SKKN một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
PHẦN MỘT
ĐẶT VẤN ĐỀ
I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Dạy và học là hai hoạt động sư phạm nhằm mục đích truyền thụ kiến
thức của xã hội loài người từ người này sang người khác. Là thực hiện một
phần hoạt động thần kinh bậc cao của con người, nhằm giáo dục con người
của con người, đưa tri thức là ngọn đuốc sáng là cầu nối giữa các thế hệ
văn minh của xã hội loài người. Chính vì lẽ đó khi thực hiện chương trình,
SGK và theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học trước hết cần phải
thay đổi quan niệm về thiết bị dạy học: Chuyển từ quan niệm thiết bị dạy
học phục vụ chủ yếu cho việc minh họa lời bình, và thuyết trình của giáo
viên sang phục vụ chủ yếu cho các hoạt động học tập của học sinh. Có như
vậy học sinh mới có điều kiện được tư duy độc lập, chủ động và tích cực
tìm tòi, phát hiện kiến thức.
1

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
Trong dạy học bộ môn sinh học ở trường phổ thông trung học cơ sở
người giáo viên dạy sinh học là người giữ vai trò chủ đạo trong việc hướng
dẫn học sinh; hay nói cách khác là người trọng tài đưa học sinh tìm tòi
những tri thức sinh học. Lúc này học sinh là người chủ động, tính tích cực
tìm tòi, phát hiện và có ý thức vận dụng kiến thức vào thực hành phục vụ
nhu cầu bản thân, gia đình và xã hội.
Do đặc trưng cơ bản của bộ môn sinh học rất gần gũi và tồn tại, ngày
càng phát triển xung quanh chúng ta, nên người giáo viên sinh học phải
nắm được mục tiêu chung của bộ môn; hiểu sâu và vận dụng kiến thức một
cách linh động vào thí nghiệm vào thực hành nhằm đưa tiết học trở nên
sinh động, khoa học, sáng tạo, đưa học sinh đi đến đích nhanh nhất và có áp
dụng vào thực tế. Cũng từ bài học sinh học giáo dục cho các em lòng yêu

thích thên nhiên, và có ý thức bảo vệ thiên nhiên mà cụ thể là thực vật,
động vật con người, từ đó có thái độ yêu, ghét rõ ràng và có niềm tin vào
khoa học.
Để làm được điều này việc dạy và học sinh học không chỉ đơn thuần
sử dụng biết lập một phương pháp nào mà phải phối hợp các phương pháp
một cách khoa học, phù hợp như từ Tranh, ảnh, mô hình, vật mẫu, các khu
dự trữ thiên nhiên hay trong phim ảnh sẽ giúp học sinh hình thành được
kiến thức nhanh nhất và cụ thể nhất.
2

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
Cùng với việc nâng cao chất lượng giáo dục nói chung bộ môn sinh
học nói riêng. Việc cải tiến phương pháp dạy học là một nhân tố rất quan
trọng. Vì thế trong vòng gần 10 năm lại đây Đảng, Nhà nước, và Bộ giáo
dục đã nhiều lần bàn bạc và đi đến quyết định cải cách giáo dục, dạy thí
điểm và áp dụng vào cả nước chương trình sách giáo khoa lớp lớp 7 (từ
năm học 2003 - 2004) và chỉnh lý bổ sung các năm tiếp theo; ở các năm
tiếp theo nhằm “Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục - đào tạo khắc
phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy, sáng tạo của
người học từng bước áp dụng phương pháp tiên tiến và phương pháp hiện
đại vào quá trình dạy học”. Mặt khác rèn luyện cho giáo viên và học sinh
những suy nghĩ để sáng tạo ra những dụng cụ học tập tự phục vụ, và áp
dụng vào dạy học cho thật chủ động.
Trong việc đổi mới và cải tiến phương pháp day học phát huy tính
tích cực của học sinh có ý thức rất quan trọng. Bởi vì xét cho cùng công
việc giáo dục phải được tiến hành trên cơ sở tự nhận thức, tự tìm hiểu đi
đến tự hành động, nên giáo dục phải thực hiện thông qua hành động và
bằng hành động của bản thân (đi từ tư duy, trừu tượng hóa, khái quát hóa
đến thực tiễn, cho nên việc khơi dậy, phát triển ý thức, ý chí, năng lực bồi
dưỡng rèn luyện phương pháp tự học, tự vận dụng là con đường phát triển

tốt nhất của giáo dục - đào tạo).
Học tập bộ môn sinh học càng cần đến sự phát triển tính tích cực, sáng
tạo của học sinh để không những chỉ hiểu biết về khoa học sinh học mà còn
biết chắt lọc và áp dụng vào bảo vệ môi trường, bảo vệ thiên nhiên và phát
triển thiên nhiên, đặc biệt hiểu được mối quan hệ chặt chẽ giữa môi trường
và con người; áp dụng kiến thức sinh học vào phát triển nền kinh tế quốc
dân và bảo vệ sức khỏe con người, khai thác và bảo vệ nguồn sinh học hợp
lý nhằm thực hiện kết luận của các nhà khoa học nói về bộ môn:
3

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
“Thế kỷ 21 là thế kỷ của khoa học sinh học” .
Với lý do tôi trình bày trên đây, qua nghiên cứu và lựa chọn, tôi chọn
cho mình một đề tài nghiên cứu mong muốn đóng góp sức nhỏ bé của mình
vào sự nghiệp giáo dục, qua việc dạy học môn sinh học ở trường phổ thông
góp phần vào “sự nghiệp trồng người” với tên sáng kiến là:
TÌM HIỂU VÀ ÁP DỤNG PHƯƠNG PHÁP TÍCH CỰC
TRONG GIẢNG DẠY BỘ MÔN SINH HỌC

II/ NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN TRONG THỰC HIỆN
PHƯƠNG PHÁP TÍCH CỰC TRONG DẠY MÔN SINH HỌC :
A - Đôí với giáo viên:
*/ Thuận lợi:
Là một giáo viên đã trải qua nhiều năm công tác trực tiếp giảng dạy
đối với học sinh, với tấm lòng yêu nghề mến trẻ, thích sưu tầm, nghiên cứu,
tìm tòi và học hỏi, lại được sống trong tập thể nhà trường có nhiều giáo
viên trẻ nhiệt tình giúp đỡ, được ban giám hiệu quan tâm, tạo điều kiện.
Mặt khác Sở giáo dục - đào tạo và phòng giáo dục thành phố thường xuyên
mở các lớp bồi dưỡng giáo viên và thực hiện chuyên đề mới, nên bản thân
4

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
rất vững vàng khi thực hiện áp dụng phương pháp vào giảng dạy và đó
cũng là những thuận lợi tạo điều kiện tốt cho tôi trong quá trình công tác.
* Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi cơ bản nêu trên, trong thực hiện phương
pháp tích cực vào giảng dạy tôi gặp phải rất nhiều khó khăn cụ thể là:
- Phòng thực hành thí nghiệm không có nên khi thực hiện làm thực
hành trên lớp không đủ thời gian, không đủ phương tiện nên không đảm
bảo.
- Giáo viên chỉ có sách giáo khoa và sách giáo viên không có tài liệu
tham khảo hoặc nếu có thì chưa kịp thời
- Địa phương còn nghèo nên việc khuyến dạy và học chưa có nên chưa
khích lệ được tinh thần dạy của giáo viên và học của học sinh.
- Trên đây là những vấn đề tác động làm hạn chế không nhỏ tới công
tác nghiên cứu, dạy học và áp dụng phương pháp ở trên lớp mà tôi gặp
phải.
B/ Đối với học sinh:
* Thuận lợi:
Phần lớn học sinh có ý thức trong việc học, hiếu động thích tìm tòi và
khám phá khoa học, chủ động học hỏi, hứng thú với bộ môn.
* khó khăn :
- Hầu hết các em có điều kiện hoàn cảnh khó khăn vì vậy điều kiện
học tập bị hạn chế.
- Sách giáo khoa không đầy đủ, thiếu tài liệu sưu tầm nghiên cứu,
thiếu phương tiện trực quan.
- Thời gian học tập ít vì các em phải giúp đỡ gia đình.
- Phong trào tự học chưa cao.
- Phụ huynh chưa tạo điều kiện quan tâm giúp đỡ học sinh đúng mực.
5

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
- Hầu hết học sinh coi bộ môn sinh học chỉ là môn phụ nên bị coi nhẹ.
Nhưng khó khăn của học sinh cũng là bước cản không nhỏ đến chất lượng
dạy và học của bộ môn. Đặc biệt là áp dụng phương pháp tích cực vào
giảng dạy nên giáo viên phải là người gỡ bỏ và giúp học sinh khắc phục
khó khăn đó, để thực hiện mục tiêu có hiệu quả.
6

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
PHẦN HAI
NỘI DUNG
NỘI DUNG I : CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ
1/ Chuẩn bị của giáo viên.
Muốn truyền đạt tốt kiến thức sinh học, và thu hút học sinh tìm hiểu
khoa học người giáo viên phải làm tốt những điều sau đây:
- Giáo viên phải nắm vững mục tiêu chung của chương trình.
- Phải có kiến thức môn sinh học.
- Phải có kiến thức chung phong phú.
- Phải nắm vững đối tượng dạy học.
- Ngôn ngữ của thầy phải trong sáng, giàu hình ảnh, diễn đạt rõ ràng
mạch lạc.
- Có kỹ năng thực hành vững vàng.
- Soạn bài đầy đủ, chi tiết trước khi lên lớp, xác định kiến thức cơ bản,
trọng tâm cần truyền đạt.
- Chuẩn bị kỹ hệ thống câu hỏi phù hợp với học sinh.
- Chuẩn bị kỹ đồ dùng trực quan, thực hành, thí nghiệm theo yêu cầu
của tiết dạy, gây hứng thú, say mê bộ môn cho học sinh.
- Tìm những bài tập trắc nghiệm, câu hỏi tự luận, bài tập thực hành,
bài tập vận dụng để đánh giá học sinh taị lớp.

2/ Chuẩn bị của học sinh:
Trong nghiên cứu, tìm tòi và khám phá kiến thức sinh học phải đảm
bảo những điểm tối thiểu sau:
- Có đầy đủ sách giáo khoa.
7

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
- Có tinh thần say mê, hứng thú bộ môn.
- Phải tập trung phát huy năng lực học tập, chủ động sáng tạo, tích cực
xây dựng bài.
- Về nhà phải tự học và tự nghiên cứu.
- Biết vận dụng kiến thức đã học vào làm thí nghiệm, thực hành và vận
dụng vào cuộc sống.
- Tập trung cao độ vào quan sát thực hành, thí nghiệm mô hình tranh,
ảnh để hiểu bài ngay tại lớp.
- Có kỹ năng phân tích, so sánh, kỹ năng quan sát, kỹ năng sử dụng đồ
dùng, sưu tầm tranh ảnh, vật mẫu để phục vụ bài học.
- Biết tự kiểm tra đánh gía và so sánh.
3/ Chuẩn bị chung:
Để thực hiện hoàn chỉnh mục tiêu bài học đưa ra, ở mỗi bài giáo viên
phải hướng dẫn học sinh chuẩn bị chung cho tổ, lớp mà chủ yếu là những
dạng như:
- Thiết kế hoặc mô tả thí nghiệm trên vật thật và giấy.
- Kẻ bảng so sánh, hoặc bảng liệt kê.
- Mô hình cần phải vẽ trước.
- Tìm những câu hỏi không có trong bài, làm tường trình thí nghiệm.
Trên đây là phần giới thiệu về chuẩn bị cho tiết dạy sinh học.
Nói chung: Phần chuẩn bị là phần rất quan trọng nó đặt nền móng
vững chắc cho việc hoàn thành mục tiêu, song giáo viên phải biết khai thác
và vận dụng nó một cách khoa học và phù hợp thì khi thực hiện trên lớp

mới đem lại kết quả cao.
8

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
NỘI DUNG II : THỰC HIỆN TRÊN LỚP
I/ NHỮNG BIỆN PHÁP SƯ PHẠM NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC
CỦA HỌC SINH TRONG HỌC TẬP MÔN SINH HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ.
1/ Những yêu cầu của việc sử dụng phương pháp dạy học sinh học
trong việc phát huy tính tích cực của học sinh.
- Qua kinh nghiệm cho thấy phương pháp dạy hoc là một khoa học,
đồng thời cũng là một nghệ thuật nếu không có phương pháp nào là vạn
năng có thể thay thế các phương pháp khác. Nên người giáo viên kết hợp
vận dụng các phương pháp dạy học đặc thù của sinh học là quan sát tìm tòi,
phương pháp thí nghiệm với phương pháp dạy học khác có tác dụng kích
thích năng lực tư duy tích cực, độc lập sáng tạo của học sinh, như các
phương pháp đặt và giải quyết vấn đề, phương pháp kích não, phương pháp
dạy học theo nhóm nhỏ, công tác độc lập, thì mới phát huy được tính tích
cực của học sinh.
- Đặc trưng của bộ môn sinh học là học sinh có thể trực tiếp quan sát,
sờ mó và thường xuyên tiếp xúc với đối tượng nghiên cứu; Nên người giáo
viên phải là người hướng dẫn giúp học sinh sử dụng các phương tiện và
thiết bị nghiên cứu, để thực hiện thí nghiệm đúng mục đích nghiên cứu.
Mục đích làm cho học sinh đóng vai trò là người nghiên cứu, chủ động phát
hiện và đi đến làm chủ kiến thức.
- Cấu trúc giờ học phải mềm dẻo, sinh động gây hứng thú, bất ngờ,
hấp dẫn cho học sinh, bằng cách giáo viên phải phối hợp các phương pháp
một cách khoa học.
- Giáo viên phải khai thác óc thông minh của từng đối tượng học sinh
ở mức độ sáng tạo,và phát hiện kiến thức đề ra những câu hỏi và yêu cầu

phù hợp với đối tượng học sinh khác nhau. Để giúp học sinh tư duy tái tạo
9

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
trí tưởng tượng, khả năng phân tích so sánh, tăng trí nhớ hoàn thành mục
tiêu.
2/ Sử dụng sách giáo khoa nhằm thực hiện phương pháp tích cực
và phát triển tư duy, sáng tạo cho học sinh.
- Sách giáo khoa được coi là một pháp lệnh, là tài liệu viết cho học
sinh, nó cũng là cơ sở để cho giáo viên chuẩn bị bài giảng, xác định hệ
thống kiến thức cơ bản để dạy cho học sinh giúp cho sinh học bài và làm
bài ở nhà.
- Trong soạn giáo án, sách giáo khoa là điểm tựa để giáo viên xác định
kiến thức cơ bản. Vì vậy trước khi soạn giáo án người giáo viên cần nghiên
cứu kỹ kênh chữ, kênh hình trong sách giáo khoa để xác định phương pháp
dễ truyền thụ, và hướng dẫn học sinh hoàn thành mục tiêu bài học, tự tìm ra
kiến thức cần học, cần nghiên cứuvà phát huy được tính tích cực của mình.
Trong giảng dạy ở trên lớp sách giáo khoa là cầu nối quan trọng giữa
giáo viên với học sinh; học sinh vừa nghe giảng vừa quan sát kênh hình,
nghiên cứu kênh chữ và tìm ra kiến thức cần đạt, lúc đó giáo viên chỉ nhận
xét và giúp các em hoàn thiện.
- Ngoài ra sách giáo khoa còn giúp học sinh nghiên cứu và học tập ở
nhà; ôn lại kiến thức đã học, nghiên cứu trước bài mới, làm những bài tập
cuối mỗi bài, tìm hiểu thêm ở mục có thể em chưa biết. vì vậy giáo viên
phải hướng dẫn và giao nhiệm vụ cụ thể cho các em.
3/ Sử dụng phương pháp trong giảng dạy học sinh học ở trên lớp
là một điều rất khó áp dụng nên người giáo viên khai thác bài để đưa
ra phương pháp tích cực.
Chẳng hạn phương pháp quan sát tìm tòi được vận dụng để dạy kiến
thức về hình thái, cấu tạo ở các bài: 31, 32, 33, 34, 37, 38, 39 nên giáo viên

phải tổ chức cho học sinh quan sát, mô tả đối tượng: tự thu thập số liệu, tư
10

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
liệu theo yêu cầu của bài tập. Hướng dẫn sử lí tư liệu đã thu thập thực bằng
các thao tác tư duy như phân tích, so sánh, khái quát hóa để tìm ra tính chất
chung, riêng, bản chất đối tượng. Hoặc phương pháp thí nghiệm tìm tòi
được vận dụng để dạy học tìm hiểu chức năng sinh lí cho phép khẳng định
dự đoán nảy sinh lúc quan sát tìm hiểu hoạt động sống của các động vật
trong những điều kiện khác nhau.
Ví dụ: Đặt thí nghiệm tìm hiểu vai trò của giun đất trong cải tạo đất
trồng hay thí nghiệm cắt lần lượt từng loại vây để tìm hiểu tác dụng của
mỗi loại vây (hoặc cố định các chủng loại vây).
Ngoài ra hầu hết các bài đều phải xây dựng hệ thống các câu hỏi nhằm
phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh, nên người giáo viên cần chú ý các
điểm sau:
- Câu hỏi phải vừa sức, đúng với đối tượng học sinh.
- Cần triệt để khai thác nội dung các loại câu hỏi có trong sách giáo
khoa, kết hợp với câu hỏi sáng tạo trong soạn giảng của giáo viên.
- Câu hỏi phải đảm bảo tính khoa học rõ ràng.
Ví dụ: Loại câu hỏi nêu đầu giờ học :
Vào giờ học giáo viên có thể kiểm tra hoặc không kiểm tra bài cũ và
nêu ngay câu hỏi định hướng nhận thức cho học sinh, đương nhiên khi đặt
câu hỏi giáo viên không bắt học sinh trả lời ngay mà ghi vào góc bảng. Sau
khi học sinh có đầy đủ hiểu biết quan trọng giờ học thì cuối giờ mới trả lời.
Vì thế loại câu hỏi này tôi thấy nó xác định rõ nhiệm vụ nhận thức của học
sinh trong học và hướng học sinh vào kiến thức trọng tâm của bài, và định
ra hướng giải quyết.
11

SKKN: Mt s phng phỏp dy hc tớch cc trong mụn sinh hc lp 7
II/ NHNG BIN PHP P DNG THC HIN SNG KIN V
HIU QU SNG KIN TRONG DY HC.
Trong quỏ trỡnh dy hc sinh lp 7 tụi ó ỏp dng dy th phng
phỏp nờu trờn, i vi hc sinh trung bỡnh v so sỏnh vi png phỏp c
truyn, thy t hiu qu hn hn, v thy rng dự phng phỏp no thỡ
ngi giỏo viờn cng phi tỡm cỏch lụi cun hc sinh tỡm hiu khoa hc v
yờu thớch b mụn, t ú luụn t ra cõu hi cn phi son, cn phi ging
nh th no? cú hiu qu. T suy ngh ú tụi ó ci tin phng phỏp
son ging ca mỡnh v ó lụi cun c hc sinh, luụn cú nhng gi hc
sụi ni v t kt qu cao nht. Kt qu ú th hin bng kho sỏt cht
lng hc k mt va qua:
Loi im
Lp
u
nm
im yu
Cui nm
im yu
u
nm
im
TB
Cui
nm
im
TB
u
nm
Khỏ gii

Cui nm
Khỏ gii
SL % SL % SL % SL % SL % SL %
Sau đây tôi xin giới thiệu một tiết soạn của tôi áp dụng phơng pháp
tính tích cực trong dạy học sinh học lớp 7 mới mà bản thân tôi thấy đã sử
dụng phơng pháp đó triệt để nhất.
12

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
Tiết 31
Bài 31: CÁ CHÉP
A/ MỤC TIÊU:
1/ Kiến thức:
Hiểu đuợc các đặc điểm sống của cá chép, giải thích được các đặc
điểm cấu tạo ngoài của cá thích nghi với đời sống ở nước.
Chức năng các loại vây của cá chép.
2/ Kỹ năng:
Rèn kỹ năng quan sát mẫu vật và tranh, kỹ năng hoạt động nhóm.
3/ Thái độ:
Giáo dục ý thức học tập yêu thích bộ môn.
B/ CHUẨN BỊ:
1/. Giáo viên: Tranh cấu tạo ngoài của cá chép 1 con, cá chép thả trong
bình thủy tinh.
2/. Học sinh: Mỗi học sinh kẻ sẵn bảng 1 vào vở bài tập.
C/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
I/ Ổn định tổ chức: kiểm tra sĩ số.
II/ Kiểm tra bài cũ:
? Em hãy kể tên các ngành động vật đã học, các ngành này có những
đặc điểm gì ?
Trả lời: ngành động vật nguyên sinh, ngành ruột khoang, các ngành

giun, ngành thân mềm, ngành chân khớp các ngành này đều có đặc điểm là
động vật không xương sống.
III/ - Bài mới:
13

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
Mở bài: lớp cá có rất nhiều loài cá khác nhau, cô cùng các em tìm
hiểu đại diện của lớp cá gần gũi và quen thuộc với các em đó là cá chép.
Hoạt động của giáo
viên
Hoạt động của học
sinh
Nội dung
Hoạt động 1: (9 phút)
GV: gọi học sinh đọc
thông tin SGK
? Cá chép sống ở đâu,
ăn thức ăn gì ?
? Nhiệt độ cơ thể cá
như thế nào?
+ Qua vấn đề vừa nêu
trên em rút ra điều gì về
đời sống cá chép ?
? Cá chép đẻ con hay
đẻ trứng ?
GV: Đến mùa sinh sản
cá chép cái bơi đi trước
tìm cây thủy sinh để đẻ
trứng, cá đực bơi theo
sau tưới tinh dịch lên

Học sinh đọc thông tin
và ghi nhớ kiến thức
TL: Sống ở ao hồ sông
suối ăn động vật, thực
vật.
TL: Nhiệt độ cơ thể cá
không ổn định phụ
thuộc vào môi trường.
TL: Cá chép đẻ trứng
I/ Đời sống:
*/ Đời sống:
KL: Cá chép sống
ở nước ngọt là
động vật ăn tạp
nhiệt độ khong ổn
định -> là động vật
biến nhiệt.
*/ Sinh sản:
14

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
trứng.
? Sự thụ tinh trong môi
trường nước là thụ tinh
ngoài hay trong?
? Vì sao số lượng trứng
trong mỗi lứa đẻ của cá
chép lên đến hàng vạn
trứng?
GV: đời sống của cá

thích nghi với môi
trường nước vậy cá có
những đặc điểm như thế
nào phù hợp với đời
sống của nó?
+/ Hoạt động 2:
(24phút)
GV: Gọi học sinh đọc
thông tin SGK yêu cầu
học sinh quan sát tranh
vẽ và mẫu vật đối chiếu
với hình 31.1 (3) (103)
nhận biết cơ thể cá
? Cá chép có hình dạng
như thế nào?
? Các giác quan của cá
tập trung ở phần nào?
TL: Thụ tinh ngoài.
TL: Cá chép thụ tinh
ngoài=>khả năng trứng
gặp tinh trùng ít nhiều
trứng khôngđược thụ
tinh.
Học sinh bằng cách đối
chiếu giữa mẫu vật với
hình vẽ ghi nhớ kiến
thức.
TL: hình thoi dẹp bên.
TL: cá giác quan của cá
tập trung ở phần đầu.

TL: thân cá được bao
KL: Cá chép đẻ
trứng với số lượng
lớn từ 15->20 vạn
trứng, thụ tinh
ngoài.
II/ Cấu tạo ngoài.
1/ Cấu tạo ngoài.
15

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
? Thân cá được bao phủ
bằng lớp gì?
GV: cho học sinh thảo
luận theo yêu cầu sau:
Lựa chọn câu A, B, C,
D, E, F, G điền vào bảng
1 (SGK trang103).
GV: phát phiếu học tập
cho các nhóm và treo
bảng phụ goị học sinh
lên điền.
GV: nhận xét các nhóm
lên điền bảng và nêu đáp
án đúng 1B, 2C, 3E, 4A,
5G.
+ Qua bảng trên nêu
được cấu tạo ngoài của
cá thích nghi với đời
sống ?

GV: Cho học sinh đọc
thông tin SGK yêu cầu
học sinh thảo luận.
? Vậy cá chép có mấy
loại vây?
? Vây chẵn gồm những
phủ lớp vây xương
mỏng xếp tỳ lên nhau
như ngói lợp.
- Học sinh các nhóm
thảo luận điền vào bảng
1- SGK (103); các
nhóm thống nhất ý kiến
Học sinh đại diện các
nhóm lên điền bảng phụ
các nhóm khác nhận
xét.
Học sinh các nhóm
thảo luận
KL: Cá chép thon
dài đầu thân gắn
chặn với thân vảy
có da bao bọc,
trong da có nhiều
tuyến nhầy, vẩy cá
xếp trên thân khớp
với nhau như ngói
lợp.
2/ Chức năng của
vây cá:

16

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
loại vây nào? nêu chức
năng ?
GV: Phát phiếu học tập
cho học sinh theo yêu
cầu trên.
GV: Gọi các nhóm
trình bày
GV:nhận xét.
HS các nhóm thảo luận
điền vào phiếu học tập.
Học sinh đại diện các
nhóm trình bày nhóm
khác bổ sung.
HS nêu kết luận
KL: Gồm có 2 loại
vây:
- Vây chẵn:
+/ Vây ngực.
+/ Vây bụng.
- Vây lẻ:
+/ Vây lưng
+/ Vây đuôi.
+/ Vây hậu môn.
IV/ Củng cố: (5phút) : Giáo viên gọi học sinh đọc kết kuận chung
SGK.
* Kiểm tra đánh giá.
GV: Gọi học sinh lên trình bày trên tranh đặc điểm cấu tạo ngoài cá

chép thích nghi đời sống.
Cho học sinh làm bài tập sau:
Hãy chọn những mục tương ứng của cột A ứng với cột B trong bảng
dưới đây:
Cột A Cột B
1/ Vây ngực, Vây bụng
2/ Vây lưng, Vây hậu môn.
3/ khúc đuôi mang vây
a/ Giúp cá di chuyển về phía trước.
b/ Giữ thăng bằng về phải, trái lên
xuống.
17

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
đuôi c/ Giữ thăng bằng theo chiều dọc.
Đáp án 1-> b, 2 -> c, 3 -> a
V – Hướng dẫn học ở nhà: (1 phút)
Học bài theo câu hỏi SGK.
Làm bài tập SGK (105)
Chuẩn bị thực hành: mỗi nhóm một con cá chép.
18

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
PHẦN BA
ĐÁNH GIÁ KHÁI QUÁT KHI THỰC HIỆN SÁNG KIẾN
Qua thực tế giảng dạy môn sinh học 7 tôi nhận thấy muốn cho học
sinh yêu mến, hứng thú say mê coi trọng bộ môn quả là một điều không dễ
dàng chút nào, để thực hiện điều đó, trước hết người giáo viên dạy sinh học
phải là người có kiến thức hiểu biết nhiều, thành thạo trong kỹ năng thực
hành. Trong soạn giảng phải kết hợp thật nhuần nhuyễn hợp lý các phương

pháp có hệ thống các câu hỏi mở rộng lô gíc để hướng dẫn học sinh chủ
động sáng tạo hứng thú trong giờ học .
Trong thực hiện các phương pháp trên lớp, người giáo viên phải kết
hợp vận dụng các phương pháp dạy học đặc thù của sinh học với phương
pháp dạy học khác, có tác dụng khích thích năng lực, tích cực, độc lập sáng
tạo của học sinh như phương pháp dạy học theo nhóm và phải khéo léo
hướng phương pháp phù hợp với nội dung của bài, phù hợp với trình độ
của học sinh. Ngoài ra hệ thống sư phạm cũng ảnh hưởng trực tiếp đến
hoạt động dạy học được xây dựng trên mục đích, nội dung và phương pháp;
vì nó là cầu nối là công cụ trực tiếp của người giáo viên trong quá trình
thực hiện dạy học nếu không có hệ thống thao tác sư phạm chuẩn và khoa
học, thì dạy học chắc chắn không đạt hiệu quả cao
Trên đây là vài suy nghĩ và biện phát thực hiện việc dạy và học bộ
môn sinh học lớp 7 Trường THCS của tôi. Rất mong được sự đóng góp ý
kiến đánh giá của các đồng chí, đồng nghiệp trong tổ, nhóm và BGH, cấp
trên để tôi có kinh nghiệm quý báu hơn trong dạy học bộ môn sinh học .
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn.

19

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
20

SKKN: Một số phương pháp dạy học tích cực trong môn sinh học lớp 7
21