SKKN nâng cao chất lượng môn ngữ văn bằng phương pháp sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học

Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
THÔNG TIN VỀ SÁNG KIẾN
1.Tên sáng kiến:
Nâng cao chất lượng môn Ngữ văn bằng phương pháp sử dụng
Bản đồ tư duy trong dạy học.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Môn học Ngữ văn trong nhà trường.
3. Thời gian áp dụng sáng kiến:
Từ ngày 20 tháng 9 năm 2011 đến ngày 15 tháng 2 năm 2012.
4. Tác giả:
Họ và tên: Trần Văn Quang
Năm sinh: 1977
Nơi thường trú: Thọ Nghiệp - Xuân Trường - Nam Định.
Trình độ chuyên môn: Cử nhân cao đẳng.
Chức vụ công tác: Giáo viên
Nơi làm việc: Trường THCS Thọ Nghiệp - Xuân Trường - Nam Định.
Địa chỉ liên hệ: Trường THCS Thọ Nghiệp - Xuân Trường - Nam Định.
Điện thoại:
5. Đồng tác giả: Không
Họ và tên:
Năm sinh:
Nơi thường trú:
Trình độ chuên môn:
Chức vụ công tác:
Nơi làm việc:
Địa chỉ liên hệ:
Điện thoại:
6. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
Tên đơn vị: Trường THCS Thọ Nghiệp - Xuân Trường - Nam Định.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
1

Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
Địa chỉ: Xóm 10 xã Thọ Nghiệp, huyện Xuân Trương, tỉnh Nam Định.
Điện thoại:
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN NGỮ VĂN BẰNG PHƯƠNG
PHÁP SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC
I. ĐIỀU KIỆN HOÀN CẢNH TẠO RA SÁNG KIẾN KINH
NGHIỆM:
1. Cơ sở lí luận:
Ngữ văn là một môn học thuộc nhóm khoa học xã hội. Đây là môn học
có vai trò rất quan trọng trong đời sống và trong sự phát triển tư duy của
con người. Đồng thời môn học này có tầm quan trọng trong việc giáo dục
quan điểm, tư tưởng, tình cảm cho học sinh. Mặt khác nó cũng là môn học
thuộc nhóm công cụ, môn văn còn thể hiện rõ mối quan hệ với rất nhiều
các môn học khác trong các nhà trường phổ thông. Học tốt môn văn sẽ tác
động tích cực tới các môn học khác và ngược lại, các môn học khác cũng
góp phần học tốt môn văn Điều đó đặt ra yêu cầu tăng cường tính thực
hành, giảm lí thuyết, gắn học với hành, gắn kiến thức với thực tiễn hết sức
phong phú, sinh động của cuộc sống .
2. Cơ sở thực tiễn:
Năm học 2011 - 2012 là năm học Bộ giáo dục và đào tạo tiếp tục đổi
mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học ngữ văn
trong các nhà trường phổ thông. Một trong những phương pháp dạy học
mới và hiện đại nhất được đưa vào là phương pháp dạy học bằng bản đồ
tư duy (BĐTD) - một phương pháp dạy học mới đang được rất nhiều
nước trên thế giới áp dụng. Qua việc tìm hiểu và vận dụng phương pháp
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
2
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012

dạy học bằng bản đồ tư duy, tôi nhận thấy phương pháp dạy học này rất có
hiệu quả trong công tác giảng dạy và học tập của học sinh. Bước đầu đã
giảm bớt được tâm lý ngại học văn, khơi gợi trong học sinh tình yêu đối
với môn học, đồng thời đem đến cho các em cái nhìn mới, tư duy mới về
môn học Ngữ văn. Vậy thế nào là phương pháp dạy học bằng bản đồ tư
duy? Cần sử dụng bản đồ tư duy như thế nào để nâng cao chất lượng trong
các giờ học văn? Đó là những vấn đề tôi muốn cùng được chia sẻ với các
đồng nghiệp trong sáng kiến kinh nghiệm này .
Bản đồ tư duy là hình thức ghi chép sử dụng màu sắc, hình ảnh để mở
rộng và đào sâu các ý tưởng. BĐTD một công cụ tổ chức tư duy nền tảng,
có thể miêu tả nó là một kĩ thuật hình họa với sự kết hợp giữa từ ngữ,
hình ảnh, đường nét, màu sắc phù hợp với cấu trúc, hoạt động và chức
năng của bộ não, giúp con người khai thác tiềm năng vô tận của bộ não.
BĐTD giúp học sinh có được phương pháp học hiệu quả hơn: Việc
rèn luyện phương pháp học tập cho HS không chỉ là một biện pháp nâng
cao hiệu quả dạy học mà còn là mục tiêu dạy học. Thực tế cho thấy một
số học sinh học rất chăm chỉ nhưng vẫn học kém, các em thường học bài
nào biết bài đấy, học phần sau đã quên phần trước và không biết liên kết
các kiến thức với nhau, không biết vận dụng kiến thức đã học trước đó
vào những phần sau. Phần lớn số học sinh khi đọc sách hoặc nghe giảng
trên lớp không biết cách tự ghi chép để lưu thông tin, lưu kiến thức trọng
tâm vào trí nhớ của mình. Sử dụng thành thạo BĐTD trong dạy học sẽ
gúp học sinh có được phương pháp học, tăng tính độc lập, chủ động,
sáng tạo và phát triển tư duy.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
3
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
BĐTD - giúp học sinh học tập một cách tích cực. Một số kết quả
nghiên cứu cho thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu, nhớ lâu và in đậm

cái mà do chính mình tự suy nghĩ, tự viết, vẽ ra theo ngôn ngữ của mình
vì vậy việc sử dụng BĐTD giúp học sinh học tập một cách tích cực, huy
động tối đa tiềm năng của bộ não.
II. THỰC TRẠNG:
1. Thực trạng của việc học văn hiên nay:
Nhà văn hoá lớn của nhân loại Lê-nin từng nói:"Văn học là nhân học"
vậy mà một thực trạng đáng lo ngại là học sinh bây giờ không còn thích
học văn. Thực trạng này lâu nay đã được báo động. Ban đầu chỉ đơn thuần
là những lời than thở với nhau của những người trực tiếp giảng dạy môn
văn và nay đã trở thành vấn đề của báo chí và dư luận. Ai đã trực tiếp dạy
và chấm bài làm văn của học sinh trong những năm gần đây mới thấy cần
thiết phải có những thay đổi về phương pháp dạy văn và học văn hiện nay.
Qua công tác giảng dạy cũng như chấm trả các bài kiểm tra Ngữ văn, tôi
nhận thấy có rất nhiều những biểu hiện thể hiện tâm lý chán học văn của
học sinh , cụ thể là:
- Học sinh thờ ơ với Văn: Những năm gần đây, nhiều người quan tâm
đến công tác giáo dục không khỏi lo ngại trước một thực trạng, đó là tâm
lý thờ ơ với việc học văn ở các trường phổ thông. Điều đáng buồn nhất
cho các giáo viên dạy văn là nhiều học sinh có năng khiếu văn cũng không
muốn tham gia đội tuyển văn. Các em còn phải dành thời gian học các
môn khác. Phần lớn phụ huynh khi đã định hướng cho con mình sẽ thi
khối A thì chỉ chủ yếu chú trọng ba môn: Toán, Lý, Hóa. Điều đáng lo
ngại hơn nữa, là có không ít phụ huynh đã chọn hướng cho con thi khối A
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
4
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
từ khi học tiểu học. Một bậc học mà học sinh còn đang được rèn nói, viết,
mới bắt đầu làm quen với những khái niệm về từ ngữ mà đã định hướng
khối A thì thật là nguy hại.

- Khả năng trình bày: Khi HS tạo lập một văn bản giáo viên có thể dễ
dàng nhận ra những lỗi sai cơ bản của học sinh như: dùng từ sai, viết câu
sai, viết chính tả sai, bố cục và lời văn hết sức lủng củng, thiếu logic. Đặc
biệt có những bài văn diễn đạt ngô nghê, tối nghĩa, lủng củng Đây là một
tình trạng đã trở nên phổ biến và thậm chí là đáng báo động trong xã hội
ta.

Mục tiêu của bậc học phổ thông là đào tạo con người toàn diện, nhưng
thực tế hiện nay cho thấy, các bộ môn khoa học xã hội thường bị học sinh
xem nhẹ, mặc dù kiến thức của các bộ môn này vô cùng quan trọng cho tất
cả mọi người. Muốn khôi phục sự quan tâm của xã hội đối với các bộ môn
khoa học xã hội, không thể chỉ bằng biện pháp kêu gọi mà chúng ta phải
tích cực đổi mới phương pháp dạy học văn, khơi gợi lại hứng thú học văn
của học sinh, hình thành cho các em phương pháp học văn hiệu quả nhất.
2. Nguyên nhân:
a. Đối với người dạy: Đa số giáo viên đều có tình yêu nghề, mến trẻ, tận
tụy với công tác giảng dạy, chăm lo quan tâm đến học sinh. Tuy nhiên, vẫn
còn những mặt hạn chế sau :
- Phương pháp giảng dạy chưa thực sự phù hợp với một bộ phận không
nhỏ học sinh yếu kém dẫn đến chất lượng chưa cao .
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
5
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
- Do điều kiện khách quan nên việc sử dụng đồ dùng dạy học, phương
pháp trực quan vào tiết học hạn chế, ảnh hưởng đến chất lượng tiếp thu bài
của học sinh .
- Một số giáo viên chưa thực sự tâm huyết với nghề, chưa khơi gợi được
mạch nguồn cảm xúc ẩn sau mỗi trái tim người học.

b. Đối với học sinh:
- Một số học sinh vì lười học, chán học mải chơi, hổng kiến thức nên
không chuẩn bị tốt tâm thế cho giờ học Ngữ văn
- Địa phương xã Thọ Nghiệp thuộc vùng kinh tế còn khó khăn, hầu hết
phụ huynh đều đi làm ăn xa, ít có thời gian quan tâm kèm cặp con em
mình. Bản thân các em còn phải phụ giúp gia đình ngoài giờ lên lớp,
không có thời gian học.
- Đời sống văn hóa tinh thần ngày một nâng cao, một số nhu cầu giải trí
như xem ti vi, chơi game . . . ngày càng nhiều làm cho một số em chưa có
ý thức học bị lôi cuốn, sao nhãng việc học tập.
III. CÁC GIẢI PHÁP
A. Bản chất phương pháp dạy học bằng BĐTD:
- BĐTD là kĩ thuật dạy học tổ chức và phát triển tư duy giúp người học
chuyển tải thông tin vào bộ não rồi được thông tin ra ngoài bộ não một
cách dễ dàng, đồng thời là phương tiện ghi chép sáng tạo và hiệu quả, mở
rộng, đào sâu và kết nối các ý tưởng, bao quát được các ý tưởng trên phạm
vi sâu rộng.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
6
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
- Dạy học bằng Bản đồ tư duy - một giải pháp góp phần đổi mới cơ bản
giáo dục.
1. BĐTD tận dụng được các nguyên tắc của trí nhớ siêu đẳng:
a. Sự hình dung: BĐTD có rất nhiều hình ảnh để bạn hình dung về kiến
thức cần nhớ. Đây là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất của trí
nhớ siêu đẳng. Đối với não bộ, BĐTD giống như một bức tranh lớn đầy
hình ảnh màu sắc phong phú hơn là một bài học khô khan, nhàm chán.
b. Sự liên tưởng, tưởng tượng: BĐTD hiển thị sự liên kết giữa các ý
tưởng một cách rất rõ ràng.

c. Làm nổi bật sự việc: Thay cho những từ ngữ tẻ nhạt đơn điệu, Sơ
BĐTD cho phép giáo viên và học sinh làm nổi bật các ý tưởng trọng tâm
bằng việc sử dụng những màu sắc, kích cỡ, hình ảnh đa dạng. Hơn nữa,
việc BĐTD dùng rất nhiều màu sắc khiến giáo viên và học sinh phải vận
dụng trí tưởng tượng sáng tạo đầy phong phú của mình. Nhưng đây không
chỉ là một bức tranh đầy màu sắc sặc sỡ thông thường, BĐTD giúp tạo ra
một bức tranh mang tính lý luận, liên kết chặt chẽ về những gì được học.
2. BĐTD sử dụng cả hai bán cầu não cùng một lúc: BĐTD thật sự giúp
bạn tận dụng các chức năng của não trái lẫn não phải khi học. Đây chính là
công cụ học tập vận dụng được sức mạnh của cả bộ não. Nếu vận dụng
đúng cách, nó sẽ hoàn toàn giải phóng những năng lực tiềm ẩn trong bạn,
đưa bạn lên một đẳng cấp mới, đẳng cấp của một tài năng thực thụ hay
thậm chí của một thiên tài.
B. Vận dụng BĐTD trong quá trình dạy học Ngữ văn:
1. Giáo viên sử dụng BĐTD để hỗ trợ quá trình dạy học:
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
7
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
- Dùng BĐTD để dạy bài mới: Giáo viên đưa ra một từ khoá để nêu kiến
thức của bài mới rồi yêu cầu học sinh vẽ BĐTD bằng cách đặt câu hỏi, gợi
ý cho các em để các em tìm ra các tự liên quan đến từ khoá đó và hoàn
thiện BĐTD. Qua BĐTD đó học sinh sẽ nắm được kiến thức bài học một
cáhc dễ dàng.
- Ví dụ 1: Với văn bản: Thầy bói xem voi (Môn Ngữ văn lớp 6), sau phần
đọc và tìm hiểu chung, giáo viên có thể vẽ mô hình BĐTD lên bảng.
BĐTD gồm 5 nhánh chính, ở mỗi nhánh có thể phân thành nhiều nhánh
nhỏ tuỳ thuộc vào nội dung bài học.
Để có thể hoàn thiện được mô hình BĐTD của bài học, giáo viên sử
dụng hệ thồng câu hỏi định hướng để khai thác kiến thức:

+ Bố cục của văn bản: học sinh sẽ dựa vào văn bản để xác định các ý
chính ( Hoàn cảnh các thầy bói xem voi, cách xem voi, các thầy nhận xét
về con voi, hậu quả.)
+ Tiếp tục hoàn thành các nhánh của BĐTD bằng hệ thống câu hỏi nhỏ có
tính gợi mở (các thầy xem voi trong hoàn cảnh nào, cách xem voi của các
thầy ra sao, )
Sơ đồ minh hoạ
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
8
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012

Bản đồ tư duy văn bản: Thầy bói xem voi - Ngữ văn
6
- Ví dụ 2: Khi học bài “ So sánh” ( Môn Ngữ văn lớp 6), đầu giờ giáo viên
cho từ khoá “ So sánh” rồi yêu cầu học sinh vẽ BĐTD bằng cách đặt câu
hỏi gợi ý cho các em để các em có thể vẽ tiếp các nhánh con và bổ sung
dần các ý nhỏ ( nhánh con cấp 2, cấp 3…), sau khi các nhóm HS vẽ xong,
cho một số em lên trình bày trước lớp để các học sinh khác bổ sung ý.
Giáo viên kết luận qua đó giúp các em tự chiếm lĩnh kiến thức một cách
nhẹ nhàng, tự nhiên nhưng rất hiệu quả, đồng thời kích thích hứng thú học
tập của học sinh.
Sơ đồ minh hoạ
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
9
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
Bản đồ tư duy bài “So sánh” - Ngữ Văn 6
- Dùng BĐTD để củng cố kiến thức sau mỗi tiết học và hệ thống kiến
thức sau mỗi chương, phần…: Sau mỗi bài học, giáo viên hướng dẫn, gợi

ý để học sinh tự hệ thống kiến thức trọng tâm, kiến thức cần nhớ của bài
học bằng cách vẽ BĐTD. Mỗi bài học được vẽ kiến thức trên một trang
giấy rời rồi kẹp lại thành tập. Việc làm này sẽ giúp các em dễ ôn tập, xem
lại kiến thức khi cần một cách nhanh chóng, dễ dàng.
- Ví dụ 1: Khi dạy phần từ loại tiếng Việt, giáo viên tổ chức cho học sinh
vẽ BĐTD sau mỗi bài học để mỗi em có một tập BĐTD về các từ loại
tiếng Việt: danh từ, động từ, tính từ, số từ, đại từ, quan hẹ tự, trợ từ, thán
từ…. Lên đến lớp 9, trong bài “ Tổng Kết ngữ pháp”, học sinh có thể dễ
dàng tổng hợp kiến thức về từ loại tiếng Việt bằng BĐTD dựa vào tập
BĐTD đã có. Sau khi có một học sinh hoặc một nhóm học sinh vẽ xong
BĐTD sẽ cho một học sinh khác, nhóm khác nhận xét, bổ sung … Có thể
cho học sinh vẽ thêm các đường, nhánh khác và ghi thêm các chú thích…
rồi thảo luận chung trước lớp để hoàn thiện, nâng cao kĩ năng vẽ BĐTD
cho các em.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
10
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
Sơ đồ minh hoạ
Bản đồ tư duy bài “Tổng kết ngữ pháp”- Ngữ văn 9
- Ví dụ 2: BĐTD khi tìm hiểu tác phẩm Truyện Kiều của Nguyễn Du:
Giáo viên định hướng để học sinh khai thác kiến thức của bài học bằng
hệ thống câu hỏi gợi mở. Trên cơ sở đó hình thành và củng cố kiến thức
cho HS bằng BĐTD.
Hệ thống kiến thức của bài học bao gồm:
a. Tác giả bao gồm: Tiểu sử (thân thế, gia đình), cuộc đời, sự nghiệp sáng
tác
b. Tác phẩm:
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
11

Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
+ Các tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Du ở cả hai thành phần chữ (chữ
Hán và chữ Nôm)
+ Thời gian và hoàn cảnh sáng tác, nguồn gốc của tác phẩm; đồng thời
giáo viên gúp học sinh hiểu được vì sao Truyện Kiều có nguồn gốc từ
Trung Quốc mà vẫn được coi là tác phẩm văn học Việt Nam
+ Tóm tắt Truyện Kiều: Bố cục của Truyện Kiều.
+ Giá trị của Truyện Kiều: Giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật.
Sơ đồ minh hoạ

2. Học sinh học tập độc lập, sử dụng BĐTD để hỗ trợ học tập, phát
triển tư duy lôgic.
- Học sinh tự có thể sử dụng BĐTD để hỗ trợ việc tự học ở nhà: Tìm hiểu
trước bài mới, củng cố, ôn tập kiến thức bằng cách vẽ BĐTD trên giấy,
bìa… hoặc để tư duy một vấn đề mới. qua đó phát triển khả năng tư duy
lôgic, củng cố khắc sâu kiến thức, kĩ năng ghi chép.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
12
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
- Học sinh trực tiếp làm viêc với máy tính, sử dụng phần mềm Mindmap,
phát triển khả năng ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng máy tính trong
học tập.
3. Một số biện pháp ứng dụng BĐTD trong đổi mới phương pháp dạy
học môn Ngữ văn
* BĐTD giúp HS học được phương pháp học: Việc rèn luyện
phương pháp học tập cho học sinh không chỉ là một biện pháp nâng cao
hiệu quả dạy học mà còn là mục tiêu dạy học. Thực tế cho thấy một số học
sinh học rất chăm chỉ nhưng vẫn học kém, nhất là môn toán, các em này

thường học bài nào biết bài đấy, học phần sau đã quên phần trước và
không biết liên kết các kiến thức với nhau, không biết vận dụng kiến thức
đã học trước đó vào những phần sau. Phần lớn số học sinh này khi đọc
sách hoặc nghe giảng trên lớp không biết cách tự ghi chép để lưu thông
tin, lưu kiến thức trọng tâm vào trí nhớ của mình. Sử dụng thành thạo
BĐTD trong dạy học học sinh sẽ học được phương pháp học, tăng tính
độc lập, chủ động, sáng tạo và phát triển tư duy.
* BĐTD giúp học sinh học tập một cách tích cực:
- Một số kết quả nghiên cứu cho thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu,
nhớ lâu và in đậm cái mà do chính mình tự suy nghĩ, tự viết, vẽ ra theo
ngôn ngữ của mình vì vậy việc sử dụng BĐTD giúp học sinh học tập một
cách tích cực, huy động tối đa tiềm năng của bộ não.
- Việc học sinh tự vẽ BĐTD có ưu điểm là phát huy tối đa tính sáng tạo
của học sinh, phát triển năng khiếu hội họa, sở thích của học sinh, các em
tự do chọn màu sắc (xanh, đỏ, vàng, tím,…), đường nét (đậm, nhạt, thẳng,
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
13
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
cong…), các em tự “sáng tác” nên trên mỗi BĐTD thể hiện rõ cách hiểu,
cách trình bày kiến thức của từng học sinh và BĐTD do các em tự thiết kế
nên các em yêu quí, trân trọng “tác phẩm” của mình.
IV. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐEM LẠI:
Việc sử dụng BĐTD giúp giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, giúp
học sinh học tập tích cực đó chính là một trong những cách làm thiết thực
triển khai nội dung dạy học có hiệu quả - nội dung quan trọng nhất trong
năm nội dung của phong trào thi đua “Xây dựng Trường học thân thiện,
học sinh tích cực” mà Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động.
Sử dụng thành thạo và hiệu quả Bản đồ Tư duy trong dạy học sẽ mang
lại nhiều kết quả tốt và đáng khích lệ trong phương thức học tập của học

sinh và phương pháp giảng dạy của giáo viên. Học sinh sẽ học được
phương pháp học tập, tăng tính chủ động, sáng tạo và phát triển tư duy.
Giáo viên sẽ tiết kiệm được thời gian, tăng sự linh hoạt trong bài giảng, và
quan trọng nhất sẽ giúp học sinh nắm được kiến thức thông qua một “bản
đồ” thể hiện các liên kết chặt chẽ của tri thức.
Sau một thời gian ứng dụng BĐTD trong đổi mới phương pháp dạy học
nói chung và đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn nói riêng, tôi
thấy bước đầu có những kết quả khả quan. Tôi đã nhận thức được vai trò
tích cực của ứng dụng BĐTD trong hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học.
Biết sử dụng BĐTĐ để dạy bài mới, củng cố kiến thức bài học, tổng hợp
kiến thức chương, phần. Học sinh hiểu bài nhanh hơn, hiệu quả hơn. Đa
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
14
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
số các em học sinh khá, giỏi đã biết sử dụng BĐTD để ghi chép bài, tổng
hợp kiến thức môn học. Một số HS trung bình đã biết dùng BĐTD để củng
cố kiến thức bài học ở mức đơn giản. Đối với môn Ngữ văn, học sinh rất
hào hứng trong việc ứng dụng BĐTD để ghi chép bài nhanh, hiệu quả, đặc
biệt là trong học tiếng Việt.
IV. HIỆU QUẢ DO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐEM LẠI:
4.1 - Hiệu quả kinh tế:
- BĐTD rất hữu hiệu cho người học khi lập kế hoạch, dự án. Nó cho người
học một cái nhìn tổng thể, cách đánh giá khách quan. Nếu một người nào
đó đang một dự án kinh doanh thì đừng quên sử dụng BĐTD khi làm
việc.
- Khi chúng ta chưa định hướng được kế hoạch rõ ràng, vẫn chỉ là những ý
tưởng, sử dụng phương pháp BĐTD chắc chắn sẽ thành công.
- Khi ta bắt đầu cho một dự án kinh doanh khởi nghiệp, ta phải lo quá
nhiều việc một lúc. Có khi nào ta nản trí vì đuối sức? BĐTD sẽ giúp bạn tư

duy thông suốt và biết sắp xếp công việc theo một trật tự ngay từ đầu.
4.2 - Hiệu quả về mặt xã hội:
a, Việc sử dụng BĐTD giúp giáo viên đổi mới phương pháp dạy học, giúp
học sinh học tập tích cực đó chính là một trong những cách làm thiết thực
triển khai nội dung dạy học có hiệu quả - nội dung quan trọng nhất trong
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
15
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
năm nội dung của phong trào thi đua “Xây dựng Trường học thân thiện,
học sinh tích cực” mà Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động.
b, Sử dụng thành thạo và hiệu quả Bản đồ Tư duy trong dạy học sẽ mang
lại nhiều kết quả tốt và đáng khích lệ trong phương thức học tập của học
sinh và phương pháp giảng dạy của giáo viên. Học sinh sẽ học được
phương pháp học tập, tăng tính chủ động, sáng tạo và phát triển tư duy.
Giáo viên sẽ tiết kiệm được thời gian, tăng sự linh hoạt trong bài giảng, và
quan trọng nhất sẽ giúp học sinh nắm được kiến thức thông qua một “bản
đồ” thể hiện các liên kết chặt chẽ của tri thức.
c, Sau một thời gian ứng dụng BĐTD trong đổi mới phương pháp dạy học
nói chung và đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn nói riêng, tôi
thấy bước đầu có những kết quả khả quan. Tôi đã nhận thức được vai trò
tích cực của ứng dụng BĐTD trong hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học.
Biết sử dụng BĐTĐ để dạy bài mới, củng cố kiến thức bài học, tổng hợp
kiến thức chương, phần. Học sinh hiểu bài nhanh hơn, hiệu quả hơn. Đa
số các em học sinh khá, giỏi đã biết sử dụng BĐTD để ghi chép bài, tổng
hợp kiến thức môn học. Một số học sinh trung bình đã biết dùng BĐTD để
củng cố kiến thức bài học ở mức đơn giản. Đối với môn Ngữ văn, học sinh
rất hào hứng trong việc ứng dụng BĐTD để ghi chép bài nhanh, hiệu quả,
đặc biệt là trong học tiếng Việt.
d, Thực tế kết quả kiểm tra hết học kỳ I năm học 2011 - 2012 cho thấy

môn Ngữ văn khối 8 nói riêng và chất lượng môn văn của nhà trường nói
chung đã có nhiều chuyển biến tích cực. Cụ thể là:
- Môn Ngữ văn 6 đạt 80 % xếp thứ 8/21 đơn vị
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
16
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
- Môn Ngữ văn 7 đạt 89% xếp thứ 5/21 đơn vị trường.
- Môn Ngữ văn 8 đạt 95 % xếp thứ 4/ 21 đơn vị trường.
- Môn Ngữ văn 9 đạt 82 % xếp thứ 7/21 đơn vị trường. Riêng phòng
chấm chéo huyện đạt 86 % xếp thư 4/21 đơn vị trường. Đó là những kết
quả rất khả thi nhờ áp dụng phương pháp dạy học bằng BĐTD trong dạy
học Ngữ văn.
V. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ:
Tôi hy vọng rằng, trong những năm học tới phòng giáo dục đào tạo sẽ
tiếp tục tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn hiệu quả hơn nữa để chúng
tôi có được những phương pháp dạy học hay, hiệu quả.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thọ Nghiệp ngày 15 tháng 2 năm 2012
Người viết sáng kiến:
Trần Văn Quang
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
17
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
CƠ QUAN ĐƠN VỊ
ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
(xác nhận, đánh giá, xếp loại)
(ký tên, đóng dấu)
PHÒNG GIÁO DỤC ĐÀO - TẠO

(xác nhận, đánh giá, xếp loại)
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
18
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
Tài liệu tham khảo
1. Trần Đình Châu, Sử dụng bản đồ tư duy – một biện pháp hiệu quả hỗ
trợ học sinh học tập môn toán- Tạp chí Giáo dục, kì 2- tháng 9/2009.
2. Trần Đình Châu, Đặng Thị Thu Thủy, Sử dụng bản đồ tư duy góp phần
TCH HĐ học tập của HS, Tạp chí Khoa học giáo dục, số chuyên đề TBDH
năm 2009.
3. Tony Buzan - Bản đồ Tư duy trong công việc – NXB Lao động – Xã
hội.
4. Stella Cottrell (2003), The study skills handbook (2
nd
edition), PalGrave
Macmillian.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
19
Trường THCS Thọ Nghiệp Năm học: 2011 -
2012
5. www.mind-map.com (trang web chính thức của Tony Buzan).
6. Tài liệu tập huấn chuyên môm do phòng giáo dục đào tạo tổ chức.
7. Tham khảo nhóm Ngữ văn 9 trường THCS Thọ Nghiệp - Xuân Trường
- Nam Định.
Sáng kiến kinh nghiệm môn Ngữ văn Giáo viên: Trần Văn Quang
20