khám và chẩn đoán gan to

Khám và chẩn đoán gan to
Đại cơng:
-
Bình thờng không sờ thấy gan phải, có thể
sờ thấy ở thuỳ trái gan (mũi ức)
-
Chiều cao của gan trung bình 10 -12cm tính
theo đờng giữa xơng đòn
-
Gan to trên lâm sàng khi:
+ Bờ trên gan vợt quá LS V và bờ dới vợt
quá bờ sờn hoặc
+ Bờ trên ở vị trí bình thờng và bờ dới vợt
quá bờ sờn và ngợc lại
Nh vậy muốn xđ gan to cần xđ giới hạn bờ trên và dới
Khám và chẩn đoán gan to
1. Khám lâm sàng:
1.1. Các thao tác khi khám gan
-
Chuẩn bị bệnh nhân:
-
T thế của thày thuốc
-
Phòng khám
-
Cách khám: thực hiện đủ 4 thao tác:
+ Nhìn
+ Sờ nhằm xác định:
* Bờ dới của gan
* Tính chất bờ của gan: sắc, tù, đều hay mấp mô
* Bề mặt gan

* Mật độ
* Đau hay không đau
Kh¸m vµ chÈn ®o¸n gan to
H×nh sè1. Ph¬ng ph¸p kh¸m gan b»ng 2 bµn tay: 2 tay thÇy
thuèc chång lªn nhau ®Ó Ên sau xuèng æ bông
Kh¸m vµ chÈn ®o¸n gan to
H×nh sè 2. Tay tr¸i cña ngõoi thÇy thuèc díi hè th¾t lng
bÖnh nh©n vµ t×m c¸ch n©ng gan lªn vÒ phÝa thµnh bông
Khám và chẩn đoán gan to
Hình số 3. Các ngón tay phải của ngời thầy thuốc h
ớng về phía đầu và dới mức diện đục của gan
Kh¸m vµ chÈn ®o¸n gan to
H×nh sè 4.: Bê ngoµi ngãn trá cña ngêi thÇy thuèc
song song víi bê sên ph¶i
Kh¸m vµ chÈn ®o¸n gan to
H×nh sè 5. §Çu ngãn tay cña thÇy thuèc Ên nhÑ nhµng s©u vµo
trong vµ lªn trªn h¹ sên ph¶i ®Ó c¶m gi¸c bê díi gan
Khám và chẩn đoán gan to
Hình số 6. Thầy thuốc dùng phơng pháp móc ngón tay
vào hạ sờn phảI dới bờ diện đục của gan
Khám và chẩn đoán gan to
Hình số 7. Dùng ngón tay cào lên bê mặt thành bụng
và sử dụng ống nghe để xác định sự khác nhau trong truyền
âm qua mô đặc
+ Gõ:
* Xác định diện đục của gan
* Mất vùng đục trớc gan
+ Nghe:
* Âm thổi ĐM trong K gan
* Ân thổi khi còn TM rốn

- Các nghiệm pháp khi khám gan:
+ Nghiệm pháp ấn kẽ sờn
+ Nghiệm pháp rung gan
+ Phản hồi gan _ tĩnh mạch cổ
+ Nghiệm pháp Murphy
Khám và chẩn đoán gan to
Khám và chẩn đoán gan to
Hình số 9. Dùng một ngón tay ấn vừa phải vào các kẽ
liên sờn của bệnh nhân
Khám và chẩn đoán gan to
Hình số 8. Bàn tay tráI của thầy thuốc đặt lên mạng sờn của
bệnh nhân, dùng bờ trụ của bàn tay phải chặt nhẹ và gọn
vào mu các ngón tay trái
Khám và chẩn đoán gan to
Để chẩn đoán nguyên nhân gan to cần:
1.2. Triệu chứng toàn thân
-
Phù: Suy tim, xơ gan, K gan, suy kiệt
-
Sốt: áp xe gan, K gan, thơng hàn, sốt rét
-
Suy mòn: xơ gan, K gan
-
Thiếu máu: bệnh máu, K gan, xơ gan
-
Khó thở: xơ gan, suy tim
-
Hôn mê: Xơ gan gan, sốt rét ác tính, thơng hàn, NTH
1.3. Các hội chứng đi kèm
-

Hội chứng nhiễm trùng
-
Hội chứng vàng da tắc mật
-
Hội chứng suy tế bào gan
-
Hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa
1.4. Triệu chứng của cơ quan liên quan:
-
Túi mật, nghiệm pháp Murphy
-
Màng phổi và phổi: áp xe gan, K
-
Tuỵ tạng: u đầu tuỵ .
-
Tim: Suy tim phải - toàn bộ, viêm màng ngoài tim
-
Lách và hệ thống tĩnh mạch cửa
-
Tổ chức liên võng nội mô
1.5. Tiền sử bệnh nhân
-
Nghiện rợu
-
Vàng da
-
Cơn đau quặn gan
-
Lỵ
Khám và chẩn đoán gan to

Thăm dò cận lâm sàng:
1. Xét nghiệm giúp khẳng định gan to:
-
Siêu âm gan mật
-
Chụp Tele gan
-
Chụp CT, MRI
2. Xét nghiệm giúp chẩn đoán nguyên nhân
-
XN chức năng gan
-
XN về miễn dịch học
-
XN tế bào và mô bệnh học
-
Nội soi ổ bụng, mổ thăm dò
Khám và chẩn đoán gan to

Chẩn đoán xác định gan to dựa vào:
Lâm sàng:
-
Sờ thấy khối HSP +
-
Di động theo nhịp thở +
-
Gõ đục liên tục với diện đục của gan +
-
Diện đục của gan quá giới hạn
Cận lâm sàng:

-
Siêu âm & or
-
Xquang xác định kích thớc lớn hơn giới hạn bình
thờng
Khám và chẩn đoán gan to

Chẩn đoán phân biệt:
1. Sờ đợc gan nhng gan không to:
-
Do cơ hoành bị hạ thấp
-
Tổn thơng dới cơ hoành
-
Gan sa
2. Túi mật to
3. U dạ dày
4. U đại tràng góc gan
5. Thận phảI to
6. Hạch mạc treo
7. U hoặc viêm cơ thành bụng HSP
Khám và chẩn đoán gan to

Chẩn đoán nguyên nhân
1. Gan to đơn thuần
-
áp xe gan
-
Suy tim ứ huyết
-

K gan
-
Một số bệnh hiếm: gan rợu, tiểu đờng, thoáI hoá bột, RLCH
sắt, đồng, mỡ, lao gan, sarcoidosis, gan đa nang
2. Gan to + Vàng da:
-
Viêm gan
-
U đầu tuỵ, u bóng Vater
-
Sỏi mật
-
Sán lá gan
3. Gan to + Lách to:
-
Xơ gan
-
H/C Banti
-
NTH, thơng hàn, sốt rét
4. Gan to + lách to + hạch to: bệnh lý về máu và toàn thân
Khám và chẩn đoán gan to