skkn nâng cao kết quả học tập môn sinh học lớp 7a2 trường thcs nguyễn văn linh thông qua sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học





 !"#
$%&
'()*



 !"#$%&'()!*
+,-.&#/#012
+,-()!*
.%!&/0
30#45
!&
1
#&223
23

452467
8928 $
5:25;<="(
9>?52@$&AB";7C
2DE
2<@
4>52"#6;7F

6(
789:;<G,E /06&'DH56!I'JK"#4>5GL
9MNH/E7O(P7;<="( (Q6

=><?<7@ABGL14=?";

!CDE"#4>5GL9MNR1BS,G
/=F@ GH:8I
<J:H
BK7?L
0MI! TE45CJQUVM!&'!&
',-W7 7XE<Y<DAE"EC( 67
/Z
G@(";[ \WVM]Y^W
<=#( ,D!-_<`F`(&
$<M<N?ON
:?K:?P
5O(P7;<="( (Q6DH56!I'JEa
!I' %9>?5b
'Q89
?<7@AB
RS<JB@T:?U
:?B8=V@
<M:?BKP:
?<7@AB
9*7O(P7;<="( (Q6DH56A!%D
M/06&'TE67!I'JE"#4>5GL
9MNHc
/0_%DE7E6B !I'2W!"d"W_e
7WD
 >AW$*7O(P7;<="( (Q6DH56A
!%D M /0 6&' TE 6 7!I'JE "# 4>5
GL9MN
+?<P:WP

DE"I<@$%7E<@<C$IAD";
<";
?TX
<UX::=F@
:O@8I
O@8I
<UX:YB
:O@8I
GG
aJEb
f ? f
G>
aJEb
f  f
3!GS=>
.%DETE67"I$%7E<@
D<@&TE_%DE7E<@_g
'";''DEh!i
D<@1TE_%DE_g# $
B&
Z?L:[@? 5O(P'j'D[7<@!&'$%D<@0"F
\P:]BM
/0<C$I$k<hAlVEHc
GAlVEWD<@0"F"% c
 !"#
 ";56F"#4>5W_@DH56J$hT
<h<@$&,!%D@I$Hm<E(Q$%' 'X<"nEE!%Dh
%Wh!I'Wh! %oi$hDPX'67DH0<"n
(QWkQ W<Y<D7!-TE<Q(*p%Wp!I'qH0<"n-<E
$

(Q$%' 'XW<"n<Y<D$%$EeTEDr%WDr!I' s
$%<#7C "#H/E<A_',-W7 7<Y<DkQ <
DE<"n"IAETE<@$&9<,<"nB[D!%D@";]
Y^<etE $h-I-B<Y<DTEp%Wp!I'
?j$hDY,D!-W67!I'JF<@`RW<,!%E< Q[D_"I$%
`(&Ah_<@$h,D7!l9W0MI! "EE 
 D@6$I7s\_1< $h<=(m(Q6TE $"Du$&W
DHWE0E_%0<OAh0<v'67X
EDE6&'WF67E<E7C67H@_%CW
i45',-<Y<DkQ  %$%kQ  *7s-TE
<@$&<C$IDH"#7C Y7 7;/EwE<Y<DAETE
<@$&e_@!@khQ
psQ!%D@ $A,D$IhWHkMF$%C
mH<SDE<"n0''<x'PQ<A!%7O(P7;<="(
 (Q6!I' %<@$&AB";7Ca9>?5bgDX'[D
,E 0MI! <QDPTE";<=#,E /0
6&'_@DH
G<"n%EAD";<";24E!I'J"#4>5
GL9MNNI'JEa67b<"n6!%D!I's*DUNI'JKa36
7b!%D!I'<CNI's*D<"n$&(P7;<="( (Q6
!I'2W!"d"W_e7WDTE%9>?5a$#EAQH
!I'Xb
/0 k<@A0"FSF</06&'TE67D
_7E<@TE!I's*D!%\e!I'<C!%Z$3$%/0
D[7 kN^_`___$\t<@!%AlVEh%
Dg$*$&(P_0<="($% (Q6DH56!I'JF"#4>5
GL9MN<S!%DM/06&'TE67
$%&
4*E% E6<S7x'B'I<@$&$% ;y% ";
56J67<"n6%T2

zG%<@$&7
zG%@ E
'
z>%28(v'U8eU8<C
zG%,DhD
zG%,I'
zG%<@$&AB";7C=Dh!I'2>W!"d"W_e7W!I'D$%
X
[ \{MWDP$hF%";<CC
E <AF%<@$&AB";7CAhiE ;7 $I%
|k0!I'<@$&W67'0<"n<Y<DkQ 'mn'$I
MTEp*;/EU>wE<"n)<Y<DkQ -$I<h*
7CTEDH"#H/E <Q(*_%<"n-<E(QW<Y<D
$%$EeTEp!I'<C$Is$%<#7C "#H/E<A_7 7
DE<Y<DAETE!I'<@$& %9>?5
.0,H!%D@ $E"#hMDW<"n',H0(Q<X
DHHAh*D $*$&(P'";''<`DI
'-T<@-sTE67 (Q6.0,Z"#B
(PH*H_%0<*Ok'h0W$([
gD,E k!"n(Q6ED@6}s'0(QW0 7"I
<@H&k67A-sEDE Q<@6&'(  $`W
EDE<AA'lB,(s_%W_'*$%0/$k<h<E
7C67!*@7  E0!#,tW0MI! QW
kh67/@(TE_%$pE6E 7E{M!&'!&',
-W7 7XE<Y<DAE"EC( 67/
E<`*QW <h%%<"EE<M<N?ON:?K:?P2
5O(P7;<="( (Q6!I'<@$&@%9>?5: #EA
QHw&'_C!I'<iTE%9>?5
 9k<h7O(P7;<="( (Q6<SAkhH
I`!%0.~E"#K$%F9*ED!%i 4 %

4<<•<1!%%H5E<,B-(uD@7Cl_%!&$h$k
<h%2
]E!-!&$%s*D(Q6FD@7C"# kW7O(P
5: (Q6DIX'456&'D@T<@W-s$%
<@<"nk045EDEB,(s_%D@% 9I70'\D<@< ]
+
z@6E^!%hD$7Q %%TE45$%Z!%hD$TE-i
H $%'P67%/0!E <@TE6eTED
>6%e'<"nM!sTEp67Hw$h-*a$€W
$5:bW*CAEa<@)<h<S6"I<A<6
!6l<bW0M@6Ea_%Wn'$€W)$WD%
7xbW7s$&(P<"n6/E7$F$% @7C^aGAD'(sb
E<AWEk29*$&(P5: (Q6AZ"F_@DH
56J7€(i% 45{M"(DQ!QW_$k<hD@
7,7xWA$k<hD@*CW E65O(P5:n'$I
'";''(Q6-s"$k<'nDFW0 !&ADWA-0
E A''i<`DI'";''(Q6W<Y_*!%<C$I!I'Fk'4>5$%
4+
7Vi>,W9P"FW8D<C:s+ (P _2
E7/E(s#H g2]N,E $DIX6k'
-B$%<i<T[ 7  ED%"EXl"I(u'";'']6
6^*/0ITE67"EE 9D@7C67e]6
$v^W]<6j'^HI7,7xW( $&W!%D@ ),
(u<*"n]/EA'^O>e$I$*6[ '";''
5:W/0 k<E7C67W067_( Ik
7,7€]!H^ <ikEWZ(L(%!%D_%<"n3
<DWHi]/EA'^)E^W67t7€<Q/06&'E W!Q<"n&'
("n E6$%%(i$&(PC<"n6/E7
$F$% @7C7E%^
C$I!s!"n $WAkh0<h%W7

*D$h$k<h7O(P7;<="( (Q6F_@DH "#4>5
Z"k'62
h%2]5O(P_0<="( (Q9M6F"#4+G64=^4%
G@TE0GL1•G*R8 $DH$M
h%2]+Cn'D@7C'";''(Q6$I'";''7O(P_0<="
( (Q6!17O3"#4>5.E>PD.xW'e8:$%5;TE
09Z1}
3
><h%%<h<h&'<$*',-"<DTE$*7O(P5: 
(Q6W7;<="(WE$*7O(P5: H&'W
'iTC<*CAE
G E67"'QD(P[ DuDITE.@ (P$%<% Q W
_0,HDCAD@<h%P$%<<"n*/0TE$*7O
(P5: (Q6_@DH56JEF"#4>5GL9MN
p/0s$%/E%!*ED0 WHB<1DQ89?<7
@AB"7E29*7O(P7;<="( (Q6DH56A!%DM/0
6&'TE67!I'JE"#4>5GL9MNHc
<M:?BKP:?<7@AB25O(P7;<="( (Q6DH56A!%D
M/06&'TE67!I'JE"#4>5GL9MN
RS<JBYa8=V@:?B:?bN/0_%DE7E6B !I'2W!"d
"W_e7WD
'()*
'?O@?:?U?<7@AB
H!sE6E!I'JK$%JK<s*$<A!%E!I'A7s";
<";$h<@$%7V7C!I'W<iMD<S<"n_ED*B'!I'(sE$% 6!s$%
QDTE!I'3";<=E>P"7E2
Z
.02>AD452
 c@O@?TX L:I@
`7C GED G)  :,@

FN\ 3   3 y
FN\$     y
 4;)EW<,!%E!I'H<"n',Hs'0(Q MD6%
G)C!%<h*&!n $* E67"'QD(P
TEH
'$?<P:WP?<7@AB
>6k067TEE!I'JK$%JK<s*NI'JK<"n
6!%DAD<CW!I'JK!%ADs*DH(m_%DE0 7
k!"n)E6‚aDER++>2b!%D_%DE"I<@7
7$I_%DE7E<@aDED@7E6B !I'Db( Hs
'_7 Q$%`DEa9E_%DE";<";E$h#<D
<i6}$%#!"nDEb
/0DE"I<@W<D_TEEADA7sEW( <A
H(m'j'D[7<D7s!*<D7C_TE
ADW<"n/07E2
.0281_
<O:E:Bde?
?TX:?f@?<JX ?TX8c<@?A
3gZ Z'
N _$g$\

+ƒyWJ„yWyp<A!&7s!*<D7C_TEEADs
*D$%AD<C!%HAlVE: <AWEAD<"nB[D!%";
<";
5O(P2DE"I$%7E<@<C$IAD";<";

\
.022
?TX
:=F@:O@

8I
O@8I
YB:O@
8I
s*D
aJKb f 5O(P5: (Q6 f
C
aJKb f H7O(P5: (Q6 f
|%WH7O(P'j'D[7<@!&'
''1B<:e??<7@AB
…>\_1_%TE $2.0,Hs'0(Q0!I'<C$%!I'
s*D7 Q02
zC$I!I'<CH H7O(P5:WH$&(P
'";''-sTE_@DHW_"I!!I'$%\_1"_"#
zC$I!I's*D2H A7O(P5: (Q6>M
$% \W{MHB,(s7;<="(<1"I !I'
 %9>?5
Sơ đồ định hướng chung cho các lớp Động vật có xương sống
h
p7;<=WHB,(s%7;<= Dr!I'a,[ kX"
7;<="m$% <Y<DTEDr!I'A7s<hw n'!-b,!%
7;<=<1"I@(-45i<Q<"n/EDr!I'<@$&>7;<=%
<"nE 67I*Dr!I'
9-(P(Q!I'WH7O(P7;<=<1"ID!I'"7E2
 Dr6TEp!I'<@$&WH` 45D@(p
WH/E <1"I29-(PF]s%2E7kQ
 %$% Q<@7CTEj'^H` 45s%D<#7C$%
kQ  %[  <1"Ia7;<=b45/E Q<@s% %w
[ 7;<=<1"IWH'P 45D<Y<DkQ -$IDH
"#7CE7;<=aC$I! Q7;<=$hkQ  %$%kQ  b

";s"WH$%` 456k0!I' %9>?5
_g7;<="(a* 'i'P!Pb
g
G %7O(P5:(QDIWHe,tW_%&'T
C(Q5:gDH&'*C$%!*&' 679-(P25E
(QB _%]E(Q$%<Y<DTE!I'!"d"^H<Y,tTC2Hãy
chỉ rõ sự đa dạng của lưỡng cư về số lượng, thành phần loài và môi trường sống ?
p{M6<"nW45$€<"n5:7E2
G %EWH/E5:<1"IWH"I(u45D_%DIX'
[D\_1< ;
7;<="(WH(PH*Ha'iDhDq(DE'b<
$€7;<=<1"ITE%$%p!I'W7E<AE'A =[  45
_
/E7(Qp Dr!I'C$Ip WHs'$€!_0
G %EZA$€7†k  Y$€_0'P
…%s*2#EH%(Qs*D$u,[  Q
(Q6TE%"#gD<<0D_0 -/EH<S7O(P5:(Q!I'
s*Dp!I' <!I'D[ #AE_$%','C";/
<1
'+!GS=>D;:?B:?bNiRS<JB
:)!*&'<A!%/0_%DETEADs*D$%AD<C
.%DE"I<@!%_%0 7k!"n)E6}‚( `DH$%
.84"#(*<h.%DE7E<@!%_%DE7E6B _%2]E
(Q$%<Y<DTE!I'D^( Hs'hDE=Dy,t
 <AA3,tx*D(Q6,0!#<X$%,s!&aG@(
DE_%F'i'P!Pb5E<AH%kD_%[ <'<SB,(s
D<@&TE()!*WH7O(P'";''DEh!i
qrAD<C"n<h<"n!%DD@_%DEa7E<@bE!iQE#<D
EaE%b/0 kW7s!*$h<D7CHE W<h
<At()!*<"n!%<&a?[D_0'P!Pb

D<@1TE()!*WH(m'";''D<@1@
(>,t <hDE'0/<"n@($k<hH
$%@(DH6[ \W{M+,-_%!%DTE6
7H&k/E$*7O(P5: (Q6X'45I! W
_%DQ!Q;>[DA$C0/<"n,tFD<@
H$%$&(PC;7 $I!I'<C
ED0 lTE>HQoE!% $Ah*D 
0(QDH56Ja>H<S(Q56J!PyMD!hb>HB&2“Các
câu hỏi của đề kiểm tra khái quát được nội dung trọng tâm của ngành ĐVCXS đạt được
mục tiêu của chuẩn kiến thức, kỹ năng và phù hợp với đề tài nghiên cứu”

+,-.&#/#0
+?L:[@?iRS<JB
:)!*&'<"nDH0F.0E< aB[D'P!Pb
.02.07 7<D__%DE7E<@2
?f@?<JX !c<@?A
!<UX:Bde? J 3
!ISJ@?@?Bj J y
<O:E@k:lY: ____$\
?7?SJ@?<O:E
/@?Bjmn
_h\
A@8IM??=o F
G"<SDg/0AD"I<@!%";<";5E
<@D!*<D__g[7 /0'ƒyyyyJ
k7s!*)E<D_ADs*D$%AD<C!% có ý
nghĩaW!%!*/0<D_ADs*DE ;<D
_AD<C!%HuD%( /0TE<@
>!*1_\5q:ƒyJ
[ -> [W!*1_\5q:ƒyJ kD

<@0"FTE$*7O(P5: /6&'TEADs*D!%
lớn
80TE<h%]5O(P7;<="( (Q67€!%DM/06
&'DH56TE67!I'JK"#4>5GL9MN^<S<"nD

$
Biểu đồ so sánh ĐTB trước tác động và sau tác động của nhóm thực nghiệm
và nhóm đối chứng
+$/;SBbWP:]BM
/0TE_%DE7E<@<C$IADs*D<D_!%\`
<C$IAD<C<D_!%Z$3@!*<D7C)EEAD!%_hZ
h<A k<D_TEE!I'<C$%s*D<SA7s_*‡*W
!I'<"n<@A<D_E ;!I'<C
+j'D[71__%DE7E<@TEE!I'!%
N^____$\p__3G"$&7s!*!%có ý nghĩa)EEADs*D$%<C
h%<Stg$*<@_g7O(P5:$% (Q6!%A
lVE4EA<D_7E<@TEADs*D!I;
AD<CH'0!%uD%<A-!%/0TE/<@
DE!QW$hADs*D
[ _0-> [W!*1_\a5q:bƒyJ k
D<@0"FTE$*7O(P5: (Q6!%A0"F$%/0D%A
DE!Q!%SFG"$&0TE<h%!%]9*7O(P5: (Q6DH
56A!%DM/06&'TE67!I'JE"#4>5GL9MN
EHc^#<,<S<"nD s$% kg$*7O(P
5: (Q6DH56!I'JEF"#4>5GL9MNA!%DM
/06&'TE67D%D<@0"FTEA!%SF
…4Q25O(P7;<="( (Q656J!%D@0''kC
"<7O(PA*/0"# $i'0<i"7;<="(<1
"IA!%D@,Ch#E<<i"7V$€E<"nD@7;<=<1
"I<X[ DPTE\W{MqY"# $i'0

_'Cn'C$I'";''-s"$k<'W0 !&ADW!*&'<
` 45 Q<@DE<$€ %w5:[ @(<1
"ITE $ /W67!I's*D<H<e
t $'0_E /67C;W/E,D<<C"n67h
;Y_*iˆ{M;_0$h{&$€5:$%6p5:67
DI'C
30#4
3P:SBb
'
9*7O(P7;<="( (Q6DH56<S,E <"n/06
&'TE67!I'JE"#4>5GL9MNH/E7O(P7;<="(
<1"I<` 676&'DTE!I'<@$&%
9>?5W67<"nˆ!*{MI! W-Bp<A45A{M
!&'!&',-W7 7XE<Y<DAEC;( A$C' 'X
G %EW[D6<"nVMs6W_<1"I@(iDF!I'<@
$&DIW_"I<i&'("nVM E6E<AQ  [DhD7E
DWF6&'W0/<"nQ6P<@W'Fh[D
=#45A$€5:E;WiL;E6;45_qDa
8U?r@s$%q?r@:tDas<A!%$k<hC!‡%7"'QD7O(PHP7;<="(
 (Q6>-$HA•<1<h%<S<Q<"n7s%H
3$?BKP?E
>CmWHB<hBkD@7C17E<,2
…C$Ik'!S<Q +e8 (PU5F8 (P2>i"#BDF!I'
&'kW_=("dX' $(PH*HW7O(P%Q 
'iDhDrn_%0<*OW <AA0'iDhDD(DE'<$€5:
$$ueh $!XX $*'(PH*HW7O(P
'iDhD$u"EDQ(Q_%0<*OG %Ei`_`
A*WE <`*D$h<h% E67"'QD(P
%H< $6t!uE <"#DE'";''DI)*W
gD<Q<"nDP (P$%<% Q TE<k"I

…C$IAD_@DH56 %"#i/E,D0 !&B,(s
7;<=<1"I[ DP\W{MF";W'i 
DrCgDQ <h*&!n$%Ck; $*$&(P7;<="(
 (Q6
…C$I $W7O(P7;<="( (Q6 $i'0<1
"I 45$€c$€)c$€<!%Dc.F$eh67"EB
<1<"niD_X$€<S%<"n{M6_g5: 45X
Eiˆ!*"#BgDX'[D,E <"n{M<Q<"n$%<A
x•_Q7€0DkhX$1$IHP(Q6%
9I/0TE<h%%WHD g_Q<=*'/E,DWE7‰$%
<Y_*A(P /(Q6DH56Z"_@DH
+
<Q X$%,E /06&' 67ŠkD <"n7s<AA'l
TE4@<= E6k'<<h% %*;?,%D;

#&2
3
5 $qH56JG?. (P
5  EqH56JG?. (P
%!*"I(us*\WVMDH56
G?. (P
546$%s%[ \WVMDH56JR
G?. (P
G)$k<h$h<`DI (P4>5G?. (P
3%!*_=("d $(Q58!I'JG?. (P
J%!*45+(PG%Bk_0484%G@
:QCR6CDH_g.:G%Bk_08:9*GED
?uSu@2I:YcYC8v:=iBKYwiu:GiHK?r@SFN:?f@?<JX
Z
5;<="(<1"I !I'9>?5

\
5;<=D<Y<DTE!I'!"d"
h
5;<=D$EeTE!I'_e7
g
5;<="(kQ  D_=,
Phụ lục 2: Giáo án minh họa
$_
Bài: 34 - Tiết: 36 ĐA DẠNG VÀ ĐẶC ĐIỂM CHUNG
Tuần dạy: Dự trữ CỦA CÁC LỚP CÁ
Ngày dạy:25.12.2012
1.MỤC TIÊU:
1.1. Kiến thức:
- Nêu được đặc tính đa dạng của lớp cá qua các đại diện khác như cá
nhám, cá đuối, lươn, cá bơn,…
- Nêu được ý nghĩa thực tiễn của cá đối với tự nhiên và đời sống con
người và nêu được các đặc điểm chung của lớp cá
1.2. Kĩ năng:
- Rèn kĩ năng tìm kiếm xử lí thông tin khi đọc sgk quan sát tranh hình
để tìm hiểu sự đa dạng về cấu tạo tập tính trong sự thích nghi với môi
trường sống, thành phần loài, đặc điểm chung và vai trò của cá với đời
sống
- Rèn kĩ năng hợp tác, lắng nghe tích cực
- Rèn kĩ năng phân tích so sánh, khái quát để rút ra đặc điểm chung
của lớp cá
- Rèn kĩ năng tự tin trình bày ý kiến trước tổ nhóm lớp
1.3. Thái độ:
Giáo dục ý thức bảo vệ môi trường nước và động vật có ích
GDHN: Nghề nuôi cá mang lại hiệu quả kinh tế cao
2.TRỌNG TÂM: Sự đa dạng của lớp cá

Các đặc điểm chung của lớp cá
3.CHUẨN BỊ:
3.1. GV: Tranh phóng in H34.1- H34.7sgk
Bảng phụ vẽ sơ đồ tư duy định hướng lớp cá
3.2. HS : Xem và tìm hiểu bài trước
Sưu tầm tranh ảnh các loài cá
4.TIẾN TRÌNH
4.1. Ổn định tổ chức, kiểm diện:
4.2. Kiểm tra miệng:
Câu 1: Hệ tuần hoàn và hệ hô hấp của cá chép có cấu tạo như thế
nào?
- Hệ tuần hoàn: Gồm tim và hệ mạch. Tim có 2 ngăn: tâm thất là
phần chính và tâm nhĩ. Một vòng tuần hoàn kín. Máu đỏ thẩm chảy
qua tim, được đẩy lên mang trao đổi khí trở thành máu đỏ tươi nuôi cơ
thể.
- Hệ hô hấp: Hô hấp bằng mang, mang gồm nhiều tấm mang, mỗi
tấm gồm nhiều lá mang, trên lá mang có hệ thông mạch máu để trao
đổi khí
Câu 2: Hệ thần kinh của cá chép gồm những bộ phận nào ?
Gồm bộ não ( 5 phần ) trong hộp sọ, tủy sống trong cột sống và các
dây thần kinh
Câu 3: Cá được chia làm các lớp nào?
$
(Chia làm 2 lớp: lớp cá sụn và lớp cá xương)
4.3. Bài mới:
Hoat động của GV và HS Nội dung bài học
Mở bài:Cá là ĐVCXS thích nghi với đời
sống ở nước, có số lượng loài lớn và vai
trò quan trọng trong tự nhiên và đời
sống con người, chúng ta cùng tìm hiểu

trong bài học hôm nay.
Hoạt động 1: Tìm hiểu sự đa dạng của
cá:
Mục tiêu:
- Nêu được sự đa dạng của lớp cá qua
các đại diện khác như cá nhám, cá đuối,
lươn, cá bơn,…
- Rèn kĩ năng tìm kiếm xử lí thông tin khi
đọc sgk quan sát tranh hình để tìm hiểu
sự đa dạng về cấu tạo tập tính trong sự
thích nghi với môi trường sống, thành
phần loài;
GV: Cho HS quan sát lần lượt các tranh
vẽ H34.1 - H34.7 sgk và các tranh
sưu tầm, kết hợp tìm hiểu thông tin, thảo
luận nhóm ( 5’) theo sơ đồ tư duy định
hướng:
HS: Thảo luận nhóm, vẽ hoàn chỉnh các
nhánh con
GV: Tổ chức cho HS nhận xét, nêu đáp
án đúng
I.Sự đa dạng của cá:
- Số lượng: trên thế giới có
khoảng 25415 loài cá. Ở Việt
Nam đã phát hiện 2753 loài.
- Gồm có 2 lớp:
+ Cá sụn: Có khoảng 850
loài, có bộ xương bằng chất
sụn, sống ở nước mặn, lợ như
cá nhám, cá đuối

+ Cá xương: Có khoảng
$$
HS: Rút ra tiểu kết từ SĐTD
GV: Đặc điểm cơ bản để phân biệt lớp cá
sụn và cá xương là gì ?
HS: Căn cứ vào sơ đồ tư duy trả lời ( đặc
điểm của bộ xương )
GV: Những lồi cá sống trong mơi trường
và những điều kiện sống khác nhau thì
có cấu tạo và tập tính sinh học khác
nhau.
GV: Tổ chức cho HS hồn thành phiếu
học tập
( bảng trang111)
HS: Tiến hành quan sát tranh và thu
thập thơng tin, trao đổi nhóm và thống
nhất ý kiến. Đại diện nhóm báo cáo,
nhóm khác nhận xét và bổ sung
* Yêu cầu nêu được:
Môi
trường
Đại
diện
Hình
dạng
thân
Đặc
điểm
đuôi
Đặc

điểm
vây
chẵn
Khả
năng di
chuyển
Tầng
mặt
Cá
nhám
Thon
dài
Khoẻ Bình
thường
nhanh
Tầng
giữa
tầng
đáy
Cá vền
Cá
chép
Tương
đối
ngắn
Yếu Bình
thường
Bình
thường
Hốc

bùn
Lươn Rất dàiRất yếu Không
có
chậm
24.565 lồi, có bộ xương bằng
chất xương, sống ở nước ngọt,
mặn, lợ như cá chép, cá vền,…
- Cá sống trong mơi trường và
điều kiện khác nhau nên rất đa
dạng về tập tính và cấu tạo.
VD: sgk trang 111
II. Đặc điểm chung của cá:
- Sống ở mơi trường nước
- Bơi bằng vây
- Hơ hấp bằng mang
- Tim có 2 ngăn, 1 vòng tuần
hồn kín
- Thụ tinh ngồi
- Là động vật biến nhiệt
III. Vai trò của cá:
- Trong tự nhiên: Quan hệ dinh
dưỡng với nhiều lồi (Diệt bọ
gậy, sâu bọ có hại )
$'
Đáy
biển
Cá
đuối
Dẹt
mỏng

Rất yếuTo hoặc
nhỏ
chậm
GV: Thơng báo đáp án đúng, các nhóm
sửa chữa
HS: Từ đó rút ra kết luận
Hoạt động 2: Tìm hiểu đặc điểm chung
của cá:
Mục tiêu:
- Nêu được các đặc điểm chung của cá
- Rèn kĩ năng tìm kiếm xử lí thơng tin
khi đọc sgk quan sát tranh hình để tìm
hiểu đặc điểm chung của lớp cá:
GV: Treo sơ đồ tư duy định hướng lên
bảng, tổ chức cho HS hoạt động cá
nhân hồn chỉnh.
HS: Dựa vào kiến thức đã học, trả lời
từng nhánh của sơ đồ.
HS khác nhận xét bổ sung và từ đó rút ra
đặc điểm chung của lớp cá.
Hoạt động 3: Tìm hiểu vai trò của cá:
Mục tiêu:
- Trình bày được vai trò của cá trong tự
nhiên và đời sống:
- Rèn kĩ năng tìm kiếm xử lí thơng tin khi
đọc sgk quan sát tranh hình để tìm hiểu
vai trò của lớp cá:
GV: Treo sơ đồ tư duy định hướng lên
bảng :tổ chức cho HS tìm hiểu vai
trò của cá bằng cách vẽ các nhánh

con.
HS: Hoạt động nhóm thu thập thơng tin
và dựa vào hiểu biết bản thân, trả lời.
Thống nhất thành sơ đồ hồn chỉnh.
GV: Chốt lại ý đúng
HS: Rút ra vai trò của cá trong tự nhiên
và đời sống con người
GV liên hệ giáo dục BVMT: Cần làm gì để
bảo vệ nguồn lợi cá ?
HS: Nêu các biện pháp để bảo vệ nguồn
lợi cá
GV: Hãy giới thiệu một số biện pháp bảo
vệ nguồn nước giúp cá sống và phát
triển tốt ở địa phương em?
HS: Nêu các biện pháp ( Khơng xả rác,
đổ nước bẩn, nước khơng qua xử
lý xuống sơng, suối )
- Trong đời sống con người:
+ Cung cấp thực phẩm
+ Dùng làm phân bón
+ Làm thức ăn cho gia súc,
gia cầm
+ Cung cấp ngun liệu cho
ngành cơng nghiệp
+ Là ngun liệu để chế
thuốc chữa bệnh
* Để bảo vệ nguồn lợi cá
cần:
- Ni cá, cải tạo vực nước
•'(P E6{&,WH

'
- Cấm đánh bắt bừa bãi
zH<_x DmE<E
770UH_x /t
zH<_x_gC`
E-<*U
H!%DHLDDH"#"I

$+
* GDHN: Hiện nay nghề nuôi cá ở nước
ta như thế nào?
- Đang được phát triển ở khá nhiều nơi,
là một nguồn lợi lớn, góp phần ổn định
cuộc sống cho nhiều gia đình và mang
lại lợi ích nhiều mặt
GV giáo dục: Cần có ý thức bảo vệ và
phát triển nguồn lợi cá như không đánh
bắt bừa bãi, không đánh bắt cá trong
mùa sinh sản
4.4. Câu hỏi, bài tập củng cố :
Câu 1: Nêu đặc điểm chính để phân biệt được cá sụn và cá xương?
- Cá sụn: có bộ xương bằng chất sụn
- Cá xương: bộ xương bằng chất xương
Câu 2: Cá có vai trò như thế nào trong đời sống con người?
( Phần III )
4.5. Hướng dẫn học sinh tự học:
* Đối với bài học ở tiết học này:
- Học thuộc bài
- Trả lời các câu hỏi trang 112
- Đọc mục ]Em có biết ?^

* Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: Ếch đồng
Tìm hiểu các đặc điểm của ếch đồng ( đời sống, cấu tạo ngoài ) thích
nghi với đời sống ở cạn, ở nước ( Theo sơ đồ tư duy định hướng : lớp
lưỡng cư )
5. RÚT KINH NGHIỆM:
- Nội dung:
$3