PHÂN TÂM HỌC NHẬP MÔN - PHẦN 3: TỔNG QUÁT VỀ CÁC CHỨNG BỆNH THẦN KINH – 8 pot

Phên têm hổc nhêåp mưn 113

thûác. Àiïìu quët àõnh trong sûå viïåc nây khưng phẫi sûå thưng minh
ca ngûúâi bïånh - trđ thưng minh nây khưng à mẩnh, khưng à tûå
do àïí lâm viïåc àố — mâ chđnh lâ thấi àưå ca ngûúâi bïånh àưëi vúái ưng
thêìy thëc. Nïëu sûå hoấn chuín cố tđnh chêët tđch cûåc thò ngûúâi
thêìy thëc trúã nïn cố uy tđn thûåc tưët àểp, biïën àưíi sûå thưng cẫm
thânh lông tin tûúãng. Nïëu khưng cố sûå hoấn chuín àố, hay sûå
hoấn chuín chó cố tđnh cấch tiïu cûåc thò ngûúâi bïånh sệ khưng
thêm àïí gò àïën lúâi thêìy thëc. Lông tin tûúãng trong dõp nây lùåp
lẩ
i chđnh lõch sûã phất sinh ca mònh: nố lâ con àễ ca tònh ấi vâ
khưng cêìn àïën l lệ nâo khấc lc ban àêìu. Chó mậi vïì sau nây nố
múái bõ gấn cho cấi l lệ mưåt têìm quan trổng à àïí àem ra nghiïn
cûáu khi nhûäng l lệ àố do cấc ngûúâi u dêëu àûa ra, khưng cố vâ
khưng bao giúâ cố mưåt tấc dng gò trong àúâi sưëng ca phêìn lúán mổi
ngûúâi. Vò thïë cho nïn chng ta chó cố thïí àấnh vâo khđa cẩnh trđ
thûác ca con ngûúâi mưåt khi con ngûúâi cố à khẫ nùng tđch lu àûúåc
nhiïìu àưëi tûúång khất dc, chng ta cố nhiïìu l do àïí
cho rùçng
phên têm hổc chó cố ẫnh hûúãng túái mưåt mûác àưå nâo àố àưëi vúái
ngûúâi bïånh vâ mûác àưå àố tu thåc vâo mûác àưå ca bïånh nấc xđt
ca ngûúâi bïånh.
Ngûúâi bònh thûúâng nâo cng cố khẫ nùng tđch lu trong
ngûúâi mònh mưåt sưë sinh lûåc khất dc. Khuynh hûúáng hoấn chuín
nối trïn chó lâ sûå quấ àưå k lẩ ca khẫ nùng tđch lu nây thưi. Cố
àiïìu k lẩ lâ mưåt àùåc tđnh quan trổng vâ xẫy ra rêët nhiïìu nhû thïë
mâ khưng àûúåc ch trổng cho àng giấ trõ ca nố. Vò thïë nïn nố
khưng lổ
t qua mùỉt nhûäng nhâ quan sất k lûúäng. Vò thïë nïn
Bernheim àậ tỗ ra rêët sêu sùỉc khi thânh lêåp thuët vïì hiïån tûúång

thưi miïn dûåa trïn àïì lån lâ têët cẫ mổi ngûúâi àïìu cố thïí “dïỵ bõ ấm
thõ”. Tđnh cấch “dïỵ bõ ấm thõ” nây chùèng lâ gò khấc hún khuynh
hûúáng hoấn chuín, hiïíu theo nghơa hểp nghơa lâ cố hoấn chuín
tiïu cûåc. Tuy nhiïn Bernheim chûáng minh cho chng ta biïët sûå ấm
thõ lâ mưåt sûå kiïån cú bẫn khưng cêìn biïët rộ ngìn gưëc. Ưng ta
khưng nhòn rộ dêy liïn lẩc giûäa sûå “dïỵ bõ ấm thõ” vâ tònh dc hay
sûå hoẩt àưång ca khất dc. Chng ta cêìn biïët rùçng nïëu trong k
th
åt ca chng ta, chng ta àậ bỗ rúi thưi miïn chđnh lâ àïí lẩi
tòm thêëy sûå ấm thõ dûúái hònh thûác ca sûå hoấn chuín.
Nhûng tưi dûâng lẩi úã àêy vâ nhûúâng lúâi cho cấc bẩn. Tưi chúåt
thêëy rùçng cấc bẩn cố mưåt lúâi bâi bấc mẩnh àïën nưỵi nïëu khưng cho
cấc bẩn nối ra cấc bẩn sệ khưng thïí nâo tiïëp tc theo dội bâi trònh
bây ca tưi àûúåc. Cấc bẩn sệ nối: “Vêåy tûác lâ rt cc giấo sû cng
Sigmund Freud 114

cưng nhêån rùçng giấo sû àậ lâm viïåc vúái sûå trúå gip ca sûå ấm thõ
chùèng khấc gò cấc nhâ thưi miïn hổc. Chng tưi chúâ àúåi àiïìu àố tûâ
lêu rưìi. Nïëu chó cố sûå ấm thõ múái lâ ëu tưë duy nhêët cố hiïåu quẫ thò
têët cẫ nhûäng àiïìu àậ lâm nhû gúåi lâ k niïåm ca dơ vậng, khấm
phấ ra vư thûác, giẫi thđch nhûäng sûå biïën dẩng, mêët bao nhiïu cưë
gùỉng, bao nhiïu cưng ca thúâi giúâ dng àûúåc vâo viïåc gò àêy? Tẩi
sao ưng lẩi khưng trûåc tiïëp hoấn võ cấc triïåu chûáng cng nhû
nhûäng nhâ thưi miïn hổc lûúng thiïån khấc. Nï
ëu àïí bâo chûäa viïåc
ài loanh quanh mậi, ưng cho rùçng ưng àậ khấm phấ ra nhiïìu àiïìu
vïì phûúng diïån têm lđ quan trổng thò cố cấi gò àẫm bẫo giấ trõ cng
nhû sûå khấm phấ àố? Nhûng sûå khấm phấ àố khưng phẫi lâ kïët
quẫ ca sûå ấm thõ sao, nhûäng sûå ấm thõ khưng cố ? Ưng khưng
thïí dng phûúng phấp ca ưng bùỉt båc ngûúâi bïånh phẫi theo

nhûäng àiïìu ưng mën vâ cho lâ àng sao?
Àiïìu cấc bẩn nối àố thûåc hay vâ cêìn àûúåc trẫ lúâi. Nhûng vò
khưng cố thò giúâ nïn tưi khưng thïí trẫ lúâi ngay àûúåc. Tưi sệ chó
chêëm dûát nhûäng àiïìu àậ bùỉt àêìu. Tưi àậ hûáa vúá
i cấc bẩn lâ cho cấc
bẩn biïët tẩi sao chng ta lẩi thêët bẩi trong viïåc chûäa chẩy bïånh
thêìn kinh nấc xđt.
Tưi chó cêìn nối vâi àiïìu thưi vâ cấc bẩn sệ thêëy lâ nhûäng
àiïìu àố thûåc giẫn dõ vâ ph húåp vúái mổi àiïìu khấc. Quan sất cho
thêëy rùçng nhûäng ngûúâi bïånh nấc xđt khưng cố khẫ nùng chuín
hoấn hay nïëu cố thò chó cố rêët đt, chùèng cố nghơa l gò. Hổ àêíy ưng
thêìy thëc ra khưng phẫi vò th nghõch mâ vò lú lâ. Vò thïë nïn
chng ta khưng ẫnh hûúãng àïën hổ àûúåc: nhûäng àiïìu ưng thêìy
thëc nối chùè
ng ùn thua gò vúái hổ cẫ, hổ tỗ vễ lẩnh lng; vò thïë cho
nïn cưng viïåc chûäa chẩy dûåa trïn viïåc lâm sưëng lẩi sûå xung àưåt
gêy bïånh, vûúåt qua àûúåc sûå àïì khấng ca sûå dưìn ếp, àậ tỗ ra rêët
hiïåu quẫ trong cấc bïånh khấc lẩi tỗ ra chùèng ùn thua gò trong bïånh
nây. Ngûúâi bïånh vêỵn nhû c. Chđnh hổ cng àậ cưë gùỉng àïí lêëy lẩi
tònh thïë nhûng nhûäng cưë gùỉng nây chó àûa àïën nhûäng hêåu quẫ
bïånh hoẩn mâ thưi. Chng ta chùèng lâm gò àïí thay àưíi tònh trẩng
àố àûúåc.
Dûåa vâo nhûäng dûä kiïån bïånh lđ chng ta khùèng àõnh rùç
ng àưëi
vúái ngûúâi bïånh nây khất dc àậ tấch rúâi khỗi cấc àưëi tûúång vâ biïën
thânh khất dc ca cấi tưi. Chng ta tûúãng cố thïí dng àùåc tđnh
nây àïí phên biïåt bïånh thêìn kinh nây vúái loẩi bïånh thêìn kinh àêìu
tiïn (nấo loẩn thêìn kinh, lo súå, ấm ẫnh). Vêåy mâ thấi àưå ca bïånh
nây trong viïåc chûäa chẩy àậ xấc nhêån quan àiïím ca chng ta. Vò
Phên têm hổc nhêåp mưn 115

khưng cố hiïån tûúång chuín hoấ nïn nhûäng ngûúâi bïånh nây thoất
khỗi ẫnh hûúãng ca chng ta vâ khưng thïí khỗi bïånh bùçng nhûäng
phûúng sấch hiïån cố ca chng ta.
28. PHÛÚNG PHẤP TRÕ LIÏÅU PHÊN TÊM HỔC
Cấc bẩn hùèn biïët àïì tâi ca cåc nối chuån hưm nay lâ gò.
Cấc bẩn àậ hỗi tẩi sao trong trõ liïåu trong phêm têm hổc chng ta
lẩi khưng dng lưëi ấm thõ trûåc tiïëp, mưåt khi chng ta cưng nhêån
rùçng ẫnh hûúãng ca chng ta chó dûåa trïn sûå hoấn chuín nghơa
lâ sûå ấm thõ? Trûúác sûå cố mùåt ca sûå ấm thõ cấc bẩn hưì nghi vïì giấ
trõ cấc khấm phấ ca chng ta vïì phûúng diïån têm l. Tưi àậ hûáa
lâ sệ trẫ lúâi bẩn tûâng chi tiïët mưåt.
Sûå ấm thõ trûåc tiïëp lâ sûå ấm thõ chơa mi d
i vâo sûå phất
hiïån triïåu chûáng, lâ cåc àêëu tranh giûäa uy quìn ca cấc bẩn vâ
nhûäng l do ca trẩng thấi bïånh hoẩn. Dng sûå ấm thõ lâ cấc bẩn
khưng àïí àïën cấc lđ do nây, cấc bẩn chó båc ngûúâi bïånh khưng
àûúåc diïỵn tẫ nhûäng lđ do nây bùçng cấc triïåu chûáng. Viïåc bẩn cố àùåt
ngûúâi bïånh trong trẩng thấi thưi miïn khưng, khưng phẫi lâ àiïìu
quan hïå. Chđnh Bernheim àậ nhêån xết rùçng sûå ấm thõ lâ sûå kiïån
cêìn thiïët trong thưi miïn, mâ thưi miïn lẩi chó lâ hêåu quẫ ca sûå
ấ
m thõ trong trẩng thấi thûác vò cho rùçng trẩng thấi thûác cng àûa
àïën kïët quẫ nhû trong sûå ấm thõ thưi miïn.
Vêåy trong vêën àïì nây cấc bẩn ch trổng àïën vêën àïì nâo hún:
nhûäng dûä kiïån ca thđ nghiïåm hay nhûäng nhêån xết vïì l thuët?
Chng ta bùỉt àêìu bùçng nhûäng dûä kiïån ca thđ nghiïåm. Tưi lâ hổc
trô ca Bernheim úã Nancy nùm 1899 vâ àậ dõch cën sấch ca ưng
vïì sûå ấm thõ ra tiïëng Àûác. Trong nhiïìu nùm tưi àậ dng thưi miïn
àïí chûäa bïånh ài kêm vúái sûå ấm thõ tûå bẫo vïå, vâ vúái sûå khẫo sất

ngûúâi bïånh theo phûúng phấp ca Bernheim. Vêåy tưi cố
à kinh
nghiïåm àïí nối vïì thưi miïn hay ấm thõ. Nïëu àng nhû mưåt cêu
phûúng ngưn vïì y khoa, phûúng phấp trõ liïåu l tûúãng lâ phûúng
phấp cố tấc dng nhanh, àng vâ khưng lâm ngûúâi bïånh khố chõu
thò phûúng phấp ca Bernheim đt nhêët cố àûúåc hai trong ba àiïìu
kiïån nây. Phûúng phấp nây cố thïí àem ấp dng rêët nhanh cho
ngûúâi bïånh, nhanh hún phûúng phấp phên têm hổc nhiïìu, khưng
lâm mïåt ngûúâi bïånh, khưng àûa lẩi mưåt sûå khố chõu nâo. Àưëi vúái
mưåt ưng thêìy thëc mâ cûá ấp dng mậi mưåt phûúng phấp, lâm mậi
mưåt vâi cưng viïåc àïí lâm mêët ài triïåu chûáng rêët khấc nhau mâ
Sigmund Freud 116

khưng hïì biïët gò vïì nghơa vâ têìm quan trổng ca nhûäng triïåu
chûáng nây, quẫ lâ mưåt àiïìu chấn nẫn. Àố lâ cưng viïåc ca mưåt anh
lao cưng, chẫ cố gò lâ khoa hổc, cố vễ nhû lâm ph thu, ẫo thåt;
tuy vêåy ngûúâi ta vêỵn tiïëp tc lâm cưng viïåc àố vò lúåi đch ca ngûúâi
bïånh. Nhûng phûúng phấp nây thiïëu àiïìu kiïån thûá ba, nghơa lâ
khưng chùỉc chùỉn nưët. Chó trong đt lêu lâ bïånh lẩi tấi phất hay àûúåc
thay thïë bùçng bïånh khấc. Ngûúâi ta lẩi dng thưi miïn, nhûng
dng thưi miïn mậi àêu cố àûúåc: theo lúâi nhûäng ngûúâi cố thêím
quìn thò dng thưi miïn ma
äi, ngûúâi bõ thưi miïn sệ mêët hùèn tđnh
àưåc lêåp, dêìn dêìn quen vúái thưi miïn nhû quen vúái thëc ng vêåy.
Ngay cẫ trong nhûäng trûúâng húåp rêët hiïëm, ngûúâi ta thu lûúåm àûúåc
mưåt vâi kïët quẫ àêìy à vâ lêu dâi ngûúâi ta cng khưng biïët tẩi sao,
theo àiïìu kiïån nâo, kïët quẫ àố àûúåc tiïëp tc. Cố mưåt lêìn tưi àậ
thêëy mưåt bïånh rêët nùång mâ tưi àậ chûäa khỗi sau khi dng thưi
miïn, tấi phất àng vâo thúâi k ngûúâi bïånh bùỉt àêìu ghết tưi. Tưi
lẩi chûäa khỗi, khẫ nùng hún lêìn trûúác vâ ngûúâi bïånh lẩi trúã lẩi cố

cẫm tònh vúái tưi. Nhûng bïånh lẩ
i phất lẩi lêìn thûá ba khi ngûúâi
bïånh lẩi ghết tưi. Mưåt nûä bïånh nhên khấc àûúåc tưi dng thưi miïn
chûäa khỗi nhiïìu lêìn àưåt nhiïån nhẫy lïn ưm lêëy cưí tưi trong khi tưi
àang chûäa cho nâng àng vâo lc àang lïn cún thêìn kinh. D
mën d khưng, àûáng trûúác sûå viïåc àố, chng ta cng phẫi àùåt lẩi
vêën àïì vïì thûåc chêët vâ ngìn gưëc ca sûå ấm thõ.
Àố lâ thđ nghiïåm. Nhûäng cåc thđ nghiïåm nây cho ta thêëy
khi bỗ rúi sûå ấm thõ chng ta khưng phẫi àậ bỗ rúi mưåt àiïìu gò tưëi
cêìn thiïët. Bêy giúâ tưi xin phếp nối vâi àiïìu nûäa vïì vêë
n àïì nây. Lưëi
trõ liïåu bùçng thưi miïn chó àôi hỗi úã ngûúâi bïånh mưåt cưë gùỉng gêìn
nhû vư nghơa l. Trong y giúái lưëi chûäa bïånh nây àûúåc rêët nhiïìu
ngûúâi bïånh thđch. Ngûúâi thêìy thëc nối vúái ngûúâi bïånh: “Bẩn
khưng thiïëu gò cẫ. Thûåc chêët ca chûáng bïånh ca bẩn lâ thûåc chêët
tinh thêìn. Tưi cố thïí dng vâi lúâi nối vâ trong vâi pht lâm cho
mổi rùỉc rưëi mêët ài”. Nhûng chng ta cho rùçng, ngûúâi ta khưng thïí
huy àưång mưåt khưëi lúán sinh lûåc trong ngûúâi bùçng cấch àấnh thùèng
vâo nố mâ khưng dng mưåt dng c àù
åc biïåt nâo. Kinh nghiïåm cho
thêëy lâ lưëi lâm viïåc nây khưng thânh cưng trong bïånh thêìn kinh
cng nhû trong cú khđ. Tuy nhiïn tưi biïët l lån nây khưng phẫi
lâ khưng thïí bõ bâi bấc, nghơa lâ cng cố sú húã.
Nhûäng àiïìu hiïíu biïët thu lûúåm àûúåc trong khi nghiïn cûáu
phên têm hổc gip cho ta nhòn thêëy rộ râng nhûäng sûå khấc biïåt
giûäa sûå ấm thõ thưi miïn vâ sûå ấm thõ phên têm. Phûúng phấp
Phên têm hổc nhêåp mưn 117

thưi miïn tòm cấch bao trm giêëu giïëm mưåt cấi gò trong àúâi sưëng
tinh thêìn: phûúng phấp phên têm trấi lẩi àûa cấi àố ra ấnh sấng

vâ gẩt bỗ ra mưåt bïn. Phûúng phấp trïn tấc dng bïn ngoâi, trong
khi phûúng phấp dûúái tấc dng nhû mưåt cåc giẫi phêỵu. Phûúng
phấp thưi miïn sûå ấm thõ àïí ngùn chùån triïåu chûáng khưng phất ra
àûúåc, tùng cûúâng sûå dưìn ếp nhûng khưng àưång àïën nhûäng sûå hoẩt
àưång àûa àïën sûå phất sinh ra triïåu chûáng. Trấi lẩi phûúng phấp
phên têm khi àûáng trûúác nhûäng cåc xung àưåt phất sinh ra triïåu
chûáng, tòm cấch trúã vïì têån ngìn gưëc rưìi dng sûå ấm thõ àïí
biïën
àưíi theo mën kïët quẫ ca cấc cåc xung àưåt nây. Phûúng phấp
thưi miïn lâm cho ngûúâi bïånh th àưång, khưng thay àưíi gò cẫ vâ
nhû thïë tûác lâ khưng cố phẫn ûáng gò trûúác mưåt ngun nhên múái
phất sinh ra bïånh múái. Phûúng phấp phên têm båc ngûúâi bïånh
cng nhû ngûúâi thêìy thëc cố nhûäng cưë gùỉng khố nhổc àïí chïë ngûå
àûúåc nhûäng sûå àïì khấng bïn trong. Khi nhûäng sûå àïì khấng àố àậ
thêët bẩi, àúâi sưëng tinh thêìn ca ngûúâi bïånh sệ thay àưíi lêu dâi,
àûúåc nêng lïn mưåt trònh àưå cao hún vâ vêỵn àûúåc bẫo vïå chưëng lẩi
nhû
äng cùn bïånh múái cố thïí xẫy ra. Cưng viïåc chưëng lẩi mổi sûå àïì
khấng lâ cưng viïåc chđnh ëu ca phên têm hổc vâ chđnh ngûúâi
bïånh phẫi lâm cưng viïåc nây, ưng thêìy thëc chó dng sûå ấm thõ àïí
gip àúä ngûúâi bïånh bùçng cấch giấo dc anh ta thưi. Cho nïn ngûúâi
ta cố l khi cho rùçng viïåc chûäa bïånh theo phên têm hổc chđnh lâ
mưåt lưëi giấo dc.
Tưi tûúãng àậ lâm cho cấc bẩn hiïíu àûúåc sûå khấc biïåt giûäa hai
phûúng phấp nối trïn trong viïåc dng sûå ấm thõ. Dûåa vâo sûå biïën
àưíi tûâ ấm thõ sang chuín hoấn, hùèn cấc bẩn àậ
hiïíu tẩi sao lưëi
chûäa chẩy theo phûúng phấp thưi miïn lẩi khưng chùỉc chùỉn trong
khi lưëi phên têm lẩi cố thïí gip cho ta theo dội tûâng kïët quẫ mưåt.
Khi ấp dng thưi miïn hổc chng ta lïå thåc vâo khẫ nùng hoấn

chuín ca ngúâi bïånh mâ khưng cố cấch nâo tấc dng àûúåc àưëi vúái
khẫ nùng nây. Sûå hoấn chuín ca ngûúâi bõ thưi miïn cố thïí cố
tđnh cấch tiïu cûåc hay song àûúâng: ngûúâi bïånh cố thïí dng vâi thấi
àưå àùåc biïåt àïí tûå bẫo vïå àưëi vúái sûå hoấn chuín: chng ta tấc dng
trûåc tiïëp àïën sûå hoấn chuín, gẩ
t bỗ nhûäng cấi gò chưëng àưëi lẩi nố
vâ chơa mi di theo chiïìu hûúáng ta mën. Chng ta cố thïí lúåi
dng sûác mẩnh ca sûå ấm thõ vâ sûå ấm thõ trúã nïn dïỵ bẫo hún
trong mûác àưå nâo mâ anh ta chõu nhêån sûå hûúáng dêỵn àố.
Nhûng cấc bẩn sệ nối lâ mònh mën gổi cấi àưång lûåc nối trïn
lâ hoấn chuín hay ấm thõ cng àûúåc khưng cố gò quan hïå. Khưng
Sigmund Freud 118

phẫi vò thïë mâ ẫnh hûúãng mâ ngûúâi bïånh phẫi chõu khưng lâm cho
chng ta hưì nghi giấ trõ khấch quan ca nhûäng àiïìu ta àûa ra.
Àiïìu gò cố đch cho phûúng phấp trõ liïåu lẩi cố hẩi cho nghiïn cûáu.
Lúâi bâi bấc nây ln àûúåc àûa ra àïí chưëng lẩi phên têm hổc,
nhûng d cố sai lêìm ài nûäa thò ngûúâi ta cng khưng thïí gẩt bỗ nố
àûúåc nhû mưåt àiïìu gò vư nghơa l. Nhûng nïëu lúâi bấc bỗ nây àng
thò têët cẫ nhûäng àïì lån ca phên têm hổc liïn can àïën nhûäng ẫnh
hûúãng ca àúâi sưëng, sûå sưëng àưång tinh thêìn, àïën vư thûác àïìu coi
nhû nûúác lậ ra sưng hïët, chó côn lẩi mưåt phất hiïå
n trõ liïåu dng ấm
thõ àùåc biïåt cưng hiïåu thưi. Nhûäng ngûúâi àưëi nghõch vúái chng ta
nghơ nhû thïë àố. Hổ cho rùçng nhûäng àïì lån ca chng ta vïì àúâi
sưëng tònh dc, vïì têìm quan trổng ca àúâi sưëng nây chó lâ sẫn phêím
ca trđ tûúãng tûúång lïåch lẩc ca chng ta vâ chđnh chng ta àậ
thc àêíy ngûúâi bïånh nối nhûäng àiïìu hổ àậ nối. Chng ta dïỵ dâng
bấc nhûäng lån àiïåu nây bùçng thđ nghiïåm hún lâ bùçng l thuët.
Ngûúâi nâo àậ ấp dng phên têm hổc sệ hiïíu rùçng ngûúâi ta khưng

thïí nâo ấm thõ ngûúâ
i bïånh àïën mûác àố àûúåc. Têët nhiïn mën cho
ngûúâi bïånh theo mưåt l thuët nâo, tin theo àiïìu sai lêìm nâo ca
ngûúâi thêìy thëc khưng khỗi lâ mưåt àiïìu khố. Ngûúâi bïånh trong
trûúâng húåp àố cng chùèng khấc gò ngûúâi thûúâng, nhû mưåt ngûúâi
hổc trô chùèng hẩn; chó cố àiïìu trong mưåt trûúâng húåp nây ngûúâi ta
dng ẫnh hûúãng tấc dng khưng phẫi trïn cùn bïånh mâ lâ trïn trđ
thưng minh ca ngûúâi bïånh. Ngûúâi ta chó cố thïí giẫi quët cåc
xung àưåt vâ tiïu hu sûå àïì khấng bùçng cấch gêy ra cho ngûúâi bïånh
nhûäng biïíu tûúång àúåi chúâ
trng húåp vúái sûå thûåc. Àiïìu gò trong sûå
ấm thõ ca ngûúâi thêìy thëc khưng ph húåp vúái sûå thûåc phẫi àûúåc
gẩt bỗ ngay vâ thay thïë bùçng nhûäng àïì lån àng hún. Ngûúâi ta
dng mưåt k thåt thđch húåp vâ chùm ch àïí ngùn khưng cho sûå
ấm thõ cố nhûäng hiïåu quẫ nhêët thúâi, nhûng d sao nhûäng hiïåu quẫ
nây cố xët hiïån chùng nûäa thò cng chùèng sao vò khưng bao giúâ
chng ta ngûâng lẩi úã mưåt kïët quẫ àêìu tiïn. Sûå phên tđch sệ khưng
chêëm dûát mưåt khi nhûäng àiïím tưëi tùm chûa àûúåc àûa ra ấnh sấng,
nhûäng lưỵ hưíng trong trđ nhúá chûa àûúå
c san bùçng, mổi trûúâng húåp
dưìn dếp chûa àûúåc àiïìu chónh lẩi. Nhûäng kïët quẫ quấ nhanh
chống sệ thânh nhûäng trúã lûåc hún lâ nhûäng àiïìu kiïån thån tiïån
cho cưng viïåc phên tđch vâ khi ngûúâi ta hu bỗ sûå hoấn chuín ài,
ngûúâi ta sệ hu bỗ ln sûå thânh cưng nối trïn. Chđnh àùåc àiïím
nây chûáng tỗ sûå khấc biïåt vúái lưëi chûäa chẩy thìn tu ấm thõ, giûäa
nhûäng kïët quẫ do phên têm hổc vâ do sûå ấm thõ thu lûúåm àûúåc.
Trong lưëi chûäa bùçng sûå ấm thõ, khấc lưëi phên têm hổc, sûå hoấn
Phên têm hổc nhêåp mưn 119

chuín àûúåc nêng niu, gûúång nhể khưng ai dấm àưång àïën: phên

têm hổc trấi lẩi tòm cấch tấc àưång hùèn vâo sûå hoấn chuín, lưåt mùåt
nẩ ca nố vâ phên hoấ nố mùåc d nố cố thïí xët hiïån dûúái bêët cûá
hònh thûác nâo. Sau khi chûäa xong bùçng phên têm hổc, sûå hoấn
chuín phẫi bõ tiïu diïåt, hêåu quẫ sệ lêu dâi, sûå thânh cưng khưng
dûåa trïn sûå ấm thõ giẫn dõ vâ thìn tu mâ trïn cấc kïët quẫ thu
lûúåm àûúåc do sûå ấp dng ấm thõ: hu diïåt sûå àïì khấng bïn trong,
thay àưíi cấc àiïìu kiïån nưåi têm ngûúâi bïånh.
Sû
å ấm thõ câng theo nhau xët hiïån bao nhiïu chng ta câng
phẫi chưëng lẩi nhûäng sûå àïì khấng ln ln àe doẩ biïën thânh
hoấn chuín tiïu cûåc (nghơa lâ àưëi nghõch) bêëy nhiïu. Nhûäng kïët
quẫ do phên têm hổc thu lûúåm àûúåc, mâ ngûúâi ta cho lâ sẫn phêím
ca sûå ấm thõ thûåc ra bùỉt ngìn úã mưåt núi úã trïn hïët mổi àiïìu nghi
ngúâ. Nhûäng ngûúâi àẫm bẫo cho chng ta chđnh lâ nhûäng ngûúâi
àiïn vâ vổng tûúãng: nhûäng ngûúâi nây khưng ai cố thïí nối lâ àậ
chõu ẫnh hûúãng ca sûå ấm thõ àûúåc. Àiïìu hổ kïí ra cho ta nghe ph
húåp vúái kïë
t quẫ do cưng trònh nghiïn cûáu vïì vư thûác trong bïånh
thêìn kinh hoấn chuín cung cêëp vâ xấc nhêån tđnh àng àùỉn vâ
khấch quan vïì cấc àiïìu giẫi thđch ca chng ta. Cấc bẩn sệ khưng
sai lêìm khi tin tûúãng vâo phûúng phấp phên têm.
Bêy giúâ chng ta bưí tc sûå trònh bây vïì phûúng phấp trõ liïåu
vïì phûúng diïån l thuët. Ngûúâi bïånh thêìn kinh khưng cố khẫ
nùng hûúãng th vâ hânh àưång: khưng hûúãng th àûúåc vò khất dc
ca anh ta khưng hûúáng vïì mưåt àưëi tûúång nâo cố thûåc; khưng hânh
àưång àûúåc vò anh ta båc phẫi tiïu phđ nhiïìu sinh lûåc àïí giûä
gòn
khất dc trong tònh trẩng dưìn ếp vâ chưëng àúä vúái sûå têën cưng ca
khất dc. Bïånh anh ta chó khỗi khi khưng côn xung àưåt giûäa cấi tưi
vâ sûå khất dc nûäa, khi cấi tưi àậ chïë ngûå àûúåc khất dc. Nhiïåm

v ca phûúng phấp trõ liïåu lâ lâm cho khất dc thoất khỗi nhûäng
sûå râng båc hiïån thúâi khưng do cấi tưi kiïím soất vâ àùåt khất dc
trúã lẩi võ trđ phng sûå cấi tưi nhû trûúác. Khất dc ca ngûúâi bïånh
thêìn kinh nêëp úã àêu? Cêu trẫ lúâi rêët dïỵ: nố bõ trối båc vâo nhûäng
triïåu chûáng vò chó cố triïå
u chûáng múái cung cêëp cho nố sûå thoẫ mận
thay thïë duy nhêët. Vêåy phẫi tốm lêëy cấc triïåu chûáng, tiïu hu
chng ài, nghơa lâ lâm cưng viïåc mâ ngûúâi bïånh àôi hỗi.
Mën tiïu hu triïåu chûáng phẫi quay trúã vïì ngìn gưëc ca
chng, lâm sưëng lẩi sûå xung àưåt gêy ra cấc triïåu chûáng àố, hûúáng
cåc xung àưåt nây vïì mưåt hûúáng khấc, lúåi dng nhûäng ëu tưë
khưng thåc quìn sûã dng ca ngûúâi bïånh trong thúâi k phất
Sigmund Freud 120

sinh ra triïåu chûáng. Sûå xết lẩi diïỵn biïën ca sûå dưìn ếp chó cố thïí
lâm tûâng phêìn bùçng cấch theo dội nhûäng dêëu vïët mâ nố àïí lẩi.
Àiïìu tưëi ëu trong cưng viïåc chẩy chûäa lâ ài tûâ thấi àưå àưëi vúái ưng
thêìy thëc, tûâ sûå hoấn chuín tẩo ra mưåt êën bẫn múái ca nhûäng
cåc xung àưåt c lâm cho ngûúâi bïånh giưëng nhû thúâi k phất sinh
ra bïånh, nhûng lêìn nây phẫi huy àưång àưång lûåc tinh thêìn sùén
sâng cố àïí tòm ra mưåt giẫi phấp khấc. Sûå hoấn chuín vò vêåy trúã
nïn mư
åt bậi chiïën trûúâng trong àố mổi àưång lûåc àêëu tranh vúái
nhau àïìu phẫi nhêåp cåc.
Têët cẫ khất dc vâ sûå àïì khấng vúái khất dc àïìu têåp trung
trong thấi àưå ngûúâi bïånh àưëi vúái ưng thêìy thëc; vâo dõp àố nhêët
dõnh sệ cố sûå tấch bẩch giûäa nhûäng triïåu chûáng vâ khất dc,
nhûäng triïåu chûáng sệ khưng côn dêëu vïët gò ca khất dc nûäa.
Thay thïë vâo bïånh, chng ta sệ côn mưåt sûå hoấn chuín do chng
ta tẩo ra vâ nïëu bẩn thđch hún, cố mưåt bïånh vïì sûå hoấn chuín

thay vâo chưỵ
ca nhûäng àưëi tûúång vûâa phûác tẩp vûâa khưng thûåc
ca khất dc, chng ta cố mưåt àưëi tûúång duy nhêët cng ly k
khưng kếm: àố lâ ưng thêìy thëc. Nhûäng sûå ấm thõ do ưng thêìy
thëc àûa ra sệ lâm cho sûå tranh àêëu chung quanh àưëi tûúång nây
tiïën àïën giai àoẩn tinh thêìn cao nhêët, thânh ra chng ta chó côn
àûáng trûúác mưåt cåc xung àưåt tinh thêìn bònh thûúâng. Chưëng lẩi
mưåt sûå dưìn ếp múái khưng cho nố xët hiïån ra, chng ta chêëm dûát
sûå tấch àưi cấi tưi vâ khất dc, tấi lêåp tđnh cấch duy nhêët ca tinh
thêìn. Khi khất dc rúâi khỗ
i àưëi tûúång nhêët thúâi lâ ưng thêìy thëc,
nố khưng thïí quay trúã lẩi vúái cấc àưëi tûúång ngây xûa nûäa; nố sùén
sâng phc v cấi tưi lẩi. Nhûäng sûác mẩnh mâ ngûúâi ta phẫi chưëng
lẩi trong cưng viïåc trõ liïåu nây lâ: mưåt àùçng lâ sûå chưëng àưëi lẩi mưåt
vâi chiïìu hûúáng ca khất dc, phất hiïån dûúái hònh thûác khuynh
hûúáng dưìn ếp; mưåt àùçng sûå dai dùèng bấm riïët ca khất dc vâo
nhûäng àưëi tûúång ca nố mâ nố khưng sùén lông rúâi bỗ.
Cưng cåc trõ liïåu vò thïë chia lâm hai giai àoẩn: trong giai
àoẩ
n thûá nhêët khất dc tấch rúâi khỗi cấc triïåu chûáng àïí àõnh cû
trïn sûå hoấn chuín, trong giai àoẩn thûá hai sûå tranh àêëu diïỵn
tiïën chung quanh àưëi tûúång múái àïí sau cng lâm cho khất dc
thoất khỗi àưëi tûúång nây. Kïët quẫ thån lúåi nây chó cố thïí cố àûúåc
khi trong cåc xung àưåt múái nây, ngûúâi ta thânh cưng trong viïåc
ngùn cẫn sûå xët hiïån ca mưåt sûå dưìn ếp múái, nïëu khưng khất dc
sệ lêëp vâo trong vư thûác vâ lẩi thoất khỗi sûå kiïím soất ca cấi tưi.
Nhúâ cố ẫnh hûúãng ca sûå
ấm thõ cấi tưi sệ biïën àưíi ài vâ sûå biïën
Phên têm hổc nhêåp mưn 121

àưíi nây sệ gip chng ta àẩt àûúåc kïët quẫ thån lúåi nối trïn. Nhúâ
phên têm hổc biïën vư thûác thânh hûäu thûác nïn cấi tưi múái lúán
mẩnh hún, nhúâ nhûäng lúâi khun bẫo ca thêìy thëc, cấi tưi sệ tỗ
ra khoan dung hún àưëi vúái khất dc dânh cho khất dc mưåt vâi sûå
thoẫ mận vâ do àố ngûúâi bïånh sệ búát e dê khất dc hún, vò ngûúâi
bïånh cố thïí thoất khỗi àûúåc khất dc nhúâ sûå hoấn chuín. Sûå diïỵn
tiïën nhû trïn câng àïën gêìn tònh trẩng l tûúãng vûâa àûúåc mư tẫ bao
nhiïu thò sûå thâ
nh cưng trong cưng viïåc chûäa chẩy câng chùỉc chùỉn
bêëy nhiïu. Àiïìu lâm cho sûå thânh cưng bõ hẩn chïë lâ mưåt àâng sûå
khất dc khưng à mïìm mỗng àïí cố thïí rúâi khỗi dïỵ dâng nhûäng
àưëi tûúång mâ nố bấm vâo; àùçng khấc lâ sûå cûáng rùỉn ca bïånh nấc
xđt chó chõu sûå hoấn chuín tûâ àưëi tûúång nây sang àưëi tûúång khấc
trong mưåt giúái hẩn nâo àố thưi. Àiïìu lâm cho cấc bẩn hiïíu rộ tđnh
cấch sưëng àưång ca lưëi chûäa bïånh, hún nûäa lâ viïåc chng ta cố thïí
nùỉ
m trong tay têët cẫ sûå khất dc àang tòm cấch thoất khỗi cấi tưi
bùçng cấch kếo mưåt phêìn sûå khất dc vïì vúái chng ta bùçng sûå hoấn
chuín.
Sûå àõnh cû ca khất dc trong lc chûäa chẩy vâ sau khi chûäa
xong, khưng hïì cho ta biïët gò vïì àiïím àõnh cû ca nố trong thúâi k
bïånh nùång. Giẫ d nhû trong khi chûäa bïånh, chng ta nhêån thêëy
cố sûå hoấn chuín khất dc àïën ngûúâi cha vâ chng ta àậ tấch rúâi
àûúåc nố ra khỗi ngûúâi cha àïí hûúáng dêỵn vïì ưng thêìy thëc chùèng
hẩn: chng ta sệ lêìm lúán nïëu cho rùçng ngûúâi bïånh àau khưí
vò khất
dc ca mònh àậ àõnh cû trïn ngûúâi cha mưåt cấch vư thûác. Sûå hoấn
chuín ca ngûúâi cha chó lâ bậi chiïën trûúâng trïn àố chng ta tốm
àûúåc khất dc, nhûng khưng phẫi khất dc cố mùåt trïn chiïën
trûúâng ngay tûâ lc àêìu, ngìn gưëc ca nố úã chưỵ khấc. Bậi chiïën

trûúâng chûa hùèn àậ lâ mưåt võ trđ quan trổng ca àõch qn. Sûå bẫo
vïå kinh àư ca àõch qn khưng nhêët thiïët phẫi àûúåc tưí chûác ngay
cûãa ngộ kinh àư àố chó sau khi hu diïåt àûúåc sûå hoấn chuín cëi
cng, chng ta múái biïët àûúåc khất dc àậ àõnh cû úã àêu trong thúâi
k chûäa bïånh.
Àû
áng vïì phûúng diïån l thuët ca khất dc, chng ta cố thïí
thïm mưåt vâi àiïìu liïn quan àïën giêëc mú. Giêëc mú ca ngûúâi bïånh
thêìn kinh cng nhû nhûäng hânh vi sai lẩc vïì nhûäng k niïåm ca
hổ gip cho chng ta biïët rộ àûúåc nghơa ca cấc triïåu chûáng vâ
tòm àûúåc núi àõnh cû ca khất dc. Dûúái hònh thûác thoẫ mận mong
mën vâo nhûäng àưëi tûúång nâo mâ khất dc àậ bấm vâo àïí thoất
khỗi sûå kiïím soất ca cấi tưi. Vò thïë cho nïn sûå giẫi thđch giêëc mú
Sigmund Freud 122

giûä mưåt vai trô quan trổng trong phên têm hổc vâ trong nhiïìu
trûúâng húåp trúã thânh phûúng sấch chđnh trong viïåc nghiïn cûáu.
Chng ta biïët rùçng giêëc ng cố kïët quẫ lâ thẫ lỗng mưåt phêìn nâo
cho sûå dưìn ếp. Vò sûå kòm hậm nhể hún nïn sûå ham mën trong
giêëc mú cố thïí cố mưåt hònh thûác rộ râng hún sûå ham mën xët
hiïån dûúái hònh thûác triïåu chûáng trong khi thûác. Vò thïë cho nïn
viïåc nghiïn cûáu giêëc mú múã àûúâng cho chng ta hiïíu rộ vư thûác bõ
dưìn ếp mâ trong vư thûác àố lẩi cố mùåt sûå khất dc thoất khỗi àûúåc
sûå kiïìm chïë ca cấi tưi.
Giê
ëc mú ca nhûäng ngûúâi bïånh thêìn kinh khưng khấc giêëc
mú ca ngûúâi thûúâng mưåt àiïím nâo cẫ; khưng nhûäng thïë chng ta
khố mâ phên biïåt àûúåc rộ râng hai loẩi giêëc mú àố. Chng ta sệ vư
l khi viïåc tòm trong giêëc mú ca ngûúâi bïånh thêìn kinh mưåt sûå giẫi
thđch khưng cố giấ trõ àưëi vúái giêëc mú ca ngûúâi thûúâng. Vò thïë nïn

chng ta phẫi nối rùçng sûå khấc biïåt giûäa tònh trẩng ca trẩng thấi
bõ bïånh thêìn kinh vâ trẩng thấi bònh thûúâng chó cố trong tònh
trẩng thûác ca hai trẩng thấi àố vâ sûå khấc biïåt nây biïën mêët
trong giêëc mú ban àïm. Ch
ng ta bùỉt båc phẫi ấp dng cho ngûúâi
bònh thûúâng mưåt sưë cấc dûä kiïån dêỵn xët tûâ nhûäng liïn quan giûäa
giêëc mú vâ triïåu chûáng ca bïånh thêìn kinh. Chng ta phẫi thûâa
nhêån rùçng ngûúâi bònh thûúâng trong àúâi sưëng tinh thêìn cng cố mưåt
cấi gò khiïën cho giêëc mú vâ triïåu chûáng cố thïí phất sinh ra àûúåc vâ
ngûúâi bònh thûúâng cng phẫi tranh àêëu vúái sûå dưìn ếp, cng phẫi
àem sinh lûåc ra àïí ngùn chùån nhûäng dưìn ếp àố. Hïå thưëng vư thûác
ca ngûúâi bònh thûúâng c
ng chûáa àûång nhûäng sûå ham mën bõ chïë
ngûå vâ mưåt phêìn ca sûå khất dc cng thoất khỗi sûå kiïìm chïë ca
cấi tưi. Vêåy ngûúâi bònh thûúâng cng lâ ngûúâi bïånh thêìn kinh tiïn
tiïën nhûng hònh nhû chó cố giêëc mú lâ triïåu chûáng duy nhêët cố thïí
thânh lêåp àûúåc. Nhûng àố chó lâ bïì ngoâi vò khi àem àúâi sưëng
trong khi thûác ca mưåt ngûúâi bònh thûúâng ra nghiïn cûáu thûåc k,
chng ta cng thêëy lâ àúâi sưëng mâ ta tûúãng bònh thûúâng nây cng
chûáa àûång rêët nhiïìu triïåu chûáng thûåc ra khưng cố nghơa l gò vâ
khưng quan tro
ång gò trong thûåc tïë.
Vêåy sûå khấc biïåt giûäa sûác khoễ bònh thûúâng vâ bïånh thêìn
kinh chó lâ mưåt sûå khấc biïåt vïì àúâi sưëng thûåc tïë vâ ph thåc vâo
mûác hûúãng th vâ hoẩt àưång mâ ngûúâi àố côn lâm àûúåc. Sûå khấc
biïåt nây rt lẩi chó lâ khấc biïåt giûäa nhûäng sưë lûúång sinh lûåc côn
àûúåc tûå do vâ sưë lûúång sinh lûåc bõ ngûng hoẩt àưång vò sûå cố mùåt
ca dưìn ếp. Vêåy sûå khấc biïåt khưng phẫi vïì phêím mâ vïì lûúång. Tưi
Phên têm hổc nhêåp mưn 123

khưng cêìn nhùỉc lẩi lâ quan àiïím trïn àêy hiïën cho ta mưåt cùn bẫn
àïí tin tûúãng bïånh thêìn kinh cố thïí chûäa khỗi d chng cố tđnh di
truìn.
Àố lâ àiïìu mâ sûå àưìng nhêët giûäa giêëc mú ca ngûúâi bònh
thûúâng vâ giêëc mú ca ngûúâi bïånh thêìn kinh gip cho ta kïët lån
vïì àùåc tđnh ca sûác khoễ bònh thûúâng. Nhûng vïì phûúng diïån giêëc
mú, chng ta côn rt tûâ sûå àưìng nhêët nây ra mưåt kïët lån nûäa àố
lâ viïåc chng ta khưng àûúåc tấch rúâi giêëc mú ra khỗi nhûäng liïn
quan ca nố àưëi vúái nhûäng triï
åu chûáng bïånh thêìn kinh, rùçng ta
khưng nïn tin rùçng chng ta àậ mư tẫ àûúåc thûåc chêët ca giêëc mú
khi nối rùçng nố chùèng lâ gò khấc hún sûå phất biïíu sú khai cưí lưỵ ca
mưåt vâi tûúãng hay tû tûúãng, rùçng chng ta phẫi chêëp nhêån giêëc
mú cố thïí cho chng ta biïët nhûäng núi toẩ lẩc vâ àõnh cû ca khất
dc cố thûåc.
Tưi sùỉp chêëm dûát nhûäng bâi hổc nây. Cấc bẩn cố lệ thêët vổng
khi thêëy tưi chó nối àïën vêën àïì vïì l thuët trong chûúng nối vïì
cấch chûäa bïånh trong phên têm hổc, mâ khưng nối gò àïën nhûäng
àiï
ìu kiïån phẫi cố khi bùỉt àêìu dng phûúng phấp trõ liïåu àố vâ
nhûäng hiïåu quẫ cêìn phẫi àẩt dûúåc. Tưi chó nối àïën l thuët vò
khưng hïì cố hiïën cấc bẩn mưåt kim chó nam thûåc hânh phên têm
hổc, tưi cố l do àïí khưng nối àïën nhûäng cấch lâm viïåc vâ kïët quẫ
ca phên têm hổc. Tưi àậ nối ngay trong nhûäng bíi àêìu lâ nïëu
gùåp àiïìu kiïån thån tiïån chng ta àậ thu lûúåm thûåc sûå thânh cưng
rûåc rúä trong cưng viïåc chûäa chẩy khưng kếm gò nhûäng sûå thânh
cưng huy hoâng nhêët ca mưn nưåi thûúng trong y hổc, tưi cố thïí
thïm rùç
ng, nhûäng sûå thânh cưng mâ phên têm hổc àậ thu lûúåm
àûúåc, khưng mưåt mưn nâo khấc cố thïí àẩt àûúåc. Nïëu nối nhiïìu nûäa

súå cấc bẩn nghi ngúâ lâ tưi mën àem quẫng cấo êìm àïí che lêëp
nhûäng tiïëng reo hô ca nhûäng kễ th nghõch phên têm hổc. Cố
nhiïìu bẩn àưìng nghiïåp àe doẩ cấc nhâ phên têm hổc trong nhûäng
bíi hổp cưng cưång lâ hổ sệ múã mùỉt cho cưng chng xem sûå nghêo
nân ca lưëi chûäa ca chng ta bùçng cấch cưng bưë danh sấch nhûäng
thêët bẩi tai hẩi mâ phên têm hổc àậ phẩm phẫi. Khưng nối gò àïën
tđnh chêët bó ưíi ca mưåt hânh àưång nhû thïë, mưå
t hânh àưång chó cố
tđnh chêët th hêån, cho d ngûúâi ta cố cưng bưë thûåc nhûäng àiïìu nối
trïn chùng nûäa thò sûå cưng bưë nây cng chùèng gip gò cho cưng
viïåc phấn àoấn àng àùỉn vïì hiïåu quẫ ca cưng viïåc chûäa chẩy thay
lưëi phên têm. Phûúng phấp trõ liïåu phên têm múái ra àúâi àêy thưi,
cêìn cố nhiïìu thúâi gian múái ưín àõnh àûúåc k thåt mâ cưng viïåc nây
Sigmund Freud 124

lẩi chó lâm àûúåc trong khi nghiïn cûáu vâ nhúâ phẫn ûáng àưëi vúái
kinh nghiïåm trûåc tiïëp. Vò gùåp nhiïìu khố khùn trong viïåc giẫng dẩy
phên têm hổc nïn ngûúâi thêìy thëc trễ tíi bùỉt àêìu vâo nghïì
phên têm thûúâng phẫi tûå mònh trưng cêåy vâo mònh àïí hoân bõ
nghïå thåt, thânh ra nhûäng kïët quẫ thu lûúåm àûúåc khưng thïí nối
lâ cố lúåi hay cố hẩi cho cưng viïåc chûáng tỗ lâ lưëi chûäa chẩy ca
phên têm hổc cố hiïåu quẫ hay khưng.
Nhiïìu cưng viïåc chûäa chẩy àậ thêët bẩi trong bíi àêìu ca
phên têm hổc vò àậ àûúåc thûåc hiïån trong nhûäng trûúâng húåp khưng
th
åc phẩm vi mưn hổc vâ hiïån nay chng ta gẩt bỗ rêët nhiïìu àiïìu
chó dêỵn ca nhûäng trûúâng húåp àố. Nhûng chđnh vò cố nhûäng cåc
chûäa thûã àố nïn ngây nay chng ta múái tiïën àûúåc. Trûúác kia ngûúâi
ta àêu cố biïët bïånh àiïn súám phất vâ bïånh vổng tûúãng khưng thïí
chûäa àûúåc bùçng phên têm hổc, vêåy mâ ngûúâi ta vêỵn cố quìn dng

phûúng phấp àố àïí chûäa nhiïìu bïånh khấc nhau nûäa. Tuy nhiïn ta
phẫi cưng bùçng mâ nối rùçng, nïëu trong nhûäng nùm àêìu tiïn phên
têm hổc àậ gùåp nhiïìu thêët bẩi thò àố khưng phẫi do thêìy thëc
thiïëu kinh nghiïå
m mâ chđnh vò nhûäng àiïìu kiïån khưng thån tiïån.
Tûâ trûúác àïën nay chng ta chó nối àïën nhûäng sûå àïì khấng bïn
trong; nhûäng sûå àïì khấng nây do ngûúâi bïånh àûa ra rêët cêìn thiïët
vâ khưng thïí khùỉc phc àûúåc. Nhûng côn nhûäng chûúáng ngẩi vêåt
bïn ngoâi, xung quanh ngûúâi bïånh, do ngûúâi xung quanh tẩo ra,
tuy khưng cố lúåi đch gò vïì l thuët, nhûng lẩi rêët quan trổng trong
thûåc tïë. Phûúng phấp trõ liïåu phên têm hổc giưëng nhû mưåt cåc
giẫi phêỵu, nghơa lâ phẫi àûúåc thûåc hiïån trong nhûäng àiïìu kiïån
khiïën cho nhûäng cú hưåi thêët bẩi phẫi àûúåc rt àïën mûác tưëi thiïíu.
Ca
ác bẩn hùèn biïët ngûúâi giẫi phêỵu phẫi cêín trổng nhû thïë nâo: cố
phông thđch húåp, ấnh sấng àêìy à, ngûúâi ph tấ cố kinh nghiïåm
nghïì nghiïåp, cêëm ngûúâi thên bïånh nhên cố mùåt trong phông Cố
bao nhiïu cåc giẫi phêỵu thânh cưng nïëu àûúåc diïỵn ra trûúác mùåt
àưng à ngûúâi thên ca bïånh nhên kïu la rïn xiïët mưỵi khi thêëy
lûúäi dao lûúát qua ngûúâi bïånh. Trong cưng cåc chûäa chẩy ca phên
têm hổc, sûå cố mùåt ca ngûúâi thên ngûúâi bïånh lâ mưåt àiïìu nguy
hiïím, nhûng lâm sao cho hổ khưng cố mùåt bêy giúâ? Chng ta à
cấch àïì phông chưëng lẩi nhûäng sûå àïì khấ
ng bïn trong, chng ta
lẩi biïët rùçng nhûäng sûå àïì khấng àố rêët cêìn thiïët; nhûng lâm sao
chưëng lẩi nhûäng sûå àïì khấng tûâ bïn ngoâi? Khưng cố cấch nâo
thuët phc ngûúâi thên bïånh nhên àûáng ngoâi cåc chûäa chẩy;
ngoâi ra khưng bao giúâ nïn tỗ vễ hoâ àưìng vúái ngûúâi thên bïånh
nhên vò ngûúâi bïånh sệ khưng côn tin tûúãng úã ưng thêìy thëc nûäa,
Phên têm hổc nhêåp mưn 125

vò ngûúâi bïånh bùỉt båc rùçng ngûúâi mâ anh ta tin cêåy àïën àưå nối
cho nghe hïët nhûäng àiïìu bđ êín ca lông mònh phẫi àûáng vïì phđa
mònh trong mổi trûúâng húåp. Ngûúâi nâo quen vúái nhûäng sûå cậi cổ
trong gia àònh thûúâng hiïíu rùçng nhiïìu khi mưåt ngûúâi trong gia
àònh ngûúâi bïånh cố lúåi khi àïí cho ngûúâi bïånh cûá tiïëp tc bõ bïånh
mậi chûá khưng mën cho ngûúâi bïånh khỗi. Trong nhûäng trûúâng
húåp ln ln xẫy ra khi cố bïånh thêìn kinh chđnh lâ hêåu quẫ ca
quìn lúåi tûúng phẫn giûäa nhûäng ngûúâi trong gia àònh thò ngûúâi
thên ca bïånh nhên thûúâng khưng cố gò phẫi chổn lûå
a giûäa quìn
lúåi ca chđnh mònh vâ sûå khỗi bïånh ca ngûúâi bïånh. Cho nïn
chng ta sệ khưng ngẩc nhiïn khi thêëy mưåt ngûúâi chưìng khưng
thđch cho thêìy thëc biïët tưåi lưỵi ca mònh. Vò thïë nïn nhûäng nhâ
phên têm hổc chng tưi khưng ngẩc nhiïn vâ chng tưi khưng
chêëp nhêån nhûäng àiïìu trấch mốc khi cưng cåc chûäa chẩy thêët bẩi
hay phẫi dûâng lûng chûâng vò cố sûå àïì khấng ca ngûúâi chưìng àïën
ph lûåc cho sûå àïì khấng ca ngûúâi bïånh. Chng ta àậ lâm mưåt
cưng viïåc khưng thïí thânh cưng àûúåc trong nhûäng àiïìu kiïån nhû
thïë. Tưi chó kïí cho cấc bẩn nghe trong mưåt trûúâ
ng húåp thưi trong
àố tưi trúã thânh nẩn nhên mâ khưng dấm nối ra chó vò nhûäng àiïìu
nhêån xết thìn tu y hổc. Cấch àêy vâi nùm, tưi chûäa bïånh cho
mưåt thiïëu nûä bõ bïånh thêìn kinh lo súå àïën nưỵi khưng dấm ài ra
ngoâi hay úã nhâ mưåt mònh. Dêìn dêìn cư ta cho tưi biïët súã dơ nhû thïë
lâ vò chđnh mùỉt cư àậ àûúåc chûáng kiïën cåc giao du tònh ấi giûäa mể
cư vâ mưåt ngûúâi bẩn giâu cố ca gia àònh. Cư ta àậ vng vïì hay
quấ tïë nhõ àïí cho mể biïët nhûäng viïåc gò àậ xẫy ra trong nhûäng
bíi chûäa bïånh bùçng phên têm hổc: àïí trấnh khỗi phẫi ngưìi mưåt
mònh cư bấm chùåt lêëy mể

, khưng cho mể ài àêu hïët. Ngûúâi mể
trûúác kia cng bõ bïånh thêìn kinh vâ àậ àûúåc chûäa khỗi trong mưåt
bïånh viïån chûäa bùçng nûúác. Trong thúâi k nùçm viïån, bâ ta quen
biïët mưåt ưng sau àố àậ giao du thên mêåt vúái bâ ta vâ lâm cho bâ ta
rêët hâi lông vïì mổi phûúng diïån. Thêëy con àôi hỗi mẩnh mệ nhû
thïë, bâ àưåt nhiïn hiïíu rộ tẩi sao con gấi mònh lẩi lo súå nhû thïë,
rùçng con gấi mònh lâm ra vễ bõ bïånh àïí ngùn cêëm khưng cho mể ài
ra ngoâi vâ cố cú hưåi gùåp lẩi ngûúâi u. Bâ bêët thêìn chêëm dûát mổi
sûå chûäa chẩy. Ngûúâi con gấi àûúåc àûa vâo mưåt bïånh viïån thêìn
kinh va
â trong bao nhiïu nùm ngûúâi ta rïu rao lâ cư ta lâ mưåt nẩn
nhên àấng thûúng ca mưn phên têm hổc. Ngûúâi ta àậ trấch mốc
tưi nhiïìu vïì kïët quẫ thẫm hẩi ca viïåc chûäa chẩy. Tưi phẫi giûä im
lùång vò bđ mêåt nghïì nghiïåp. Mậi nhiïìu nùm vïì sau, mưåt ngûúâi bẩn
thûúâng ài lẩi trong bïånh viïån ca cư gấi cho tưi biïët rùçng cåc giao
Sigmund Freud 126

du tònh ấi giûäa bâ mể vâ ngûúâi bẩn giâu, vúái sûå àưìng loậ ca ngûúâi
chưìng vúä lúã khiïën cho ai cng biïët. Vêåy ngûúâi ta àậ nhên danh
àiïìu “bđ mêåt” nây àïí chêëm dûát sûå chûäa chẩy bùçng phên têm.
Trong nhûäng nùm trûúác khi xẫy ra chiïën tranh (Àẩi chiïën
lêìn thûá nhêët (1914), vò cố nhiïìu ngûúâi ngoẩi qëc nïn tưi khưng àïí
àïën sûå hoan nghïnh hay khưng ca thânh phưë qụ hûúng tưi
nûäa, tưi àậ tûå àùåt cho mònh quy tùỉc lâ khưng chûäa cho bêët cûá ngûúâi
nâo nïëu ngûúâi àố khưng àưåc lêåp vúái ngûúâi thên. Àố lâ mưåt quy tùỉc
mâ khưng phẫi bêët cûá mưåt nhâ phên têm hổc nâo c
ng theo àûúåc.
Nhûng vò tưi bẫo cấc bẩn nïn àïì phông vúái thên nhên ca ngûúâi
bïånh, cấc bẩn sệ cho rùçng nhûäng ngûúâi bïånh àûúåc chûäa bùçng phên
têm hổc phẫi sưëng xa gia àònh vâ ngûúâi quen biïët vâ lưëi chûäa chẩy

nây chó cố thïí ấp dng cho nhûäng ngûúâi nùçm trong bïånh viïån thêìn
kinh. Khưng phẫi thïë àêu: nïëu khưng bõ bïånh quấ nùång, ngûúâi
bïånh sệ cố lúåi vư cng nïëu àûúåc chûäa chẩy trong bêìu khưng khđ
quen thåc, trong àố hổ cố thïí giẫi quët àûúåc nhûäng vêën àïì ca
hổ. Bâ con ca hổ chó cêìn àûâng cố thấi àưå th nghõch vúái ưng thêìy
th
ëc vâ can thiïåp vâo sûå chûäa chẩy ca ưng ta thưi. Nhûng nhûäng
àiïìu àố sao mâ khố lâm thïë! Têët nhiïn bẩn sệ dïỵ dâng nhêån thêëy
rùçng chûäa bïånh cố thânh cưng hay khưng lâ tu thåc vâo bêìu
khưng khđ xậ hưåi chung quanh ngûúâi bïånh vâ trònh àưå hổc thûác
ca gia àònh ngûúâi bïånh.
Têët cẫ nhûäng àiïìu àố khưng à cho ta cố mưåt niïåm cao cẫ
vïì sûå cưng hiïåu ca phûúng phấp trõ liïåu phên têm hổc, d rùçng
phêìn lúán nhûäng sûå thêët bẩi ca chng ta lâ do nhûäng àiïìu kiïån
bïn ngoâi. Nhiïìu bẩn ca phên têm hổc thc gic tưi cưng bưë danh
sấ
ch nhûäng sûå thânh cưng ca mưn nây àïí àấp lẩi danh sấch ca
nhûäng sûå thêët bẩi. Tưi khưng chêëp nhêån lúâi khun nây. Àïí bïnh
vûåc kiïën nây, tưi cho rùçng mưåt sûå thưëng kï chùèng cố giấ trõ gò khi
nhûäng con sưë àûa ra khưng giưëng nhau, mâ nhûäng bïånh do phên
têm hổc chûäa chẩy lẩi khấc nhau rêët nhiïìu vâ rêët xa. Vẫ lẩi thúâi
gian chûa à àïí khùèng àõnh rùçng ngûúâi bïånh àậ khỗi hoân toân, cố
nhiïìu trûúâng húåp chûa lêëy gò lâm chùỉc chùỉn. Nhûäng trûúâng húåp
nây lâ trûúâng húåp ca nhûäng ngûúâi giêëu khưng mën cho ngûúâi
khấc biïët mònh bõ bïånh vâ àậ
àûúåc chûäa khỗi. Nhûng trïn têët cẫ
cấc àiïìu khấc, àiïìu tưi àûa ra àïí bïnh vûåc quan àiïím ca tưi trong
vêën àïì nây lâ thấi àưå khưng húåp l ca mổi ngûúâi àưëi vúái mổi
phûúng phấp trõ liïåu, khưng thïí dng nhûäng l lệ húåp l àûa vâo
thđ nghiïåm cng nhû àïí thuët phc hổ. Mưåt àiïìu múái lẩ trong

Phên têm hổc nhêåp mưn 127

phûúng phấp trõ liïåu thûúâng àûúåc àốn tiïëp hóåc bùçng mưåt thấi àưå
hoan nghïnh êìm ơ nhû àưåc tưë lao àêìu tiïn ca Koch chùèng hẩn,
hóåc bõ nghi ngúâ mưåt cấch lâm nẫn lông ngûúâi nhû phûúng phấp
phông ngûâa ca Jenner chùèng hẩn mâ cho mậi têån bêy giúâ vêỵn côn
nhiïìu ngûúâi chó trđch. Phên têm hổc vêëp phẫi mưåt thấi àưå thiïn võ
rộ râng. Khi nối vïì mưåt sûå thânh cưng ca phên têm hổc, ngûúâi ta
thûúâng nối: “Àiïìu àố chùèng nối lïn gò cẫ, vò giẫ d nhû khưng àûúåc
ưng chûäa thò ngây nay ngûúâi bïånh vêỵn khỗi nhû thûúâng”. Rưìi mưåt
khi ngûúâi bïånh sau bưën chu k bìn rêìu vâ cố thối quen k cc,
àûúå
c chûäa chẩy trong mưåt khoẫng thúâi gian tẩm khỗi, ba tìn sau
lẩi thêëy bïånh tấi phất lâ mổi ngûúâi trong gia àònh àố cố cẫ mưåt y sơ
thûúång thùång kïu la lïn rùçng sûå tấi phất nây lâ hêåu quẫ têët nhiïn
ca lưëi chûäa hẩy trong phên têm. Àưëi vúái nhûäng thânh kiïën àố,
chng ta chó cố viïåc khoanh tay. Cêìn àïí cho thúâi gian qua ài múái
xoấ nhoâ àûúåc nhûäng thânh kiïën àố. Mưåt ngây kia nhûäng ngûúâi
nây sệ nghơ lẩi, khấc vúái nhûäng àiïìu hổ nghơ trûúác kia. Nhûng tẩi
sao hưm trûúác hổ khưng nghơ nhû hưm nay? Àố lâ mưåt àiïìu bđ mêåt
àưëi vúái hổ cng nhû àưëi vúái chng ta.
C
ng cố thïí lâ nhûäng thânh kiïën nây àậ ài tht li vò ngây
nay phên têm hổc àậ àûúåc phưí biïën vâ nhiïìu y sơ trễ tíi cng àậ
dng phên têm hổc àïí chûäa bïånh. Khi côn lâ mưåt thêìy thëc trễ
tíi tưi àậ àûúåc chûáng kiïën ngûúâi ta la ố giêån dûä ra sao trong giúái
y hổc àïí àố tiïëp phûúng phấp trõ liïåu bùçng thưi miïn y nhû ngây
nay ngûúâi ta la ố trûúác phûúng phấp trõ liïåu bùçng phên têm hổc.
Nhûng vïì tđnh chêët trõ liïåu thưi miïn hổc àậ khưng giûä àûúåc lúâi àậ
hûáa trong bíi àêìu; nhûäng nhâ phên têm hổc nhû chng ta, chng

ta biïët àậ chõu ún thưi miïn hổc nhû thïë nâo vâ
àậ coi mònh nhû
nhûäng ngûúâi thûâa kïë ca mưn nây. Nhûäng àiïìu ngûúâi ta chó trđch
phên têm hổc bùỉt ngìn úã chưỵ cố nhûäng hiïån tûúång nhêët thúâi gêy
nïn búãi mưåt vâi sûå ấp dng vng vïì vâ bõ ngûâng lẩi bêët thêìn ca
mưåt vâi cåc chûäa chẩy. Bêy giúâ vâo lc cấc bẩn àậ biïët thấi àưå ca
chng ta àưëi vúái ngûúâi bïånh ra sao rưìi thò bẩn hùèn biïët thấi àưå àố
cố gêy cho ngûúâi bïånh àiïìu thiïåt hẩi gò lêu dâi hay khưng. Têët
nhiïn phên têm hổc cố thïí àûa àïën nhiïìu sûå lẩm dng vâ sûå hoấn
chuín àùåc biïåt lâ
mưåt phûúng sấch nguy hiïím trong tay mưåt nhâ
phên têm hổc khưng têån têm. Nhûng cố phûúng phấp trõ liïåu nâo
mâ khưng bõ lẩm dng? Mën chûäa khỗi bïånh, lûúäi dao giẫi phêỵu
phẫi cùỉt chûá lâm sao bêy giúá?
Sigmund Freud 128

Tưi àậ chêëm dûát nhûäng bâi hổc nây vâ tiïëc rùçng trong nhûäng
bâi hổc nây côn cố nhûäng thiïëu sốt vâ lưỵ hưíng. Tưi tiïëc lâ àậ hûáa
vúái cấc bẩn quay trúã lẩi mưåt vâi vêën àïì nhûng rưìi lẩi chó nối phúát
qua thưi vâ àậ khưng thïí giûä lúâi hûáa vò chiïìu hûúáng ca nhûäng bâi
hổc nây. Tưi àậ lâm cưng viïåc múã àûúâng cho cấc bẩn ài vâo mưåt
mưn hổc àang phất triïín, côn thiïëu sốt nhiïìu vâ vò mën tốm tùỉt
lẩi tưi àậ àûa ra mưåt bâi trònh bây côn thiïëu sốt. Hún mưåt lêìn tưi
àậ têåp trung nhûäng vê
åt liïåu àïí àûa ra mưåt kïët lån mâ rưìi sau tưi
khưng àûa ra. Tưi khưng cố tham vổng lâm cho cấc bẩn trúã thânh
nhûäng nhâ chun mưn. Tưi chó mën múã àûúâng cho cấc bẩn vâ
thc àêíy cấc bẩn thưi.
Hïët