Trà dược – Dùng đúng cách mới hiệu quả docx

Trà dược – Dùng đúng cách mới hiệu quả
Trà dược có nhiều công dụng tốt cho sức khoẻ. Tuy nhiên, đây
là một dạng thuốc đông y nên sử dụng cần tuân thủ một số
nguyên tắc để đạt hiệu quả cao.
Chưa bao giờ trên thị trường dược phẩm cổ truyền ở ta, các loại trà
dược lại phong phú như bây giờ. Ngoài các loại có thâm niên khá
lâu như trà nhân trần, trà atiso, trà khổ qua… hiện đã xuất hiện
thêm nhiều sản phẩm mới như trà nhân sâm tam thất, trà dưỡng
lão, trà linh chi, trà trinh nữ hoàng cung, trà kỷ tử, trà tam diệp…
Nhiều loại còn được người bán quảng cáo là chữa lành đủ thứ bệnh
từ viêm gan, huyết áp, tim mạch, béo phì… cho đến cả ung thư!
Đáng nói hơn, một số loại trà không ghi rõ nguồn gốc, chỉ định,
cách dùng nên đã có nhiều người dùng sai.

Một dạng thuốc thang đặc biệt
Trà dược, hiểu theo nghĩa hẹp, là chỉ một loại chế phẩm dùng trà
hoặc lấy trà làm chủ phối hợp với các vị thuốc khác. Còn hiểu theo
nghĩa rộng, là chỉ một dạng thực – dược phẩm gồm một hay nhiều
loại dược liệu hoặc thực phẩm được chế biến và sử dụng như trà
uống hàng ngày trong dân gian nhưng kỳ thực không có chút lá trà
nào trong thành phần, người ta gọi là “dĩ dược đại trà” (lấy thuốc
thay trà).

Như vậy, trà dược là một dạng thuốc thang đặc biệt sử dụng dưới
dạng nước hãm (xung tễ) hoặc nước ngâm (bào tễ). Hiện nay, nhờ
công nghệ phát triển người ta còn bào chế trà dược hoà tan bằng
cách đưa dung dịch trà thuốc đã xử lý theo quy trình pha chế thích
hợp vào máy sấy phun sương làm khô thành dạng bột để dễ sử
dụng và bảo quản.
Trà dược có nhiều loại khác nhau. Căn cứ thành phần có thể chia
ra ba loại: trà dược đơn hành (chỉ dùng duy nhất trà), trà dược

tương phối (dùng lá trà phối hợp các vị thuốc) và dĩ dược đại trà
(dùng thuốc thay trà).
Tuỳ vào cách chế có thể chia thành hai loại: trà hỗn hợp (đem các
vị thuốc có trong thành phần tán thành bột khô rồi trộn đều) và trà
đóng bánh (tán dược liệu thành bột thô, trộn với hồ hoặc một vị
thuốc có chất dính để đóng thành bánh).
Tuỳ theo dạng sử dụng, có thể chia thành: trà hãm, trà ngâm, trà
hầm, trà sắc, trà hoà tan… Tùy công dụng có thể chia thành trà
dưỡng sinh ích thọ, trà giải cảm, trà thanh nhiệt lợi niệu, trà sinh
tân chỉ khát, trà trừ đàm giảm béo…

Tác dụng của trà dược
Tác dụng của trà dược gồm hai phương diện: công dụng lá trà và
công dụng các dược liệu khác. Cho đến nay, người ta thống nhất
nhận thấy trà có một số tác dụng như giải nhiệt chống khát, lợi
niệu giải độc, kích thích tiêu hoá, giảm mỡ máu, chống béo phì, cải
thiện trí nhớ, chống viêm loét tiêu hoá, kháng khuẩn tiêu viêm,
chống oxy hoá, làm chậm quá trình lão hoá, giảm đường máu, dự
phòng các bệnh lý mạch máu não, dự phòng hình thành sỏi tiết
niệu, sỏi đường mật…
Về công dụng của các dược liệu khác, tuỳ lựa chọn, bào chế, liều
dùng, cách dùng các vị thuốc mà tạo nên các tác dụng riêng biệt và
nét đặc trưng của từng loại trà dược.
Tựu chung, theo quan niệm y học cổ truyền, cũng không ngoài hai
phương diện chính là “bổ” và “tả”, hay gọi tắt là “trà bổ” (có công
năng bồi bổ chính khí, nâng cao sức đề kháng…) và “trà bệnh” (có
công năng loại bỏ các nguyên nhân gây bệnh, điều hoà chức năng
các tạng phủ…)
Dùng đúng cách mới hiệu quả
Có những loại trà dược có thể phù hợp với người này nhưng lại

không phù hợp với người kia. Vì vậy để trà dược phát huy hiệu quả
cao nhất, khi sử dụng cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản:
Điều độ: không thái quá hay lạm dụng. Tránh uống thường xuyên
một loại trà đặc có thể ảnh hưởng xấu tới tiêu hoá, giảm khả năng
hấp thụ sắt và vitamin B1.

Biện chứng thi trị: tuỳ thể chất, tuổi tác, bệnh trạng mà phân biệt
âm dương, biểu lý, hàn nhiệt, hư thực. Trên cơ sở đó mới chỉ định
lựa chọn, bào chế và sử dụng trà dược phù hợp. Tốt nhất nên đi
khám bệnh trước, trong và sau khi uống trà dược. Không nên chỉ
đọc cách dùng sản phẩm mà không có chỉ định của thầy thuốc.
Dược thiện kết hợp: trà dược vừa là đồ uống (thực phẩm) nhưng lại
vừa là thuốc (dược phẩm), cho nên khi dùng phải chú ý kết hợp
hợp lý, tuỳ tính chất và giai đoạn bệnh tật. Không nên uống trà
dược ngay sau bữa ăn vì khi đến dạ dày, chất tanin trong trà sẽ làm
protein trong thức ăn trở nên cứng. Tốt nhất hãy đợi nửa giờ sau
ăn.

Tam nhân chế nghi: tức phải tuỳ người (nhân nhân), tuỳ điều kiện
địa lý, môi trường sống (nhân địa) và tuỳ mùa, thời gian (nhân
thời) mà lựa chọn và sử dụng trà dược hợp lý.
Ngay cả những người có bệnh khi dùng trà dược cũng phải thật cẩn
thận, dùng sai có thể bệnh nặng hơn. Với người không có bệnh, tuỳ
tiện uống nhiều trà dược có thể sẽ bị ngộ độc dược chất