Các dạng bài tập có liên quan đến biểu thức hữu tỉ, căn bậc hai, căn bậc
ba.
1. Dạng 1 : Rút gọn và tính giá trị các biểu thức hữu tỉ
- Khi thực hiện rút gọn một biểu thức hữu tỉ ta phải tuân theo thứ tự
thực hiện các phép toán : Nhân chia trớc, cộng trừ sau. Còn nếu biểu thức
có các dấu ngoặc thì thực hiện theo thứ tự ngoặc tròn, ngoặc vuông, ngoặc
nhọn.
- Với những bài toán tìm giá trị của phân thức thì phải tìm điều kiện
của biến để phân thức đợc xác định (mẫu thức phải khác 0)
2. Dạng 2 : Tìm điều kiện để biểu thức có nghĩa
- Biểu thức có dạng
A
B
xác định (có nghĩa) khi B
0
- Biểu thức có dạng
A
xác định (có nghĩa) khi A
0
- Biểu thức có dạng
A
B
xác định (có nghĩa) khi B > 0
- Biểu thức có dạng
B
A
C
xác định (có nghĩa) khi
A 0
C 0
- Biểu thức có dạng
B
A
C
xác định (có nghĩa) khi
A 0
C 0
3. Dạng 3 : Rút gọn các biểu thức chứa căn bậc hai, căn bậc ba
Lí thuyết chung:
a) Các công thức biến đổi căn thức
1)
2
A A
2)
AB A B ( víi A 0 vµ B 0)
3)
A
A
(víi A 0 vµ B > 0)
B
B
4)
2
A B A B (víi B 0)
5)
2
A B A B (víi A 0 vµ B 0)
2
A B A B (víi A < 0 vµ B 0)
6)
A 1
AB (víi AB 0 vµ B 0)
B
B
7)
A B
A
(víi B > 0)
B
B
8)
2
2
C A B
C
(víi A 0 vµ A B )
A B A B
9)
C A B
C
(víi A 0 , B 0 vµ A B)
A B
A B
*) Lu ý:
Để rút gọn biểu thức chứa căn thức bậc hai ta làm nh sau :
- Quy đồng mẫu số chung (nếu có)
- Đa bớt thừa số ra ngoài dấu căn (nếu có)
- Trục căn thức ở mẫu (nếu có)
- Thực hiện các phép tính lũy thừa, khai căn, nhân, chia , …
theo thứ tự đã biết để làm xuất hiện các căn thức đồng dạng
- Cộng, trừ các biểu thức đồng dạng (các căn thức đồng dạng)
b) Các hằng đẳng thức quan trọng, đáng nhớ:
1) (a + b)
2
= a
2
+ 2ab + b
2
2
( a b) a 2 a.b b (a,b 0)
2) (a - b)
2
= a
2
- 2ab + b
2
2
( a b) a 2 a.b b (a,b 0)
3) a
2
- b
2
= (a + b).(a - b)
a b ( a b).( a b) (a,b 0)
4) (a + b)
3
= a
3
+ 3a
2
b + 3ab
2
+ b
3
5) (a - b)
3
= a
3
- 3a
2
b + 3ab
2
- b
3
6)
3 3 2 2
a b (a b)(a ab b )
3 3
3 3
a a b b a b a b ( a b)(a ab b) (a,b 0)
7)
3 3 2 2
a b (a b)(a ab b )
3 3
3 3
a a b b a b a b ( a b)(a ab b) (a,b 0)
8) (a + b + c)
2
= a
2
+ b
2
+ c
2
+ 2ab + 2ac + 2bc
9)
2
( a b c) a b c 2 ab 2 ac 2 bc (a,b,c 0)
2
a a