơ bản khi đó QHSX cũ lỗi thời trở thành vật cản đối với sự phát triển của LLSX.
Đến một mức độ nhất định QHSX ấy bị phá vỡ để xác lập một kiểu QHSX mới cao
hơn từ đó một phương thức sản xuất mới ra đời, một hình thái kinh tế xã hội mới
xuất hiện.
+ Sự tác động trở lại của QHSX đối với LLSX:
> Khi QHSX phù hợp với tính chất và trình độ của LLSX thì nó góp phần
thúc đẩy LLSX phát triển.
> Khi không phù hợp nó sẽ kìm hãm LLSX: QHSX đã lỗi thời trước trình độ
phát triển của LLSX, QHSX xác lập một cách duy ý chí đi quá xa so với LLSX.
2. Vai trò quyết định của lực lượng sản xuất đối với quan hệ sản xuất?
- Khi một phương thức sản xuất mới ra đời, khi đó quan hệ sản xuất phù hợp

với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Sự phù hợp của quan hệ sản xuất với
trình độ phát triển của lực lượng sản xuất là trạng thái mà trong đó, quan hệ sản
xuất là “hình thức phát triển” của lực lượng sản xuất.
- Song, sự phát triển của lực lượng sản xuất đến một trình độ nhất định lại
làm cho quan hệ từ chỗ phù hợp trở thành không phù hợp với sự phát triển của lực
lượng sản xuất. Khi đó quan hệ sản xuất trở thành trở thành “xiềng xích” của lực
lượng sản xuất, kìm hãm lực lượng sản xuất phát triển. Yêu cầu khách quan của sự
phát triển của lực lượng sản xuất tất yếu sẽ dẫn đến thay thế quan hệ sản xuất, thúc
đẩy lực lượng sản xuất tiếp tục phát triển. Thay thế quan hệ sản xuất cũ bằng quan
hệ sản xuất mới cũng có nghĩa là phương thức sản xuất cũ mất đi, phương thức sản
xuất mới ra đời thay thế.
+ LLSX quyết định QHSX, vì:
- LLSX là yếu tố hoạt động nhất, cách mạng nhất, là nội dung của quá trình
sản xuất, còn QHSX là yếu tố phụ thuộc vào LLSX, nó là hình thức xã hội của sản
xuất nên có tính chất tương đối ổn định, có xu hướng lạc hậu hơn so với sự phát
triển của LLSX.
- LLSX phát triển làm cho QHSX hình thành, biến đổi, phát triển cho phù
hợp với nó. Sự phù hợp của LLSX với QHSX là động lực làm cho LLSX phát
triển.
- Mâu thuẫn giữa LLSX mới với QHSX cũ được giải quyết bằng cách thay
thế QHSX cũ bằng QHSX mới phù hợp với LLSX. Trong xã hội có đối kháng giai
cấp, mâu thuẫn này được giải quyết thông qua đấu tranh giai cấp, mà đỉnh cao là
cách mạng xã hội.
3. Luận chứng cho thấy, ngày nay khoa học đã trở thành lực lượng sản xuất
trực tiếp?
- Theo quy luật thì quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ phát triển cửa
lực lượng sản xuất. Trong lịch sử, sự phát triển của lực lượng sản xuất là quá trình
không ngừng đổi mới và hoàn thiện công cụ lao động, đổi mới công nghệ, nâng
cao trình độ người lao động, là quá trình hình thành, phát triển phân công lao động
xã hội, chuyển từ lực lượng sản xuất có tính chất cá nhân lên lực lượng sản xuất có

tính chất xã hội. Đặc biệt, trong thời đại ngày nay, khi khoa học đang trở thành lực
lượng sản xuất trực tiếp, lao động trí tuệ ngày càng đóng vai trò to lớn, lực lượng
sản xuất đã mang tính quốc tế, quá trình chuyển biến đó ngày một rõ ràng hơn.