PHÂN TÂM HỌC NHẬP MÔN - NHỮNG HÀNH VI SAI LẠC – 2 pot

Sigmund Freud 16

Cưng viïåc phẫi lâm trûúác hïët àïí xêy dûång mưåt giêëc mú lâ sûå
cư àổng lẩi giêëc mú. Tưi mën nối lâ nưåi dung giêëc mú rộ râng nhỗ
hún mc àđch ca giêëc mú tiïìm tâng vâ chó lâ mưåt bẫn tốm tùỉt
thưi. Cng cố khi khưng cố sûå cư àổng nhûng trong thûåc tïë sûå cư
àổng nây bao giúâ cng cố mùåt vâ nhiïìu khi tỗ ra rêët quan trổng.
Chûa bao giúâ ngûúâi ta thêëy nưåi dung ca giêëc mú rộ râng lẩi rưång
vâ dưìi dâo hún giêëc mú tiïìm tâng. Sûå cư àổng tiïën hânh theo ba
phûúng phấp sau àêy: 1/ Mưåt vâi ëu tưë tiïìm tâng bõ gẩt bỗ dïỵ

dâng. 2/ Giêëc mú rộ râng chó nhêån vâi mẫnh nhỗ ca mưåt vâi
phûúng diïån ca giêëc mú tiïìm tâng thưi. 3/ Nhûäng ëu tưë trong
giêëc mú tiïìm tâng vò cố mưåt vâi àiïím àưìng nhêët àûúåc àưìng hoấ vúái
giêëc mú rộ râng.
Nïëu mën, bẩn cố thïí dânh cho phûúng phấp thûá ba nây cấi
tïn cư àổng. Hêåu quẫ ca phûúng phấp nây rêët dïỵ chûáng minh.
Chó cêìn nhúá lẩi giêëc mú ca mònh, bẩn cng dïỵ dâng tòm thêëy
trûúâng húåp cư àổng ca nhiïìu ngûúâi thânh sûå cư àổng ca mưåt
ngûúâi. Tûâ mưåt ưng A, chng ta cố thïí hiïíu ưng B, rưìi ưng na
ây lâm
cho ta nhúá lẩi bâ C, rưìi vúái têët cẫ ta tòm ra D. Têët nhiïn trong bưën
ngûúâi nây cố tđnh chêët gò àố chung cho cẫ bưën. Cûá nhû thïë chng
ta cố thïí thânh lêåp mưåt húåp thïí gưìm nhiïìu àưëi tûúång, vúái àiïìu kiïån
lâ cấc àưëi tûúång nây cố mưåt vâi àiïím chung nhau mâ giêëc mú tiïìm
tâng nhêën mẩnh àùåc biïåt. Gêìn nhû àố lâ mưåt kó niïåm múái mâ àiïím
chung nhau chđnh lâ têm àiïím. Àem nhiïìu phêìn nhỗ hoâ vâo
thânh mưåt húåp thïí nhû thïë, chng ta sệ cố nhûäng hònh ẫnh mú hưì
giưëng nhû mưåt têëm kđnh ẫnh cố thïí
àûúåc in thânh nhiïìu têëm ẫnh
khấc. Cưng viïåc xêy dûång giêëc mú cêìn àïí àïën nhûäng húåp thïí àố

thûúâng do mònh tẩo ra khi chng khưng cố mùåt, vđ d nhû khi
chng ta tòm mưåt chûä àïí diïỵn tẫ mưåt . Chng ta àậ gùåp nhûäng sûå
cư àổng vâ thânh lêåp loẩi nây, vđ d nhû trong trûúâng húåp lúä lúâi.
Cấc bẩn hậy nhúá lẩi anh châng trễ tíi mën begleit — digen (do
hai chûä beglei ten, ài cng, vâ belei digen, thêët lïỵ, hổp thânh) mưåt
bâ. Cố nhûäng gẩch trđ khưn cng àûúåc hổp thânh bùçng nhûäng k
thåt loẩi àố. Nhûng ngoâi trûúâng húåp nây thò phûúng phấ
p cư
àổng àố cố vễ k lẩ vâ k khưi. Sûå thânh lêåp nhûäng húåp thïí cng
giưëng nhûäng sûå viïåc do trđ tûúãng tûúång dưìi dâo ca chng ta sấng
tẩo ra bùçng nhûäng ëu tưë khưng hïì cố trong cåc thđ nghiïåm: vđ d
nhû nhûäng con vêåt khưíng lưì thúâi tiïìn sûã trong thêìn thoẩi vâ trong
cấc bûác hoẩ ca Bocklin. Vẫ lẩi, trđ tûúãng tûúång sấng tẩo ca mònh
thûåc ra chùèng sấng tẩo àûúåc gò bao giúâ, mâ chó têåp trung lẩi mưåt
núi nhûäng ëu tưë khấc biïåt thưi. Nhûng phûúng phấp dng trong
Phên têm hổc nhêåp mưn 17

cưng viïåc xêy dûång cố àùåc biïåt lâ nhûäng vêåt liïåu dng àïí xêy dûång
toân lâ nhûäng tûúãng, trong àố cố mưåt vâi thư tc khưng thïí
àûúåc chêëp nhêån nhûng têët cẫ àïìu àûúåc thânh lêåp vâ diïỵn tẫ mưåt
cấch àng àùỉn. Cưng viïåc xêy dûång gấn cho nhûäng tûúãng nây
mưåt hònh thûác khấc nhûng thûåc lâ mưåt àiïìu àấng ch vâ khố
hiïíu khi cưng viïåc nây lẩi dng sûå dung húåp àïí diïỵn tẫ nhûäng
tûúãng nây. Trong khi diïỵn dõch ch
ng ta àùåc biïåt ch àïën nhûäng
àiïím àùåc biïåt trong ngun bẫn vâ cưë trấnh khưng lêỵn lưån nhûäng
chûä cố nghơa giưëng nhau. Cưng viïåc xêy dûång trấi lẩi cưë gùỉng cố
hai khấc nhau àïí tòm ra mưåt chûä cố thïí diïỵn tẫ àûúåc cẫ hai .
Chng ta khưng nïn àûa ra nhûäng kïët lån vưåi vậ vïì àiïím àùåc
biïåt nây, vò chđnh àiïím àố cố thïí trúã thânh quan trổng trong khấi

niïåm vïì cưng viïåc xêy dûång.
D sûå cư àổng lẩi cố lâm cho giêëc mú tưëi tùm hún ài nûäa,
ngûúâi ta cng khưng cho àố lâ kïët quẫ ca kiïím duåt. Nố cố thïí
cố nhûä
ng ngun nhên cố tđnh chêët cú khđ hay kinh tïë nhûng d
sao sûå kiïím duåt cng cố dûå phêìn vâo àố.
Nhûäng hêåu quẫ ca sûå cư àổng cố thïí hïët sûác k lẩ. Sûå cư
àổng lâm cho chng ta cố thïí têåp trung vâo trong giêëc mú rộ râng
hai tûúãng tiïìm tâng khấc hùèn nhau, vâ do àố giẫi thđch àûúåc mâ
khưng cêìn mưåt cấch giẫi thđch ph nâo khấc nûäa. Sûå cư àổng côn
cố hêåu quẫ lâm cho liïn quan giûäa cấc ëu tưë ca giêëc mú tiïìm
tâng vâ ca giêëc mú rộ râng trúã nïn phûác tẩp. Vò thïë nïn mưåt ëu
tưë
trong giêëc mú rộ râng cố thïí tûúng ûáng vúái nhiïìu tûúãng tiïìm
tâng vâ trấi lẩi: nhû vêåy tûác lâ cố mưåt sûå trao ài àưíi lẩi. Trong khi
giẫi thđch giêëc mú ngûúâi ta cêìn àïí rùçng nhûäng tûúãng xët hiïån
tìn tûå khưng nïn àem ra dng ngay mâ phẫi chúâ cho chng ra
hïët rưìi múái àem dng.
Vêåy cưng viïåc xêy dûång diïỵn tẫ nhûäng tûúãng trong giêëc mú
mưåt cấch khấc thûúâng, khưng phẫi bùçng cấch dõch tûâng chûä mưåt,
hay chổn lûåa theo mưåt quy tùỉc nâo àố, hay tòm cấch thay thïë mưåt
nây bùçng mưåt khấc. Cưng viïå
c xêy dûång lâ mưåt cưng viïåc khấc
hùèn vâ phûác tẩp hún nhiïìu.
Mưåt hêåu quẫ khấc ca cưng viïåc xêy dûång lâ sûå di chuín,
mưåt cưng viïåc chng ta àậ cố dõp àûúåc biïët àïën rưìi vâ hoân toân lâ
cưng viïåc ca sûå kiïím duåt. Sûå di chuín, diïỵn tiïën theo hai cấch:
mưåt lâ thay thïë mưåt ëu tưë tiïìm tâng khưng phẫi bùçng mưåt ëu tưë
khấc cng loẩi nhûng bùçng mưåt ëu tưë khấc xa hún, nghơa lâ bùçng
mưåt sûå ấm chó, hai lâ tđnh chêët tinh thêìn àûúåc chuín tûâ mưåt ëu

Sigmund Freud 18

tưë quan trổng àïën mưåt ëu tưë búát quan trổng hún lâm cho giêëc mú
thânh ra cố mưåt nghơa khấc hùèn.
Sûå thay thïë bùçng mưåt sûå ấm chó cng xẫy ra trong khi ta
thûác nhûng húi khấc. Trong tû tûúãng trong khi thûác sûå ấm chó cêìn
dïỵ hiïíu, giûäa sûå ấm chó vâ tûúãng thûåc sûå phẫi cố mưåt liïn quan
vïì nưåi dung. Gẩch trđ khưn thûúâng lúåi dng sûå ấm chó nhûng
khưng theo àiïìu kiïån phẫi cố sûå liïn tûúãng giûäa cấc nưåi dung. Sûå
liïn tûúãng nây àûúåc thay thïë bùçng mưåt sûå liïn tûúãng bïn ngoâi đt
khi dng àïën, àùåt cùn bẫn trïn sûå giưëng nhau giûäa cấc thanh êm,
cấ
c nghơa khấc nhau ca mưåt chûä. v.v Nhûng gẩch trđ khưn lẩi
theo thûåc sất àiïìu kiïån vïì sûå dïỵ hiïíu: gẩch trđ khưn sệ khưng àẩt
àûúåc mc àđch nïëu ngûúâi ta hay mưåt sûå cùỉt nghơa gùỉng gûúång. Sûå
kiïím duåt trong giêëc mú chó àẩt àûúåc mc àđch khi lâm cho ngûúâi
ta khưng thïí tòm ra àûúåc con àûúâng àûa tûâ sûå ấm chó túái thûåc chêët
ca nố.
Sûå di chuín ëu tưë tinh thêìn tûâ mưåt ëu tưë nây qua mưåt ëu
tưë khấc trong giêëc mú lâ phûúng sấch tưët nhêët àïí diïỵn tẫ tû tûúãng.
Nhiïìu khi thûác ta cng dng nố àïí cố mưå
t nghơa khưi hâi. Tưi kïí
cấc bẩn nghe cêu chuån sau àêy: Trong mưåt lâng cố mưåt anh
châng àống mống ngûåa phẩm mưåt tưåi nùång. Toâ ấn quët àõnh
rùçng anh ta phẫi àïìn tưåi, nhûng vò trong lâng ngoâi anh ta ra
khưng côn ngûúâi àống mống nâo khấc, vò thïë anh trúã nïn cêìn thiïët
khưng thïí giïët àûúåc, trong khi àố trong lâng cố túái ba anh thúå may,
nïn ba anh nây bõ treo cưí thay thïë cho anh àống mống.
Hêåu quẫ ca cưng viïåc xêy dûång, vïì phûúng diïån têm l lâ
hêåu quẫ thđch th nhêët. Àố lâ sûå biïën àưíi cấc tûúãng thânh nhûäng

hònh ẫnh thõ giấc. Àiïìu àố khưng cố nghơa lâ têët cẫ nhûäng
ëu tưë
cêëu thânh àïìu bõ biïën àưíi hïët; nhiïìu ëu tưë giûä ngun tđnh cấch
vâ xët hiïån ngun hònh trong giêëc mú rộ râng; ngoâi ra khưng
phẫi cấc tûúãng chó xët hiïån dûúái hònh thûác ca hònh ẫnh thõ
giấc. D sao thò nhûäng hònh ẫnh thõ giấc nây cng giûä phêìn chđnh
ëu trong sûå thânh lêåp mưåt giêëc mú. Phêìn viïåc nây ca cưng trònh
xêy dûång khưng thay àưíi: chng ta biïët àiïìu nây rưìi cng nhû
chng ta àậ biïët àïën “sûå biïíu diïỵn bùçng lúâi nối” ca nhûäng ëu tưë
riïng biïåt trong mú.
Têët nhiïn ngûúâi ta khưng dïỵ dâng gò àẩt àûúåc kïët quẫ àố. Àïí
hiïíu nhûä
ng sûå khố khùn àố bẩn cûá tûúãng tûúång trong mưåt bâi lån
thuët vïì chđnh trõ, nghơa lâ thay nhûäng chûä in bùçng nhûäng hònh
vệ. Àưëi vúái ngûúâi vâ vêåt nối trong bâi àố viïåc thay thïë bùçng hònh
Phên têm hổc nhêåp mưn 19

ẫnh chùèng cố gò lâ khố, nhûng khi mën thay thïë nhûäng tûúãng
trûâu tûúång hay nhûäng sûå liïn lẩc giûäa nây vâ nổ thò quẫ lâ mưåt
cưng viïåc àưåi àấ vấ trúâi. Àưëi vúái nhûäng chûä trûâu tûúång bẩn cố thïí
dng à mổi cấch, vđ d nhû cố thïí viïët lẩi theo mưåt lưëi nối cố lệ đt
àûúåc thưng dng hún nhûng chûáa àûång nhiïìu hònh ẫnh c thïí hún.
Cấc bẩn sệ nhúá lẩi rùçng nhûäng tiïëng trûâu tûúång nây chđnh lâ
nhûäng chûä c thïí ngây xûa rưìi bẩn sệ tòm à mổi cấch àïí tòm lẩ
i
àûúåc nghơa c thïí lc àêìu. Vđ d bẩn sệ rêët thđch khi cố thïí diïỵn
tẫ “cố mưåt àưì vêåt gò” (be sizen) bùçng nghơa c thïí lâ “ngưìi trïn
vêåt àố” (àa rua fsizen). Cưng viïåc xêy dûång khưng lâm gò khấc hún.
Chng ta khưng nïn àôi hỗi mưåt sûå chđnh xấc quấ àấng àưëi vúái mưåt
sûå biïíu diïỵn tiïën hânh trong àiïìu kiïån nhû thïë. Cho nïn chng ta

khưng trấnh cưng viïåc xêy dûång nây khi nố thay thïë mưåt ëu tưë rêët
khố hònh dung nhû sûå ngoẩi tònh (Ehebruch) bùçng mưåt hònh ẫnh
c thïí nhû “gậy mưåt cấnh tay” (Armburch). Biïët nhûäng chi tiïët àố
bẩn cố thïí sûãa chûäa lẩi nhûäng sûå
vng vïì ca hònh vệ khi dng àïí
thay thïë lúâi nối.
Nhûng nhûäng phûúng tiïån nây thiïëu thưën khi diïỵn tẫ nhûäng
dêy liïn lẩc giûäa hai : búãi vò, vò lđ do, v.v Nhûäng ëu tưë nây
khưng thïí àûúåc diïỵn tẫ bùçng hònh ẫnh. Cng thïë, cưng trònh xêy
dûång trong giêëc mú rt gổn nưåi dung giêëc mú thânh nhûäng àưëi
tûúång vâ hânh àưång c thïí. Cấc bẩn sệ hâi lông nïëu cố thïí diïỵn tẫ
nhûäng liïn quan trûâu tûúång bùçng nhûäng hònh ẫnh. Cưng viïåc xêy
dûång dng nhûäng tđnh chêët hònh thûác trong giêëc mú rộ râng,
nhûäng mẫnh nhỗ, nhûä
ng mûác àưå rộ râng hay tùm tưëi àïí diïỵn tẫ
mưåt vâi phêìn nưåi dung nhûäng tûúãng tiïìm tâng trong giêëc mú.
Nhûäng tûúãng tiïìm tâng àûúåc phên chia thânh nhiïìu giêëc mú nhỗ
vâ sưë nhûäng giêëc mú nây cng tûúng ûáng vúái sưë ch àïì chđnh trong
giêëc mú, vúái nhûäng loẩi tûúãng cố trong àố; mưåt giêëc mú nhỗ diïỵn
ra trûúác giêëc mú chđnh y nhû mưåt bâi múã àêìu cho mưåt cën sấch;
mưåt tûúãng ph thåc thïm vâo chđnh àûúåc thay thïë bùçng mưåt
vâi cẫnh bao gưìm cấc biïën cưë ca giêëc mú tiïìm tâng àûúåc diïỵn tẫ
trong giê
ëc mú rộ râng. Sûå viïåc cûá tiïëp tc nhû thïë. Hònh thûác ca
giêëc mú khưng phẫi lâ khưng quan trổng vâ cng cêìn giẫi thđch.
Nhiïìu giêëc mú cố thïí xẫy ra trong mưåt àïm, giêëc mú nâo cng
quan trổng nhû nhau chûáng tỗ rùçng cố mưåt vâi sûå kđch àưång câng
ngây câng tùng cûúâng àưå cêìn phẫi bõ chïë ngûå. Trong mưåt giêëc mú,
mưåt ëu tưë àùåc biïåt cố thïí àûúåc biïíu diïỵn bùçng nhiïìu k hiïåu tûúång
trûng.

Sigmund Freud 20

Lâm cưng viïåc so sấnh nhûäng tûúãng trong giêëc mú vâ giêëc
mú thûåc sûå diïỵn ra, chng ta biïët àûúåc nhûäng àiïìu khưng chúâ àúåi,
vđ d nhû chng ta thêëy rùçng ngay nhûäng àiïìu khố hiïíu trong giêëc
mú cng cố mưåt nghơa àùåc biïåt. Vïì àiïím nây, sûå trấi ngûúåc giûäa
quan niïåm y hổc vâ quan niïåm phên têm hổc vïì giêëc mú túái mưåt
mûác àưå ghï gúám àïën nưỵi trúã thânh tuåt àưëi khưng giẫi quët àûúåc.
Theo quan niïåm trïn thò giêëc mú chùèng cố nghơa l gò cẫ, vò tinh
thêìn mâ giêëc mú lâ hêåu quẫ mêët hïët khẫ nùng phï phấn; theo
quan niïåm sau thò giêëc mú trúã thânh vư nghơa l mưå
t khi ngay
trong giêëc mú ngûúâi ta àậ phï phấn lâ àiïìu àố thûåc vư nghơa l. Vđ
d nhû viïåc mua ba vế giấ 1 fl.50 mâ chng ta àậ thêëy. Sûå phï
phấn trong dõp nây: lêëy chưìng súám quấ lâ mưåt àiïìu khưng hiïíu
àûúåc (hay lâ mưåt àiïìu dẩi dưåt).
Trong cưng viïåc xêy dûång giêëc mú, chng ta cng biïët àiïìu gò
tûúng ûáng vúái nhûäng sûå nghi ngúâ, bêët àõnh ca ngûúâi nùçm mú,
nghơa lâ cố thûåc mưåt ëu tưë nâo àậ àûúåc diïỵn tẫ trong giêëc mú hay
khưng, vâ ëu tưë nây cố àng nhû àiïìu mâ mònh nghơ hay khưng
hay lâ mưåt àiïìu khấc. Khưng cố gò trong giêëc mú tiïìm tâng cho ta
biïët vïì nhûäng àiïì
u nghi ngúâ, bêët àõnh àố; chng chó lâ hêåu quẫ ca
sûå kiïím duåt thưi vâ phẫi àûúåc coi nhû mưåt mûu toan gẩt bỗ àûúåc
sûå dưìn ếp.
Mưåt trong cấc nhêån xết lâm mònh ngẩc nhiïn nhêët lâ nhêån
xết liïn quan àïën cấc cưng viïåc xêy dûång dng àïí giẫi quët nhûäng
sûå trấi ngûúåc nhau trong giêëc mú tiïìm tâng. Chng ta àậ biïët lâ
nhûäng ëu tưë tûúng tûå trong giêëc mú tiïìm tâng àûúåc thay thïë bùçng
nhûäng sûå cư àổng trong giêëc mú rộ râng. Nhûng nhûäng sûå trấi

ngûúåc cng àûúåc giẫi quët nhû nhûäng sûå giưëng nhau vâ cng
àûú
åc diïỵn tẫ bùçng mưåt ëu tưë nhû nhau trong giêëc mú rộ râng. Vò
thïë nïn mưåt ëu tưë cố àiïím trấi ngûúåc trong giêëc mú rộ râng cng
cố thïí cố nghơa, chng ta phẫi tu theo chđnh mâ giẫi thđch. Vò
thïë cho nïn chng ta múái hiïíu tẩi sao trong giêëc mú khưng hïì cố
hònh dung cêu trẫ lúâi “khưng” bao giúâ.
Cấch lâm viïåc k lẩ ca cưng viïåc xêy dûång cố mưåt àiïím
tûúng tûå trong cưng viïåc phất triïín ngưn ngûä. Nhiïìu nhâ ngưn ngûä
hổc nhêån thêëy rùçng trong ngưn ngûä thúâi cưí cố nhûäng sûå trấi ngûúåc
nhû: ëu — khoễ, rộ râng — tùm tưëi, lúán — nhỗ àïì
u àûúåc diïỵn tẫ
cng mưåt gưëc (nghơa trấi ngûúåc trong nhûäng tiïëng cưí xûa). Vđ d
nhû trong tiïëng cưí Ai Cêåp khoễ vâ ëu àïìu àûúåc diïỵn tẫ bùçng
tiïëng “ken”. Khi nối ngûúâi ta dng giổng cao hay thêëp àïí phên biïåt
Phên têm hổc nhêåp mưn 21

hai nghơa; khi viïët ngûúâi ta thûúâng vệ thïm mưåt hònh ẫnh khưng
àûúåc àổc lïn. Ngûúâi ta viïët chûä ken — khoễ bùçng cấch vệ bïn cẩnh
mưåt ngûúâi àûáng thùèng dêåy; vâ ken — ëu bùçng hònh ẫnh mưåt ngûúâi
àang ngưìi xưím. Mậi sau nây ngûúâi ta múái dêìn dêìn thay àưíi vâ
dng nhûäng chûä riïng àïí diïỵn tẫ hai trấi ngûúåc. Vò thïë ngûúâi ta
àậ chia chûä ken ra thânh hai chûä ken — khoễ vâ ken — ëu. Mưåt vâi
ngưn ngûä trễ hún vâ mưåt vâi sinh ngûä ngây nay côn giûä lẩi àûúåc
dêëu vïët ca sûå trấi ngûúåc cưí xûa àố. Xin àún cûã mưåt vâi vđ d theo
C.Abel (1884).
Tiïëng La Tinh cố nhûäng tiïëng nhiïìu nghơa nhû sau:
Altus (cao, sêu, xa) vâ sacer (thiïng liïng vâ sûå àõa ngc).
Vâ àêy lâ mưåt vâi vđ d vïì nhûäng sûå thay àưíi trong chûä gưëc :
Clamere (kïu); clam (n lùång, dõu dâng, bđ mêåt); siccus

(khư) vâ succus (nûúác, àûúâng).
Vâ tiïëng Àûác:
Stimme (giổng nối vâ stumm (cêm).
So sấnh nhûäng sinh ngûä cố hổ hâng vúái nhau chng ta cố
nhiïìu thđ d cng loẩi:
- Anh : lock (khoấ); Àûác: loch (lưỵ), lucke (lưỵ hưíng).
- Anh: cleave (bưí àưi); Àûác: klenben (dấn).
Tiïëng Anh without theo nghơa àen lâ vúái vâ khưng, bêy giúâ
chó côn dng mưåt nghơa: khưng; tiïëng with khưng nhûäng chó àûúåc
dng theo nghơa thïm vâo (vúái) mâ côn dng vúái nghơa loẩi trûâ
(sau straction) thđ d nhû nhûäng chûä withdraw (rt lẩi, rt ài)
withhold (tûâ chưë
i, ngùn cẫn). Tiïëng Àûác wieder cng thïë.
Mưåt àiïím àùåc biïåt khấc trong cưng viïåc xêy dûång cng cố mưåt
àiïím tûúng tûå trong viïåc phất triïín ngưn ngûä. Trong tiïëng cưí Ai
Cêåp cng nhû trong mưåt vâi thûá tiïëng trễ hún tûâ ngưn ngûä nây
sang ngưn ngûä khấc cng mưåt tiïëng, cng mưåt nghơa cố thïí àûúåc
diïỵn tẫ bùçng nhûäng thanh êm trấi ngûúåc, vđ d nhû nhûäng thđ d
sau àêy lêëy trong tiïëng Àûác vâ tiïëng Anh:
Topt (dổ) — pot. Boat (tâu thu) — tub. Hurry (vưåi vậ) — Ruhe
(nghó) — Balken (kêo) — Kloben (ci); wait (àúåi) — tawen.
So sấnh tiïëng La Tinh vâ tiïëng Àûác ta cố:
Capere (cêìm) — packen; ren (thên) — Niere.
Sigmund Freud 22

Nhûäng sûå trấi ngûúåc nhû thïë nây xẫy ra trong giêëc mú bùçng
nhiïìu cấch khấc nhau. Chng ta àậ biïët nhûäng sûå trấi ngûúåc vïì
nghơa, sûå thay thïë nghơa bùçng tiïëng phẫn nghơa. Trong giêëc mú cố
nhûäng sûå àẫo lưån trấi ngûúåc nhûäng tònh trẩng, nhûäng liïn quan
hai ngûúâi hònh nhû mổi sûå àïìu diïỵc ra trong mưåt thïë giúái àẫo

ngûúåc. Trong giêëc mú nhiïìu khi chđnh ch thỗ rûâng lẩi sùn ngûúâi
thúå sùn. Sûå tiïëp diïỵn ca cấc biïën cưë khúãi àêìu ngun nhên cho
giêëc mú nhiïìu khi lẩi ài sau nhûäng biïën cưë àấng lệ phẫi àïën sau.
Àng nhû trong nhûäng vúã chê
o trong hưåi chúå ngûúâi anh hng ngậ
lùn ra chïët trûúác khi tiïëng sng nưí trong hêåu trûúâng. Cố nhûäng
giêëc mú trong thûá tûå cấc biïën cưë bõ àẫo lưån hoân toân thânh ra
mën hiïíu ngûúâi ta phẫi bùỉt àêìu bùçng biïën cưë xẫy ra trûúác mùỉt.
Hùèn cấc bẩn côn nhúá nhûäng àiïìu àậ àûúåc trònh bây trong chûúng
nối vïì tđnh chêët tûúång trûng ca giêëc mú, trong àố chng tưi àậ
trònh bây rùçng nhẫy xëng nûúác cng àưìng nghơa vúái tûâ dûúái nûúác
ài lïn, nghơa lâ sinh ra hay cho ra àúâi cng thïë thưi, trêo thang
hay xëng thang cng cố nghơa nhû nhau. Ngûúâi ta nhòn thêëy dïỵ
dâng àêu lâ nhûäng ca
ái lúåi mâ sûå biïën dẩng ca giêëc mú cố thïí cố
àûúåc vò sûå tûå do biïíu diïỵn nây.
Nhûäng àiïím àùåc biïåt nây ca cưng viïåc xêy dûång phẫi àûúåc
coi nhû cưí lưỵ lùỉm. Chng gùỉn liïìn vâo vúái nhûäng lưëi diïỵn tẫ cưí xûa,
nhûäng ngưn ngûä vâ chûä viïët thúâi cưí, cng gùåp nhûäng khố khùn mâ
sau nây chng ta sệ nối àïën.
Àïí kïët lån, chng ta cêìn àûa ra mưåt vâi nhêån xết ph.
Trong cưng viïåc xêy dûång, têët nhiïn giêëc mú phẫi biïën àưíi nhûäng
tûúãng tiïìm tâng thânh nhûä
ng hònh ẫnh c thïí, cố tđnh cấch thõ
giấc câng tưët. Vêåy mâ nhûäng tûúãng nây lẩi bùỉt àêìu xët hiïån
bùçng nhûäng hònh ẫnh c thïí; nhûäng vêåt liïåu ca chng, giai àoẩn
àêìu tiïn ca chng lâ nhûäng cẫm giấc vïì giấc quan hay nối àng
hún lâ nhûäng hònh ẫnh k niïåm ca cấc cẫm giấc àố. Chó mậi vïì
sau nhûäng tiïëng nối múái àûúåc gùỉn liïìn vâo cấc hònh ẫnh vâ nưëi lẩi
thânh nhûäng . Vêåy cưng viïåc xêy dûång lâm cho cấc tûúãng phẫi

ài tht l
i, vâ trong sûå tht li nây têët cẫ nhûäng cấi gò mâ sûå phẩt
triïín cấc hònh ẫnh k niïåm vâ sûå biïën àưíi nây thânh tûúãng àậ
àem àïën cho giêëc mú nhû nhûäng cấi gò múái thu thêåp àûúåc àïìu phẫi
biïën mêët hïët.
Cưng viïåc xêy dûång trong giêëc mú diïỵn tiïën nhû thïë àố. Sûå
quan têm ca chng ta àưëi vúái giêëc mú rộ râng phẫi tht li vïì sau
hêåu trûúâng. Nhûng vò giêëc mú rộ râng lâ àiïìu mâ chng ta biïët rộ
Phên têm hổc nhêåp mưn 23

hún cẫ mưåt cấch trûåc tiïëp, nïn chng ta sệ dânh cho nố mưåt đt
nhêån xết nûäa.
Giêëc mú rộ râng dûúái mùỉt chng ta quẫ cố mêët ài nhiïìu phêìn
quan trổng, àiïìu nây hïët sûác tûå nhiïn. Giêëc mú nây cố xïëp àùåt
thânh mưåt khưëi hay khưng bõ phên chia thânh nhûäng mẫnh nhỗ
àưëi vúái chng ta khưng phẫi lâ àiïìu quan hïå. Ngay cẫ khi giêëc mú
àố cố mưåt nghơa gò chùng nûäa thò nghơa àố cng bùỉt ngìn úã sûå
biïën dẩng ca giêëc mú vâ khưng liïn quan gò àïën giêëc mú tiïìm
tâng nhû lâ bïì mùåt ca mưåt toâ nhâ thúâ bïn , liïn quan vúái sûå
kiïë
n trc vâ àưì bẫn ca nhâ thúâ àố. Trong mưåt vâi trûúâng húåp, bïì
mùåt ca giêëc mú cố thïí cố mưåt nghơa lêëy tûâ nhûäng ëu tưë khưng
biïën dẩng hay chó húi biïën dẩng mưåt cht nùçm trong nhûäng
tûúãng tiïìm tâng. Mưåt khi chng ta chûa giẫi thđch àûúåc giêëc mú,
chûa hiïíu àûúåc mûác àưå ca sûå biïën dẩng thò chng ta khưng thïí
thêëy rộ àiïìu nây àûúåc. Cố mưåt àiïím nghi ngúâ khi hai ëu tưë trong
giêëc mú cố vễ nhû tiïën lẩi gêìn nhau àïën mûác hoâ àûúåc vâo vúái
nhau. Tûâ sûå kiïån nây ngûúâi ta cố thïí ài àïë
n kïët lån rùçng, nhûäng
ëu tưë tûúng ûáng ca giêëc mú tiïìm tâng cng phẫi xđch lẩi gêìn

nhau hún, nhûng trong nhiïìu trûúâng húåp khấc nhûäng ëu tưë kïët
húp vúái nhau trong giêëc mú tiïìm tâng lẩi tấch rúâi nhau ra trong
giêëc mú rộ râng.
Chng ta khưng nïn giẫi thđch mưåt phêìn ca giêëc mú rộ râng
bùçng mưåt phêìn khấc, coi giêëc mú nhû mưåt cấi gò cố mẩch lẩc vâ
húåp thânh mưåt sûå biïíu diïỵn cố tđnh cấch thûåc tïë. Trong phêìn lúán
cấc trûúâng húåp, giêëc mú giưëng nhû hôn àấ ng sùỉc àûúåc kïët húåp lẩi
bùçng chêët xi mùng, do ào
á nhûäng hònh ẫnh mn mâu xët hiïån
trong àố khưng phẫi lâ hònh ẫnh xấc thûåc ca nhûäng àûúâng vông
quanh nhûäng hôn àấ àûúåc kïët húåp lẩi. Thûåc ra cng cố mưåt sûå xêy
dûång thûá hai ph thåc cố nhiïåm v lâm cho nhûäng dûä kiïån trûåc
tiïëp cố ngay ca giêëc mú trúã thânh húi cố mẩch lac, nhûng xïëp àùåt
lưån xưån khưng thïí nâo hiïíu àûúåc, khi cêìn àïën nhûäng dûä kiïån nây
cố thïí àûúåc bưí tc.
Àùçng khấc, khưng nïn gấn cho cưng viïåc xêy dûång nây mưåt
têìm quan trổng quấ àấng vâ chêëp nhêån nố khưng dê
dùåt. Sûå hoẩt
àưång ca nố biïën mêët dêìn dêìn do nhûäng hêåu quẫ ca chđnh nố:
nâo sûå cư àổng, sûå di chuín, sûå hònh dung mưåt cấch c thïí, rưìi
xêy dûång têët cẫ trong mưåt cưng viïåc xêy dûång thûá hai, nố chó lâm
àûúåc cố thïë thưi chûá khưng lâm àûúåc gò hún. Nhûng sûå phấn àoấn,
phï bònh, ngẩc nhiïn, nhûäng kïët lån xẫy ra trong giêëc mú khưng
Sigmund Freud 24

bao giúâ lâ kïët quẫ ca cưng viïåc xêy dûång, rêët đt khi lâ hêåu quẫ ca
mưåt sûå suy nghơ vïì giêëc mú: àố chđnh lâ nhûäng mẫnh nhỗ trong
giêëc mú tiïìm tâng xêm nhêåp giêëc mú rộ râng sau khi àậ àûúåc thay
àưíi cht đt. Cưng viïåc xêy dûång cng khưng thïí tẩo lêåp àûúåc nhûäng
diïỵn tûâ. Trûâ vâi trûúâng húåp rêët hiïëm côn nhûäng àiïìu nghe thêëy

trong giêëc mú thûúâng lâ tiïëng vang ca nhûäng àiïìu nghe thêëy hay
àậ nối trong ngây, nhûäng àiïìu nây àûúåc àûa vâo trong giêëc mú
tiïìm tâng nhû nhûäng vêåt liïåu kđch àưång giêëc mú. Nhûäng sûå tđnh
toấn cng khưng chõu ẫ
nh hûúãng ca sûå xêy dûång; nhûäng tđnh
toấn thêëy trong giêëc mú chó lâ sûå xët hiïån lưån xưån ca nhûäng con
sưë, khưng cố nghơa gò hay chó lâ nhûäng bẫn cốp lẩi ca nhûäng sûå
tđnh toấn trong giêëc mú tiïìm tâng. Trong nhûäng àiïìu kiïån àố,
chng ta sệ khưng ngẩc nhiïn nïëu thêëy ngûúâi ta búát quan têm àïën
sûå xêy dûång nây, dânh sûå ch cho nhûäng tûúãng tiïìm tâng do
giêëc mú rộ râng phất hiïån ra trong mưåt tònh trẩng bõ biïën dẩng
nhiïìu hay đt. Nhûng ngûúâi ta sệ lêìm to nïëu cûá theo chiïìu hûúáng àố
mâ cho rùçng nhûäng tûúãng tiïìm tâng cố thïí àûúåc coi nhû chđnh
giêëc mú rưìi àem ấ
p dng cho nố nhûäng sûå kiïån thåc vïì giêëc mú rộ
râng. Thûåc lâ k khưi khi ngûúâi ta lẩm dng nhûäng dûä kiïån ca
mưn Phên têm hổc àïí lêỵn lưån nhûäng sûå viïåc nây. Giêëc mú khưng lâ
gò khấc hún lâ hêåu quẫ ca cưng viïåc xêy dûång; vêåy giêëc mú chđnh
lâ hònh thûác mâ cưng viïåc xêy dûång bao quanh nhûäng tûúãng tiïìm
tâng.
Cưng viïåc xêy dûång lâ mưåt sûå hoẩt àưång cố tđnh chêët àùåc biïåt
chûa tûâng thêëy trong àúâi sưëng tinh thêìn. Nhûäng sûå cư àổng, di
chuín biïën hoấ tht li ca nhûäng tûúãng àïí trúã thânh nhûäng
hònh a
ãnh c thïí chđnh lâ nhûäng àiïìu hïët sûác múái mễ do cưng ca
mưn phên têm hổc tòm ra. Ngoâi ra dûåa vâo sûå kiïån tûúng tûå nhû
cưng viïåc xêy dûång, chng ta nhêån thêëy cố nhûäng dêy liïn lẩc chùåt
chệ giûäa mưn phên têm hổc vâ cấc mưn hổc khấc, nhû sûå tiïën hoấ
ca ngưn ngûä vâ tû tûúãng, Cấc bẩn chó thêëy rộ têìm quan trổng ca
vêën àïì nây sau khi biïët rùçng nhûäng sûå hoẩt àưång ca cưng viïåc

xêy dûång sau nây sệ lâ ngìn gưëc ca sûå phất sinh ra cấc chûáng
bïånh thêìn kinh.
Tưi biïët lâ chng ta chûa thïí duåt lẩi nhûäng àiïì
u đch lúåi mâ
mưn Têm l hổc cố thïí rt ra nhûäng nhêån xết nây. Tưi chó mën
cấc bẩn àïí àïën nhûäng bùçng chûáng múái ca chng ta vïì sûå cố mùåt
ca nhûäng hoẩt àưång tinh thêìn vư thûác (nhûäng tûúãng tiïìm tâng
trong giêëc mú chùèng khấc gò hún lâ nhûäng sûå hoẩt àưång tinh thêìn
Phên têm hổc nhêåp mưn 25

vư thûác nây), nhûäng cấnh cûãa mâ sûå giẫi thđch giêëc mú àậ múã cho
nhûäng ngûúâi nâo mën khẫo cûáu vïì àúâi sưëng tinh thêìn vư thûác
nây.
Vâ bêy giúâ, tưi phên tđch cho cấc bẩn xem mưåt vâi thđ d nhỗ
vïì cấc giêëc mú àïí hiïën cho cấc bẩn nhûäng chi tiïët nhûäng àiïìu mâ
tûâ trûúác túái nay tưi chó nối vïì àẩi thïí àïí sûãa soẩn trûúác, hay chó nối
mưåt cấch khấi quất vâ vùỉn tùỉt thưi.
12. PHÊN TĐCH MƯÅT VÂI VĐ D VÏÌ GIÊËC MÚ
Cấc bẩn àûâng thêët vổng nïëu thay vò àûa cho cấc bẩn xem
nhûäng giêëc mú àểp àệ to tất, tưi lẩi chó àûa ra nhûäng mẫnh giẫi
thđch nho nhỗ thưi. Chùỉc cấc bẩn cho rùçng sau bao nhiïu sûå sûãa
soẩn vûâa qua, cấc bẩn cố quìn àûúåc tưi tin cêåy hún vâ sau khi àậ
giẫi thđch bao nhiïu giêëc mú rưìi, chng ta àậ cố thïí têåp trung àûúåc
nhiïìu giêëc mú vúái àêìy à bùçng chûáng vïì nhûäng àiïìu àậ àûúåc trònh
bây vïì cưng viïåc xêy dûång giêëc mú vâ nhûäng tûúãng trong àố. Cấc
bẩn cố l lùỉm, nhûng thûåc ra cố nhiïìu l do khiïën tưi khưng lâm
hâi lông cấc bẩn àûúåc.
Trûúá
c hïët cấc bẩn nïn biïët rùçng chûa cố ngûúâi nâo coi viïåc
giẫi thđch giêëc mú lâ cưng viïåc chđnh ca mònh. Khi nâo ngûúâi ta cố

dõp giẫi thđch giêëc mú? Khi ngûúâi ta giẫi thđch mưåt giêëc mú cho mưåt
vâi ngûúâi bẩn hay suy nghơ vïì giêëc mú ca chđnh mònh àïí tûå luån
vïì k thåt phên têm hổc: nhûng phêìn lúán lâ ngûúâi ta giẫi thđch
giêëc mú ca nhûäng ngûúâi bõ bïånh thêìn kinh àûúåc àem àiïìu trõ theo
phûúng phấp phên têm hổc. Nhûäng giêëc mú nây lâ nhûäng tâi liïåu
rêët tưët vâ khưng hïì kếm giấ trõ so vúái giêëc mú ca nhûäng ngûúâi
khỗe mẩnh bònh thûúâng, nhûng vò bêån chûäa bïånh nïn nhiïìu khi
chng ta bõ bố båc phẫ
i theo phûúng phấp àiïìu trõ mâ bỗ qua rêët
nhiïìu giêëc mú khấc. Cố nhiïìu giêëc mú xẫy ra trong lc àiïìu trõ
khưng thïí àem giẫi thđch hoân hẫo àûúåc. Vò chng xët hiïån trong
toân thïí nhûäng vêåt liïåu vïì tinh thêìn mâ chng ta chûa hiïíu,
chng ta chó hiïíu àûúåc mưåt khi viïåc chûäa chẩy àậ xong xi. Àûa
nhûäng giêëc mú àố ra tûác lâ àûa ra hïët nhûäng bđ mêåt ca mưåt ngûúâi
bïånh, àiïìu nây khưng húåp mën ca chng ta vò chng ta mën
khẫo sất giêëc mú lâ chó cưët àïí sûãa soẩn trong viïåc trõ bïånh thêìn
kinh.
Nối àïën àêy chùỉc cấc bẩn khưng mën xết nhûäng giêëc mú
bïånh hoẩn nâ
y nûäa mâ mën xết àïën giêëc mú ca cấc bẩn hay giêëc
Sigmund Freud 26

mú ca nhûäng ngûúâi bònh thûúâng. Nhûng àiïìu àố khưng lâm àûúåc
vò nưåi dung phûác tẩp ca chng. Chng ta khưng thïí tûå th vúái
chng ta hay th vúái ngûúâi khấc, hay lâm cho hổ th vúái chng ta
vúái mưåt têëm lông thânh thûåc mâ mưn phên têm hổc àôi hỗi búãi vò
nhûäng giêëc mú àố sệ àûa ra ấnh sấng nhûäng àiïìu bđ êín ca chđnh
àúâi mònh. Ngoâi sûå khố khùn vïì viïåc thu thêåp tâi liïåu côn cố mưåt
sûå khố khùn khấc. Giêëc mú àưëi vúái chđnh ngûúâi nùçm mú àậ lâ mưåt
sûå k lẩ rưìi, têët nhiïn àưëi vúái nhûäng ngûúâi khưng biïët gò vïì ngûúâi

nùçm mú. Nố phẫi cố vễ k lẩ hún nûäa chûá. Vùn chûúng ca chng
ta khưng hïì thiïëu nhûäng giêëc mú àậ àûúåc giẫi thđch hoân hẫo vâ
àêìy à. Chđnh tưi cng àậ cho in mưåt sưë phên tđch trong khi trõ
liïåu. Thđ d tưët àểp nhêët vïì sûå giẫi thđch phẫi lâ sûå phất triïín ca
Otto Rank. Àố lâ hai giêëc mú ca mưåt ngûúâi con gấi cố dđnh dấng.
Trònh bây vïì nưåi dung ca hai giêëc mú àố chó cêìn cố hai trang
nhûng khi giẫi thđch lẩi cêìn túái 76 trang. Mën lâm cưng viïåc àố
cho cấc bẩn xem, tưi phẫi cêìn túái 6 thấng. Khi bùỉt tay vâo viïåc giẫi
thđch mưåt giêëc mú húi dâi, bõ biïën dẩng nhiïìu hay đt, chng ta phẫi
la
âm nhiïìu viïåc àïën nưỵi sệ mêët rêët nhiïìu cưng trònh mâ rt cc
chùèng lâm ai hâi lông cẫ. Vò thïë tưi u cêìu nïn tẩm bùçng lông vúái
nhûäng mẫnh nhỗ ca cấc giêëc mú nhûäng ngûúâi bõ bïånh thêìn kinh,
chng ta sệ cố thïí khẫo sất tûâng ëu tưë mưåt. Dïỵ chûáng minh nhêët
lâ nhûäng k hiïåu tûúång trûng ca giêëc mú vâ mưåt vâi àùåc àiïím ca
sûå biïíu diïỵn tht li ca giêëc mú. Vúái mưỵi giêëc mú àûúåc phên tđch,
tưi sệ cho cấc bẩn rộ nhûäng l do nâo àậ lâm cho tưi àûa chng ra.
1. Àêy lâ mưåt giêëc mú chó gưìm cố hai hònh ẫ
nh vùỉn tùỉt. D
hưm àố lâ thûá bẫy ưng bấc ngûúâi nùçm mú vêỵn ht thëc lấ. Mưåt
ngûúâi àân bâ hưn vâ vët ve anh nhû con.
Vïì hònh ẫnh thûá nhêët: ngûúâi nùçm mú cho ta biïët anh ta lâ Do
Thấi vâ bấc anh ta cng lâ Do Thấi, mưåt con ngûúâi ngoan àẩo
khưng bao giúâ phẩm tưåi nùång àïën nưỵi ht thëc lấ trong ngây thûá
bẫy. Vïì hònh ẫnh thûá hai, anh ta chó nghơ àïën mấ anh. Giûäa hai
hònh ẫnh nây têët nhiïn phẫi cố liïn quan gò. Nhûng lâ liïn quan
nâo? Vò ưng bấc khưng thïí nâo ht thëc lấ trong ngây thûá bẫy
àûúåc, chng ta chó cố thïí cho rùçng giûäa hai hònh ẫnh àố cố mưåt sûå

liïn lẩc vïì thúâi gian. “Nïëu bấc tưi ht thëc trong ngây thûá bẫy thò

tưi múái àïí cho mấ tưi hưn tưi vâ vët ve lâ àiïìu khưng thïí cố àûúåc
cng nhû viïåc ht thëc lấ trong ngây thûá bẫy àưëi vúái ngûúâi Do
Thấi ngoan àẩo. Chùỉc cấc bẩn côn nhúá lâ tưi àậ nối rùçng trong khi
xêy dûång giêëc mú, têët cẫ nhûäng sûå liïn lẩc giûäa nhûäng tûúãng àố
Phên têm hổc nhêåp mưn 27

àïìu bõ tiïu hy, vâ nhûäng tûúãng nây chó côn xët hiïån dûúái hònh
thûác ca nhûäng vêåt liïåu ngun chêët, cưng viïåc ca sûå giẫi thđch
chđnh lâ tẩo lêåp lẩi nhûäng dêy liïn lẩc àố.
2. Sau khi cho xët bẫn nhûäng cën sấch vïì giêëc mú, tưi gêìn
nhû àậ trúã thânh mưåt nhâ chun mưn vïì giêëc mú, àûúåc nhiïìu
ngûúâi viïët thû àïën hỗi vâ kïí chuìn giêëc mú cho nghe, àïí hỗi
kiïën. Tưi xin cẫm tẩ nhûäng ai àậ hiïën cho tưi nhûäng vêåt liïåu à
dng trong cưng viïåc giẫi thđch hay tûå àïì nghõ giẫ
i thđch cho tưi
nghe. Àêy lâ mưåt giêëc mú do mưåt sinh viïn úã Munich cung cêëp
nùm 1910. Tưi àún cûã giêëc mú nây àïí chûáng minh rùçng mưåt giêëc
mú khố hiïíu nïëu ngûúâi nùçm mú khưng chõu cho biïët nhûäng àiïìu
cêìn biïët. Tưi cng cêìn nối lâ cấc bẩn sệ lêìm to nïëu cho rùçng sûå giẫi
thđch giêëc mú trong àố tđnh cấch tûúng trûng àûúåc nhêën mẩnh lâ
cấch giẫi thđch l tûúãng vâ cho cấch giẫi thđch bùçng nhûäng sûå lêìm
tûúãng giûäa cấc xët hiïån bêët thûúâng trong giêëc mú lâ khưng
quan trổng.
13 thấng 7 nùm 1910. Vâo mưåt sấng tưi nùçm mú nhû sau: Tưi
àang ài xe àẩp trong thânh phưë thò cố mưåt con chố àen chẩy theo
xe vâ
cùỉn vâo gốt chên. Tưi ài mưåt quậng nûäa rưìi xëng xe, ngưìi
trïn mưåt bêåc thïìm rưìi tòm cấch chưëng lẩi con chố trong lc nố vêỵn
sa (tưi khưng bõ khố chõu vò chố cùỉn vâ vò cấi cẫnh sau àêy). Ngay
trûúác mùåt tưi cố hai bâ ùn mùåc rêët lõch sûå nhòn tưi chïë nhẩo. Àng

lc àố tưi tónh dêåy vâ thêëy giêëc mú thûåc sûå rộ râng.
Nhûäng k hiïåu tûúång trûng trong trûúâng húåp nây chùèng gip
àûúåc gò. Nhûng ngûúâi nùçm mú cho ta biïët: tưi u mưåt cư gấi gùåp
ngoâi phưë nhûng chûa cố dõp àïí tưi lâm quen vúái cư ta. Lâm quen
àûúåc vúái cư ta thò tưi sệ thđch ghï lùỉm vò riïng tưi rêët thđch giưëng
vêåt vâ cố cẫm tûúãng rùçng cư ta c
ng thđch. Anh thïm rùçng nhiïìu
lêìn anh ta can thiïåp khưng cho chố cùỉn nhau ngoâi phưë vâ àiïìu àố
thûúâng lâm cho nhiïìu ngûúâi ài àûúâng ngẩc nhiïn. Cư gấi ln ln
ài ngoâi phưë vúái mưåt con chố. Cố àiïìu lâ trong giêëc mú rộ râng
chng ta khưng thêëy cố ngûúâi con gấi mâ chó cố con chố thưi. Cố
thïí lâ hai bâ àûáng tíi cố vễ chïë nhẩo anh châng àûúåc gổi ra àïí
thay thïë ngûúâi con gấi. Nhûäng àiïìu anh ta cho biïët sau àố khưng
à àïí giẫi thđch. Viïåc anh châng ài xe àẩp trong giêëc mú cố thïí cùỉt
nghơa àûúåc lêìn nâo gùåp ngûúâi u anh ta cng ài xe àẩp.
3. Khi mưåt ngûúâi mêët ài mưåt ngûúâi thên, ngûúâi ta thûúâ
ng
nùçm mú thêëy xët hiïån nhûäng hònh ẫnh lêỵn lưån vïì sûå tin chùỉc lâ
ngûúâi thên àậ chïët song vúái lông mong mën ngûúâi àố sưëng lẩi. Cố
Sigmund Freud 28

lc ngûúâi chïët, d àậ chïët vêỵn tiïëp tc sưëng vò khưng biïët rùçng
mònh chïët, nïëu biïët thò chùỉc sệ chïët: cố lc anh ta nûãa chïët, nûãa
sưëng, hai trẩng thấi nây àûúåc phên biïåt bùçng nhûäng dêëu hiïåu àùåc
biïåt. Chng ta sệ lêìm to nïëu cho lâ nhûäng giêëc mú nây vư l; trong
giêëc mú cng nhû trong tiïíu thuët con ngûúâi sưëng lẩi khưng phẫi
lâ chuån àùåc biïåt vâ vư l. Nhûäng giêëc mú nây cố thïí giẫi thđch dïỵ
dâng àûúåc vâ lông ham mën ngûúâi chïët sưëng lẩi àûúåc diïỵn tẫ
bùçng nhûäng phûúng tiïån thûåc k lẩ
. Tưi phên tđch cho cấc bẩn xem

mưåt giêëc mú loẩi nây, mưåt giêëc mú cố vễ k khưi, vư l nhûng sau
khi phên tđch xong ta múái thêëy cố nhûäng chi tiïët mâ nhûäng àiïìu
àậ hổc tûâ trûúác cố thïí gip ta àoấn trûúác ra àûúåc. Àố lâ giêëc mú
ca mưåt ngûúâi mêët cha tûâ nhiïìu nùm.
Ngûúâi cha àậ chïët nhûng àûúåc àâo lïn vâ trưng khưng àûúåc
tûúi lùỉm. Ưng ta sưëng lẩi tûâ khi àûúåc àâo lïn, vâ ngûúâi nùçm mú d
dng à mổi cấch àïí cho ưng ta khưng biïët rùçng mònh sưëng. (Àïën
àêy giêëc mú chuín qua chuån khấc khưng liïn can gò àïën sûå viïåc
trïn).
Ngûúâi cha àậ chïët: Àiïìu àố chng ta biïët, viïåc ưng ta àûúåc
àa
âo lïn khưng àng vúái sûå thûåc, cng khưng àng vúái nhûäng àiïìu
diïỵn ra sau àố trong giêëc mú. Nhûng ngûúâi nùçm mú kïí lâ lc àûa
àấm ma vïì anh ta bõ àau rùng. Anh ta mën chûäa àau rùng theo
lïỵ nghi ca giấo hưåi Do Thấi: “Khi nâo anh ta bõ àau rùng, anh cûá
viïåc ài nhưí ài”. Anh ta liïìn àïën phông rùng. Nhûng nha sơ bẫo
rùng chûa cêìn nhưí. “Tưi cho thëc vâo chưỵ àau, mai ưng trúã lẩi tưi
sệ nhưí sau”.
Ngûúâi nùçm mú cho rùçng chđnh sûå nhưí rùng àố lâ sûå àâo mẫ
ngûúâi cha lïn.
Ngûúâi nùçm mú cố l khưng? Khưng hoân toân àng, vò khưng
phẫi cấi rùng sệ bõ nhưí nhûng lâ phêìn rùng bõ chïët. Nhûng àiïìu
khưng chđnh xấc nây xẫy ra ln ln trong giêëc mú. Ngûúâi nùçm
mú àa
ä lâ mưåt sûå cư àổng coi viïåc ngûúâi cha chïët cng giưëng nhû cấi
rùng bõ chïët nhûng vêỵn côn giûä àûúåc. Vêåy khưng cố gò àấng ngẩc
nhiïn nïëu trong giêëc mú cố àiïìu vư l vò lâm sao ấp dng vâo
ngûúâi cha nhûäng àiïìu ấp dng cho cấi rùng àûúåc. Vêåy àiïím chung
giûäa cấi rùng vâ ngûúâi cha nùçm núi nâo? Vò chđnh àiïím chung nây
chđnh lâ sûå cư àổng trong giêëc mú rộ râng.

Phên têm hổc nhêåp mưn 29

Giûäa ngûúâi cha vâ cấi rùng phẫi cố mưåt liïn quan gò vò ngûúâi
nùçm mú nối rùçng mưỵi khi nùçm mú thêëy gậy rùng lâ cố mưåt ngûúâi
thên bõ chïët.
Àiïìu mï tđn nây khưng àng. Vò thïë nïn chng ta lêëy lâm lẩ
khi thêëy sûå mï tđn nây cố mùåt trong mổi mẫnh nhỗ ca nưåi dung
giêëc mú.
D khưng u cêìu, ngûúâi nùçm mú cng nối cho ta nghe cêu
chuån vïì bïånh têåt vâ cấi chïët ca ngûúâi cha, vïì thấi àưå ca mònh
àưëi vúái cha. Ngûúâi cha bõ bïånh rêët lêu, tiïu tưën nhiïìu tiïìn, mêët
nhiïìu cưng sùn sốc. Nhûng ngûúâi con khưng hïì phân nân, khưng
hïì tỗ ra sưët råt hay mong mën nhûäng sûå chêëm dûát. Anh ta khoe
la
â rêët cố hiïëu, lông hiïëu ca ngûúâi Do Thấi vâ bao giúâ cng tin
theo låt Do Thấi. Cấc bẩn cố nhêån thêëy cố sûå mêu thỵn giûäa
nhûäng tûúãng gùỉn liïìn vâo giêëc mú khưng? Giûäa ngûúâi cha vâ cấi
rùng cố sûå àưìng nhêët. Àưëi vúái cấi rùng anh châng mën tn theo
låt Do Thấi àem nhưí ngay khi bõ àau vâ khố chõu. Àưëi vúái cha thò
anh ta cng lẩi tn theo låt Do Thấi dẩy anh ta khưng àûúåc
phân nân vïì sưë tiïìn àem tiïu trong sûå chûäa chẩy vâ vïì nhûäng àiïìu
khố chõu gêy ra, phẫi kiïn nhêỵn chõu àau khưí vâ khưng àûúåc th
ghết àưëi tûúång gêy ra nhûäng àiïìu khố chõu. Sûå giưë
ng nhau giûäa
hai àưëi tûúång lâ cấi rùng vâ ngûúâi cha àấng lệ sệ hoân toân nïëu
anh ta àưëi vúái cha cng cố nhûäng nghơ nhû àưëi vúái cấi rùng nghơa
lâ àem nhưí ngay, mong mën cho cha chïët àïí chêëm dûát nhûäng
àiïìu àau khưí, chêëm dûát cåc sưëng vư đch vâ tưën tiïìn àố ài.
Tưi tin chùỉc rùçng àố múái chđnh lâ tònh cẫm thûåc ca anh
châng nây àưëi vúái ngûúâi cha vâ nhûäng lúâi hiïëu thẫo êìm ơ ca anh

chó cố mc àđch lâm anh qụn nhûäng k niïåm àố thưi. Trong
nhûäng tònh trẩng àố, thûúâng thûúâng ngûúâi ta mën cho cha chïët
nhûng lông mong mën nây àeo ca
ái mùåt nẩ hiïëu thẫo: cấi chïët nïëu
cố àïën cng chó lâm cha thưi àau khưí thưi. Cấc bẩn cng nïn nhêån
ra rùçng úã àêy chng ta àậ vûúåt quấ giúái hẩn ca nhûäng tûúãng
tiïìm tâng. Sûå can thiïåp ca nhûäng tûúãng nây chó cố tđnh cấch vư
thûác trong thúâi gian ngùỉn, trong thúâi gian giêëc mú thânh hònh
thưi; nhûng nhûäng tònh cẫm chưëng àưëi ngûúâi cha cố lệ àậ cố tûâ lêu
trong tònh trẩng vư thûác, cố thïí lâ tûâ ngây côn nhỗ, nhûng chó xët
hiïån trong thûác mưåt cấch rt rê tûâ khi ngûúâi cha bõ bïånh. Chng
ta c
ng cố thïí nối chùỉc chùỉn nhû thïë àưëi vúái tûúãng tiïìm tâng
àang gip vâo sûå thânh lêåp nưåi dung giêëc mú. Trong giêëc mú
khưng cố mưåt dêëu hiïåu nâo vïì sûå chưëng àưëi ngûúâi cha. Nhûng nïëu
Sigmund Freud 30

ài tòm ngìn gưëc ca sûå chưëng àưëi àố bùçng cấch quay trúã lẩi thúâi
thú êëu, chng ta sệ thêëy sûå chưëng àưëi àố bùỉt ngìn tûâ lông súå hậi
ngûúâi cha, lông súå hậi nây kòm hậm lông ham mën tònh dc ca
àûáa bế, rưìi vêỵn tiïëp tc cêëm àoấn ngay trong tíi dêåy thò nhên
danh nhûäng l do vïì xậ hưåi. Àiïìu nây àng trong thấi àưå ca ngûúâi
nùçm mú àưëi vúái cha: lông u cha bõ giẫm rêët nhiïìu búãi lông kđnh
trổng vâ súå hậi bùỉt ngìn úã sûå kòm hậm nhûäng hoẩt àưång tònh dc
ca ngûúâi cha àư
ëi vúái ngûúâi con.
Nhûäng chi tiïët khấc trong giêëc mú rộ râng cố thïí àûúåc cùỉt
nghơa bùçng sûå th dêm. Cêu: ngûúâi cha cố vễ khưng àûúåc tûúi; cố
thïí ấm chó nhûäng lúâi nối ca nha sơ rùçng mêët ài mưåt cấi rùng
khưng phẫi lâ àiïìu lâm cho ngûúâi ta thđch th. Nhûng cng cố thïí

diïỵn tẫ vễ mùåt khưng àûúåc tûúi ca anh châng trễ tíi bõ kòm hậm
trong tònh dc trong tíi dêåy thò. Ngûúâi nùçm mú thúã phâo khi cố
thïí gấn cấi vễ mùåt khưng àûúåc tûúi ca mònh cho ngûúâi cha vâ sûå
viïåc nây xẫy ra nhên danh mưåt hânh àưång àẫo ngûúåc ca cưng viïåc
xêy dûång giêë
c mú àậ nối úã trïn. “Ngûúâi cha vêỵn tiïëp tc sưëng”: cêu
nây cố thïí vûâa lâ lông mong ûúác ca ngûúâi con vûâa cố thïí lâ lúâi
hûáa ca nha sơ rùçng cấi rùng cố thïí khưng bõ nhưí. Nhûng àïì nghõ
“Ngûúâi nùçm mú dng à mổi cấch cho ngûúâi cha khưng biïët rùçng
mònh sưëng” cố tđnh cấch hïët sûác tïë nhõ vò cêu àố cố mc àđch cho
chng ta biïët lâ ngûúâi cha àậ chïët. Nhûng àiïìu kïët lån cố nghơa
nhêët lâ do sûå th dêm vò thûåc lâ dïỵ hiïíu khi ngûúâi nùçm mú mën
dêëu khưng cho cha biïët vïì àúâi sưëng tònh dc ca mònh. Cấc bẩn
nïn nhúá rùçng chng ta àậ nhiïìu lêì
n dng sûå th dêm vâ nhûäng
hònh phẩt do sûå th dêm gêy nïn àïí cùỉt nghơa nhûäng giêëc mú
trong àố cố sûå àau rùng xët hiïån. Bêy giúâ thò hùèn cấc bẩn àậ thêëy
mưåt giêëc mú khố hiïíu nhû thïë àậ àûúåc thânh hònh trong trûúâng
húåp nâo. Cố nhiïìu phûúng sấch àậ àûúåc àem dng: sûå cư àổng k
lẩ, giẫ tẩo, di chuín têët cẫ tûúãng ra khỗi giêëc mú tiïìm tâng, tẩo
ra nhûäng sûå viïåc dng àïí thay thïë sêu xa nhêët, c k nhêët trong
thúâi gian giûäa nhûäng tûúãng àố.
4. Chng ta àậ cố dõp nối àïën nhûäng giêëc mú têì
m thûúâng,
khưng cố gò vư l vâ k lẩ hïët, nhûng àưëi vúái cấc giêëc mú àố ngûúâi
ta àậ àùåt cêu hỗi: Tẩi sao ngûúâi ta lẩi mú nhûäng sûå têìm thûúâng, vư
nghơa l nhû thïë?
Tưi kïí cho cấc bẩn nghe nhûäng giêëc mú loẩi nây: ba giêëc mú
ca ngûúâi con gấi trong mưåt àïm.