§ 4 PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI pot

§ 4 PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI ION TRONG DUNG
DỊCH CÁC CHẤT ĐIỆN LI

I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Biết điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi giữa các chất điện li trong
dung dịch.
- Hiểu rõ bản chất của phản ứng trao đổi xảy ra trong dung dịch của
các chất điện li.
2. Kỹ năng
- Rèn luyện kỹ năng viết phương trình phản ứng trao đổi giữa các chất
điện li.
- Kỹ năng viết phương trình ion rút gọn.
- Vận dụng kiến thức để dự đoán chiều hướng của phản ứng trao đổi
giữa các chất điện li và làm một số dạng bài tập cơ bản.
II. Phương pháp giảng dạy
- Sử dụng phương pháp đàm thoại nêu vấn đề kết hợp với phương tiện
trực quan.
III. Chuẩn bị
1. Giáo viên
- Chuẩn bị nội dung kiến thức.
- Hoá chất và dụng cụ làm thí nghiệm biểu diễn.
2. Học sinh
- Cần chuẩn bị trước nội dung bài học ở nhà.
IV. Tiến trình lên lớp
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
- Tính pH của dung dịch KOH 0,001M và pH của dung dịch HNO
3

0,1M.

3. Bài mới
Hoạt động của GV & HS Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1 Phản ứng tạo thành
chất kết tủa
GV làm thí nghiệm biểu diễn phản
ứng giữa dung dịch Na
2
SO
4
và
dung dịch BaCl
2
.
Giải thích ?
GV hướng dẫn cho học sinh các
bước viết một phương trình in rút
gọn.
I. Điều kiện xảy ra phản ứng trao
đổi ion trong dung dịch các chất
điện li
1. Phản ứng tạo thành chất kết tủa
Thí nghiệm : trộn 2 dung dịch
Na
2
SO
4
và BaCl
2
.
Phản ứng

Na
2
SO
4
+ BaCl
2
→ BaSO
4
 + 2NaCl

Phương trình ion rút gọn
Từ phương trình ion rút gọn yêu
cầu học sinh cho một thí dụ phản
ứng trao đổi của một cặp chất khác
cũng cho sản phẩm là BaSO
4
. Rút
ra bản chất của phản ứng trong
trường hợp này.
Hoạt động 2 Phản ứng tạo thành
chất điện li yếu.
*. Phản ứng tạo thành nước.
GV làm thí nghiệm biểu diễn: cho
từ từ dung dịch HCl vào dung dịch
NaOH (có chứa phenolphtalein)
cùng nồng độ.
Yêu cầu HS quan sát và viết phản
ứng. Giải thích.
Yêu cầu học sinh viết phản ứng
giữa Mg(OH)

2
với dung dịch HCl.
Rút ra bản chất phản ứng.
*. Phản ứng tạo thành axit yếu.
GV làm thí nghiệm biểu diễn cho
Ba
2+
+ SO
4
2-
→ BaSO
4

Phản ứng có sự kết hợp giữa các ion
tạo thành một sản phẩm kết tủa.


2. Phản ứng tạo thành chất điện li yếu
a. Phản ứng tạo thành nước
Thí nghiệm
HCl + NaOH → NaCl + H
2
O
Phương trình ion rút gọn
H
+
+ OH
-
→ H
2

O
Phản ứng xảy ra do có sự kết hợp của
2 ion H
+
và OH
-
tạo thành chất điện li
yếu.



b. Phản ứng tạo thành axit yếu
Thí nghiệm
HCl + CH
3
COONa → NaCl +
từ từ dung dịch HCl vào dung dịch
CH
3
COONa.
GV hướng dẫn HS ngửi mùi sản
phẩm.




Hoạt động 3 Phản ứng tạo thành
chất khí
GV làm thí nghiệm biểu diễn rót
dung dịch HCl vào dung dịch

Na
2
CO
3
.
HS quan sát viết phản ứng xảy ra.
Bản chất của phản ứng



Hoạt động 4 Kết luận
Bản chất của phản ứng xảy ra giữa
CH
3
COOH
Phương trình ion rút gọn
H
+
+ CH
3
COO
-
→ CH
3
COOH
Phản ứng có sự kết hợp của 2 ion H
+

và CH
3

COO
-
tạo thành CH
3
COOH là
chất điện li yếu
3. Phản ứng tạo thành chất khí
Thí nghiệm:
2HCl + Na
2
CO
3
→ 2NaCl + H
2
O +
CO
2

Phương trình ion rút gọn
2H
+
+ CO
3
2-
→ H
2
O + CO
2

Phản ứng có sự kết hợp của 2 ion H

+

và ion CO
3
2-

tạo thành sản phẩm khí là CO
2

IV. Kết luận
1. Phản ứng xảy ra trong dung dịch
các chất điện li là phản ứng giữa các
ion.
2. Phản ứng tao đổi trong dung dịch
các chất điện li trong dung dịch là
gì ?
Khi nào thì phản ứng tảo đổi ion
giữa các chất điện li trong dung
dịch xảy ra ?
Phản ứng trao đổi xảy ra khi một số
ion trong dung dịch kết hợp được
với nhau làm giảm nồng độ ion của
chúng.
các chất điện li chỉ xảy ra khi các ion
kết hợp được với nhau tạo thành một
trong các chất sau :
- chất kết tủa.
- chất điện li yếu.
- chất khí.
4. Củng cố: Làm bài tập 4 và 5 trang 20 SGK.

5. Dặn dò
- Làm bài tập SGK và bài tập 1.24 đến 1.36 SBT.
- Chuẩn bị bài tập tiết sau luyện tập chương.