Tiềm năng Ngôn ngữ và Nhận thức của trẻ doc

Tiềm năng Ngôn ngữ và Nhận thức của trẻ .
( 7:41 AM | 03/10/2011 )
Trẻ chỉ có thể phát triển trí tuệ thông qua sự tương tác ngôn ngữ tích
cực với người lớn, cho nên giao lưu giữa trẻ và người lớn phong phú sẽ
là điều kiện quan trọng cho sự phát triển ngôn ngữ và trí tuệ của bé.
Trí tuệ của con người là sự kết hợp của trí tuệ ngôn ngữ, tư duy vận động và
suy luận, trí tuệ giao tiếp, trí tuệ âm nhạc, trí nhớ và khả năng tưởng tượng.
Vì vậy, sự phát triễn toàn diện của con người, ngoài dinh dưỡng cho thể
chất, cần phải có 1 chế độ dinh dưỡng đầy đủ cho não bộ và phương pháp &
chương trình giáo dục phù hợp cho từng lứa tuổi. Không thể chỉ giới hạn và
tập trung ở một yếu tố nào đó, mà cần phải phối hợp hài hòa tất cả các yếu
tố.
Nuôi dưỡng khả năng ngôn ngữ, sự khởi đầu của trí tuệ
Trí tuệ ngôn ngữ là khả năng nghe, nói, đọc, viết, khả năng biểu hiện, có thể
sử dụng ngôn ngữ một cách linh hoạt và hiệu quả đễ diễn tả một điều gì đó
với người khác. Ở trẻ từ độ tuổi từ 0-3, khả năng này biểu hiện ở từng giai
đoạn phát triển khác nhau với đặc điểm khác nhau: 0-1, trẻ thích nghe tất cả
các loại âm thanh, thích tương tác với các âm thanh, nhất là từ giọng nói của
bố mẹ và những người thân xung quanh. Đến 1-2 tuổi, trẻ sẽ thích bắt chước
ngôn ngữ và giọng nói của người khác, thích các ngôn ngữ phong phú hơn
như nhạc, xem hình động có âm thanh…Lớn hơn một chút (2-3), trẻ thích
bắt chước các bài hát, thích xem truyện tranh, thích nghe kể chuyện và hát,
thích cầm bút viết hay vẽ nguyệch ngoạch
Theo GS.TS.BS Hoàng Trọng Kim – Phó Chủ Tịch Hội Nhi Khoa Quốc Gia
Việt Nam: “Tất cả những biểu hiện đó cho thấy trẻ đang bắt đầu học cách
thể hiện ngôn ngữ, nhằm giao tiếp và thu nhận các kiến thức mới mẻ từ cuộc
sống sau này. Thời kỳ “vàng” của việc phát triễn trí tuệ ngôn ngữ là từ độ
tuổi 0 – 3 ”.
Cũng theo PGS.TS Tâm lý học Đinh Thị Kim Thoa – Trường Đại Học Giáo
Dục Đại Học Quốc Gia Hà Nội, Chuyên Gia tư vấn Tâm lý Mầm non Sao
Khuê – cần phải lưu ý các bí quyết sau để giúp trẻ học nói: tạo môi trường

ngôn ngữ phong phú và chuẩn cho trẻ, nói chuyện nhiều với trẻ, cùng đọc
truyện với trẻ, đặc biệt phải lưu ý sự biểu cảm của ngôn ngữ, giúp trẻ thể
hiện cảm xúc của mình qua sản phẩm nghệ thuật tạo hình (vd: dùng bút vẽ
tự do, tô màu…) – dạng ngôn ngữ đặc biệt của trẻ. Trẻ chỉ có thể phát triển
trí tuệ thông qua sự tương tác ngôn ngữ tích cực với người lớn, cho nên giao
lưu giữa trẻ và người lớn phong phú sẽ là điều kiện quan trọng cho sự phát
triển ngôn ngữ và trí tuệ của bé. Ở giai đoạn 1-3 tuổi bé đã có thể hiểu được
phần lớn những điều thông thường mà chúng ta nói với trẻ. Chúng ta cần
biết khích lệ, động viên ngay sau mỗi cố gắng tập nói của trẻ.

(Ảnh minh họa)
Mẹ Long Hòa (bé 2 tuổi) chia sẻ, chị thường đưa Bubu đến công viên gần
nhà chơi, để bé tự mình đi mọi nơi, giải thích cho bé khi nhìn thất cái cây to,
rồi trên cây, xung quanh cây có những cái gì, như thế nào? Sau đó sẽ cho bé
quan sát một vật khác ở công viên và hỏi bé về những gì bé thấy và nghe
được.
Mẹ Thu Mai (bé 1 tuổi) thì chọn cách đơn giả hơn cho bé 1 tuổi của mình,
khi chơi đùa cùng bé, mẹ hay hỏi bé “ mũi con ở đâu, mắt ở đâu, chân ở
đâu? Chị cho biết bí quyết của chị là rất kiên nhẫn chỉ từng bộ phận để bé
nhận biết và có thể so sánh cơ thể mình với những từ ngữ đó, sau đó tiến
hành kiểm tra. Với nguyên tắc đó, chị sẽ tiếp tục dạy trẻ nhận biết các vật
thể khác.
Với mẹ Vân Anh (bé gần 3 tuổi) thì dùng các bài hát đồng giao và đọc thơ
cho bé và sau đó giả thích. Chị cho biết tiết tấu đơn giản, ngắn gọn và vần
điệu lên xuống của các bài đồng giao sẽ khiến bé tập trung, thích thú, sau đó
giải thích và liên hệ đến những điều xung quanh của bé.
VD: “Mèo hoa nhỏ xíu. Đã có râu ria. Mèo cứ ngồi kia. Meo meo kêu mẹ”,
sau đó chị sẽ chỉ cho bé tranh của con mèo hay bất cứ hình ảnh của con mèo
ở đâu, rồi hỏi bé Mèo meo meo kêu mẹ giống ai? để làm gì? Bé sẽ trả lời rất
ngộ nghĩnh và đang yêu.

Nuôi dưỡng trí tuệ nhận thức, sự khởi đầu khả năng tương tác cuộc
sống cho trẻ
Trí tuệ nhận thức ở trẻ từ 1-3 đó là khả năng nhận thức bản thân, sự tin
tưởng những người thân xung quanh, quan tâm đến người khác, thể hiện
những cảm xúc thông thường, hiếu kỳ và tìm hiểu thế giới xung quanh…
Chuyên gia Tâm lý Kim Thoa cho biết ngay từ những năm tháng đầu đời, bé
đã bắt đầu có những định hướng “lắng nghe” âm thanh, đặc biệt âm thanh
của ngôn ngữ và giọng nói của mẹ là những kích thích âm thanh sớm nhất.
Mẹ là nguồn đáp ứng những nhu cầu tâm sinh lý của trẻ: khi nào đói trẻ sẽ
khóc để đòi bú, trẻ sẽ ngủ yên khi đã no và có mẹ bên cạnh. 1-2 tuổi trẻ bắt
đầu nhận diện về bản thân. Nhờ có hoạt động với đồ vật, trẻ bắt đầu có
những biểu tượng về thế giới đồ vật và trẻ dần hiểu ra trẻ có thể làm được
việc này hay việc khác. 2-3 tuổi trẻ thể hiện rõ được cái nào mình thích và
không thích, biết sợ khi gặp người lạ, thích bắt chước, cái gì cũng muốn tự
mình làm, bố mẹ sẽ nhìn thấy vẻ tự tin với sự vụng về đáng yêu của trẻ.
Chuyên gia Kim Thoa cũng lưu ý những nguyên tắc cơ bản mà bố mẹ nên
lưu tâm như giúp trẻ tự nhận thức về cơ thể bản thân trước, sau đó là nhận
thức về tâm lý (đói, vui, bực, mệt…) và quan trọng nhất là theo dõi và nhận
biết các cột mốc phát triễn để có những tác động dinh dưỡng và giáo dục kịp
thời.
Mẹ Long Vĩ (bé 18 tháng tuổi) cho biết bí quyết của mình là luôn ghi nhận
quá trình phát triển của trẻ, chị tạo cho bé nhật ký phát triển, chị ghi chép lại
việc phát triển thể chất và trí tuệ cho bé, chị sẽ chia sẻ với bé điều này để
cùng bé nhận thấy sự thay đổi của chính mình. Chị sẽ nói cho bé nghe hôm
nay bé đã nặng bao nhiêu, khác với các tháng trước ra sau, cho bé thấy mẹ
vui mừng thế nào khi bé uống sữa giỏi hơn, biết đặt đồ chơi đúng chỗ. Dần
dần bé sẽ tự nhận thức được bản thân, quan tâm đến chính mình và cảm xúc
của mẹ.
Giúp bé nhận ra tâm trạng của mình, mẹ Vân Anh chia sẻ bí quyết giúp bé
bình tĩnh khi bé cáu giận một cách vô cớ hay mè nheo, chị không bao giờ

“lấy bạo trị bạo” và lờ đi khi bé cố tỏ ra hung hăng, bé sẽ thấy chăng ai quan
tâm đến việc bé đang cố tỏ ra cáu giận, sau đó nói cho bé hiểu lúc bé cáu
giận bé trông không đáng yêu, và bạn gấu cũng không muốn chơi, bố mẹ
cũng sợ quá không muốn yêu khí bé cáu gắt. Không ra lệnh, không nát nộ
hoặc trừng phạt, sẽ làm bé càng muốn chống đối hoặc trở nên nhút nhát.