375 Hoàn thiện kiểm toán doanh thu trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty kiểm toán và tư vấn tài chính ACCAGroup

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
LI M U
Trong nn kinh t th trng hin nay, dch v kim toỏn l mt trong
nhng dch v cú tớnh chuyờn nghip cao v cú ý ngha quan trng trong
vic to lp mt mụi trng kinh doanh minh bch v hiu qu. Tỏc dng
ca loi hỡnh dch v kim toỏn i vi nn kinh t cú th thy rừ nht ú
l: to ra nim tin cho nhng ngi quan tõm n i tng kim toỏn,
cng c nn np ti chớnh, k toỏn v cỏc hot ng c kim toỏn ng
thi gúp phn nõng cao nng lc v hiu qu qun lý.
Trờn thc t, chỳng ta thng nhc n ba loi kim toỏn c phõn
loi theo h thng b mỏy t chc ú l: kim toỏn nh nc, kim toỏn
c lp, kim toỏn ni b. Nhng khi cp n dch v kim toỏn cú
ngha l cp n loi hỡnh kim toỏn c lp. Sau ngh nh
105/2004/N-CP ngy 30 thỏng 3 nm 2004 v kim toỏn c lp thỡ loi
hỡnh kim toỏn ny xut hin n r trờn th trng kim toỏn Vit Nam.
Bõy gi, th trng kim toỏn c lp khụng cũn ch l sõn chi cho cỏc
doanh nghip nc ngoi (Big Four) m ó xut hin hn 100 Cụng ty
kim toỏn c lp Vit Nam hot ng. Cụng ty kim toỏn v t vn ti
chớnh ACCAGroup ra i nm 2001 ang cựng cỏc Cụng ty kim toỏn
trong nc khỏc n lc t c mt v th ngy cng cao v cung cp
dch v kim toỏn v cỏc dch v t vn ti chớnh.
L mt sinh viờn chuyờn ngnh kim toỏn ca trng i hc Kinh T
Quc Dõn, trong quỏ trỡnh thc tp ti Cụng ty ACCAGroup, c s giỳp
ca Ban giỏm c Cụng ty v giỏo viờn hng dn trc tip TS. Nguyn
Phng Hoa, em ó quan tõm v tỡm hiu v qui trỡnh tin hnh kim toỏn
ca Cụng ty. Trong quỏ trỡnh tỡm hiu, em nhn thc c rng kim toỏn
Bỏo cỏo kt qu hot ng kinh doanh l mt ni dung quan trng v trong
ú kim toỏn ch tiờu doanh thu l mt phn hnh kim toỏn rt nhy cm
v cú nh hng ln n Bỏo cỏo ti chớnh ca n v. Xut phỏt t lý lun
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
1

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
v thc tin ti Cụng ty ACCAGroup v t nhn thc v ngh nghip cng
nh nhng kin thc c trang b nh trng, em ó chn ti cho
chuyờn thc tp l: Hon thin kim toỏn doanh thu trong kim
toỏn Bỏo cỏo ti chớnh ti Cụng ty kim toỏn v t vn ti chớnh
ACCAGroup. Mc tiờu chớnh ca chuyờn ny l kt hp gia lý lun
v thc tin v hot ng kim toỏn doanh thu, ly thc tin phc tp ca
hot ng kim toỏn minh ha nhng lý lun tru tng, ng thi a
ra nhng gii phỏp úng gúp nhm hon thin hot ng ny Cụng ty
ACCAGroup.
Chuyờn ca em ngoi Li m u v Kt lun bao gm 3 phn:
Chng 1: Lý lun chung v kim toỏn doanh thu trong kim toỏn
Bỏo cỏo ti chớnh
Chng 2: Thc trng v kim toỏn doanh thu trong kim toỏn Bỏo
cỏo ti chớnh ti Cụng ty kim toỏn v t vn ti chớnh ACCAGroup
Chng 3: Nhn xột chung v mt s ý kin gúp phn hon thin qui
trỡnh kim toỏn doanh thu do Cụng ty kim toỏn v t vn ti chớnh
ACCAGroup thc hin.
cú th hon thnh chuyờn ny em ó nhn c s giỳp tn
tỡnh ca ton th nhõn viờn v kim toỏn viờn Cụng ty ACCAGroup, c
bit l s xem xột ca Kim toỏn viờn Trn Vn Dng, s ch bo giỳp
ca Kim toỏn viờn V Th Bi Lan. Hn th na l s hng dn ch bo
tn tỡnh ca cụ giỏo hng dn trc tip TS. Nguyn Phng Hoa.
Em xin chõn thnh cỏm n!
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
2
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
CHNG 1: Lí LUN CHUNG V KIM TON
DOANH THU TRONG KIM TON BO CO
TI CHNH

I. KHI NIM DOANH THU V NHNG QUY NH KHI
HCH TON DOANH THU
1. Khỏi nim v doanh thu
Doanh thu l mt ch tiờu trong Bỏo cỏo kt qu hot ng kinh
doanh. Trong khi Bng cõn i k toỏn do doanh nghip lp ra cho bit v
tỡnh hỡnh ti chớnh ca doanh nghip ti mt thi im, Bỏo cỏo kt qu
hot ng kinh doanh li cho bit v kt qu hot ng ca c niờn , t
ú giỳp ngi s dng ỏnh giỏ kh nng to ra li nhun ca doanh
nghip. Do vy kim toỏn mc doanh thu l mt ni dung quan trng trong
khi kim toỏn Bỏo cỏo kt qu hot ng kinh doanh trong kim toỏn Bỏo
cỏo ti chớnh.
Theo Chun mc k toỏn Vit Nam s 14 Doanh thu v thu nhp
khỏc nh ngha:
Doanh thu: l tng giỏ tr cỏc li ớch kinh t doanh nghip thu c
trong kỡ k toỏn, phỏt sinh t cỏc hot ng sn xut, kinh doanh thụng
thng ca doanh nghip, gúp phn lm tng vn ch s hu.
Doanh thu gm cú doanh thu bỏn hng, doanh thu cung cp dch v
v doanh thu hot ng ti chớnh, thu nhp khỏc.
- Doanh thu bỏn hng v cung cp dch v l ton b s tin thu
c, hoc s thu c t cỏc giao dch v nghip v phỏt sinh doanh thu
nh bỏn sn phm, hng hoỏ, cung cp dch v cho khỏch hng bao gm c
cỏc khon ph thu v phớ thu thờm ngoi giỏ bỏn (nu cú). Doanh thu bỏn
hng v cung cp dch v thun m doanh nghip thc hin c trong k
k toỏn cú th thp hn doanh thu bỏn hng v cung cp dch v ghi nhn
ban u do cỏc nguyờn nhõn: doanh nghip chit khu thng mi, gim
giỏ hng bỏn cho khỏch hng hoc hng ó bỏn b tr li, v doanh nghip
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
3
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
phi np thu tiờu th c bit hoc thu xut khu, thu GTGT theo

phng phỏp trc tip c tớnh trờn doanh thu bỏn hng v cung cp dch
v thc t m doanh nghip ó thc hin trong mt kỡ k toỏn. Doanh thu
bỏn hng v cung cp dch v cng bao gm c doanh thu ni b, l tr giỏ
ca khi lng hng hoỏ, sn phm, dch v lao v cung cp gia cỏc n
v thnh viờn trong cựng Cụng ty hay Tng Cụng ty trong k.
- Doanh thu hot ng ti chớnh bao gm cỏc khon doanh thu tin
lói, tin bn quyn, c tc v li nhun c chia v cỏc hot ng ti
chớnh khỏc c coi l hot ng trong kỡ, khụng phõn bit cỏc khon
doanh thu ú thc t ó thu c tin hay s thu c tin.
- Thu nhp khỏc: l khon thu gúp phn lm tng vn ch s hu t
nhng hot ng ngoi cỏc hot ng to ra doanh thu. Vớ d nh thu nhp
t thanh lý, nhng bỏn TSC; thu tin c pht do khỏch hng vi phm
hp ng; thu tin t cỏc khon n khú ũi ó x lý xoỏ s
2. Cỏc ti khon s dng khi hch toỏn doanh thu
hch toỏn quỏ trỡnh tiờu th sn phm theo cỏc phng thc khỏc
nhau k toỏn s dng cỏc ti khon sau õy:
- Ti khon 511: Doanh thu bỏn hng
Ti khon ny c dựng phn ỏnh tng s doanh thu bỏn hng
thc t ca doanh nghip trong kỡ v cỏc khon gim doanh thu.
Ti khon 511 cui kỡ khụng cú s d v c chi tit thnh 4 ti
khon cp 2:
+ TK 5111 - Doanh thu bỏn hng hoỏ
+ TK 5112 - Doanh thu bỏn cỏc thnh phm
+ TK 5113 - Doanh thu cung cp dch v
+ TK 5114 - Doanh thu tr cp, tr giỏ
- Ti khon 512: Doanh thu bỏn hng ni b
Ti khon ny dựng phn ỏnh doanh thu ca sn phm, hng hoỏ,
dch v, lao v tiờu th trong ni b.
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
4

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
Ti khon 512 khụng cú s d cui kỡ, c chi tit thnh 3 ti
khon cp 2:
+ TK 5121 - Doanh thu bỏn hng hoỏ
+ TK 5122 - Doanh thu bỏn cỏc thnh phm
+ TK 5123 - Doanh thu cung cp dch v
- Ti khon 515: Doanh thu hot ng ti chớnh
- Ti khon 521 : Chit khu thng mi
- Ti khon 531: Hng bỏn b tr li
- Ti khon 532: Gim giỏ hng bỏn
- Ti khon 711: Thu nhp khỏc
3. Chu trỡnh ghi nhn doanh thu
Doanh thu l kt qu ca quỏ trỡnh tiờu th hng hoỏ dch v ca
doanh nghip. õy l giai on cui cựng ca quỏ trỡnh hot ng sn xut
kinh doanh.
Quỏ trỡnh tiờu th bt u bng mt n t hng ca khỏch hng v
kt thỳc bng s trao i hng hoỏ thnh khon phi thu hoc thnh tin.
Chu trỡnh ny cú th túm tt nh sau:
Khi ngi mua cú nhu cu mua hng thụng qua cỏc n t hng,
hp ng v mua bỏn hng hoỏ dch v... thỡ doanh nghip xem xột kh
nng bỏn hng ca mỡnh. Nu cú hng hoỏ xut bỏn thỡ doanh nghip
a ra quyt nh bỏn hng bng cỏch lp phiu xut kho hoc hoỏ n bỏn
hng. Thụng qua tho thun vi khỏch hng trong hp ng mua bỏn hng
hoỏ, phng thc thanh toỏn cú th l thanh toỏn ngay hoc tr chm. Sau
khi xột duyt v phng thc thanh toỏn, hng hoỏ c vn chuyn n
ngi mua cựng vi hoỏ n bỏn hng v chng t vn chuyn. Cn c vo
hoỏ n bỏn hng, k toỏn ghi s Nht ký hng bỏn v theo dừi cỏc khon
phi thu. Lỳc ny, doanh thu bỏn hng v cung cp dch v ó c ghi
nhn. Trng hp phỏt sinh cỏc khon gim tr doanh thu nh hng bỏn b
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44

5
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
tr li, gim giỏ hng bỏn, chit khu thng mi thỡ k toỏn cp nht ghi
vo Nht ký bỏn hng cỏc khon gim tr doanh thu.
Cụng tỏc hch toỏn tiờu th tu thuc vo chớnh sỏch tng doanh
nghip, mi doanh nghip cú th tin hnh theo nhiu phng thc khỏc
nhau nh: tiờu th trc tip, tiờu th qua i lý, bỏn hng tr gúp,...Tuy
nhiờn, cú th khỏi quỏt quỏ trỡnh tiờu th hng hoỏ v cung cp dch v qua
s sau:
S hch toỏn doanh thu:
4. Mt s qui nh khi hch toỏn doanh thu
Khi thc hin hch toỏn doanh thu, doanh nghip phi tuõn th ch
ghi nhn doanh thu trong kỡ k toỏn khi tho món ng thi cỏc iu kin
ghi nhn doanh thu v cỏc qui nh ca ch k toỏn hin hnh. Doanh
thu v chi phớ liờn quan n cựng mt giao dch phi c ghi nhn ng
thi theo nguyờn tc phự hp v phi theo nm ti chớnh. Quy nh v ghi
nhn doanh thu c qui nh ti im 10, 16, 24 ca Chun mc Doanh
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
6
TK911 TK521, 531, 532 TK511
TK111, 112, 131
TK333
TK33311
Kt chuyn cỏc khon
gim tr doanh thu
Doanh thu bỏn hng
Thu tiờu th c bit,
thu xut khu phi np
Thu GTGT u
ra phi np

Kt chuyn doanh thu thun xỏc
nh kt qu
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
thu v thu nhp khỏc (Quyt nh s 149/2001/Q-BTC ngy31/12/2001
ca B ti chớnh) nh sau:
im 10: Doanh thu bỏn hng c ghi nhn khi ng thi tho món
tt c nm (5) iu kin sau:
+ Doanh nghip ó chuyn giao phn ln ri ro v li ớch gn lin
vi quyn s hu sn phm hoc hng hoỏ cho ngi mua
+ Doanh nghip khụng cũn nm gi quyn qun lý hng hoỏ nh
ngi s hu hng hoỏ hoc quyn kim soỏt hng hoỏ
+ Doanh thu c xỏc nh tng i chc chn
+ Doanh nghip ó thu c hoc s thu c li ớch kinh t t giao
dch bỏn hng
+ Xỏc nh c chi phớ liờn quan n giao dch bỏn hng
im 16: Doanh thu ca giao dch v cung cp dch v c ghi
nhn khi kt qu ca giao dch ú c xỏc nh mt cỏch ỏng tin cy.
Trong trng hp giao dch v cung cp dch v liờn quan n nhiu kỡ thỡ
doanh thu c ghi nhn trong k theo kt qu phn cụng vic ó hon
thnh vo ngy lp Bng cõn i k toỏn ca k ú. Kt qu ca giao dch
cung cp dch v c xỏc nh khi tho món tt c bn (4) iu kin sau:
+ Doanh thu c xỏc nh tng i chc chn
+ Cú kh nng thu c li ớch kinh t t giao dch cung cp dch v
+ Xỏc nh c phn cụng vic ó hon thnh vo ngy lp Bng
cõn i k toỏn
+ Xỏc nh c chi phớ phỏt sinh cho giao dch v chi phớ hon
thnh cung cp dch v ú.
im 24: Doanh thu phỏt sinh t tin lói, tin bn quyn, c tc v
li nhun c chia ca doanh nghip c ghi nhn khi tho món ng
thi hai (2) iu kin sau:

+ Cú kh nng thu c li ớch kinh t t giao dch ú
+ Doanh thu c xỏc nh tng i chc chn
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
7
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
Khi khụng tho món cỏc iu kin ghi nhn doanh thu nh nờu trờn
thỡ khụng c hch toỏn vo ti khon doanh thu.
Doanh thu (k c doanh thu ni b) phi c theo dừi riờng bit
theo tng loi doanh thu: Doanh thu bỏn hng, doanh thu cung cp dch v,
doanh thu tin lói, tin bn quyn, c tc v li nhun c chia. Trong
tng loi doanh thu li c chi tit theo tng khon doanh thu nh doanh
thu bỏn hng cú th c chi tit thnh doanh thu bỏn sn phm, hng
hoỏnhm phc v cho vic xỏc nh y , chớnh xỏc kt qu kinh
doanh theo yờu cu qun lý hot ng sn xut kinh doanh v lp bỏo cỏo
kt qu kinh doanh ca doanh nghip.
Nu trong kỡ k toỏn phỏt sinh cỏc khon gim tr doanh thu bỏn
hng v cung cp dch v, nh chit khu thng mi, gim giỏ hng bỏn,
hng bỏn b tr li thỡ phi hch toỏn riờng bit. Cỏc khon gim tr doanh
thu c tớnh tr vo doanh thu ghi nhn ban u xỏc nh doanh thu
thun lm cn c xỏc nh kt qu kinh doanh ca k k toỏn.
V nguyờn tc, cui k k toỏn, doanh nghip phi xỏc nh kt qu
hot ng sn xut kinh doanh. Ton b doanh thu thun thc hin trong k
k toỏn c kt chuyn vo TK 911- Xỏc nh kt qu kinh doanh. Cỏc ti
khon thuc loi ti khon doanh thu khụng cú s d cui k.
II. C IM CA KIM TON DOANH THU TRONG KIM
TON BO CO TI CHNH.
1. Vai trũ ca kim toỏn doanh thu trong kim toỏn Bỏo cỏo ti
chớnh
L mt b phn hp thnh ca Bỏo cỏo ti chớnh doanh nghip, Bỏo
cỏo kt qu hot ng sn xut kinh doanh l mt bỏo cỏo quan trng phn

ỏnh tỡnh hỡnh ti chớnh v kt qu hot ng sn xut kinh doanh ca doanh
nghip. Thụng tin trong Bỏo cỏo kt qu hot ng kinh doanh l c s tin
cy cho vic ra cỏc quyt nh qun lý, u t v iu hnh hot ng
sn xut kinh doanh. Trong Bỏo cỏo kt qu hot ng sn xut kinh
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
8
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
doanh, yu t doanh thu v nhng chi phớ hp lý, hp l l nhng yu t
c quan tõm nht. Do vy, vic kim toỏn doanh thu l rt quan trng vỡ
nhng lý do sau:
Th nht, cỏc ch tiờu v doanh thu cú liờn quan cht ch ti nhiu
ch tiờu trờn Bng cõn i k toỏn nh tin mt, tin gi ngõn hng, cỏc
khon phi thu, thu v cỏc khon phi np Nh nc, li nhun cha phõn
phi Do ú vic kim toỏn doanh thu l mt trong nhng phn hnh
quan trng v chim t trng cụng vic ln. V do mi quan h cht ch
ca doanh thu ti cỏc ch tiờu trờn Bng cõn i k toỏn nờn khi tin hnh
kim toỏn v doanh thu ó cú th bao quỏt cỏc ri ro, sai sút v gian ln cú
th cú ca cỏc ch tiờu trờn Bng cõn i k toỏn.
Th hai, doanh thu l ch tiờu rt nhy cm vỡ nú trc tip phn ỏnh
kt qu tỡnh hỡnh hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip v liờn
quan cht ch n ch tiờu li nhun m doanh nghip t c v ch tiờu
thu thu nhp, v c ngha v khỏc ca doanh nghip i vi Nh nc. Do
vy thụng qua vic kim tra, phõn tớch, so sỏnh ta cú th phỏt hin v sa
cha nhng sai sút, gian ln liờn quan n ch tiờu ny.
2. Yờu cu ca vic kim toỏn doanh thu.
Khi tin hnh kim toỏn doanh thu, phi t c cỏc mc tiờu kim
toỏn l:
Th nht, thu thp bng chng chng minh vic hch toỏn doanh
thu v h thng kim soỏt ni b ca doanh nghip phi m bo cho vic
hch toỏn doanh thu l trung thc, hp lý, v ỳng quy nh ca Nh nc.

Th hai, thu thp bng chng chng minh mi nghip v phỏt
sinh v doanh thu ó hch toỏn phn ỏnh y trong s k toỏn.
Th ba, thu thp bng chng chng minh mi nghip v phỏt
sinh v doanh thu l cú thc.
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
9
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
Th t, thu thp bng chng chng minh mi nghip v phỏt sinh
v doanh thu ó hch toỏn v phõn loi chớnh xỏc v ó c tớnh toỏn
ỳng n.
3. Nhng ri ro thng gp trong vic kim toỏn doanh thu
Trong quỏ trỡnh kim toỏn doanh thu, kim toỏn viờn thng gp
nhng ri ro sau:
Th nht, doanh thu phn ỏnh trờn s sỏch, bỏo cỏo k toỏn cao hn
doanh thu thc t. Mc ớch ca vic ny l nhm lm p Bỏo cỏo ti
chớnh ca doanh nghip vay tin Ngõn hng hoc kờu gi vn u t,
hoc i vi cỏc doanh nghip Nh nc thỡ nhm mc ớch hng tin
thng t vic thc hin vt mc doanh thu k hoch. Trng hp ny
biu hin c th l doanh nghip ó hch toỏn vo doanh thu nhng khon
thu cha cỏc yu t xỏc nh l doanh thu nh qui nh hoc s doanh
thu ó phn ỏnh trờn s sỏch, bỏo cỏo k toỏn cao hn so vi doanh thu trờn
cỏc chng t k toỏn.
Vớ d:
o Ngi mua ó ng trc nhng doanh nghip cha xut
hng hoỏ hoc cung cp dch v cho ngi mua.
o Ngi mua ó ng tin, doanh nghip ó xut hng hoc
cung cp dch v nhng cỏc th tc mua bỏn, cung cp dch v cha
hon thnh v ngi mua cha chp nhn thanh toỏn.
o S liu ó tớnh toỏn v ghi s sai ó lm tng doanh thu so
vi s liu trờn chng t k toỏn.

Th hai, doanh thu phn ỏnh trờn s sỏch, bỏo cỏo k toỏn thp hn
so vi doanh thu thc t. Mc ớch ca vic ny l nhm khai gim lói, t
ú gim thu phi np Ngõn sỏch. Cỏc doanh nghip t nhõn v doanh
nghip u t nc ngoi thng hay s dng cỏch thc ny. Trng hp
ny c biu hin c th l doanh nghip cha hch toỏn vo doanh thu
cỏc khon thu ó iu kin xỏc nh l doanh thu nh qui nh hoc
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
10
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
s doanh thu ó phn ỏnh trờn s sỏch, bỏo cỏo k toỏn thp hn so vi
doanh thu trờn cỏc chng t k toỏn.
Vớ d:
o Doanh nghip ó lm th tc bỏn hng v cung cp dch v
cho khỏch hng, khỏch hng ó tr tin hoc ó thc hin cỏc th tc
chp nhn thanh toỏn nhng n v cha hch toỏn hoc ó hch
toỏn nhm vo cỏc ti khon khỏc (khụng hch toỏn vo doanh thu
bỏn hng)
o Cỏc khon thu nhp v hot ng ti chớnh v thu nhp bt
thng ó thu c nhng n v cha hch toỏn hoc ó hch toỏn
vo cỏc ti khon khỏc (khụng hch toỏn vo doanh thu hot ng ti
chớnh v thu nhp bt thng)
o S liu ó tớnh toỏn v ghi s sai ó lm gim doanh thu so
vi s liu phn ỏnh trờn chng t k toỏn.
Ngoi ra, doanh thu ca doanh nghip luụn luụn i kốm vi ch tiờu
thu giỏ tr gia tng u ra phi np. Chớnh vỡ vy m cũn rt nhiu trng
hp gian ln v sai sút khỏc xy ra nhm mc ớch trn lu thu. Vớ d nh
gian ln trong vic hch toỏn thu sut thu giỏ tr gia tng: hch toỏn
chuyn nhng mt hng cú thu sut cao thnh mt hng cú thu sut thp.
Vic hch toỏn doanh thu nh trờn cú nhiu nguyờn nhõn, nhng
nguyờn nhõn ch yu l do nhõn viờn k toỏn cha hiu bit y qui

nh v doanh thu hoc do trỡnh ca nhõn viờn k toỏn yu, hoc vỡ mt
lý do no ú m nhõn viờn k toỏn hch toỏn doanh thu khụng ỳng qui
nh.
4. Cỏc cn c kim toỏn doanh thu
kim toỏn doanh thu ca mt doanh nghip, cỏc kim toỏn viờn
phi da vo cỏc ti liu, chng t v cỏc s k toỏn ch yu sau õy:
- Bỏo cỏo kt qu hot ng sn xut kinh doanh
- Bng cõn i phỏt sinh ti khon
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
11
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
- Hp ng ó ký v bỏn hng, cung cp dch v
- Hoỏ n bỏn hng, hoỏ n bỏn hng kiờm phiu xut kho
- Bn quyt toỏn, biờn bn thanh lý hp ng bỏn hng, hp ng
cung cp dch v
- Phiu thu tin mt, giy bỏo cú ca ngõn hng
- S chi tit doanh thu bỏn hng
- S chi tit doanh thu hot ng ti chớnh v thu nhp khỏc
- S chi tit cỏc khon phi thu khỏch hng
- Cỏc chng t, hp ng vn chuyn hng hoỏ
5. Ni dung v trỡnh t kim toỏn doanh thu
5.1. Lp k hoch kim toỏn
Trỡnh t chung trong giai on lp k hoch bao gm sỏu bc nh
sau:
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
12
Chun b cho lp k hoch kim toỏn
Thu thp thụng tin c s
Thu thp thụng tin v ngha v phỏp lý ca
khỏch hng v thc hin cỏc th tc phõn tớch

ỏnh giỏ tớnh trng yu v ri ro kim toỏn
Tỡm hiu h thng kim soỏt ni b v ỏnh
giỏ ri ro kim soỏt
Lp k hoch kim toỏn ton din v chng
trỡnh kim toỏn
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
5.1.1. Chun b cho lp k hoch kim toỏn
Bc chun b cho lp k hoch kim toỏn bt u khi kim toỏn
viờn v Cụng ty kim toỏn thu nhn mt khỏch hng. Khi tip nhn mt
khỏch hng, kim toỏn viờn cn da trờn nhiu yu t trong ú cn phi
quan tõm ti vic khi quyt nh kim toỏn thỡ nh hng ti uy tớn v hỡnh
nh Cụng ty kim toỏn nh th no. Theo Chun mc Kim toỏn Vit Nam
s 220 - Kim tra cht lng hot ng kim toỏn thỡ trong quỏ trỡnh duy trỡ
khỏch hng hin cú v ỏnh giỏ khỏch hng tim nng, Cụng ty kim toỏn
phi cõn nhc n tớnh c lp, nng lc phc v khỏch hng ca Cụng ty
kim toỏn v tớnh chớnh trc ca ban qun lý ca Cụng ty khỏch hng
quyt nh cú thu nhn khỏch hng hay khụng. Khi ó xỏc nh c khỏch
hng, kim toỏn viờn v Cụng ty kim toỏn s tin hnh nhng cụng vic
sau:
- ỏnh giỏ kh nng chp nhn kim toỏn: quyt nh kh nng
ny, kim toỏn viờn phi tin hnh cỏc cụng vic sau:
+ Xem xột h thng cỏc chớnh sỏch, th tc kim soỏt cht lng
dch v kim toỏn
+ Xem xột tớnh liờm chớnh ca Ban giỏm c. Vỡ õy l nhõn t ri
ro ban u ca vic bỏo cỏo gian ln cỏc thụng tin ti chớnh. Nu nh Ban
giỏm c thiu liờm chớnh, kim toỏn viờn khụng th da vo bt kỡ bn
gii trỡnh no ca Ban giỏm c cng nh khụng th da vo cỏc s sỏch k
toỏn. Thờm vo ú, Ban giỏm c l ch th cú trỏch nhim chớnh trong
vic to ra mt mụi trng kim soỏt vng mnh. Nhng nghi ngi v tớnh
liờm chớnh ca Ban giỏm c cú th nghiờm trng n ni kim toỏn viờn

kt lun rng cuc kim toỏn khụng th thc hin c.
+ Liờn lc vi kim toỏn viờn tin nhim tỡm kim thờm thụng tin
v tỡm hiu lý do vỡ sao kim toỏn viờn ú khụng tip tc vi khỏch hng
ca h.
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
13
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
- Nhn din lý do kim toỏn ca Cụng ty khỏch hng. Thc cht ca
vic nhn din cỏc lý do kim toỏn ca Cụng ty khỏch hng l vic xỏc
nh ngi s dng Bỏo cỏo ti chớnh v mc ớch s dng ca h. K
thut m cỏc kim toỏn viờn s dng ch yu l da vo kinh nghim ca
kim toỏn viờn v mt phn thu c do phng vn Ban giỏm c. c bit
i vi cỏc khỏch hng mi thỡ õy l bc vụ cựng quan trng.
- La chn i ng nhõn viờn kim toỏn. Da trờn c s cụng vic,
khi lng cụng vic, trỡnh chuyờn mụn ca kim toỏn viờn m Cụng
ty kim toỏn la chn v sp xp nhúm kim toỏn viờn lm vic to
c cht lng tt v tit kim chi phớ kim toỏn.
- Sau cỏc bc trờn, nu ỏnh giỏ kh nng khỏch hng cú th chp
nhn c thỡ Cụng ty kim toỏn tin hnh lp v kớ kt hp ng kim
toỏn.
5.1.2. Thu thp thụng tin c s
Sau khi ký kt hp ng kim toỏn, kim toỏn viờn bt u lp k
hoch kim toỏn tng quỏt. Theo Chun mc Kim toỏn Vit Nam s 300-
Lp k hoch kim toỏn, kim toỏn viờn thu thp hiu bit v ngnh ngh,
cụng vic kinh doanh ca khỏch hng, tỡm hiu v h thng k toỏn, kim
soỏt ni b v cỏc bờn liờn quan ỏnh giỏ ri ro v lờn k hoch kim
toỏn.
- Ni dung cn tỡm hiu: l nhng kin thc, thụng tin chung v nn
kinh t, thc trng nn kinh t v nhng chớnh sỏch ca Chớnh ph; ng
thi tỡm hiu v mụi trng, lnh vc hot ng ca khỏch hng v nhng

thụng tin v yu t ni ti trong doanh nghip nh c im v s hu,
qun lý, h thng kim soỏt ni b
-Phng phỏp tỡm hiu: l trao i vi kim toỏn tin nhim hoc
kim toỏn viờn kim toỏn trong cựng lnh vc; xem xột li kt qu ca cuc
kim toỏn trc v h s kim toỏn chung; quan sỏt, tham quan nh xng;
nhn din cỏc bờn liờn quan; s dng ý kin chuyờn gia....
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
14
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
5.1.3. Thu thp thụng tin v ngha v phỏp lý ca khỏch hng
Mc ớch l giỳp cho kim toỏn viờn nm bt c cỏc quy trỡnh
mang tớnh phỏp lý cú nh hng n cỏc mt hot ng kinh doanh ca
khỏch hng.
Ni dung cn thu thp bao gm: giy phộp thnh lp, iu l Cụng
ty; cỏc Bỏo cỏo ti chớnh, Bỏo cỏo kim toỏn, thanh tra hay kim tra ca
nm hin hnh hay trong vi nm trc; Biờn bn cỏc cuc hp c ụng,
Hi ng qun tr v Ban giỏm c; cỏc hp ng v cam kt quan trng.
K thut thu thp l tip xỳc v phng vn Ban giỏm c ca khỏch
hng hoc tin hnh iu tra v phõn tớch s b
5.1.4. Thc hin cỏc th tc phõn tớch
Sau cỏc thụng tin tỡm hiu c trờn, kim toỏn viờn tin hnh thc
hin th tc phõn tớch h tr cho vic lp k hoch v bn cht, thi gian
v xu hng s dng cỏc k thut kim toỏn thu thp bng chng kim
toỏn.
Kim toỏn viờn thng s dng hai loi phõn tớch l phõn tớch dc
(phõn tớch theo t sut) v phõn tớch ngang (phõn tớch xu hng). Theo
Chun mc Kim toỏn Vit Nam s 520- Quy trỡnh phõn tớch: Kim toỏn
viờn phi ỏp dng qui trỡnh phõn tớch trong Lp k hoch kim toỏn tỡm
hiu tỡnh hỡnh kinh doanh ca khỏch hng v xỏc nh nhng vựng cú th
cú ri ro. Qui trỡnh phõn tớch giỳp kim toỏn viờn xỏc nh ni dung, lch

trỡnh v phm vi ca cỏc th tc kim toỏn khỏc. Qui trỡnh phõn tớch ỏp
dng trong quỏ trỡnh Lp k hoch kim toỏn c da trờn cỏc thụng tin
ti chớnh v thụng tin phi ti chớnh (Vớ d: mi quan h gia doanh thu vi
s lng hng bỏn hoc s lng sn phm sn xut vi cụng sut mỏy
múc, thit b)
5.1.5. ỏnh giỏ tớnh trng yu v ri ro kim toỏn
Theo Chun mc Kim toỏn Vit Nam s 200- Mc tiờu v nguyờn tc
c bn chi phi kim toỏn Bỏo cỏo ti chớnh: Tớnh trng yu l thut ng
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
15
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
dựng th hin tớnh quan trng ca mt thụng tin, mt s liu trong Bỏo cỏo
ti chớnh. Mt thụng tin c xem l trng yu cú ngha l nu thiu thụng
tin ú hoc thiu chớnh xỏc thụng tin ú s nh hng n cỏc quyt nh
ca ngi s dng Bỏo cỏo ti chớnh. Mc trng yu ph thuc vo tm
quan trng ca thụng tin v c ỏnh giỏ trong hon cnh c th.
Trong lp k hoch kim toỏn, kim toỏn viờn phi xỏc nh mc
trng yu cú th chp nhn c tc l mc sai lch v s tin ti a cú th
chp nhn c. õy l c s kim toỏn viờn vn dng cỏc th tc kim
toỏn thớch hp phỏt hin cỏc sai sút trng yu.
Phng phỏp xỏc lp mc trng yu gm hai bc. Bc 1: xỏc lp
mc trng yu tng th ca Bỏo cỏo ti chớnh. õy l mc c lng ban
u v tớnh trng yu v l s lng ln nht m kim toỏn viờn tin rng
mc ú cỏc Bỏo cỏo ti chớnh cú th b sai sút nhng vn cha nh hng
n cỏc quyt nh ca ngi s dng Bỏo cỏo ti chớnh. Bc 2: phõn b
c lng tng th cho tng b phn, tng khon mc. Mc ớch l giỳp
cho kim toỏn viờn xỏc nh c s lng bng chng kim toỏn cn thu
thp i vi tng khon mc mc chi phớ thp nht cú th m vn m
bo rng tng hp sai sút trờn Bỏo cỏo ti chớnh khụng vt quỏ mc c
lng ban u v tớnh trng yu.

i vi khon mc doanh thu, tớnh trng yu i vi khon mc ny
chớnh l sai s v s tin m cú th chp nhn c. T ú kim toỏn viờn
xỏc nh s lng bng chng kim toỏn thớch hp cn thu thp cho khon
mc ny.
Cỏc bc thc hin c lng v mc trng yu ban u cho khon
mc doanh thu cú th túm tt theo s sau (trang bờn):
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
16
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
Bc 1 c lng s b v tớnh trng yu Giai on lp k
hoch phm vi
cỏc kho sỏt
Bc 2
Phõn b c lng ban u v tớnh trng yu
cho khon mc doanh thu
Bc 3 c tớnh tng s sai ca khon mc doanh thu Giai on ỏnh
giỏ cỏc kt qu
Bc 4 c tớnh sai s kt hp
Bc 5
So sỏnh sai s tng hp c tớnh vi c
lng ban u hoc xem xột li c lng ban
u v tớnh trng yu i vi doanh thu
Theo Chun mc Kim toỏn Vit Nam s 400- ỏnh giỏ ri ro v
kim soỏt ni b: khi xỏc nh phng phỏp tip cn kim toỏn, kim toỏn
viờn phi quan tõm n nhng ỏnh giỏ ban u v ri ro tim tng, ri ro
kim soỏt xỏc nh mc ri ro phỏt hin cú th chp nhn c cho
c s dn liu ca Bỏo cỏo ti chớnh v xỏc nh ni dung, lch trỡnh, phm
vi ca cỏc th tc c bn cho c s dn liu ú.
- Ri ro tim tng (IR) hay ri ro c hu l ri ro tim n vn cú do
kh nng tng nghip v, tng khon mc trong bỏo cỏo ti chớnh cha

ng sai sút trng yu khi tớnh riờng r hoc tớnh gp, mc dự cú hay khụng
cú h thng kim soỏt ni b.
- Ri ro kim soỏt (CR): l ri ro xy ra sai sút trng yu trong tng
nghip v, tng khon mc trong bỏo cỏo ti chớnh khi tớnh riờng r hoc
tớnh gp m h thng k toỏn v h thng kim soỏt ni b khụng ngn
nga ht hoc khụng phỏt hin v sa cha kp thi.
- Ri ro phỏt hin (DR): l ri ro xy ra sai sút trng yu trong tng
nghip v, tng khon mc trong bỏo cỏo ti chớnh khi tớnh riờng r hoc
tớnh gp m trong quỏ trỡnh kim toỏn, kim toỏn viờn v Cụng ty kim
toỏn khụng phỏt hin c.
Ri ro kim toỏn (AR): l ri ro do kim toỏn viờn v Cụng ty kim
toỏn a ra ý kin nhn xột khụng thớch hp khi bỏo cỏo ti chớnh ó c
kim toỏn con cú nhng sai sút trng yu
Ri ro kim toỏn (AR) c tớnh toỏn theo mụ hỡnh sau:
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
17
AR = IR*CR*DR
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
Qua vic tỡm hiu, ỏnh giỏ v mụi trng kinh doanh v h thng
kim soỏt ni b, kim toỏn viờn a ra c lng ban u v ri ro tim
tng v ri ro kim soỏt, tỡm c ri ro phỏt hin hp lý, cho phộp kim
toỏn viờn thit k cỏc phng phỏp v th tc kim toỏn cn thit, nhm thu
thp bng chng y v hiu lc. Nh vy xỏc nh c mc ri ro
phỏt hin ỳng n l iu quan trng v quan trng nht khi xột n ri ro
kim toỏn trong mt cuc kim toỏn.
5.1.6. Nghiờn cu h thng kim soỏt ni b ca khỏch hng v ỏnh giỏ ri
ro kim soỏt
Theo Chun mc Kim toỏn Vit Nam s 400- ỏnh giỏ ri ro v kim
soỏt ni b: kim toỏn viờn phi cú hiu bit v h thng k toỏn v h
thng kim soỏt ni b ca khỏch hng lp k hoch kim toỏn tng th

v chng trỡnh kim toỏn thớch hp, cú hiu qu. Vic xỏc nh ri ro
kim soỏt c thc hin khi kim toỏn viờn hiu rừ v c cu kim soỏt
ni b ca Cụng ty khỏch hng. Nu h thng kim soỏt ni b ca Cụng ty
khỏch hng c thit k v hot ng cú hiu qu thỡ vic s dng kt
qu ca h thng ny s tit kim c thi gian kim toỏn, chi phớ kim
toỏn v nõng cao hiu qu ca cụng tỏc kim toỏn. Cỏc cụng vic m kim
toỏn viờn phi lm bao gm:
- Nhn din cỏc mc tiờu kim soỏt
- Nhn din v ỏnh giỏ nhc im ca h thng kim soỏt ni b
- ỏnh giỏ ri ro kim soỏt
5.1.7. Thit k chng trỡnh kim toỏn
Sau khi tin hnh xong ht cỏc bc trờn, thỡ bc cui cựng ca giai
on lp k hoch kim toỏn ny l thit k chng trỡnh kim toỏn. õy l
nhng d kin v cỏc cụng vic kim toỏn bao gm th tc kim toỏn cn
thc hin, thi gian hon thnh cỏc th tc, s phõn cụng lao ng ....
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
18
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
5.2. Thc hin kim toỏn doanh thu
5.2.1. Soỏt xột h thng kim soỏt ni b v thc hin th tc kim soỏt
- Xem xột cỏc qui nh ca Nh nc v ca doanh nghip v bỏn
hng v cung cp dch v, v doanh thu v ghi nhn doanh thu
- Kim tra tớnh tuõn th cỏc qui nh ca Nh nc v ca doanh
nghip v bỏn hng v cung cp dch v, v doanh thu v ghi nhn doanh
thu
- Trong vic soỏt xột h thng kim soỏt ni b, kim toỏn viờn phi
c bit chỳ ý n vic soỏt xột cỏc qui nh, vic hng dn ch o, phi
kim tra vic thc hin cỏc qui nh v cỏc th tc kim soỏt ni b i vi
cỏc nghip v bỏn hng v cung cp dch v t khõu nghiờn cu yờu cu
ca khỏch hng, kh nng cung cp ca doanh nghip, ni dung hp ng

mua bỏn hng hoỏ c ký kt, phng thc giao hng, phng thc thanh
toỏn. Kim toỏn viờn cú th tin hnh kim tra mu (cú th chn mu ngu
nhiờn) ỏnh giỏ ỳng thc trng tỡnh hỡnh tuõn th cỏc th tc kim soỏt
ni b i vi nghip v bỏn hng- thu tin.
5.2.2. Thc hin phõn tớch doanh thu bỏn hng v cung cp dch v
Mc ớch ca vic thc hin th tc phõn tớch i vi doanh thu bỏn
hng l nhm kim tra tớnh hp lý v chớnh xỏc ca kt qu thc hin doanh
thu bỏn hng theo thi gian, theo tng b phn v theo tng lnh vc kinh
doanh ca doanh nghip. Qua cỏc th tc phõn tớch, kim toỏn viờn cú th
phỏt hin c nhng chờnh lch, nhng bin ng bt thng xy ra liờn
quan n doanh thu. C th cú th tin hnh mt s th tc phõn tớch di
õy :
- Lp bng phõn tớch doanh thu theo tng thỏng, tng quớ, tng n
v trc thuc, tng ca hng v xem xột cỏc nghip v bt thng
- So sỏnh gia doanh thu k hoch v doanh thu thc hin, so sỏnh
doanh thu gia cỏc niờn lin nhau, cỏc bin ng bt thng cn c
gii thớch nguyờn nhõn
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
19
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
- So sỏnh t l lói gp ca tng mt hng ch yu qua cỏc nm, cỏc
kỡ k toỏn khỏc nhau xem xột nhng bin ng bt thng nu cú
- So sỏnh t l cỏc khon gim tr doanh thu nh hng bỏn b tr li,
gim giỏ hng bỏn, chit khu thng mi
Qua cỏc th tc phõn tớch trờn, kim toỏn viờn cú th phỏt hin v
gii trỡnh cỏc thay i quan trng ca vic thc hin ch tiờu doanh thu bỏn
hng, lói gp v thu thu nhp phi np. Cỏc thay i ú cú th l do nhiu
nguyờn nhõn khỏc nhau, ú cú th l nhng bin ng tt yu theo mựa v
do ú khụng th cú giỏ tr bt bin hng thỏng.
Bng chng thu nhn c t th tc phõn tớch ỏnh giỏ c nhng

s kin phỏt hin qua kim toỏn khụng ch bao gm cỏc sai sút trong ti
khon m c nhng quan sỏt h thng kim soỏt ni b, h thng thụng tin
v nhng vn khỏc. Thụng thng, bng chng thu c t th tc
phõn tớch l kt qu ca c quỏ trỡnh chi tit hoỏ c tớnh v c quỏ trỡnh
tỡm hiu tỡnh hỡnh kinh doanh ca khỏch hng.
5.2.3. Thc hin cỏc th tc kim tra chi tit doanh thu
- Thc hin th tc kim tra vic hoỏ n bỏn hng cú c lp, ghi
chộp y , chớnh xỏc cỏc yu t cn thit, luõn chuyn v s dng ỳng
vi cỏc qui nh ca Nh nc v doanh nghip khụng. Thụng thng ni
dung kim tra gm :
+ i chiu vi bng giỏ xột duyt vi hp ng xỏc nh n giỏ
bỏn ghi trờn hoỏ n
+ i chiu vi lnh bỏn hng, n t hng xỏc nh chng loi,
s lng hng bỏn ghi trờn hoỏ n
+ i chiu t sut thu qui nh cho nhúm hng, mt hng xỏc
nh sut thu giỏ tr gia tng ghi trờn hoỏ n
+ Kim tra vic tớnh toỏn xỏc nh giỏ bỏn, giỏ thanh toỏn ghi trờn
hoỏ n giỏ tr gia tng. VAS 14 qui nh : doanh thu c xỏc nh theo
giỏ tr hp lý ca cỏc khon ó thu hay s thu c
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
20
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
Trng hp giỏ bỏn c xỏc nh v thanh toỏn bng ngoi t, cn
kim tra vic qui i ra tin Vit Nam ti thi im bỏn hng cú ỳng vi
qui nh t giỏ ti thi im phỏt sinh hay khụng
- Thc hin cỏc th tc kim tra vic ghi s k toỏn. Th tc ny
nhm m bo vic hch toỏn y cỏc nghip v bỏn hng, cung cp
dch v ó phỏt sinh v hon thnh u ó c ghi s v mi nghip v
ghi s u l chớnh xỏc v cú thc. Vic kim tra thng xut phỏt t cỏc
chng t bỏn hng i chiu xem xột vic cú ghi chộp y cỏc chng

t ny vo s Nht kớ bỏn hng khụng v ngc li. Ngoi ra kim toỏn
viờn i chiu vi cỏc giy t liờn quan nh: hp ng kinh t, chng t
xut kho hng hoỏ
- Kim tra chi tit cỏc khon gim giỏ hng bỏn v hng bỏn b tr
li. Khi cú phỏt sinh nghip v ny thỡ phi kim tra tng nghip v phỏt
sinh, i chiu vi vic thanh toỏn m bo s phự hp gia doanh s
tiờu th vi thu tin bỏn hng. i vi khon hng bỏn b tr li v gim
giỏ hng bỏn, kim toỏn viờn cn xem xột cỏc qui nh v th tc v bỏn
hng, sau ú kim tra vic thc hin cỏc qui nh, th tc ú. Cui cựng
phi kim tra ni dung cỏc trng hp hng bỏn b tr li, gim giỏ hng
bỏn cú m bo y cỏc chng t v ti liu chng minh cho cỏc nghip
v ú phỏt sinh khụng.
- Kim tra vic khoỏ s bỏn hng (Cutoff Test)
Vic ghi chộp cỏc nghip v bỏn hng phi m bo ỳng niờn
qui nh ca ch k toỏn mi m bo phn ỏnh ỳng doanh thu. Vic
ghi chộp khụng ỳng niờn s dn n nhng sai lch trong doanh thu, li
nhun. Do ú cn kim toỏn cỏc nghip v gn thi im cui niờn v
u niờn phỏt hin cỏc nghip v bỏn hng ca niờn ny hch toỏn
nhm vo niờn sau v ngc li. Vic kim tra ny cú th tin hnh trờn
mt s mu chn cỏc hoỏ n bỏn hng cui niờn c kim toỏn v
mt s cỏc hoỏ n bỏn hng u niờn k toỏn sau.
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
21
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
- Kim tra vic phõn loi doanh thu bỏn hng. Mc ớch ca th
nghim ny l trỏnh vic phõn loi doanh thu khụng ỳng dn n vic
cung cp thụng tin cho qun lý v cho vic tớnh thu, tớnh li tc. C th
l :
+ Phõn bit rừ doanh thu bỏn hng ni b n v vi doanh thu bỏn
hng ra ngoi

+ Phõn bit doanh thu thu tin ngay v doanh thu thanh toỏn sau
+ Phõn bit doanh thu bỏn hng vi doanh thu hot ng ti chớnh v
thu nhp khỏc
+ Phõn bit gia doanh thu bỏn hng ca n v vi doanh thu bỏn
hng n v khỏc gi bỏn
+ Phõn bit doanh thu ca cỏc mt hng, nhúm hng chu nhng mc
thu sut thu giỏ tr gia tng khỏc nhau
Cỏc th tc c bn v mc tiờu kim toỏn ca tng th tc i vi
doanh thu bỏn hng v cung cp dch v c trỡnh by túm tt trong bng
sau (trang bờn):
Loi Th tc kim toỏn Mc tiờu kim toỏn
Th tc
phõn tớch
p dng cỏc th tc phõn tớch Hin hu, y ,
ỏnh giỏ
Th
nghim
c bn
- Kim tra s cú thc ca cỏc khon
doanh thu ó c ghi chộp
- Kim tra s ghi chộp y v
cỏc khon doanh thu
- Kim tra s chớnh xỏc ca s tin
ghi nhn doanh thu
- Kim tra s phõn loi doanh thu
- Kim tra vic khoỏ s i vi
nghip v bỏn hng v cung cp
dch v
Hin hu
y

Chớnh xỏc c hc
Trỡnh by, Phõn loi
Hin hu, y
5.2.4. Kim toỏn doanh thu hot ng ti chớnh
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
22
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
Mc ớch ca vic kim tra cỏc khon doanh thu hot ng ti chớnh
l nhm xem xột cỏc nghip v ny cú thc s lm phỏt sinh doanh thu ti
chớnh ỳng nh s liu hch toỏn hay khụng. kim toỏn doanh thu hot
ng ti chớnh, kim toỏn viờn thng s dng cỏc th tc kim toỏn sau:
- Xỏc nh cỏc loi hot ng ti chớnh ca n v trong k cú kh
nng mang li doanh thu. Thụng tin ny c thu thp trong quỏ trỡnh tỡm
hiu khỏch hng
- Theo qui nh ca Chun mc k toỏn Vit Nam s 14, cỏc khon
tin lói v tin bn quyn c ghi vo tng thi kỡ phỏt sinh, trong khi c
tc v li nhun c chia ch c ghi nhn khi n v c quyn nhn
chỳng. Do ú i vi mi hot ng ti chớnh, trc ht kim toỏn viờn
kim tra v thi im ghi nhn doanh thu xem cú phự hp vi chun mc
v ch k toỏn hin hnh hay khụng. Th tc ny nhm ỏp ng mc
tiờu phỏt sinh v y ca doanh thu.
- i vi mi nghip v phỏt sinh m doanh thu ó c xỏc nh,
kim toỏn viờn tin hnh kim tra s tin ó c hch toỏn. Th tc ny
tho món mc tiờu ỏnh giỏ doanh thu.
- i vi cỏc khon doanh thu cú tớnh cht nh kỡ (tin cho thuờ ti
sn, lói vay) kim toỏn viờn cn lp Bng kờ doanh thu tng thỏng
phỏt hin nhng khon cha c ghi chộp. Th tc kim toỏn ny nhm
xỏc minh v mc tiờu y ca doanh thu hot ng ti chớnh.
5.2.5. Kim toỏn thu nhp khỏc
Mc ớch ca kim tra cỏc khon thu nhp bt thng l nhm xem

cỏc nghip v ny cú thc s lm phỏt sinh thu nhp bt thng v ỳng
vi s hch toỏn hay khụng.
- Khi kim tra cỏc khon thu nhp khỏc ó c ghi nhn, kim toỏn
viờn cn chỳ ý nhng vn sau õy:
+ Xem xột cỏc khon thu nhp ó iu kin ghi nhn hay cha.
Th tc ny liờn quan n mc tiờu hin hu ca nghip v.
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
23
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
+ Giỏ tr ca khon thu nhp cú c xỏc nh ỳng n hay khụng.
Th tc ny nhm phc v cho mc tiờu ỏnh giỏ thu nhp.
- Tỡm kim cỏc khon thu nhp khỏc khụng c ghi chộp, kim toỏn
viờn cú th s dng nhng th tc sau:
+ Xem xột cỏc nghip v ghi gim chi phớ trong kỡ. Nhiu n v
thay vỡ hch toỏn vo thu nhp khỏc thỡ li hch toỏn gim chi phớ trong kỡ.
Sai sút ny tuy khụng nh hng ln n kt qu ca n v nhng li gõy
bin ng i vi tng loi lói, l.
+ Xem xột cỏc nghip v thu tin bt thng hoc cú ni dung khụng
rừ rng. Nhng khon ny cú th l cỏc khon thu nhp khỏc nhng n v
li vụ tỡnh hay c ý ghi vo mt ni dung khụng phi l thu nhp khỏc.
+ Xem xột cỏc khon phi tr khỏc trong kỡ. chim ot tin,
nhõn viờn ca n v thay vỡ ghi vo thu nhp khỏc li ghi sang khon phi
tr khỏc...
5.3. Kt thỳc kim toỏn
kt thỳc kim toỏn, cn a ra kt lun kim toỏn v lp bỏo cỏo
hoc biờn bn kim toỏn. cú th a ra kt lun kim toỏn v lp bỏo
cỏo kim toỏn, kim toỏn viờn phi tin hnh hng lot nhng cụng vic c
th nh: xem xột cỏc khon n ngoi d kin; xem xột cỏc s kin xy ra
sau ngy khoỏ s k toỏn; xem xột gi thuyt v tớnh hot ng liờn tc
trong tng lai ca khỏch hng; thu thp th gii trỡnh ca Ban giỏm c

Cụng ty khỏch hng; tng hp kt qu kim toỏn v lp Bỏo cỏo kim toỏn.
- Xem xột cỏc khon cụng n ngoi d kin: l cỏc khon cụng n,
ngha v ngoi d kin, cỏc khon bi thng nhng n thi im khoỏ s
vn cha kt lun c l cú th xy ra hay khụng. Trong trng hp ny,
kim toỏn viờn phi trao i vi nh qun lý v kh nng cỏc khon n
ngoi d kin; xem xột ti liu, biờn bn hp hi ng qun tr, hp Ban
giỏm c; liờn lc lut s, t vn phỏp lut ca khỏch hng Trong trng
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
24
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS. Nguyễn Phơng Hoa
hp cỏc khon cụng n ngoi d kin c ỏnh giỏ l trng yu thỡ phi
trỡnh by trờn Bỏo cỏo ti chớnh.
- Xem xột cỏc s kin xy ra sau ngy kt thỳc niờn : cỏc th tc
kim toỏn thng s dng l kim tra cỏc nghip v quanh thi im khoỏ
s; xem xột biờn bn hp hi ng qun tr, ban giỏm dc, hi ng c
ụng; so sỏnh Bỏo cỏo ti chớnh gia cỏc niờn Cỏc s kin ny cú th
phi iu chnh nh i tỏc mua bỏn ca Cụng ty khỏch hng b phỏ sn,
dn n tng d phũng phi thu khú ũi. Nhng cng cú th cỏc nghip v
ch cn cụng b trờn thuyt minh Bỏo cỏo ti chớnh nh Cụng ty khỏch
hng sp phỏt hnh c phiu, trỏi phiu
- Xem xột v gi nh liờn tc: theo Chun mc kim toỏn Vit Nam
s 570- Hot ng liờn tc thỡ mt n v c coi l hot ng liờn tc
trong mt tng lai gn cú th d oỏn c (ớt nht l mt nm k t ngy
kt thỳc niờn k toỏn) khi khụng cú ý nh hoc yờu cu phi gii th,
ngng hot ng hoc thu hp ỏng k qui mụ hot ng, tỡm kim s bo
h t cỏc ch n theo phỏp lut v cỏc qui nh hin hnh. Do vy xem
xột v gi nh liờn tc, kim toỏn viờn cn xem xột cỏc du hiu nh
hng nh: khỏch hng b l trong thi gian di v khụng cú kh nng
thanh toỏn n ỏo hn; liờn quan n nhng v kin cú th cú nh hng
trng yu; chớnh sỏch, lut phỏp ca Nh nc to bt li cho hot ng

ca Cụng ty khỏch hng
- ỏnh giỏ kt qu v lp bỏo cỏo kim toỏn: cụng vic cui cựng
kt thỳc cuc kim toỏn l kim toỏn viờn soỏt xột giy t lm vic ca
nhúm kim toỏn, cn c vo cỏc bng chng thu thp c v cỏc phỏt hin
trong quỏ trỡnh kim toỏn tin hnh phỏt hnh bỏo cỏo kim toỏn. Bỏo
cỏo kim toỏn l sn phm cui cựng ca cuc kim toỏn, nú cú vai trũ ht
sc quan trng nhm by t ý kin ca kim toỏn viờn v Bỏo cỏo ti chớnh,
ng thi kim ngh giỳp cho khỏch hng cú c s a ra cỏc quyt nh
ỳng n trong iu hnh qun lý doanh nghip.
Nguyễn Thị Tú Anh - Lớp Kiểm toán 44
25