PHÂN TÂM HỌC NHẬP MÔN - NHỮNG HÀNH VI SAI LẠC – 8 pot

Sigmund Freud 106

rùçng khưng cẫm thêëy gò hïët, khưng cố mưåt tûúãng, mưåt tònh cẫm
hay mưåt k niïåm nâo, hay nïëu cố cng chùèng biïët rộ nhû thïë nâo.
Nhûng dêìn dêìn ngûúâi bïånh nhûúång bưå trûúác nhûäng àïì nghõ ca
chng ta, tûå tưë cấo bùçng cấch lùång im thêåt lêu trong khi àang nối
chuån, rưìi rt cc th nhêån rùçng mònh biïët nhûäng àiïìu khưng thïí
nối ra àûúåc lâm cho mònh xêëu hưí, cho nïn khưng nối ra àûúåc trấi
vúái lúâi àậ hûáa. Cố khi ngûúâi bïånh th nhêån rùçng cố biïët mưåt vâi
àiïìu nhûng àiïìu àố liïn can àïën mưåt ngûúâi khấc nïn khưng tiïån
nối ra. Cố khi lẩ
i cho lâ nhûäng àiïìu mònh biïët chẫ cố nghơa gò, chẫ
cố têìm quan trổng nâo àấng cho mònh àïí àïën. Cûá thïë tiïëp tc
mậi cho túái khi bấc sơ nối cho hổ biïët rùçng khi u cêìu ngûúâi bïånh
nối hïët thò ngûúâi bïånh phẫi nối hïët thûåc sûå chûá khưng phẫi nối
chúi.
Khố lông tòm thêëy mưåt ngûúâi bïånh nâo lẩi khưng dânh riïng
cho mònh mưåt khoẫng nâo àố trong tinh thêìn, lâm cho viïåc trõ
bïånh khưng len lỗi vâo àố àûúåc. Mưåt thên ch rêët thưng minh ca
tưi trong sët mưåt tìn liïìn àậ giêëu khưng cho tưi biïët lâ anh ta cố
nhên tònh, khi tưi trấch anh vïì àiïìu àố, anh trẫ lúâi lâ anh tûúã
ng
rùçng àố lâ viïåc riïng ca anh. Têët nhiïn viïåc trõ bïånh bùçng phên
têm hổc khưng thïí chêëp nhêån àiïìu giêëu giïëm àố. Vđ d nhû bêy
giúâ chng ta tun bưë rùçng, cẫnh sất trong ngây nâo àố sệ khưng
bùỉt mưåt ngûúâi nâo àố úã hai núi trong thânh Viïn chùèng hẩn, rưìi ài
tòm bùỉt mưåt ngûúâi tưåi phẩm àang êín nấu trong thânh phưë. Tïn tưåi
phẩm sệ trưën úã àêu nïëu khưng phẫi lâ úã mưåt trong hai núi nối trïn.
Tưi tûúãng rùçng tưi cố thïí dânh mưåt quìn hẩn nhû thïë cho mưåt
ngûúâi thên ch ca tưi khi cho rùçng ngûúâi nây cố thïí giûä àûúåc lúâ
i

hûáa vâ khưng nối cho ngûúâi khấc biïët nhûäng àiïìu cêìn giêëu vò l do
bđ mêåt nghïì nghiïåp. Thên ch nây rêët hâi lông vïì cưng viïåc trõ
bïånh. Tưi khưng hâi lông nhû anh ta vâ khưng bao giúâ dấm lâm lẩi
mưåt thđ nghiïåm nhû thïë nûäa.
Nhûäng ngûúâi bõ ấm ẫnh thûúâng viïån cúá lûúng têm vâ nghi
ngúâ àïí gêy khố khùn trong viïåc trõ bïånh, Nhûäng ngûúâi bõ nấo loẩn
thêìn kinh thûúâng lâm hỗng cưng viïåc trõ bïånh bùçng cấch nối ra
nhûäng àiïìu khưng đch lúåi gò cho cưng viïåc trõ bïånh, cố khi côn lâm
sai lẩc cưng viïåc nây nûäa. Tưi khưng hïì mën àûa cấc bẩn ài sêu
vâo nhûäng chi tiïët trong k thå
t trõ bïånh. Tưi chó cêìn nối rùçng,
mưỵi khi chng ta thânh cưng trong viïåc ếp båc ngûúâi bïånh lâm
theo lúâi trong mưåt phẩm vi nâo àố thò sûå chưëng àưëi lêåp tûác àûúåc
chuín sang mưåt àõa hẩt khấc. Lc àố sûå chưëng àưëi sệ cố tđnh cấch
Phên têm hổc nhêåp mưn 107

tri thûác dng nhûäng tâi liïåu l lån, nhûäng sûå khố khùn, sai lêìm
mâ ngûúâi ta tûúãng àậ tòm ra trong l thuët ca chng ta. Tûâ
miïång ngûúâi bïånh chng ta sệ àûúåc nghe lẩi têët cẫ nhûäng lúâi bâi
bấc mâ cấc nhâ khoa hổc nhêët loẩt àûa ra phẫn àưëi chng ta.
Àng lâ mưåt trêån bậo trong mưåt ly nûúác. Nhûng ngûúâi bïånh chõu
khố nghe chng ta nối, hûúáng dêỵn bâi bấc hổ, chó cho hổ nhûäng tâi
liïåu hổ cêìn tham khẫo. Hổ sùén sâng trúã thânh thên hûäu ca mưn
phên têm hổc vúái àiïìu kiïån lâ mưn nây àûâ
ng àưång àïën hổ, àïën cấ
nhên ca hổ. Trong sûå chưëng àưëi àố cố mưåt mën cho chng ta ài
xa dêìn nhiïåm v chđnh. Vò thïë nïn chng ta phẫi chưëng àưëi lẩi
thấi àưå àố. Nhûäng ngûúâi bõ ấm ẫnh dng mưåt phûúng phấp àùåc
biïåt trong viïåc chưëng àưëi. Ngûúâi bïånh àïí n cho chng ta phên
tđch, khưng tỗ vễ phẫn àưëi khiïën cho àậ cố lc chng ta cố cẫm

tûúãng àang thânh cưng, nhûng rưìi cëi cng chùèng àẩt àûúåc mưåt
kïët quẫ gò. Lc àố múái thêëy sûå chưëng àưëi np sau sûå nghi ngúâ.
Ngûúâi bïånh tûå nh: “Nhûäng àiïìu nâ
y thêåt hay, thêåt àểp tưi chùèng
mën gò hún lâ tiïëp tc, nïëu nhûäng àiïìu àố àng tưi sệ khỗi bïånh.
Nhûng cố lệ khưng àng, mâ mưåt khi tưi tin lâ khưng àng thò
bïånh tưi chùèng khỗi àûúåc”. Tònh trẩng nây cố thïí kếo dâi lêu cho
túái khi chng ta têën cưng thùèng vâo sâo huåt sûå chưëng àưëi vâ lc
àố múái lâ giúâ pht quët liïåt.
Sûå chưëng àưëi cố tđnh cấch trđ thûác khưng lêëy gò lâm quan
trổng, cố thïí chiïën thùỉng àûúåc dïỵ dâng. Nhûng côn sûå chưëng àưëi
khấc khố chiïën thùỉng hún. Àấng lệ gú
åi lẩi nhûäng k niïåm, ngûúâi
bïånh lẩi àûa ra nhûäng lån àiïåu thấi àưå trong cåc sưëng àïí chưëng
lẩi bấc sơ vâ phûúng phấp trõ bïånh. Khi ngûúâi bïånh lâ àân ưng, anh
ta thûúâng dûåa vâo nhûäng sûå giao thiïåp vúái ngûúâi cha mâ àõa võ àậ
bõ ưng bấc sơ thay thïë: àûa ra nhûäng lån àiïåu vïì sûå ham mën
àûúåc àưåc lêåp, lông tûå ấi vûúåt cẫ ngûúâi cha, khưng mën tỗ lông biïët
ún ngûúâi cha, ngûúâi bïånh dng nhûäng lån àiïåu nây àïí phấ ưng
bấc sơ khưng cho ưng lâm àûúåc cưng viïåc trõ bïånh. Ngûúâi ta cố cẫm
tûúãng rùçng ngûúâi bïånh thđch lâm cho ưng bấc sơ thêë
t bẩi, bûåc mònh
hún lâ mën khỗi bïånh. Nïëu ngûúâi bïånh lâ àân bâ thò hổ hay dng
nhûäng lúâi nng nõu êu ëm àïí xiïu lông ưng bấc sơ, nhiïìu khi tònh
cẫm àưëi vúái ưng bấc sơ cố àûúåm mâu tònh ấi. Khi khuynh hûúáng
nây àẩt túái mưåt mûác àưå nâo àố, ngûúâi bïånh khưng quan têm gò àïën
tònh thïë hiïån tẩi nûäa, khưng côn nghơ àïën bïånh trẩng, qụn hïët
nhûäng àiïìu cam kïët trong khi trõ bïånh. Ngoâi ra lông ghen tng,
sûå thêët vổng ca ngûúâi bïånh khi thêëy ưng bấc sơ tỗ vễ lẩnh lng
vúái mònh cng ngùn trúã cưng viïåc trõ bïånh tiïën hânh àïìu àïìu.

Sigmund Freud 108

Nhûäng sûå chưëng àưëi nây khưng àấng bõ kïët ấn hoân toân.
Chđnh sûå chưëng àưëi nhiïìu khi cng chûáa àûång nhiïìu tâi liïåu quan
trổng vïì àúâi sưëng ngûúâi bïånh vâ do àố cng gip nhiïìu cho bấc sơ
nïëu ưng nây biïët hûúáng dêỵn khếo lếo. Chó cố àiïìu lâ trong lc àêìu
bao giúâ nhûäng sûå chưëng àưëi nây cng cố hẩi cho sûå trõ bïånh. Àố
chđnh lâ sûå phất triïín ca cấi tưi mâ ngûúâi bïånh dng àïí chưëng lẩi
nhûäng sûå thay àưíi do sûå trõ bïånh cố thïí gêy ra. Nhûäng àùåc àiïím
ca cấi tưi nây xët hiï
ån dûúái nhûäng àiïìu kiïån ca bïånh thêìn kinh
vâ lâ phẫn ûáng àưëi vúái cùn bïånh; chng ta cố thïí cho lâ chng tiïìm
tâng trong ngûúâi bïånh vò nïëu khưng cố bïånh thò khưng bao giúâ
chng xët hiïån túái mûác àưå àố vâ vúái cûúâng àưå àố. Sûå xët hiïån
ca cấc chưëng àưëi nây khưng lâm hẩi gò àïën hiïåu quẫ ca sûå trõ
bïånh. Nhâ phên têm hổc biïët trûúác lâ thïë nâo cng cố chưëng àưëi,
thïë nâo chng cng xët hiïån vâ chó khưng hâi lông khi khưng lâm
cho chng xët hiïån vúái mưåt sûå
rộ râng mong mën vâ lâm cho
ngûúâi bïånh hiïíu àûúåc tđnh chêët ca sûå chưëng àưëi àố thưi. Sûå hy bỗ
nhûäng sûå chưëng àưëi àố chđnh lâ cưng viïåc cêìn thiïët phẫi lâm, nïëu
lâm àûúåc thò chng ta àậ thânh cưng mưåt phêìn.
Ngûúâi bïånh lẩi lúåi dng bêët cûá mưåt cú hưåi nâo àïí thưi khưng
cưë gùỉng nûäa, cú hưåi nây cố thïí lâ mưåt tai nẩn bêët thêìn xẫy ra trong
lc àang chûäa, mưåt biïën cưë bïn ngoâi lâm ngûúâi bïånh ch àïën,
mưåt vễ th nghõch ca ngûúâi chung quanh àưëi vúái bïå
nh, mưåt bïånh
khấc xẫy ra lâm cho bïånh thêìn kinh nùång thïm, hóåc mưåt sûå tiïën
bưå khẫ quan trong viïåc chẩy chûäa. Cấc bẩn cûá thïm vâo nhûäng
àiïìu trïn, nhûäng àiïìu vûâa nối lâ cấc bẩn cố ngay mưåt bẫn kï khai

khưng phẫi lâ àêìy à, nhûng khấ àng vïì mổi phûúng tiïån chưëng
àưëi xẫy ra trong lc bïånh. Nïëu tưi nối nhiïìu chi tiïët vïì vêën àïì nhû
thïë lẩi chó cưët àïí chûáng minh rùçng nhûäng kinh nghiïåm ca chng
ta trong viïåc khẫo cûáu cấc sûå chưëng àưëi lâ nïìn tẫng cho quan niïåm
sưëng àưång ca chng ta vïì bïånh thêìn kinh. Breuer vâ tưi àậ bùỉt
àêì
u chûäa bïånh thêìn kinh bùçng thưi miïn: ngûúâi bïånh àêìu tiïn ca
Breuer chó àûúåc chûäa chẩy trong tònh trẩng bõ thưi miïn, tưi cng
lâm theo ưng ta. Phẫi nhêån lâ chûäa nhû thïë dïỵ dâng hún, dïỵ chõu
hún, mêët đt thò giúâ hún, nhûng kïët quẫ àẩt àûúåc khưng chùỉc chùỉn,
khưng àûúåc lêu. Vò thïë nïn tưi bỗ khưng dng thưi miïn nûäa vâ
hiïíu rùçng nïëu cûá tiïëp tc dng thưi miïn thò khưng sao hiïíu àûúåc
tđnh cấch sưëng àưång ca nhûäng bïånh nây. Vò thưi miïn nïn bấc sơ
khưng thêëy cố sûå chưëng àưëi. Dưìn sûå chưëng àưëi ài, thưi miïn sệ cố
mưåt mưi trûúâng hoẩt àưång rưång rậi hún, vâ sûå chưëng àưëi nêëp sau
mưi trûúâng àố khưng lâm sao tiïën túá
i àûúåc y nhû sûå nghi ngúâ trong
Phên têm hổc nhêåp mưn 109

bïånh thêìn kinh bõ ấm ẫnh. Vò thïë nïn tưi cố thïí nối rùçng mưn
phên têm hổc chó ra àúâi khi ngûúâi ta bỗ khưng dng thưi miïn
nûäa.
Nhûng d cố cho sûå chưëng àưëi lâ quan trổng chùng nûäa,
chng ta cng nïn dânh chưỵ cho nghi vêën vâ khưng nïn quấ vưåi
vâng trong viïåc cưng nhêån sûå cố mùåt ca cấc sûå chưëng àưëi. Cng cố
nhûäng trûúâng húåp bïånh thêìn kinh mâ sûå liïn tûúãng chùèng lâm
àûúåc gò; cng cố khi nhûäng lúâi bâi bấc ca chđnh ngûúâi bïånh àấng
àûúåc chng ta àïí , chng ta cố thïí àậ lêìm khi cho nhûäng lúâi bâi
bấc nây lâ
nhûäng sûå chưëng àưëi. Tuy nhiïn tưi phẫi nối rùçng l lån

àûúåc nhû thïë khưng phẫi dïỵ dâng gò. Chng ta àậ cố dõp quan sất
con bïånh ca chng ta trûúác vâ sau khi nhûäng sûå chưëng àưëi nây
xët hiïån. Cûúâng àưå ca sûå chưëng àưëi ln ln thay àưíi trong thúâi
gian trõ bïånh; cûúâng àưå nây tùng lïn khi chng ta túái mưåt ch àïì
múái, àïën tưåt àónh khi ch àïì nây àïën chưỵ xêy dûång rưìi sau àố giẫm
dêìn khi ch àïì àậ lâm xong. Ngoâi ra, trûâ phi vò vng vïì trong k
thåt, chng ta chûa hïì gúåi cho ngûúâi bïånh chưëng àưëi chng ta hïët
mònh. Trong sët thúâi gian trõ bïånh, ngûúâi bïå
nh thay àưíi nhiïìu lêìn
thấi àưå chưëng àưëi. Khi chng ta àûa hổ àûúåc àïën mưåt àiïím nâo àố
lâm cho hổ thûác àûúåc mưåt phêìn nâo nhûäng vêåt liïåu chûáa àûång
trong vư thûác ca hổ lâ hổ chưëng àưëi mẩnh nhêët; nïëu trûúác àố hổ
cố hiïíu hay chêëp nhêån mưåt àiïìu gò thò lc àố hổ cng bỗ hïët; trong
sûå chưëng àưëi tưåt àónh nây nhiïìu khi hổ tỗ ra ngu xín. Nhûng nïëu
ta gip hổ thùỉng àûúåc sûå chưëng àưëi àố, hổ sệ lêëy lẩi àûúåc bònh tơnh
vâ lẩi hiïíu àûúåc. Vêå
y thấi àưå phï bònh chó trđch ca hổ khưng cố
tđnh cấch àưåc lêåp mâ chó lâ mưåt phûúng tiïån ph trong tònh cẫm
ca hổ do sûå chưëng àưëi hûúáng dêỵn. Nïëu cố àiïìu gò khưng húåp l,
ngûúâi bïånh sệ tòm mổi cấch chưëng àưëi, nhûng nïëu cố àiïìu gò húåp l,
ngûúâi bïånh lẩi chêëp nhêån mưåt cấch dïỵ dâng. Chng ta cng
thûúâng lâm nhû thïë, nhûng súã dơ trong ngûúâi bïånh sûå lïå thåc ca
chđ vâo tònh cẫm nây xët hiïån rộ râng nhû thïë chđnh lâ vò
chng ta àậ dưìn chng vâo cûá àiïím cëi cng ca chng.
Chng ta lâm sao giẫng àûúåc sûå kiïån ngûúâi bïånh dng à
mổi cấch chưëng lẩi sûå hy bỗ cấc triïåu chûáng bïånh vâ sûå tấi lêåp
tònh trẩng bònh thûúâng ca mưåt hoẩt àưång tinh thêìn? Nhûäng àưång
lûåc chưëng lẩi sûå thay àưíi tònh trẩng nây cng nhû lâ nhûäng àưång
lûåc àậ gêy ra tònh trẩng àố. Chng ta cố thïí dng nhûäng kinh
nghiïåm àẩt àûúåc trong viïåc phên tđch cấc triïåu chûáng àïí tấi lêåp sûå

hoẩt àưång tinh thêìn lc cấc triïåu chûáng múái xët hiïån. Sau quan
Sigmund Freud 110

sất ca Breuer chng ta biïët rùçng, súã dơ cấc triïåu chûáng cùn bïånh
xët hiïån lâ vò sûå hoẩt àưång tinh thêìn khưng àẩt àûúåc mûác àưå bònh
thûúâng àïí cố thïí trúã thânh hûäu thûác. Triïåu chûáng chó xët hiïån àïí
thay thïë nhûäng cấi gò chûa hoân thânh. Do àố chng ta cố thïí xấc
àõnh àûúåc võ trđ ca tấc dng ca àưång lûåc gêy ra triïåu chûáng àố.
Chùỉc phẫi cố mưåt sûå chưëng àưëi mẩnh mệ khưng cố sûå hoẩt àưång
tinh thêìn tiïën vâo àûúåc thûác: vò thïë cho nïn sûå hoẩt àưå
ng nây
phẫi cố tđnh cấch vư thûác vâ vúái tđnh cấch vư thûác àố nố côn xët
hiïån dûúái hònh thûác mưåt triïåu chûáng. Nhûng sûå cưë gùỉng biïën vư
thûác thânh hûäu thûác cng gùåp sûå chưëng àưëi. Chng ta gổi sûå hoẩt
àưång gêy ra bïånh thêìn kinh xët hiïån dûúái hònh thûác mưåt sûå
chưëng àưëi nây lâ sûå dưìn ếp.
Bêy giúâ chng ta phẫi hònh dung xem sûå dưìn ếp nây ra sao?
Àố lâ àiïìu kiïån trûúác nhêët àïí húåp thânh mưåt triïåu chûáng vâ tûâ
trûúác túái nay chng ta chûa tûâng thêë
y mưåt cấi gò tûúng tûå. Lêëy thđ
d mưåt sûå thc àêíy, mưåt hoẩt àưång tinh thêìn cố thïí biïën thânh
mưåt hânh vi: sûå thc àêíy nây cố thïí bõ gẩt ra mưåt bïn, bõ bỗ ài hay
bõ lïn ấn. Vò thïë nïn nghõ lûåc ca nố bõ rt ài, nố trúã thânh bêët lûåc,
chó côn sốt lẩi trong tinh thêìn nhû mưåt k niïåm thưi. Mổi quët
àõnh mâ sûå thc àêíy lâ àưëi tûúång àïìu phẫi tiïën hânh dûúái sûå kiïím
soất hûäu thûác ca cấi tưi. Nhûng khi sûå thc àêíy àố bõ dưìn ếp thò
sûå viïåc xẫy ra khấc hùèn. Nố sệ giûä ngun nghõ lûåc nhûng khưng
àïí lẩi àùç
ng sau mưåt k niïåm nâo cẫ, sûå dưìn ếp sệ hoẩt àưång mâ
khưng chõu sûå kiïím soất ca thûác. Sûå so sấnh nây khưng gip ta

tiïën gêìn àïën sûå hiïíu rộ tđnh chêët ca sûå dưìn ếp .
Tưi mën trònh bây cho cấc bẩn xem nhûäng sûå biïíu thõ l
thuët cố đch nhêët vïì phûúng diïån nây, nghơa lâ àng nhêët àïí hònh
dung sûå dưìn ếp bùçng mưåt hònh ẫnh nhêët àõnh. Nhûng mën cho rộ
râng chng ta phẫi thay nghơa dng àïí mư tẫ ca chûä “vư thûác”
bùçng nghơa cố tđnh cấch hïå thưëng ca chûä nây; nối mưåt cấch khấc,
ch
ng ta phẫi chêëp nhêån rùçng vư thûác hay hûäu thûác ca mưåt àùåc
àiïím tinh thêìn, chó lâ mưåt trong cấc tđnh chêët ca sûå hoẩt àưång
nây thưi. Khi mưåt sûå hoẩt àưång cố tđnh cấch vư thûác, sûå phên cấch
ca nố àưëi vúái hûäu thûác chó lâ dêëu hiïåu vïì sưë mïånh ca nố chûá
khưng phẫi chđnh sưë mïånh àố. Mën biïët rộ sưë mïånh àố nhû thïë
nâo, chng ta phẫi cưng nhêån rùçng mưỵi sûå hoẩt àưång tinh thêìn
trûúác hïët phẫi úã vâo mưåt giai àoẩn vư thûác trûúác khi biïën thânh
hûäu thû
ác cng nhû mưåt hònh chp bùçng mấy ẫnh bao giúâ cng
phẫi qua mưåt giai àoẩn êm vâ chó trúã thânh têëm hònh sau khi qua
Phên têm hổc nhêåp mưn 111

giai àoẩn dûúng. Nhûng cng khưng phẫi têëm hònh nâo cng bùỉt
båc phẫi thânh mưåt hònh dûúng, khưng phẫi bêët cûá mưåt sûå hoẩt
àưång vư thûác nâo cng phẫi biïën thânh hûäu thûác. Chng ta chó cố
thïí nối rùçng mưỵi hoẩt àưång tinh thêìn bao giúâ cng thåc mưåt hïå
thưëng tinh thêìn vư thûác rưìi cố thïí qua hïå thưëng hûäu thûác trong
mưåt vâi trûúâng húåp.
Hònh dung tiïån lúåi nhêët cho chng ta lâ hònh dung giẫn dõ
nhêët ca hïå thưëng: àố lâ hònh dung trong khưng gian. Chng ta coi
hïå thưëng vư thûác nhû mưåt cấi phông to trong àố nhûäng khuynh
hûúáng tinh thêì
n chen chc nhau nhû nhûäng ngûúâi sưëng trong àố.

Cẩnh cấi phông nây cố mưåt phông nhỗ hún nhû mưåt phông khấch
bïn trong cố thûác tổa võ. Nhûng tẩi chưỵ cûãa thưng cùn phông vúái
phông khấch cố mưåt ngûúâi gấc cưíng àûáng kiïím soất mưỵi khuynh
hûúáng tinh thêìn, kiïím duåt vâ khưng cho khuynh hûúáng àố vâo
nïëu khuynh hûúáng nây húåp anh gấc. D ngûúâi gấc cưíng àíi mưåt
khuynh hûúáng khưng cho qua cûãa phông hay àïí cho mưåt khuynh
hûúáng qua cûãa vâo trong phông, sûå khấc biïåt giûäa hai sûå viïåc àố
khưng cố gò to lúán vâ kïët quẫ vêỵn nhû nhau. Mổi vêën àïì àïìu ph

thåc vâo sûå tinh mùỉt, thấo vất ca anh châng gấc cưíng. Hònh ẫnh
nây cố lúåi cho chng ta vò gip chng ta múã rưång kiïën ca chng
ta. Nhûäng khuynh hûúáng úã lẩi cùn phông lúán dânh cho vư thûác
thoất khỗi con mùỉt dôm ngố ca thûác trong phông khấch. Vêåy
nhûäng khuynh hûúáng àố àậ bùỉt àêìu cố tđnh cấch vư thûác. Khi ài
àïën ngûúäng cûãa phông khấch mâ bõ àíi, khưng àûúåc vâo phông
tûác lâ khuynh hûúáng àố khưng cố khẫ nùng àïí trúã thânh hûäu thûác:
chng ta nối lâ chng bõ dưìn ếp. Nhûng nhûä
ng khuynh hûúáng àûúåc
anh gấc cưíng cho phếp qua cûãa vâo phông khưng phẫi vò thïë mâ
nhêët thiïët trúã thânh hûäu thûác: chng chó trúã thânh hûäu thûác khi
chng àûúåc thûác àïí mùỉt àïën. Vêåy chng ta gổi cùn phông thûá hai
nây lâ: hïå thưëng tiïìn thûác. Vêåy viïåc mưåt hoẩt àưång trúã thânh hûäu
thûác vêỵn giûä ngun nghơa cố tđnh cấch mư tẫ. Àùåc tđnh ca sûå dưìn
ếp lâ úã chưỵ mưåt khuynh hûúáng bõ anh gấc - dan khưng cho bûúác tûâ
vư thûác sang phông tiïìn thûác. Chđnh anh gấc cưíng nây chng ta
gổ
i lâ sûå chưëng àưëi khi chng ta dng phûúng phấp phên têm àïí
chêëm dûát sûå dưìn ếp.
Cấc bẩn sệ bẫo lâ nhûäng hònh dung àố vûâa giẫn dõ vûâa ngưng
nghïnh khưng thïí khưng cố chưỵ trong mưåt bâi thuët trònh vïì

khoa hổc. Cấc bẩn nối àng, tưi cng biïët lâ nố khưng àûúåc àng
vâ nïëu tưi khưng lêìm thò chùng bao lêu nûäa chng ta sệ cố mưåt cấi
Sigmund Freud 112

gò hay hún thay vâo àố. Tưi khưng biïët lâ sau khi sûãa àưíi vâ hoân
bõ, hònh dung àố cố côn vễ ngưng nghïnh nûäa hay thưi. Trong khi
chúâ àúåi cấc bẩn nïn nhúá rùçng chng ta àậ cố mưåt hònh dung nhû
thïë khi ta thêëy con ngûúâi ca Ampêre búi trong dông àiïån, vâ
nhûäng hònh dung nhû thïë khưng phẫi lâ vư đch vò sao chng cng
gip ta hiïíu àûúåc mưåt vâi sûå quan sất. Tưi cố thïí chùỉc chùỉn rùçng
giẫ thuët vïì hai cùn phông, ngûúâi gấc trûúác cûãa phông, thûác
àûáng trong phông khấch cho chng ta mưåt hònh dung rêët sất thûåc.
Tưi cng mën cấc bẩn nhêån thêëy rùçng nhûäng danh tûâ: vư thûác,
tiïì
n thûác, thûác cng cố giấ trõ chùèng khấc gò nhûäng danh tûâ
vêỵn thûúâng dng nhû: tiïìm thûác, cẩnh thûác (para - conscient)
hay giûäa thûác (interconscient).
Tưi mong cấc bẩn sệ nối thïm rùçng sûå tưí chûác ca gìng mấy
tinh thêìn àng àïí cùỉt nghơa nhûäng triïåu chûáng bïånh thêìn kinh
mën cố giấ trõ cêìn phẫi cố tđnh tưíng quất vâ gip cho ta hiïíu àûúåc
nhûäng sûå hoẩt àưång bònh thûúâng. Khưng côn gò àng hún nûäa,
trong lc nây tưi chûa thïí lâm hâi lông cấc bẩn àûúåc nhûng sûå
quan têm ca ch
ng ta vïì têm l ca sûå hổp thânh cấc triïåu chûáng
bïånh thêìn kinh chó cố thïí tùng lïn nhiïìu nïëu, nhúâ sûå khẫo sất cấc
àiïìu kiïån bïånh l, chng ta hy vổng tòm hiïíu àûúåc vïì sûå hoẩt àưång
ca hïå thưëng tinh thêìn bònh thûúâng mâ tûâ trûúác túái nay chng ta
chûa hïì biïët gò cẫ.
Bâi thuët trònh ca tưi vïì hai hïå thưëng vư thûác vâ hûäu thûác,
vïì liïn quan giûäa chng vâ nhûäng liïn quan gùỉn chùåt chng vúái

thûác khưng nhùỉc nhúã cấc bẩn nhúá lẩi gò sao? Cấc bẩn suy nghơ ài
vâ sệ thêëy rùçng anh châng gấ
c cûãa àûáng giûäa vư thûác vâ tiïìn
thûác chđnh lâ sûå hiïån thên ca sûå kiïím duåt àậ cho giêëc mú rộ
râng hònh thûác cëi cng ca nố. Nhûäng cấi gò côn sốt lẩi ban
ngây, nhûäng sûå kđch àưång trong giêëc mú lâ nhûäng tâi liïåu tiïìn
thûác chõu ẫnh hûúãng ca nhûäng ham mën vư thûác bõ dưìn ếp, liïn
kïët vúái chng, nhêån sûå gip àúä ca chng, nhúâ nghõ lûåc ca chng
àïí hổp thânh giêëc mú tiïìm tâng. Dûúái quìn ngûå trõ ca hïå thưëng
vư thûác, nhûäng vêåt liïå
u tiïìn thûác àûúåc xêy dûång bùçng sûå cư àổng
vâ di chuín rêët đt khi thêëy xët hiïån trong àúâi sưëng tinh thêìn
bònh thûúâng, nghơa lâ trong hïå thưëng tiïìn thûác. Chng ta biïíu
thõ hai hïå thưëng nây bùçng phûúng tiïån lâm viïåc ca chng; ty
theo mưëi liïn quan ca nố vúái thûác ra sao chng ta cố thïí nối
hiïån tûúång nây hay hiïån tûúång nổ thåc vâo hïå thưëng nây hay hïå
thưëng khấc. Theo quan niïåm nây thò giêëc mú khưng cố gò chûáng tỗ
Phên têm hổc nhêåp mưn 113

lâ cố tđnh cấch bïånh hoẩn, giêëc mú cố thïí àïën vúái bêët cûá ngûúâi nâo
bònh thûúâng trong nhûäng àiïìu kiïån biïíu thõ cho giêëc ng. Giẫ
thuët vïì sûå cêëu tẩo ca gìng mấy tinh thêìn, vûâa cùỉt nghơa àûúåc
sûå thânh lêåp giêëc mú, vûâa cùỉt nghơa àûúåc sûå thânh lêåp cấc triïåu
chûáng bïånh thêìn kinh cố thïí cố giấ trõ àưëi vúái bêët cûá àúâi sưëng tinh
thêìn bònh thûúâng nâo.
Vêåy chng ta phẫi hiïíu sûå dưìn ếp nhû thïë nâo? Sûå dưìn ếp chó
lâ mưåt àiïìu kiïån ài trûúác sûå thânh lêåp mưåt triïåu chûáng. Ch
ng ta
àậ thêëy lâ triïåu chûáng thay thïë cho mưåt cấi gò mâ sûå dưìn ếp khưng
cho biïíu lưå ra ngoâi. Nhûng khi biïët sûå dưìn ếp lâ gò rưìi chng ta

cng chûa hiïíu lâm sao triïåu chûáng cố thïí thay thïë àûúåc cấi gò àố
khưng biïíu lưå ra ngoâi. Vïì àêìu kia ca vêën àïì, sûå dưìn ếp cng nïu
ra nhûäng cêu hỗi nhû sau: Nhûäng khuynh hûúáng chõu ẫnh hûúãng
ca sûå dưìn ếp lâ nhûäng khuynh hûúáng nâo? Nhûäng àưång lûåc nâo
àậ bùỉt båc phẫi cố sûå dưìn ếp? Sûå dưìn ếp cố mc àđch gò? Àïí trẫ
lúâi
cấc cêu hỗi àố hiïån nay chng ta chó cố mưåt ëu tưë duy nhêët. Khẫo
sất sûå chưëng àưëi, chng ta thêëy sûå chưëng àưëi chó lâ sẫn phêím ca
nhûäng àưång lûåc vâ nhûäng tđnh chêët àố àậ quy àõnh sûå dưìn ếp hay
đt nhêët àậ gip cho nố xët hiïån. Côn nhûäng cấi khấc chng ta
chûa biïët.
Nhûng úã àêy chng ta cố thïí dûåa vâo nhûäng thđ nghiïåm nối
trïn. Sûå phên tđch cho ta biïët rộ nhûäng triïåu chûáng bïånh thêìn
kinh cố mc àđch gò. Àưëi vúái cấc bẩn àiïìu àố chùèng cố gò mú
ái lẩ. Tưi
chùèng àậ trònh bây nhû thïë trong hai trûúâng húåp bïånh thêìn kinh
rưìi sao? Nhûng hai trûúâng húåp àố cố nghơa gò? Cấc bẩn cố quìn
àôi hỗi tưi chûáng minh àiïìu tưi khùèng àõnh hâng trùm hay nhiïìu
hún nûäa trûúâng húåp khấc. Tưi tiïëc lâ khưng thïí chiïìu àûúåc. Tưi
phẫi u cêìu cấc bẩn dûåa trïn kinh nghiïåm riïng ca cấc bẩn hay
trưng cêåy vâo sûå tin tûúãng ca cấc bẩn vïì nhûäng àiïìu àậ àûúåc têët
cẫ cấc nhâ phên têm hổc khấc khùèng àõnh.
Chùỉc hùèn cấc bẩn côn nhúá lâ trong hai trûúâng húåp àố chng
ta àậ dng sûå phên tđch àïí ài sêu vâo àúâi sưëng tònh d
c ca ngûúâi
bïånh. Trong trûúâng húåp thûá nhêët chng ta thêëy hïët sûác rộ râng
mc àđch hay khuynh hûúáng ca cấc triïåu chûáng àûúåc khẫo sất;
trong trûúâng húåp thûá hai cố thïí rùçng mc àđch hay khuynh hûúáng
nây bõ mưåt cấi gò che lêëp mêët, chng ta sệ nối sau àïën cấi nây.
Nhûng trong nhûäng trûúâng húåp khấc chng ta àïìu nhêån thêëy

nhûäng chi tiïët giưëng nhû trong hai trûúâng húåp trïn. Trong mổi
trûúâng húåp chng ta àïìu ài sêu vâo cấc biïën cưë tònh dc, àïìu thêëy
Sigmund Freud 114

rộ nhûäng ham mën tònh dc ca ngûúâi bïånh vâ lêìn nâo chng ta
cng thêëy nhûäng triïåu chûáng àïìu cố mưåt mc àđch nhû nhau. Mc
àđch nây khưng gò khấc hún lâ sûå thỗa mận tònh dc; nhûäng triïåu
chûáng cố mc àđch thỗa mận tònh dc ca ngûúâi bïånh, thay thïë cho
sûå thỗa mận khi trong àúâi sưëng bònh thûúâng ngûúâi bïånh khưng
àûúåc thỗa mận.
Cấc bẩn hậy nhúá lẩi trûúâng húåp bõ ấm ẫnh trong ngûúâi bïånh
thûá nhêët. Ngûúâi vúå phẫi xa chưìng, ngûúâi chưìng mâ mònh u qu
nhûng khưng thïí cng sưëng vúái mònh àûúåc vò nhûäng sûå ë
u kếm
ca ưng ta. Nâng phẫi trung thânh vúái chưìng, khưng tòm cấch thay
thïë chưìng bùçng ngûúâi khấc. Triïåu chûáng bïånh ca nâng hiïën cho
nâng nhûäng gò nâng cêìu mong, nêng cao ngûúâi chưìng lïn, ph
nhêån, sûãa chûäa sûå ëu kếm ca chưìng, nhêët lâ sûå bêët lûåc. Triïåu
chûáng nây chó lâ sûå thỗa mận mưåt ham mën nhû giêëc mú nhûng
khấc giêëc mú úã chưỵ àêy lâ sûå thỗa mận mưåt ham mën vïì tònh ấi.
Vïì ngûúâi bïånh thûá hai nhûäng àiïìu nâng lâm trûúác khi ài ng cố
mc àđch trùn trúã khưng cho cha mể giao húåp àïí trấnh khỗ
i cố mưåt
àûáa em. Bùçng lïỵ nghi nây, ngûúâi con gấi àõnh thay thïë ngûúâi mể.
Vêåy trong trûúâng húåp nây cng nhû trong trûúâng húåp thûá nhêët,
ngûúâi bïånh mën hy bỗ nhûäng trúã ngẩi cho viïåc thỗa mận tònh
dc vâ ham mën luën ấi. Chng ta sệ nối ngay àïën nhûäng sûå
phûác tẩp nối trong phêìn trïn.
Àïí biïån minh cho nhûäng àiïìu dê dùåt cêìn cố trong àïì lån ca
tưi, tưi u cêìu cấc bẩn ch àïën sûå kiïån lâ têët cẫ nhûäng àiïìu tưi

nối vïì sûå dưìn ếp, sûå thânh lêåp vâ
nghơa cấc triïåu chûáng àïìu dûåa
trïn sûå phên tđch ba hònh thûác ca bïånh thêìn kinh: vâ chó ấp dng
cho ba hònh thûác nây thưi: nấo loẩn thêìn kinh vò lo êu súå hậi, nấo
loẩn thêìn kinh vò quy hưìi, bõ ấm ẫnh. Sûå hoẩt àưång ca phên têm
hổc cng chó giúái hẩn trong ba chûáng bïånh nây thưi, nhûäng chûáng
bïånh mâ chng ta gổi lâ chûáng bïånh thêìn kinh khấc. Tuy phên
têm hổc cng cố khẫo cûáu nhûng khưng ài sêu lùỉm. Cố mưåt loẩi
chûáng bïånh khưng thïí trõ àûúåc bùçng phên têm hổc nïn bõ gẩt ra
mưåt bïn. Cấc bẩn khưng nïn qụn rùçng phên têm hổc lâ mưåt khoa
hổc hậy cô
n quấ trễ, mën nghiïn cûáu cêìn phẫi àïí nhiïìu thúâi gian
vâ cưng ca, rùçng múái cấch àêy khưng lêu khoa hổc nây chó cố mưỵi
mưåt nhên viïn thưi. Tuy nhiïn tẩi khùỉp mổi núi ngûúâi ta àậ tòm
hiïíu nhûäng chûáng bïånh thêìn kinh khưng phẫi lâ hoấn chuín. Tưi
hy vổng sệ trònh bây cho cấc bẩn biïët nhûäng giẫ thuët vâ kïët quẫ
ca chng ta khi àem ấp dng vâo nhûäng chûáng bïånh múái nây sệ
Phên têm hổc nhêåp mưn 115

phất triïín nhû thïë nâo, nhûäng mưn hổc múái nây khưng ph nhêån
nhûäng giẫ thuët vâ kïët quẫ nây mâ côn xêy dûång nhiïìu àiïìu cao
hún nûäa. Vò nhûäng vêåt liïåu nây chó ấp dng cho ba chûáng bïånh
hoấn chuín thưi, tưi tûå cho phếp nêng cao giấ trõ ca cấc triïåu
chûáng bùçng cấch cho cấc bẩn biïët mưåt chi tiïët múái. So sấnh ngun
nhên gêy ra ba chûáng bïånh nây chng ta tiïën túái mưåt kïët quẫ cố
thïí tốm tùỉt trong cưng thûác sau àêy: nhûäng ngûúâi bïånh àau khưí vò
mưåt sûå thiïëu sốt, vò thûåc tïë àậ ngùn khưng cho hổ thỗa mận àûúåc
tònh dc. Hai kïët quẫ
nây hôa húåp vúái nhau hoân toân. Cấch àưåc
nhêët àïí hiïíu nhûäng triïåu chûáng nây lâ coi chng nhû mưåt sûå thỗa

mận xët hiïån àïí thay thïë àiïìu mâ àúâi sưëng tinh thêìn thûúâng àậ
ngùn khưng cho thỗa thỗa mận.
Ngûúâi ta cố thïí àûa ra nhiïìu lån àiïåu bâi bấc nûäa àưëi vúái àïì
lån lâ nhûäng triïåu chûáng bïånh thêìn kinh chó lâ nhûäng triïåu
chûáng dng àïí thay thïë. Tưi nối cho cấc bẩn nghe vïì hai lån àiïåu
nây. Cấc bẩn cố thïí bẫo: cố rêët nhiïìu trûúâng húå
p mâ àïì lån ca
ưng khưng biïån minh àûúåc; trong nhûäng trûúâng húåp nây nhûäng
triïåu chûáng cố vễ nhû cố mưåt mc àđch trấi hùèn: khưng phẫi lâ
thỗa mận tònh dc mâ tòm cấch gẩt ra ngoâi hay hy bỗ sûå thỗa
mận tònh dc. Tưi khưng mën ph nhêån rùçng l lån ca bẩn rêët
àng. Trong phên têm hổc nhiïìu khi sûå viïåc phûác tẩp hún mònh
tûúãng. Nïëu sûå viïåc giẫn dõ ài thò àêu cố cêìn túái phên têm hổc àïí
diïỵn giẫng cho rộ râng hún. Trong trûúâng húåp ngûúâi bïånh thûá hai
ca chng ta cố nhûäng cûã chó tòm cấch gẩ
t bỗ sûå thỗa mận tònh dc
vđ d nhû viïåc cêët hïët cấc tiïëng tđch tùỉc àưìng hưì àïí trấnh cho ngûúâi
bïånh khỗi nghơ àïën sûå cûúng lïn ca cú quan sinh dc hay viïåc
trấnh cho bònh hoa khỗi rúi xëng àêët, khỗi vúä hay vổng lâ vúái viïåc
àố ngûúâi bïånh sệ gòn giûä àûúåc trinh tiïët. Trong nhiïìu trûúâng húåp
khấc, tđnh cấch tiïu cûåc nây rộ râng hún nhûäng hânh vi cûã chó àïìu
cố mc àđch trấnh nhûäng k niïåm vâ sûå cấm dưỵ vïì tònh dc.
Nhûng hún mưåt lêìn phên têm hổc àậ chûáng minh rùçng cố sûå trấi
ngûúåc khưng hùèn lâ àậ
cố mêu thỵn. Chng ta cố thïí múã rưång àïì
lån: nhûäng triïåu chûáng cố mc àđch hóåc thỗa mận tònh dc hóåc
lêín trấnh nố. Tđnh cấch tđch cûåc rộ râng trong sûå nấo loẩn thêìn
kinh, tđnh cấch tiïu cûåc rộ râng trong sûå ấm ẫnh. Nïëu nhûäng triïåu
chûáng cố thïí dng àïí thỗa mận tònh dc hay trấi lẩi thò tđnh cấch
lûúäng diïån nây cố thïí àûúåc cùỉt nghơa rùçng sûå hoẩt àưång mâ chng

ta chûa cố dõp nối àïën. Chng lâ kïët quẫ ca sûå dung hôa, ca sûå
liïn húåp ca hai khuynh hûúáng tra
ái ngûúåc nhau, cng mư tẫ
nhûäng àiïìu bõ dưìn ếp cng nhû nhûäng àiïìu gêy ra sûå dưìn ếp vâ
Sigmund Freud 116

gip cho sûå lêåp thânh ca sûå dưìn ếp. Sûå thay thïë cố lúåi hún hay
kếm cho mưåt trong hai khuynh hûúáng chûá đt khi chó cố lúåi cho mưåt
khuynh hûúáng thưi. Trong bïånh nấo loẩn thêìn kinh, hai mc àđch
thûúâng phất biïíu trong mưåt triïåu chûáng; trong sûå ấm ẫnh cố hai
mc àđch khấc nhau: triïåu chûáng cố hai thò, phên ra hai àưång tấc.
Mưỵi àưång tấc thûåc hiïån cấi nổ trûúác cấi kia rưìi triïåt tiïu nhau.
Côn mưåt àiïìu nghi vêën khấc khố giẫi hún. Chng ta cố ài húi
quấ xa khưng khi mën giẫi thđch mổi trûúâng húåp bùçng sûå thỗa
mận tònh dc. Nhûäng triïåu chûáng nây thûåc ra khưng thỗa mận
mưå
t ëu tưë cố thûåc nâo cẫ, mâ chó hêm nống lẩi mưåt cẫm giấc hay
biïíu dûúng cho mưåt hònh ẫnh ngưng cìng ca mưåt phûác thïí tònh
dc. Ngoâi ra sûå thỗa mận tònh dc nây thûúâng cố tđnh cấch trễ
con khưng xûáng àấng nhû sûå th dêm hay nhûäng hânh vi bêín thóu
mâ ngûúâi ta thûúâng cêëm trễ con khưng cho lâm. Cấc bẩn sệ ngẩc
nhiïn khi thêëy ngûúâi ta coi lâ thỗa mận tònh dc lâ nhûäng hânh
àưång àấng lệ chó nïn coi nhû nhûäng sûå thỗa mận àưåc ấc, kinh túãm
cố khi trấi thiïn tûå nûäa. Vïì nhûäng àiïím nây chng ta chûa thïí
àưì
ng vúái nhau àûúåc mưåt khi chûa khẫo sất sêu rưång àúâi sưëng
tònh dc ca àân ưng vâ chêët xấc àõnh xem nhû thïë nâo thò àûúåc
coi nhû cố tđnh chêët tònh dc.
20. ÀÚÂI SƯËNG TỊNH DC CA NGÛÚÂI ÀÂN ƯNG
Chùỉc cấc bẩn àïìu tûúãng tûúång rùçng mổi ngûúâi àïìu àưìng vïì

nghơa ca hai chûä tònh dc. Trûúác hïët “tònh dc” chùèng lâ mưåt
cấi gò tc tơu mâ mổi ngûúâi àïìu trấnh khưng mën nối àïën û? Cố
ngûúâi kïí cho tưi nghe chuån mưåt sưë hổc trô ca mưåt nhâ tinh thêìn
hổc nưíi tiïëng, mën cho thêìy tin rùçng triïåu chûáng ca bïånh nấo
loẩn thêìn kinh cố tđnh chêët tònh dc, àûa thêìy àïën trûúác mưåt ngûúâi
bïånh nấo loẩn thêìn kinh àang qúçn quẩi trong nhûäng dấng àiïåu
giưëng nhû mưåt ngûúâi àân bâ àang sinh. Ưng thêìy tỗ
vễ khinh
thûúâng vâ nối: “Sûå sinh con khưng cố gò dđnh dấng àïën tònh dc
cẫ”. Têët nhiïn viïåc sinh con khưng phẫi lc nâo cng cố tđnh chêët
tc tơu.
Cố bẩn sệ trấch tưi vò àậ àa cúåt trûúác mưåt vêën àïì nghiïm
trổng nhû thïë. Nhûng tưi khưng hïì mën nối àa. Búãi lệ nưåi dung
ca hai chûä “tònh dc” khưng dïỵ àõnh nghơa tđ nâo. Trûúác hïët ngûúâi
ta cố thïí cho rùçng têët cẫ nhûäng cấi gò cố dđnh dấng àïën sûå khấc
biïåt giûäa giưëng àûåc vâ giưëng cấi àïìu cố tđnh chêët tònh dc, nhûng
Phên têm hổc nhêåp mưn 117

àõnh nghơa àố vûâa mú hưì vûâa quấ rưång. Xết àïën cấch giao cêëu cấc
bẩn cố thïí cho rùçng têët cẫ nhûäng cấi gò dđnh dấng àïën viïåc tòm
khoấi lẩc bùçng thên thïí, nhêët lâ bùçng cấc cú quan tònh dc ca
ngûúâi khấc phấi, nghơa lâ dđnh dấng àïën viïåc giao húåp àïìu cố tđnh
chêët tònh dc. Àõnh nghơa nhû thïë cấc bẩn sệ gêìn quan àiïím vúái
nhûäng ngûúâi nâo cho tònh dc lâ mưåt thûá gò tc tơu khố coi, vâ nïëu
nhû thïë thò sûå sinh àễ chùèng cố gò lâ tònh dc cẫ. Nhûng khi quan
niïåm rùçng àùåc tđnh ca tònh dc lâ sûå sinh con, cấc bẩn sệ gẩt bỗ
ra ngoâ
i àõnh nghơa àố rêët nhiïìu hânh àưång nhû sûå th dêm hay
hưn hđt, tuy khưng cố mc àđch sinh àễ mâ vêỵn cố tđnh chêët tònh
dc. Chng ta biïët rùçng sûå cưë gùỉng àõnh nghơa àïìu àûa àïën nhiïìu

sûå khố khùn, cho nïn chng ta àûâng hy vổng rùçng trong trûúâng
húåp nây chng ta sệ trấnh khỗi nhûäng khố khùn àố. Trong quấ
trònh phất triïín ca khấi niïåm vïì “tònh dc” chng ta thêëy cố mưåt
cấi gò mâ Silberer gổi lâ mưåt “sûå sai lêìm vò mën giêëu giïëm”. D
sao chng ta cng khưng thiïëu nhûäng chiïìu hûúáng cố thïí àûa
chng ta àïën àiïìu mâ loâi ngûúâi thûúâng gổi lâ “tònh d
c”.
Mưåt àõnh nghơa nâo cố thïí nối àïën sûå khấc biïåt giûäa phấi
nam vâ phấi nûä, sûå sung sûúáng thỗa mận trong vêën àïì tònh dc,
nhiïåm v sinh con, vâ ln cẫ tđnh chêët tc tơu khố coi ca tònh
dc, ca nhûäng hoẩt àưång àấng phẫi dêëu giïëm, cố thïí d dng cho
mổi nhu cêìu thûåc tïë ca cåc àúâi. Nhûng khoa hổc khưng thỗa
mận vúái mưåt àõnh nghơa nhû thïë. Sau khi khẫo sất k câng, tó mó,
chng ta thêëy lâ cố mưåt sưë loẩi ngûúâi mâ àúâi sưëng tònh dc khấc
hùèn àúâi sưëng ca àa sưë ngûúâi khấc. Nhiïìu ngûúâi trong bổn ngûúâ
i
“sa àổa” nây khưng côn àïí gò àïën sûå khấc biïåt giûäa cấi vâ àûåc
nûäa. Hổ chó thỗa mận àûúåc tònh dc àưëi vúái ngûúâi cng phấi vúái hổ
thưi; ngûúâi khấc phấi àưëi vúái hổ chùèng cố nghơa gò cẫ vâ nhiïìu khi
côn lâm hổ ghï túãm nûäa. Nhûäng con ngûúâi “sa àổa” nây quẫ lâ
khưng hïì àïí àïën viïåc sinh con. Nhûäng ngûúâi nây, chng ta gổi lâ
“ngûúâi àưìng tđnh luën ấi”. Àân ưng hay àân bâ thåc loẩi nây cố
khi lâ nhûäng ngûúâi cố hổc thûác, cố
giấo dc, cố tinh thêìn ln l vâ
trđ thûác rêët cao. Hổ mën dûåa vâo nhûäng àẩi diïån khoa hổc ca
riïng hổ, gấn cho mònh tđnh cấch ca mưåt giưëng thûá ba (ngoâi
giưëng àûåc vâ giưëng cấi) cng cố quìn lúåi nhû nhûäng giưëng kia.
Chng ta sệ cố dõp xết àïën nhûäng u sấch ca hổ. Hổ khưng hïì lâ
“phấi thûúång lûu” trong nhên loẩi nhû mën; trong hâng ng
ca hổ cng cố nhûäng kễ vư giấ trõ vâ vư đch nhû trong sưë ngûúâi

thûúâng.
Sigmund Freud 118

Nhûäng con ngûúâi “sa àổa nây” cng dng nhûäng àưëi tûúång
tònh dc ca mònh nhû ngûúâi thûúâng. Nhûng sau àố hổ cố nhiïìu
hânh àưång khấc hùèn ngûúâi thûúâng. Hổ cố thïí àem so sấnh vúái
nhûäng con qu quấi dõ, thư bó trong bûác hổa ca P. Brïughl àang
tòm cấch cấm dưỵ thấnh Antoine, hay nhûäng võ thêìn vâ tđn àưì mâ
Gustave Flaubert cho diïỵu qua trûúác mùåt con ngûúâi ngoan àẩo ca
ưng ta. Hổ cêìn àûúåc phên loẩi, nïëu khưng chng ta sệ khưng biïët
àûúâng nâo mâ lêìn. Hổ àûúåc chia thânh hai loẩi: loẩi ngûúâi àưìng
tđnh luën ấi khấc thûúâng vïì àưëi tûúång tònh ấi ca hổ, theo àíi
mc àđch luë
n ấi khấc hùèn ngûúâi thûúâng. Thåc loẩi thûá nhêët nây
bao gưìm nhûäng ngûúâi nâo khưng giao húåp vúái ngûúâi khấc phấi
bùçng cú quan sinh dc nhû thûúâng lïå mâ thay thïë cú quan nây
bùçng phêìn khấc trong thên thïí. Phêìn thên thïí nây cố tiïån lúåi hay
khưng trong viïåc thỗa mận tònh dc, cố bêín thóu hay khưng, hổ bêët
cêìn, khưng cho lâ quan trổng (vđ d nhû thay êm hưå bùçng mưìm
hay hêåu mưn). Cng thåc vâo loẩi nây nhûäng ngûúâi dng cú quan
sinh dc khưng phẫi vâo viïåc giao cêëu mâ vâo viïåc khấc, vò d nhû
hêåu mưn hay chưỵ bâi tiïët khấc. Rưìi àïën nhûäng ngûúâi khưng dng
àï
ën cú quan sinh dc vâ thay vâo àố bùçng àưi v, àưi chên hay
nhûäng bđm tốc ca ngûúâi àân bâ. Cố ngûúâi lẩi khưng thêm dng
àïën thên thïí ca ngûúâi àân bâ nûäa: àưëi vúái hổ cố khi mưåt vêåt dng
nâo trong phông tùỉm cng dng àûúåc viïåc nhû mưåt chiïëc giêìy hay
khùn tùỉm. Àố lâ bổn thåc vïì linh vêåt giấo. Cëi cng phẫi kïí àïën
bổn ngûúâi giao cêëu nhû thûúâng nhûng vúái nhûäng àôi hỗi kinh
khng, nhû giao cêëu vúái mưåt xấc chïët vò chó thỗa mận khi lâm

xong cưng viïåc kinh túãm ghï ngûúâi àố. Nhûng thưi nối àïën nhûäng
sûå kinh túãm àố àậ quấ
nhiïìu.
Loẩi thûá hai gưìm cố nhûäng ngûúâi thỗa mận tònh dc theo lưëi
mâ nhûäng ngûúâi thûúâng chó coi nhû nhûäng sûå sûãa soẩn, vđ d nhû
súâ mố khùỉp mổi núi trïn mònh ngûúâi khấc phấi, nhòn vâo thûåc sêu
nhûäng núi thêìm kđn nhêët, phư bêìy cú quan sinh dc ca mònh ra
vúái hy vổng lâ ngûúâi khấc phấi cng súâ mố nhû mònh. Rưìi àïën
nhûäng ngûúâi chó thỗa mận àûúåc bùçng cấch lâm nhc hay lâm àau
khưí ngûúâi khấc phấi bùçng mổi hânh àưång xêëu xa. Cng thåc loẩi
nây nhûäng ngûúâi chó thỗa mận khi bõ hânh hẩ, àau àúán trong lc
hânh lẩ
c. Nhûäng ngûúâi khấc thåc loẩi ngûúâi lâm à nhûäng hânh
àưång bêët thûúâng ca cẫ hai loẩi trïn. Mën cho àêìy à chng ta
cêìn phên chia hai loẩi trïn thânh nhûäng loẩi nhỗ khấc: mưåt loẩi
tòm cấch thỗa mận bùçng nhûäng sûå viïåc cố thûåc, mưåt loẩi khấc chó
Phên têm hổc nhêåp mưn 119

thỗa mận bùçng nhûäng sûå viïåc khưng cố thûåc, chó cố trong trđ tûúãng
tûúång thưi.
Têët cẫ nhûäng sûå kinh túãm nối trïn àïìu lâ nhûäng hânh vi dc
tònh thûåc sûå ca bổn ngûúâi nây, àố lâ àiïìu khưng côn ai nghi ngúâ
nûäa. Chđnh bổn ngûúâi nây cho àố lâ súã thđch ca hổ. Nhiïìu khi hổ
cng thêëy nhûäng hânh àưång àố chó lâ nhûäng hânh àưång thay thïë
nhûng sûå thûåc àưëi vúái hổ nhûäng hânh àưång kinh túãm, àiïn rưì nây
cng giấ trõ vïì sûå thỗa mận tònh dc chùèng khấc gò àưëi vúá
i ngûúâi
thûúâng, nhiïìu khi àôi hỗi hổ nhûäng sûå hy sinh to lúán chùèng khấc
gò chng ta vâ khi khẫo sất nhûäng chi tiïët trong àúâi sưëng tònh dc
ca hổ chng ta sệ thêëy hổ giưëng vâ khấc chng ta úã chưỵ nâo. Têët

nhiïn nhûäng hânh àưång àố cố tđnh cấch tc tơu khố coi àïën trúã
thânh nhú nhëc.
Bêy giúâ àûáng trûúác mưåt hânh vi dc tònh quấi gúã nhû thïë,
chng ta phẫi cố thấi àưå nhû thïë nâo? Tun bưë lâ chng ta bêët
bònh, ghï túãm, khưng tấn thânh nhûäng hânh àưång àố, chùèng ài
àïën àêu cẫ, chùèng đch lú
åi gò. Àố lâ nhûäng hiïån tûúång mâ chng ta
phẫi nghiïn cûáu nhû mổi hiïån tûúång khấc. Chng ta cng khưng
thïí nối rùçng nhûäng hiïån tûúång àố chó cố tđnh cấch àùåc biïåt, hiïëm
cố vò khưng àng sûå thûåc. Nhûäng hiïån tûúång àố xẫy ra ln ln
vâ rêët nhiïìu. Nhûng nïëu cố ngûúâi nâo àố nối rùçng nhûäng hânh vi
quấi gúã nối trïn khưng nïn lâm cho chng ta quan niïåm sai lêìm vïì
nhûäng àiïìu chng ta àậ bïnh vûåc thò chng ta phẫi trẫ lúâi ngay lâ:
mưåt khi chûa hiïíu àûúåc nhûäng hânh àưång bïånh hoẩn vï
ì tònh dc
àố, mưåt khi chûa biïët giûäa chng vâ àúâi sưëng tònh dc bònh thûúâng
cố nhûäng liïn quan gò, chng ta sệ khưng hiïíu àûúåc rộ râng àúâi
sưëng tònh dc bònh thûúâng trûúác mưåt cưng viïåc khêín cêëp, tòm hiïíu
nhûäng sûå bêët bònh thûúâng àố àïí xem chng cố liïn quan gò àïën àúâi
sưëng tònh dc bònh thûúâng.
Chng ta cố mưåt àiïìu nhêån xết vâ hai cåc thđ nghiïåm múái.
Àiïìu nhêån xết thûá nhêët ca Ivan Bloch: nhûäng sûå bêët bònh thûúâng
kinh túãm àiïn rưì nây vêỵn cố tûâ xûa túái nay, trong mổi thúâi àẩi,
trong mổi dên tưåc, d bấn khai, hay vùn minh nhêët, nhiïìu khi côn
àûú
åc xậ hưåi tha thûá vâ cưng nhêån nûäa. Hai thđ nghiïåm múái àûúåc
thi hânh trong khi khẫo sất cấc ngûúâi mùỉc bïånh thêìn kinh ca
mưn phên têm hổc; hai thđ nghiïåm nây sệ gip chng ta hiïíu rộ vïì
nhûäng sûå bêët bònh thûúâng nây.
Chng ta àậ nối rùçng nhûäng triïåu chûáng bïånh thêìn kinh chó

lâ sûå thỗa mận cố tđnh cấch thay thïë, nhûng viïåc dng cấch nghiïn
Sigmund Freud 120

cûáu nhûäng triïåu chûáng nây àïí khùèng àõnh àïì lån nây nhiïìu khố
khùn. Àïì lån nây chó cố thïí chûáng minh àûúåc khi nối àïën sûå thỗa
mận dc tònh, chng ta phẫi kïí cẫ nhûäng sûå thỗa mận bùçng nhûäng
phûúng phấp bêët thûúâng nối trïn, vò nhûäng triïåu chûáng àố xẫy ra
quấ nhiïìu. Khưng cố mưåt ngûúâi bïånh thêìn kinh nâo lẩi khưng cố
khuynh hûúáng àưìng tđnh luën ấi, rêët nhiïìu triïåu chûáng bïånh
thêìn kinh chó lâ cấch phất biïíu ca khuynh hûúáng tiïìm tâng nây
thưi: àiïìu nhêån xe
át nây khiïën cho bổn ngûúâi àưìng tđnh luën ấi
khưng thïí tûå cho rùçng mònh lâ nhûäng con ngûúâi àùåc biïåt. Kễ nâo
vưỵ ngûåc tûå xûng lâ àưìng tđnh luën ấi chó lâ ngûúâi thûác àûúåc
bïånh ca mònh mâ thưi, nhûng sưë ngûúâi nây khưng thêëm vâo àêu
so vúái sưë ngûúâi mâ sûå àưìng tđnh luën ấi tiïìm tâng trong têm trđ.
Chng ta bùỉt båc phẫi coi sûå àưìng tđnh luën ấi nhû mưåt cấi nhổt
trong àúâi sưëng tònh ấi, têìm quan trổng ca nố câng ngây câng to
khi ta tiïën gêìn àïën àúâi sưëng nây. Têët nhiïn sûå khấc biïåt giûäa àưì
ng
tđnh luën ấi vâ àúâi sưëng tònh dc bònh thûúâng khưng phẫi vò thïë
mâ mêët ài; nïëu giấ trõ l thuët ca sûå àưìng tđnh luën ấi cố giẫm
ài chùng nûäa giấ trõ thûåc tïë ca nố vêỵn tưìn tẩi. Ngay bïånh
paranoia (bïånh thêìn kinh cố àùåc tđnh tûå cao tûå àẩi, đch k ghï
gúám, ln ln tinh thêìn tỗ ra bêët trùỉc, hay nghi ngúâ, cấu kónh)
cng chó lâ mưåt mûu toan chưëng lẩi nhûäng sûå àưìng tđnh luën ấi
quấ mẩnh. Chùỉc cấc bẩn côn nhúá túái ngûúâi bïånh, trong khi bõ ấm
ẫnh thûúâng bùỉt chûúác cûã chó ca chưìng sưëng xa mònh: viïåc nây xẫy
ra ln ln àưë
i vúái nhûäng ngûúâi bõ bïånh thêìn kinh. Tuy àố khưng

phẫi thûåc sûå lâ àưìng tđnh luën ấi nhûng nố cng hưåi t à cấc
àiïìu kiïån ca sûå àưìng tđnh luën ấi.